BO84T1 - જીવનનો વિશિષ્ટ ગુણધર્મ
પહેલું જાહેર પ્રવચન
બોમ્બે (મુંબઈ), ભારત
૪ ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૪
0:58  | સૌ પ્રથમ, હું તમને યાદ અપાવવા માગું છું |
- જો હું એમ કરી શકું તો - | |
1:05  | કે આ એક ભાષણ નથી. |
1:11  | ભાષણનો આશય હોય છે |
માહિતગાર કરવાનો, | |
1:19  | સૂચના આપવાનો અને |
અમુક આંકડાઓ | |
1:26  | - વાસ્તવિક અથવા કાલ્પનિક - |
રજૂ કરવાનો વગેરે. | |
1:30  | તો, આ એક ભાષણ નથી, |
1:35  | પણ તમારી અને વક્તાની વચ્ચે |
એક વાતચીત છે, | |
1:43  | એક વાતચીત જેમાં |
તમે અને વક્તા સહભાગી છો, | |
1:52  | અસ્તિત્વના સમસ્ત ક્ષેત્રમાં |
સહવિચરણ કરી રહ્યાં છો, | |
2:01  | માત્ર બાહ્ય કે ઉપર ઉપરની રીતે નહીં, |
પરંતુ આંતરિક રીતે પણ. | |
2:13  | અને એકબીજાને સમજવા માટે |
આપણે સાથે મળીને વિચારવું પડે, | |
2:23  | સંમત કે અસંમત થવું એમ નહીં, |
પરંતુ આપણી પાસે ક્ષમતા જોઈએ | |
2:31  | સાથે મળીને અવલોકન કરવાની, |
સાથે મળીને વિચારવાની, | |
2:41  | સાથે મળીને નિરીક્ષણ કરવાની અને |
જે શોધ્યું હોય એની આપ-લે કરવાની, | |
2:52  | કોઈ પણ ખાસ દૃષ્ટિબિંદુથી નહીં, |
ભલે તે તમારું હોય કે પછી વક્તાનું. | |
3:03  | આ શરૂઆતથી જ |
તદ્દન સ્પષ્ટ હોવું જોઈએ | |
3:08  | કે આપણે સાથે મળીને એક |
લાંબી મુસાફરી કરવાનાં છીએ, | |
3:17  | બાહ્ય રીતે તેમ જ |
સમગ્ર માનસિક વિશ્વમાં, | |
3:24  | જે બાહ્ય વિશ્વ કરતાં |
ઘણું અધિક જટિલ છે. | |
3:30  | બાહ્ય તથા આંતરિક બંનેનું નિરીક્ષણ |
કરવા માટે ખૂબ સ્પષ્ટ, | |
3:39  | વસ્તુનિષ્ઠ, ઊર્મિશીલતાવિહીન, |
ભાવાવેશવિહીન અવલોકન જરૂરી છે. | |
3:47  | મને આશા છે કે આ સ્પષ્ટ છે. |
3:56  | શા માટે તમે સાંભળવા આવો છો? |
4:02  | આ એક મહત્ત્વનો |
પૂછવા જેવો પ્રશ્ન છે. | |
4:08  | શું આ માત્ર કોઈક પ્રકારની ધાર્મિક, |
ઊર્મિશીલ ઉત્તેજના મેળવવા માટે છે? | |
4:21  | કે પછી તમે પોતાને માટે |
જીવવાની એક રીત શોધવા માગો છો, | |
4:30  | જે તમે અત્યાર સુધી જીવો છો |
એના કરતાં સંપૂર્ણપણે વિશિષ્ટ હોય? | |
4:37  | કારણ કે અત્યારે |
વિશ્વ ભારે મુસીબતમાં છે, | |
4:45  | અતિશય અનિશ્ચિતતા છે, |
4:49  | માણસોમાં અતિશય પ્રમાણમાં |
બિનસલામતીની ભાવના છે. | |
4:55  | માટે, જો હું પૂરા આદરથી પૂછી શકું તો, |
તમે શા માટે આવો છો? | |
5:03  | અને વક્તાએ શા માટે |
વક્તવ્ય આપવું જોઈએ? તમે સમજો છો? | |
5:10  | શા માટે તમે આવો છો, શા માટે |
વક્તાએ કંઇક કહેવું જોઈએ. | |
5:19  | મહેરબાની કરીને, હું જે કહી રહ્યો છું |
તે તમે સાંભળો છો? | |
5:24  | શા માટે તમે આવો છો અને શા માટે |
હું અહીં મુંબઇમાં દર વર્ષે બોલું છું? | |
5:37  | શું તમે ખરેખર રસ, નિસબત ધરાવો છો, |
આ વિશ્વ જેવું છે તેના પ્રત્યે, | |
5:47  | અને જો શક્ય હોય, તો |
એ શોધી કાઢવા પ્રત્યે | |
5:51  | કે શું આપણાંમાનાં થોડાંક, |
અથવા આપણે બધાં, | |
5:56  | જીવવાની એવી રીત સાધી શકીએ |
જે એકધારી ન હોય, | |
6:06  | કંટાળાભરેલી, નીરસ, આધુનિક જીવનની |
તમામ ગંદકીથી ભરેલી ન હોય? | |
6:13  | શું તમે એ કારણે આવો છો |
6:17  | કે તમે વક્તા પાસેથી |
જાણવા માગો છો, | |
6:24  | દેખીતી રીતે વક્તાની અમુક પ્રતિષ્ઠા છે, |
6:28  | અને શું તમે પ્રતિષ્ઠાને સાંભળો છો, |
6:33  | તમે વક્તાની આજુબાજુ રચેલી |
માનસિક છબીને સાંભળો છો? | |
6:35  | અથવા તો તમે વક્તાને, |
તે જે કહે છે તેને સાંભળો છો? | |
6:42  | વક્તા પાસે શું કહેવાનું છે |
- તમે સમજો છો? | |
6:50  | વક્તા પાસે કહેવાની |
ઘણી બધી વસ્તુઓ છે, | |
6:56  | દેખીતી, તર્કસંગત, |
બુદ્ધિગમ્ય, ડહાપણભરી. | |
7:04  | અને વક્તા પાસે કદાચ |
7:12  | જીવનને જોવાની |
એક સંપૂર્ણપણે વિશિષ્ટ રીત છે. | |
7:19  | જીવનની સમગ્ર જટિલ પ્રક્રિયા વિષે |
7:24  | વિચારવાની, અવલોકવાની |
એક રીત. | |
7:29  | જો તમે અને વક્તા મળો, |
7:35  | તો આપણે સાથે મળીને |
આગળ જઈ શકીએ. | |
7:38  | જો તમને ખાતરી હોય કે તમે શા માટે આવ્યા છો, |
7:44  | તમારો ઉદ્દેશ શો છે, |
7:50  | તમે કાં તો ગંભીર હો |
7:54  | અથવા તો ગંમત કે મનોરંજન |
મેળવવા માટે તૈયાર હો, | |
8:04  | તો તમે અને વક્તા નહીં મળો, |
8:09  | તમે પુષ્કળ શબ્દોને સાંભળશો, |
8:12  | અને એ શબ્દોનો |
બહુ જ નજીવો અર્થ હશે. | |
8:16  | પરંતુ જો આપણે સાથે હોઈએ, |
સાથે મળીને મુસાફરી કરતાં હોઈએ, | |
8:26  | તો આપણે જીવનની ઘણી બધી |
8:30  | પ્રચંડ બાબતો |
શોધી શકીએ. બરાબર? | |
8:35  | જો આ સ્પષ્ટ હોય કે તમે |
8:41  | માત્ર જિજ્ઞાસાથી દોરવાઈને, |
8:46  | કે માત્ર એક અનુયાયી તરીકે આવ્યાં છો, |
- મને આશા છે કે તમે અનુયાયી નથી - | |
8:57  | અથવા માત્ર મનોરંજન ખાતર, |
9:06  | ગંમત ખાતર આવ્યાં છો, |
શું કરવું તે સાંભળવા માટે આવ્યાં છો, | |
9:10  | તો મને ડર છે કે તમે અને વક્તા |
નહીં મળી શકો. | |
9:15  | પરંતુ જો તમે ઉદ્દેશ સહિત, |
અન્ત:પ્રેરણા સહિત, | |
9:22  | ગાંભીર્યના લક્ષણ સહિત આવ્યાં હો, |
તો તમે પોતાની જાત માટે | |
9:30  | આ ગાંડી દુનિયામાં જીવવાની |
એક રીત શોધી કાઢશો | |
9:36  | જે બુદ્ધિગમ્ય, |
તર્કસંગત, ડહાપણભરેલી હોય. | |
9:43  | અને વક્તાની |
અમુક જવાબદારી છે, | |
9:49  | કે એને જે કહેવાનું છે |
તે સ્પષ્ટતાપૂર્વક કહે, | |
9:55  | પ્રચ્છન્ન રીતે નહીં, પણ તટસ્થપણે. |
10:02  | એ વસ્તુનિષ્ઠ, સ્પષ્ટ, |
બુદ્ધિગમ્ય હોવું જોઈએ. ખરું? | |
10:08  | હવે આપણે એકબીજાને સમજીએ છીએ? |
મને આશા છે કે એમ છે. | |
10:13  | અને એ પણ અગત્યનું છે |
કે તમે વક્તા જે કહે છે | |
10:19  | એને પ્રશ્ન કરો, |
10:24  | શંકા કરો, સંશય કરો. |
10:35  | એમ ન કહો કે, ‘હું સંમત છું કે અસંમત છું, |
વક્તા સાચો છે કે ખોટો છે’, | |
10:39  | પણ સંશય, પ્રશ્ન, શંકા કરો, |
10:48  | માત્ર વક્તા જે કહે છે |
એની ઉપર જ નહીં, | |
10:50  | પણ દરેક જણ જે કહે છે એની ઉપર, |
10:58  | જેથી તમારું મગજ પોતાની |
સર્વોચ્ચ ગુણવત્તાએ કાર્ય કરે, | |
11:08  | ઊંઘી ન જાય, |
11:11  | કારણ કે આપણે સાથે મળીને |
અતિ જટિલ જીવનની મહીં | |
11:17  | જોવાનાં છીએ. |
11:23  | એટલે, તમે અનુયાયીઓ નથી, |
હું તમારો ગુરુ નથી, | |
11:35  | કેમ કે તમે ઘણા બધા લોકોને |
અગાઉ અનુસર્યાં છો, | |
11:41  | અને આપણે વિશ્વને આટલું બધું |
અવ્યવસ્થિત બનાવ્યું છે. | |
11:47  | તો, મહેરબાની કરીને, આપણે |
સાથે મળીને ચાલીએ છીએ, | |
11:54  | એકસાથે નિસબત ધરાવીએ છીએ. |
11:57  | કદાચ આપણને એકબીજા પ્રત્યે |
સ્નેહ હોય. | |
12:04  | પણ સ્નેહને અને |
બુદ્ધિસુસંગતતાને | |
12:11  | આપણા અવલોકન સાથે |
સહેજ પણ લાગતુંવળગતું નથી, | |
12:14  | તમારે સ્પષ્ટતાપૂર્વક જોવાનું છે, |
12:21  | એનો અર્થ એ કે આપણે વસ્તુઓને |
સાથે મળીને જોઈએ છીએ. | |
12:28  | હું જોઉં અને પછી તમને કહું એવું નહીં, |
પણ સાથે મળીને | |
12:35  | - તમે એ શબ્દનો અર્થ |
સમજો છો? | |
12:42  | આપણે ક્વચિત જ સહકાર કરીએ છીએ. |
સહકાર શું છે એ આપણે નથી જાણતાં. | |
12:50  | જે વ્યક્તિ પાસે સત્તા હોય, એની સાથે |
આપણે સહકાર કરીએ છીએ, | |
12:57  | અને તમે એ સત્તાધિકારીને અથવા |
પ્રતિષ્ઠાની સત્તાને અનુસરો છો, | |
13:05  | અથવા તમે કોઈ આદર્શને અનુસરો છો. |
13:09  | જો તમે અને હું એક આદર્શ ઉપર |
સંમત થઈએ, તો પછી આપણે | |
13:14  | એ આદર્શ બાબતે કંઇક કરવા માટે |
સહકાર કરીએ છીએ. ખરું? | |
13:21  | જો તમારી અને મારી પાસે એક સહિયારો |
હેતુ હોય, તો આપણે સહકાર કરીશું. ખરું? | |
13:28  | કારણ કે તો પછી |
એ આપણા માટે લાભદાયક હોય છે. | |
13:32  | પરંતુ અહીં વક્તા તમને |
કશું આપી નથી રહ્યો. | |
13:43  | બરાબર? |
13:44  | એ તમને કશું આપી નથી રહ્યો. |
13:52  | મને શંકા છે કે તમે |
આ સમજો છો કે કેમ. | |
13:57  | મોટાભાગના લોકો વાદળીની જેમ |
14:05  | બધું શોષી લે છે, |
દરેક વસ્તુ ગળી જાય છે, | |
14:08  | વક્તા જે કહેવાનો છે તેની સહિત. |
14:13  | અને જ્યારે તમે કશુંક |
ગળી જાવ, શોષી લો, | |
14:17  | - જેવું કરવામાં આ દેશ સક્ષમ છે - |
14:21  | જ્યારે તમે શોષી લો, |
14:24  | ત્યારે તમારી અંદર કશું જ |
મૌલિક હોતું નથી – ખરું? | |
14:31  | મને શંકા છે કે તમે |
આ સમજો છો કે કેમ. | |
14:38  | તમે બુધ્ધને શોષી લો છો, |
14:40  | તમે ગમે તે પ્રકારના ધાર્મિક બકવાટને |
શોષી લો છો, અને એવું બધું. | |
14:47  | આથી તમારું મગજ, |
જે અતિ સક્રિય હોવું જોઈએ, | |
14:55  | તે ધીરેધીરે મૂઢ બનતું જાય છે. |
14:59  | માટે, મહેરબાની કરીને, મેં કહ્યું તેમ, |
15:02  | વક્તા તમને એક પણ વસ્તુ |
આપી નથી રહ્યો, | |
15:09  | કેવી રીતે વર્તવું એ નહીં, |
શું વિચારવું એ નહીં, એવું કશું નહીં. | |
15:15  | પરંતુ સાથે મળીને, તમે અને વક્તા, |
એક મુસાફરી કરો છો. | |
15:26  | આ મુસાફરી કદાચ ધીમી હોય |
15:30  | અથવા તો ખૂબ ઝડપી હોય |
- એક્સપ્રેસ - | |
15:40  | અથવા તમે ખૂબ જ ધીમે ચાલો. |
15:47  | માટે, મહેરબાની કરીને, પહેલાં સાંભળો. |
ધ્યાનથી સાંભળો. | |
16:01  | તમે કાનથી સાંભળો છો, |
16:07  | પરંતુ એક એવું સાંભળવું છે... |
16:12  | ...ધ્યાનપૂર્વકનું શ્રવણ એ માત્ર |
સાંભળવા કરતાં અલગ છે. ખરું? | |
16:19  | તમે બંને વચ્ચેનો તફાવત જુઓ છો? |
16:23  | તમે એવું કાંઈ સાંભળો |
જે સુખકર હોય, | |
16:28  | તો તમે એને સ્વીકારશો, |
16:30  | અને જો કશુંક દુ:ખકર હોય, |
16:33  | તો તમે હકીકતમાં સાંભળતાં નથી. |
16:38  | એટલે, ધ્યાનપૂર્વકનું શ્રવણ |
એ એક કળા છે. | |
16:47  | વક્તા જે કહેવાનો છે તે |
તમે જે વિચારો છો અથવા અનુભવો છો | |
16:54  | એનાથી બિલકુલ ઊલટું હોઈ શકે; |
પરંતુ તમે અહીં આવ્યાં છો, માટે | |
16:59  | તમારે વક્તા જે કહેવાનો છે |
તે સાંભળવું પડે, | |
17:04  | વક્તા જે કહે તેનું અર્થઘટન નથી કરવાનું, |
પણ ધ્યાનપૂર્વકનું શ્રવણ કરવાનું છે. | |
17:09  | તમે ક્યારેય તમારી પત્નીને સાંભળી છે? |
તમારા પતિને? | |
17:19  | મહેરબાની કરીને, આ પ્રશ્નનો જવાબ |
તમારી જાતને આપો. | |
17:22  | પત્ની કે પતિ શું અનુભવે છે, |
વિચારે છે, એને શું જોઈએ છે | |
17:26  | એ શોધી કાઢવા માટે ધ્યાનથી સાંભળો |
- શોધવા માટે પૂરતા સંવેદનશીલ બનો. | |
17:35  | તો, વક્તાને ધ્યાનથી સાંભળવામાં |
17:39  | તમારે સ્વાભાવિક રીતે જ |
ખૂબ સંવેદનશીલ હોવું જોઈએ. | |
17:46  | એટલે, ધ્યાનપૂર્વકનું શ્રવણ એક કળા છે. |
17:52  | શીખવું એ એક કળા છે. |
18:00  | મોટાભાગના લોકો |
વિદ્યા મેળવવા માટે શીખે છે | |
18:14  | - જ્યારે તમે શાળામાં જાવ, ત્યારે |
તમે ગણિત, ભૂગોળ, | |
18:19  | ઇતિહાસ શીખો છો, અને પછી |
તમે મહાવિદ્યાલય, યુનિવર્સિટી જાવ છો, | |
18:23  | ત્યાં અનેક પ્રકારની વિદ્યા |
પ્રાપ્ત કરો છો. | |
18:31  | બાળપણથી જ આપણને |
મોઢે કરવા માટે કેળવવામાં આવે છે. | |
18:40  | ખરું? |
18:42  | એટલે આપણું મગજ હંમેશાં |
વિદ્યાનો સંચય કરતું રહે છે. | |
18:51  | અને એને આપણે |
શીખવું કહીએ છીએ. | |
18:55  | તમે એક ભાષા શીખવા માગો છો, |
તમે વ્યાકરણ ભણવામાં | |
18:59  | થોડો સમય વિતાવો વગેરે, |
19:01  | આથી ધીરેધીરે તમારું મગજ |
વિદ્યાથી અનુબંધિત થઈ જાય છે. | |
19:10  | ખરું? |
મહેરબાની કરીને આ બધું જુઓ. | |
19:15  | એટલે કે, તમારું જ્ઞાન |
પ્રેમનું શત્રુ છે. | |
19:26  | આપણે હવે તેમાં જઈશું. |
19:31  | શીખવું એક નદી |
જેવું છે, વહેતી, | |
19:39  | હરહંમેશ પોતાને નૂતન કરતી નદી જેવું. |
19:42  | એ છે શીખવું, |
મોઢે કરવું એ શીખવું નથી. | |
19:46  | તથા અવલોકવું, જોવું |
એ પણ એક કળા છે, | |
19:59  | માત્ર આંખોથી જ |
20:04  | અવલોકન નહીં, પણ |
વસ્તુઓને પૂર્વગ્રહ વિના જોવી, | |
20:13  | તમે કરેલા કોઈપણ પ્રકારના |
નિષ્કર્ષ વિના જોવી. | |
20:20  | શબ્દ વિના અવલોકવું, |
20:26  | તમે રચેલી માનસિક છબી વિના |
અવલોકવું - તમે સમજો છો? | |
20:32  | તો, આપણે સાથે મળીને |
આ બધું કરવાનાં છીએ. | |
20:37  | ધ્યાનપૂર્વક શ્રવણ કરવાની કળા, |
શીખવાની કળા, | |
20:43  | અવલોકન કરવાની કળા. |
20:48  | જો તમે આ કરો તો ઘણો બધો |
આનંદ આવશે, કારણ કે | |
20:53  | આનાથી મગજ અતિ સંવેદનશીલ |
અને જીવંત બને છે. | |
20:58  | પરંતુ જો તમે એના એ જૂના ઢાંચાનું |
પુનરાવર્તન કર્યા કરો, તો પછી | |
21:04  | તમારું મગજ મૂઢ બની જાય, |
જેવું મોટાભાગના લોકોનું કદાચ થઈ ચૂક્યું છે. | |
21:11  | માટે, સાથે મળીને – કૃપયા, મારા આ |
ફરીફરી કહેવાથી કંટાળતા નહીં, | |
21:18  | આનું પુનરાવર્તન કરવું અગત્યનું છે, |
21:21  | જેથી તમે અને વક્તા |
એકબીજાને સમજો. | |
21:29  | આપણે ઘરનો પાયો નાખ્યો છે, |
21:34  | આપણે સાથે મળીને ચણતર કરીશું. |
21:45  | શું આપણે વિશ્વમાં જે બની રહ્યું છે |
તેનું અવલોકન કરી શકીએ? | |
21:51  | માત્ર ભારતનું વિશ્વ જ નહીં, |
પણ દુનિયા | |
21:57  | - વૈશ્વીક સ્તરે જે બનાવો |
બની રહ્યા છે તે? | |
22:06  | એક ડરામણું, પરમાણુ યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. |
22:16  | તાજેતરમાં, કેટલાક મોટા વૈજ્ઞાનિકો |
ભેગા થયા | |
22:23  | અને એક નિવેદન બહાર પાડ્યું કે, |
22:27  | જો પરમાણુ યુદ્ધ થાય, |
22:30  | તો આખી પૃથ્વી |
- સમસ્ત પૃથ્વી, | |
22:35  | માત્ર યુરોપ, |
કે અમેરિકા કે રશિયા નહીં - | |
22:38  | સમસ્ત પૃથ્વી એટલી |
ગાઢ ધૂળ અને ધુમાડાથી ઢંકાઈ જશે કે | |
22:46  | સૂર્યનો પ્રકાશ એમાંથી આરપાર |
પસાર નહીં થઈ શકે, | |
22:52  | અને વાતાવરણનું ઉષ્ણતામાન |
શૂન્યથી પાંચ અંશ નીચે જતું રહેશે. | |
23:02  | એટલે કશાનું અસ્તિત્વ નહીં રહે. |
23:07  | એ લોકો આ જ બધી વાતો કરે છે, |
તૈયારીઓ તેમ જ દલીલો કરે છે. | |
23:15  | અને નાનાં યુધ્ધો પણ |
ચાલી રહ્યાં છે. | |
23:21  | આ યુધ્ધો પાંચ કે છ હજાર વર્ષોથી |
ચાલી રહ્યાં છે. | |
23:27  | માણસે તીર અથવા દંડાથી |
શરૂઆત કરી, | |
23:30  | હવે આપણી પાસે અતિશય |
વિધ્વંસક પરમાણુ બૉમ્બ છે. | |
23:41  | આ બધાનું કારણ શું છે? |
તમે સમજો છો? | |
23:46  | માનવો આ રીતે વર્તે છે |
એનું કારણ શું છે? | |
23:54  | બુદ્ધિજીવીઓ, તત્ત્વજ્ઞાનીઓ, |
વૈજ્ઞાનિકો, | |
24:01  | અને કહેવાતા ધાર્મિક લોકો |
24:05  | - જેઓ હકીકતમાં જરાયે |
ધાર્મિક છે જ નહીં - | |
24:10  | દુનિયામાં આ બધી |
અવ્યવસ્થાનું કારણ શું છે? | |
24:16  | હું આનો જવાબ આપું |
તેની રાહ ન જુઓ, | |
24:19  | તમે આ પ્રશ્ન તમારી જાતને |
પૂછી રહ્યાં છો. | |
24:26  | એવું કેમ છે કે આ પૃથ્વી ઉપર |
જે માનવો જીવ્યા છે | |
24:33  | - આનુવંશિકવિજ્ઞાનીઓ |
તથા જૈવિકવિજ્ઞાનીઓ મુજબ, | |
24:40  | પિસ્તાળીસથી પચાસ હજાર વર્ષોથી |
24:45  | આપણે આ પૃથ્વી ઉપર |
હોમો સેપીયન્સ તરીકે જીવીએ છીએ. | |
24:49  | સાવ શરૂઆતથી જ આપણે |
એકબીજા સાથે સંઘર્ષમાં રહ્યાં છીએ, | |
24:58  | એકબીજાને મારી નાખીએ છીએ, અપંગ |
બનાવીએ છીએ, ઇજા પહોંચાડીએ છીએ, | |
25:02  | એકબીજા સાથે હરીફાઈ કરીએ છીએ. |
ખરું? | |
25:08  | સંઘર્ષ, લડત, પીડા, વ્યગ્રતા, |
એકલતા, દુ:ખ સહન કરવું. | |
25:18  | અને આપણે પ્રૌદ્યોગિક વિશ્વમાં |
આટલા બધા નિપુણ છીએ, | |
25:24  | શસ્ત્રક્રિયા, સંચાર, |
કમ્પ્યુટર વગેરેનાં | |
25:29  | અનોખાં સાધનો |
વિકસાવીએ છીએ, | |
25:33  | અને આપણે આપણા માનવીય વર્તનનો |
ઉકેલ નથી લાવ્યાં | |
25:39  | - તમે સમજો છો? શા માટે? |
25:49  | હા, સર, આ એક |
બહુ ગંભીર પ્રશ્ન છે. | |
25:53  | શા માટે આપણે માનવો |
જે આટલા બધા સમર્થ છીએ, | |
26:01  | ચંદ્ર ઉપર જઈએ છીએ, |
26:05  | પ્રૌદ્યોગિક વિશ્વ |
અતિશય અસાધારણ છે, | |
26:12  | અને છતાં આપણે આદિમાનવ જેવા, |
ઘાતકી છીએ, | |
26:16  | આદિવાસી ભગવાનો |
અને આદિવાસી વૃત્તિઓ. | |
26:22  | આપણામાં શું ખોટું છે? |
તમે સમજો છો? | |
26:28  | હું ટીકા નથી કરી રહ્યો, |
26:34  | હું કોઈને દોષ નથી આપતો. |
26:37  | પણ આ એક સ્વાભાવિક પ્રશ્ન છે |
જે દરેક સભ્ય માણસે પૂછવો જ પડે: | |
26:45  | આપણામાં શું ખોટું છે? |
બરાબર? | |
26:53  | શા કારણે યુધ્ધો થાય છે? |
26:58  | પાકિસ્તાન અને ભારત, |
રશિયા અને અમેરિકા વગેરે... શા કારણે? | |
27:06  | એનાં કારણો કયાં છે? |
27:09  | જો તમે કારણ શોધી કાઢો, તો |
પરિણામને દૂર કરવું સહેલું બને. | |
27:15  | બરાબર? તમે સમજો છો? |
27:20  | જો મને કોઈ રોગ હોય, |
અને એનું કારણ કેન્સર હોય, | |
27:25  | અને એને લીધે અતિશય |
પીડા થતી હોય, | |
27:27  | તો કાં તો એને દૂર કરવું પડે |
અથવા હું મરી જઉં. | |
27:32  | પણ જ્યારે કોઈ કારણ હોય... |
તો એની અસરનો અંત લાવી શકાય. | |
27:39  | ખરું? આ સ્પષ્ટ છે? |
27:43  | જયાં કારણ હોય, |
ત્યાં અસરનો અંત લાવી શકાય, | |
27:48  | કેમ કે કારણનો |
અંત લાવી શકાય છે. | |
27:52  | શું આ સ્પષ્ટ છે? |
27:55  | આ યુધ્ધોનું કારણ શું છે, |
દુનિયામાં ચાલી રહેલી | |
28:00  | આ બધી આઘાતજનક બાબતોનું |
કારણ શું છે? | |
28:03  | તમારામાંના મોટાભાગના લોકો |
ઘણું કરીને આ વિષે જાણતા નથી. | |
28:08  | દરેક વસ્તુ છાપાંઓમાં |
છાપવામાં આવતી નથી. | |
28:14  | વક્તાએ ઘણા બધા |
વૈજ્ઞાનિકો સાથે વાત કરી છે, | |
28:20  | જે યથાતથ બની રહ્યું છે |
તે આપણને કહેવામાં આવતું નથી | |
28:24  | - રાસાયણિક ગેરીલાયુદ્ધ - |
વગેરે બધું. | |
28:29  | તો, આ બધાનું કારણ શું છે? |
28:34  | શું એ વિભાજન છે? |
28:39  | રાષ્ટ્રીય વિભાજન, |
ધાર્મિક વિભાજન, | |
28:45  | અન્ય માણસોની વિરુદ્ધ એક માણસ, |
જે છે વિભાજન, અલગતા. | |
28:51  | તમે આ બધું સમજો છો? |
કે હું મારી જાત સાથે વાત કરું છું? | |
28:59  | હું જે કહી રહ્યો છું |
તે તમે સમજો છો? | |
29:03  | એક કુટુંબની વિરુદ્ધ |
બીજું કુટુંબ, | |
29:07  | કુટુંબની પોતાની અંદર જ |
વિભાજન હોય છે. | |
29:11  | આરબ અને યહૂદી વચ્ચે |
વિભાજન છે, | |
29:17  | કૅથોલિક અને પ્રોટેસ્ટન્ટ વચ્ચે |
વિભાજન છે, | |
29:21  | તમે - હિન્દૂ - અને મુસલમાન વચ્ચે |
વિભાજન છે. ખરું? | |
29:28  | ખ્રિસ્તી, બૌધ્ધ, ઝેન, |
29:33  | આખું વિશ્વ ખંડિત છે, |
તૂટેલુંફૂટેલું છે. | |
29:40  | શું એ છે |
આ સઘળી અવ્યવસ્થાનું કારણ? | |
29:47  | તમે મારો પ્રશ્ન સમજો છો? |
29:50  | કે જયાં વિભાજન હોય, |
29:55  | સમુદાયો વચ્ચે, |
લોકો વચ્ચે, | |
30:01  | દેશો વચ્ચે, વિવિધ ગુરુઓ વચ્ચે, |
વિવિધ ધર્મો વચ્ચે, | |
30:06  | ત્યાં સંઘર્ષ હોવાનો જ. |
30:09  | બરાબર? તમે આ સમજો છો? |
30:13  | જયાં વિભાજન હોય, |
ત્યાં સંઘર્ષ હોય જ. | |
30:18  | એ કાયદો છે. |
ખરું? | |
30:26  | શું એ છે કારણ |
આ બધાં ભીષણ યુધ્ધોનું, | |
30:33  | દરેક માણસની અંદર |
રહેલા સંઘર્ષનું, | |
30:39  | એકબીજા વિરુદ્ધ હરિફાઈનું? |
વિભાજન કારણ છે – ખરું? | |
30:48  | આર્થિક રીતે, જાતિવાદની રીતે, સામાજિક રીતે, |
કહેવાતી સાંસ્કૃતિક રીતે, | |
30:56  | દરેક વસ્તુ વિભાજન સાધે છે. |
ખરું? | |
31:05  | હવે, આપણે સરકારો વિષે તો |
કશું કરી શકીએ નહીં. | |
31:14  | બધી સરકારો સ્થાપિત છે, |
કમનસીબે ચૂંટાયેલી છે, | |
31:25  | તમે તેઓની સાથે વ્યવહાર કરી ન શકો. |
31:28  | વક્તાએ વિવિધ પ્રયત્નો... વિવિધ |
લોકોને મળ્યો છે, પણ બધું એમનું એમ. | |
31:35  | તો, આપણે શું કરી શકીએ, |
તમે અને હું? | |
31:40  | તમે સમજો છો મારો પ્રશ્ન? |
31:42  | તમે રાષ્ટ્રપતિઓ જેવા સૌથી શક્તિશાળી |
લોકોની સાથે વ્યવહાર કરી ન શકો, | |
31:47  | તમે તેઓની સાથે વ્યવહાર ન |
કરી શકો, એ લોકો ઊંચા સ્તરે છે. | |
31:53  | તેઓની પોતાની જવાબદારીઓ છે, |
તેઓને સત્તા જોઈએ છે | |
31:56  | - તમે જાણો છો એ બધું. |
31:58  | માટે આપણે પૂછીએ છીએ કે, |
આ પૃથ્વી ઉપર જીવતા | |
32:05  | એક માનવ તરીકે, આ બધું |
બનતું જોઈને, તમે શું કરી શકો? | |
32:12  | કૃપા કરીને, આ પ્રશ્ન પૂછો. |
તમારું કાર્ય શું છે? | |
32:16  | તમારા તાત્વિક સિદ્ધાંતો નહીં – ભારતીયો |
તાત્વિક સિદ્ધાંતોમાં બહુ કુશળ છે. | |
32:25  | ખરું ને? |
32:29  | તમે લોકો વિવેચનામાં, |
મનોવિશ્લેષણમાં, કારણ શોધી કાઢવામાં | |
32:35  | બહુ કુશળ છો, |
અને ત્યાં તમે એને છોડી દો છો, | |
32:39  | જેનો તમારા રોજિંદા જીવન સાથે |
કશો જ સંબંધ નથી હોતો. ખરું? | |
32:45  | તમે ભગવાનમાં માનો છો, |
અથવા તમે કોઈ ગુરુમાં માનો છો, | |
32:53  | અથવા તમે કોઈ |
તત્ત્વજ્ઞાનીમાં માનો છો. | |
32:55  | પણ તે માન્યતાની |
જીવનમાં યથાર્થતા નથી. | |
33:02  | ખરું? |
33:04  | આ એક હકીકત છે. હું કશું અસામાન્ય |
નથી કહી રહ્યો. આ એક હકીકત છે. | |
33:10  | માટે, આપણે પૂછીએ છીએ, |
આ બધી બાબતોનો સામનો કરતા | |
33:18  | એક માણસ તરીકે |
તમારી જવાબદારી શી છે? | |
33:25  | તમારું કાર્ય શું છે? |
33:32  | મોટાભાગના લોકો આમાંથી |
પલાયન કરી જવા માગે છે. | |
33:38  | મોટાભાગના લોકોને લાગે છે કે |
આપણે આનો નિવેડો ન લાવી શકીએ. | |
33:43  | માટે આપણે આદિવાસી ભગવાનોમાં |
પલાયન કરી જઈએ છીએ - | |
33:50  | આ દેશમાં, કે યુરોપમાં જે બધું |
બની રહ્યું છે તેની તમને ખબર છે | |
33:55  | - માદક દવાઓ, |
ધાર્મિક મનોરંજનો, | |
34:07  | અને મનોરંજન ઉદ્યોગ તો |
અતિ શક્તિશાળી છે, | |
34:15  | ચલચિત્રો, પત્રિકાઓ, |
ભગવાનો, કર્મકાંડો – ખરું? | |
34:23  | શું આ દેશમાં બે ભગવાનો |
એકબીજા સાથે લગ્ન કરે છે? | |
34:31  | એટલે, કાં તો પલાયન હોય છે |
34:38  | અથવા તો તમે યથાર્થતાનો, |
હકીકતોનો સામનો કરો છો. | |
34:49  | જ્યારે તમે હકીકતોનો સામનો કરો, |
ત્યારે તમારું કાર્ય શું છે? | |
34:57  | હવે, સાથે મળીને આપણે |
શોધી કાઢીશું – બરાબર? | |
35:03  | સાથે મળીને, હું કહું અને તમે સાંભળો |
અથવા સંમત કે અસંમત થાવ એવું નહીં, | |
35:10  | એ તો બહુ મૂર્ખામી છે, |
બાલિશતા છે. | |
35:13  | પરંતુ જો તમે અને હું |
એકસમાન વસ્તુનું અવલોકન કરીએ, | |
35:19  | એને રોજ જીવીએ, |
35:24  | તો એમાં વિપુલ ક્રિયાશક્તિ |
હોય છે | |
35:28  | - રાજકીય સત્તાના અર્થમાં શક્તિ નહીં, |
35:32  | પણ સાચી વસ્તુ કરવાની શક્તિ. |
35:40  | બરાબર? |
અહીં સુધી આપણે સાથે છીએ? | |
35:48  | આપણે પૂછીએ છીએ, |
યુધ્ધોનું કારણ શું છે? | |
35:59  | યુદ્ધનાં પરિબળોમાંનું એક છે |
રાષ્ટ્રવાદ, | |
36:06  | - ખરું? - |
જે આદિવાસી વૃત્તિ છે. | |
36:15  | તમે કદાચ સંમત ન થાવ, |
કૃપા કરી શાંતિથી સાંભળો. | |
36:21  | આદિવાસી વૃત્તિ - ખરું? – જે બની છે |
મહિમાન્વિત રાષ્ટ્રવાદ, | |
36:27  | એના રાષ્ટ્રધ્વજો વગેરે સહિત, |
36:30  | બ્રિટિશ, ફ્રેંચ, |
હિન્દૂ, ભારતીયો, | |
36:33  | તમે સમજો છો, |
વિભાજિત, વિભાજિત, વિભાજિત. | |
36:37  | આપણે કહીએ છીએ કે યુદ્ધનાં |
કારણોમાંનું એક છે રાષ્ટ્રવાદ. | |
36:46  | એ સાવ દેખીતું છે. |
36:48  | અન્ય કારણ છે |
આર્થિક વિભાજન, | |
36:54  | દરેક દેશને પોતાની જ |
અર્થવ્યવસ્થા સાથે તથા | |
37:03  | પોતાની જ સંસ્કૃતિ સાથે નિસબત છે. |
37:08  | બ્રિટિશ લોકો તેમનું પોતાનું... |
અને ફ્રેંચ લોકો વગેરે. | |
37:15  | અને અન્ય કારણ છે |
ધર્મમાં વિભાજન: | |
37:22  | ખ્રિસ્તી, બૌધ્ધ, |
હિન્દૂ, ઇસ્લામ. | |
37:29  | અને એ બધા લોકો ભગવાન વિષે |
વાત કરતા હોય છે, બરાબર? | |
37:37  | એટલે, આ અને કદાચ થોડાં અન્ય |
કારણો છે યુદ્ધનાં. | |
37:45  | એક હિન્દૂ કે ખ્રિસ્તી તરીકે, |
કે જે કાંઈ હો તે તરીકે, | |
37:51  | તમે યુદ્ધ માટે |
જવાબદાર છો. ખરું? | |
37:59  | કારણ કે તમારી અંદર |
તમે વિભાજિત છો. | |
38:07  | તમે સંમત છો? |
તમે આ હકીકતને જુઓ છો? | |
38:12  | જયાં સુધી હું હિન્દૂ હોઉં, |
અમુક પ્રથાને પ્રતિજ્ઞાબદ્ધ હોઉં, | |
38:20  | અને કેટલાક - મને માફ કરજો - |
નાદાન ભગવાનોને અનુસરતો હોઉં, | |
38:25  | ભગવાન કહેવાતાં રમકડાંઓ સાથે |
રમતો હોઉં, | |
38:33  | તો, હું, એક હિન્દૂ તરીકે, |
માનવો વચ્ચે | |
38:37  | સંઘર્ષ પેદા કરવા માટે |
જવાબદાર છું. | |
38:42  | બરાબર? |
આ હકીકત છે કે નથી? | |
38:50  | આ એક હકીકત છે. |
38:54  | તમે કદાચ સંમત ન થાવ, |
તમે કદાચ હકીકતને ન જુઓ, | |
38:57  | પરંતુ આ સાચે જ |
યુધ્ધોનું કારણ છે. | |
39:02  | હવે, તમારી જવાબદારી શી છે? |
39:09  | રાષ્ટ્રવાદથી મુક્ત થવું. |
બરાબર? | |
39:14  | વિશ્વને સમસ્ત માનવજાત તરીકે |
જોવા માટે મુક્ત હોવું, | |
39:22  | ભારતીય કે અમેરિકન તરીકે નહીં, |
આપણે સૌ માનવો છીએ, બરાબર? | |
39:29  | દુનિયાને વૈશ્વીક રીતે જોવી... |
39:35  | ...માનવો તરીકે. |
39:38  | હું તમારા માટે આને |
વધુ જટિલ બનાવીશ. | |
39:47  | જ્યારે તમે મુસાફરી કરો, |
જ્યારે તમે આખી દુનિયામાં લોકોને જુઓ, | |
39:54  | આ દેશમાં, તેમ જ ફ્રાન્સમાં, |
સ્વિત્ઝર્લેન્ડમાં, અમેરિકામાં, | |
40:00  | - દુનિયામાં - જાપાનમાં વગેરે, |
ત્યારે તમે જુઓ છો કે બધા માનવો | |
40:06  | માનસિક રીતે સહભાગી છે, |
તેઓ સૌ માનસિક દુ;ખ સહન કરે છે. | |
40:17  | તેઓ સૌ રડે છે, |
સૌ એકલા છે, | |
40:24  | સૌએ આંસુ સાર્યાં છે, |
જેમ તમે આંસુ સાર્યાં છે તેમ જ. | |
40:30  | તેઓ સૌ અનિશ્ચિત, |
વ્યગ્ર, દુ:ખી છે. | |
40:38  | તેઓ સૌ તમારા જેવા છે, |
તમે દુ:ખી છો, | |
40:43  | એકલા છો, દુ:ખ સહન કરો છો, |
બધી જાતની નિર્દયતાઓને વેઠો છો, | |
40:49  | તમારા પતિ તરફથી, |
તમારી પત્ની તરફથી વગેરે. | |
40:53  | આખીયે દુનિયામાં બધા માનવો |
આમાં સહભાગી છે. | |
40:59  | ખરું? આ એક હકીકત છે. |
41:01  | એટલે, તમારી ચેતના |
સમસ્ત માનવજાતની ચેતના છે. | |
41:10  | બરાબર? તમે આ જુઓ છો? |
41:16  | શું તમે ઇચ્છો છો... |
શું હું આમાં વધુ અંદર જાઉં? | |
41:21  | આપણને બાળપણથી એમ માનવા માટે |
અનુબંધિત કરવામાં આવ્યા છે, | |
41:26  | - ધાર્મિક, સામાજિક, |
આર્થિક અને રાષ્ટ્રીય રીતે - | |
41:32  | કે આપણે સૌ અલગ વ્યક્તિઓ, |
અલગ આત્માઓ છીએ. | |
41:39  | ખરું? ખરું? |
આ એક હકીકત છે. | |
41:46  | અને આપણે ક્યારેય એ તપાસતા નથી કે |
આપણે વાસ્તવમાં વ્યક્તિઓ છીએ કે નહીં | |
41:54  | - તમે અલગ છો... |
તમે એક પુરુષ છો, એક સ્ત્રી છો, | |
41:58  | એ કાંઈ સ્વતંત્ર વ્યક્તિત્વ |
બનાવતું નથી. | |
42:04  | તમારી વૃત્તિ, |
તમારી ખાસિયત, | |
42:07  | તમારું અમુક લક્ષણ, |
તમારું બેન્કનું ખાતું, | |
42:12  | આ બધું તમને એમ વિચારવા પ્રેરે છે |
કે તમે એક અલગ માણસ છો. | |
42:16  | તમે ઊંચા હો, હું નીચો હોઉં, |
હું ગુલાબી હોઉં, તમે કાળા હો, | |
42:20  | આ બધી પરિસ્થિતિઓ |
માણસના મગજને એ સ્વીકારવા | |
42:27  | અનુબંધિત કરે છે કે |
આપણે અલગ વ્યક્તિઓ છીએ. | |
42:31  | ખરું? |
42:35  | વક્તા એને |
પ્રશ્ન કરે છે. | |
42:39  | આને સ્વીકારો નહીં, |
આની ઉપર શંકા કરો, આને પ્રશ્ન કરો. | |
42:46  | કારણ કે વક્તા કહે છે કે, આપણી ચેતના |
- જે છે તમે જે અનુભવો છો, | |
42:52  | જે વિચારો છો, તમારી પ્રતિક્રિયાઓ, |
માન્યતાઓ, તમારી પીડા, તમારી વ્યગ્રતા, | |
42:57  | તમારી એકલતા, તમારું દુ:ખ, |
પ્રેમનો અને સ્નેહનો અભાવ - | |
43:02  | બધા માનવો સાથે |
વહેંચાયેલી છે. | |
43:05  | ખરું? ખરું, સર? |
43:11  | એટલે તમારી ચેતના |
તમારી નથી, | |
43:17  | એ સમસ્ત માનવચેતના છે. |
43:23  | જો તમે કોઈને મારી નાખો, |
તો તમે તમારી જાતને મારી નાખો છો. | |
43:27  | તમે આ સમજો છો? |
43:31  | જો તમે કોઈનું મન દુભાવો, |
તો તમે તમારી જાતને દુભાવો છો. | |
43:36  | તમે આ સ્પષ્ટપણે સમજો છો? |
43:44  | જો તમે દુ:ખમાં હો, |
તો એ માત્ર તમારું જ દુ:ખ નથી, | |
43:48  | એ માનવજાતનું દુખ છે. |
43:55  | એટલે, તમે માનવજાત છો |
44:04  | - તમે સમજો છો? |
44:06  | તમે બાકીની માનવજાત છો, |
44:10  | એક નજીવા માણસ નથી, |
- નાનકડા આંગણામાં કામ કરતા, | |
44:18  | પોતાની જાત વિષે વિચારતા, |
તમારી સમસ્યાઓ, તમારી વ્યગ્રતાઓ - | |
44:24  | પણ જ્યારે તમે આ હકીકતને |
વાસ્તવમાં સ્પષ્ટપણે સમજો, | |
44:31  | તમારા અંતરતમમાં, તમારા લોહીમાં, |
તાત્વિક સિદ્ધાંત તરીકે નહીં, | |
44:37  | ત્યારે જીવન પ્રત્યેનું તમારું |
સમગ્ર દૃષ્ટિબિન્દુ પરિવર્તન પામે છે: | |
44:43  | ત્યાર પછી તમારામાં વિશિષ્ટ... |
પ્રેમ, કરુણા અસ્તિત્વ પામે છે. | |
44:54  | તો, તમારી જવાબદારી શી છે? |
44:59  | જ્યારે તમે આ જોયું હોય, |
45:02  | બુદ્ધિપૂર્વક નહીં, |
45:08  | પણ વાસ્તવમાં, તમારા હ્રદયથી, |
તમારી આંખોથી, | |
45:14  | તમારા કાનોથી, તમારી બધી |
ઇન્દ્રિયોથી આ જુઓ. | |
45:18  | આ વૈશ્વીક સમસ્યા છે, |
કોઈ એક ખાસ વ્યક્તિગત સમસ્યા નથી. | |
45:26  | દાખલા તરીકે, આ દેશમાં |
અતિશય ગરીબી છે. | |
45:34  | ખરું? |
અત્યંત ગરીબી. | |
45:40  | મુંબઈની ગલીઓમાં ફરો, |
લોકો ફૂટપાથ ઉપર સૂતા હોય છે. | |
45:47  | કોઈ પણ ગામડામાં જાવ, |
જે કોઈ શહેરની બહુ પાસે ન હોય, | |
45:54  | ત્યાં ગરીબી છે. |
45:56  | આઝાદી પછી |
સ્થિતિ થોડી સુધરી છે, | |
46:01  | પરંતુ હજુ ગરીબી છે. |
46:06  | અને આ ગરીબીનો નિવેડો |
એક સરકાર દ્વારા ન આવી શકે, | |
46:11  | કેમ કે અમેરિકામાં ગરીબી છે, |
ફ્રાન્સમાં ગરીબી છે. | |
46:15  | ઈંગ્લેન્ડમાં ચાલીસ લાખ લોકો |
બેકાર છે. તમે સમજો છો? | |
46:27  | તો, તમારી |
જવાબદારી શી છે? | |
46:33  | શું તમે હજુ પણ |
એક વ્યક્તિ તરીકે રહેશો, | |
46:38  | પોતાની જાત માટે લડતા, |
46:44  | તમારા પોતાના પ્રકાશ, |
પોતાની પ્રબુદ્ધતા માટે લડતા? | |
46:52  | કે પછી – તમે મારો આ પછીનો |
પ્રશ્ન સમજો છો? - | |
46:58  | કે પછી તમે આ વિશ્વને |
અખંડતાથી જોશો, | |
47:08  | ખ્રિસ્તી, બૌધ્ધ, હિન્દૂ |
વગેરે તરીકે નહીં? | |
47:14  | આપણે જયાં સુધી આ નહીં કરીએ, |
ત્યાં સુધી એકબીજાનો વિનાશ કરીશું. | |
47:19  | એ સાવ દેખીતું છે કે |
આ જ ચાલી રહ્યું છે. | |
47:24  | આપણને સલામતી જોઈએ છે, |
- આપણી પાસે સલામતી હોવી જ જોઈએ, | |
47:30  | નહીંતર તમે અને હું |
અહીં ન હોઈએ. | |
47:36  | સલામતી, અન્ન, વસ્ત્રો |
અને એ બધું. | |
47:41  | એને નકારવામાં આવે છે |
કારણ કે દરેક દેશ કહે છે, | |
47:44  | ‘મારે પોતાની સમસ્યાઓ ઉકેલવી પડે.’ |
ખરું? | |
47:51  | વૈશ્વીક દૃષ્ટિબિન્દુ ક્યાંય છે જ નહીં. |
47:59  | અને આપણી જે બધી |
સમસ્યાઓ છે, | |
48:05  | તેને આપણે સાંપ્રદાયિક, સામાજિક |
એવી નીચલી કક્ષામાં લાવીને | |
48:09  | નાની બનાવી દઈએ છીએ. |
48:13  | તો, આ સાંભળ્યા બાદ, |
શું તમારું મગજ | |
48:24  | રાષ્ટ્રીયતાથી, જાતિવાદથી, |
ધાર્મિક બકવાટથી મુક્ત છે, | |
48:30  | જેથી તમારી પાસે |
વૈશ્વીક દૃષ્ટિબિન્દુ, વૈશ્વીક ભાવના હોય? | |
48:35  | તમે સમજો છો, સર? |
48:39  | અથવા તો, તમે કહો છો કે આ |
અદ્દભુત છે, મનોરમ કલ્પના છે, | |
48:47  | આમાંથી એક સુંદર |
તાત્વિક સિદ્ધાંત બનાવો, | |
48:50  | એને વિષે અનુમાન કરો, |
અને એને મારી નાખો. | |
48:56  | બરાબર? |
તો, આ છે પહેલી વસ્તુ. | |
49:02  | આમાં એવા મગજની જરૂર છે |
જે જોવા માટે મુક્ત હોય. | |
49:11  | પણ આપણાં મગજો સમસ્યાઓથી |
બહુ જ અનુબંધિત થયેલાં છે. | |
49:20  | ખરું? તમારે સમસ્યાઓ છે, |
નહીં કે? | |
49:27  | તમારે સમસ્યાઓ નથી? |
કૃપા કરીને કહો, હા કે ના – હા? | |
49:32  | તમારે સમસ્યાઓ છે, એટલે કે, |
યૌન સમસ્યા, ધાર્મિક સમસ્યાઓ, | |
49:38  | આર્થિક સમસ્યા |
- સમસ્યાઓ, સમસ્યાઓ, સમસ્યાઓ, ખરું? | |
49:44  | મને મારી પત્ની સાથે |
ફાવતું નથી, | |
49:47  | મારી પત્ની મને ધમકાવે છે, |
વગેરે વગેરે. | |
49:51  | સમસ્યાઓ એટલે શું? |
49:54  | વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર પ્રમાણે |
એ શબ્દનો અર્થ શો છે? | |
50:02  | વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર પ્રમાણે અર્થ છે |
‘તમારી તરફ ફેંકવામાં આવેલું કશુંક, | |
50:10  | તમારી તરફ ફેંકાયેલો કોઈ પડકાર’, |
ખરું? | |
50:17  | ‘સમસ્યા’ શબ્દનો અર્થ એ છે. |
50:21  | હવે, આપણે સમસ્યાઓને |
કેવી રીતે મળીએ છીએ? | |
50:31  | આપણે આમાં સાથે મળીને જઈશું. |
50:34  | કૃપા કરીને એ ધ્યાનમાં રાખો કે |
હું તમને કહેતો નથી, કે શિખવાડતો નથી, | |
50:42  | પણ આપણે સાથે મળીને શીખી રહ્યાં છીએ, |
અવલોકન કરી રહ્યાં છીએ. | |
50:47  | વક્તાએ ઘણા સમય પૂર્વે આ બધું |
અવલોકન કર્યું અને જોયું હોઈ શકે, | |
50:53  | પણ વક્તા આમાં સહભાગી છે, |
એ તમારી સાથે ચાલી રહ્યો છે, | |
50:59  | લાગણીવશતાપૂર્વક નહીં, |
51:02  | ભાવાવેશપૂર્વક નહીં, |
એ કહે છે, આ બધાનો સામનો કરો! | |
51:10  | આપણાં મગજ બાળપણથી સમસ્યાઓને |
ઉકેલવા માટે અનુબંધિત કરવામાં આવ્યાં છે. | |
51:21  | બાળક શાળાએ જાય છે, |
શીખવું એક સમસ્યા બને છે, | |
51:28  | ગણિત એક સમસ્યા બને છે |
- સમસ્યાઓ. | |
51:35  | પછી મહાવિદ્યાલય, અધિક સમસ્યાઓ. |
યુનિવર્સિટી, એથી અધિક સમસ્યાઓ. | |
51:42  | આથી, એનું મગજ |
- કૃપા કરીને આ સાંભળો - | |
51:45  | સમસ્યાઓને ઉકેલવા માટે |
અનુબંધિત બને છે. | |
51:51  | બરાબર? |
તમે આ સમજો છો? | |
51:59  | આપણે આ સમજીએ છીએ, |
કે પછી હું... | |
52:04  | આપણું મગજ સમસ્યાઓને |
ઉકેલવા માટે અનુબંધિત છે. | |
52:11  | તો, મગજને |
શું થયું છે? | |
52:16  | હવે તે સમસ્યાઓ ઉકેલવા માટેનું |
યંત્ર છે. બરાબર? | |
52:23  | આને લીધે સમસ્યાઓ વધી રહી છે |
52:27  | કારણ કે મગજ સમસ્યાઓ સાથે |
યંત્રવત્ વ્યવહાર કરે છે. | |
52:32  | તમે આ સમજો છો, સર? |
જે બની રહ્યું છે તે જુઓ. | |
52:38  | આ દેશમાં ઘણી |
રાજકીય સમસ્યાઓ છે, | |
52:44  | અને સમસ્યાઓને ઉકેલવાના પ્રયત્નોમાં |
આ રાજનીતિજ્ઞોએ | |
52:49  | એક સમસ્યાના ઉકેલમાં |
અન્ય સમસ્યાઓ વધારી છે. | |
52:55  | તમે આ જુઓ છો, નહીં કે? |
53:00  | તમે આ બધું નથી જાણતા? |
53:04  | માટે આપણું મગજ બાળપણથી |
સમસ્યાઓને ઉકેલવા માટે અનુબંધિત છે. | |
53:12  | અને તમે સમસ્યાઓને તો જ |
ઉકેલી શકો જો મગજ સમસ્યાઓને | |
53:18  | નવેસરથી જોવા માટે મુક્ત હોય. |
53:21  | પણ જો મગજ તાલીમબદ્ધ હોય, |
તો એ યંત્રવત્ કાર્ય કરે છે | |
53:28  | અને હંમેશાં ઉકેલો શોધતું રહે છે, |
સમસ્યાઓને સમજતું નથી. | |
53:36  | કારણ કે ઉકેલ |
સમસ્યામાં રહેલો છે. | |
53:41  | મને શંકા છે કે તમે |
આ બધું જુઓ છો કે કેમ. | |
53:47  | ખરું, સર? |
હું તમારી સાથે વાત કરી શકું છું? | |
53:55  | તો, શું એવું મગજ હોવું |
શક્ય છે, | |
54:01  | જે મુક્ત હોય, |
જેથી સમસ્યાઓને ઉકેલી શકે, | |
54:08  | નહીં કે જે સમસ્યાઓમાં રહીને પછી |
સમસ્યાઓને ઉકેલવાનો પ્રયત્ન કરે? | |
54:12  | તમે આ તફાવત જુઓ છો? |
બરાબર? | |
54:20  | તો, આપણે જે વાત કરીએ છીએ |
- તમે અને હું – તે એ કે | |
54:31  | આપણે માનસિક રીતે, આંતરિક રીતે |
બાકીની માનવજાત છીએ. | |
54:38  | ખરું? આ હકીકત છે. |
54:41  | આ કોઈ તાત્વિક સિદ્ધાંત નથી, |
આ મારો નિષ્કર્ષ નથી. | |
54:45  | આ હકીકત છે કારણ કે બધા માનવો |
ખરાબ સમયમાંથી પસાર થાય છે, અને | |
54:55  | આપણે પણ બધા પ્રકારની દોડધામમાંથી, |
વેદનામાંથી પસાર થઈએ છીએ. | |
55:03  | એટલે આપણે એક માનવજાત છીએ, |
તમે સમસ્ત માનવજાત છો. | |
55:11  | એ એક વાત છે. |
55:14  | બીજું: યુધ્ધોનું અસ્તિત્વ છે કારણ કે |
તમે તમારી જાતને | |
55:23  | રાષ્ટ્રીયતામાં, જાતિઓમાં, ધર્મોમાં |
વિભાજિત કરી છે, | |
55:28  | અને જો તમે એને નહીં બદલો, તો |
તમારી પાસે શારીરિક સલામતી નહીં હોય | |
55:34  | કારણ કે યુધ્ધો આવી રહ્યાં છે. |
55:39  | ત્રીજું: આપણી પાસે ઘણી સમસ્યાઓ છે, |
55:45  | અને એ સમસ્યાઓને ઉકેલવા માટે |
મગજ એને જોવા માટે મુક્ત હોવું જોઈએ. | |
55:52  | પરંતુ જો મગજ સમસ્યાને |
ઉકેલવા માટે અનુબંધિત હોય, | |
55:55  | તો એ સમસ્યાને |
જોઈ ન શકે. | |
55:57  | તમે સમજો છો? |
હવે, તમે આ કરી શકો છો? | |
56:03  | વક્તા જે કહી રહ્યો છે એને |
ધ્યાનપૂર્વક સાંભળવામાં | |
56:08  | - જો તમે સાંભળી રહ્યાં હો તો - |
શું તમે આ કરી શકો છો? | |
56:13  | તમારી જાતને કોઈ પણ ભોગે |
હિન્દૂ ન કહો, | |
56:20  | બધી અંધશ્રદ્ધાઓ વગેરે ન કરો. |
56:26  | કોઈ પણ ધર્મ સાથે, કે ગુરુ સાથે |
જોડાયેલા ન રહો. | |
56:36  | હા, સર. અથવા કોઈ પુસ્તક સાથે. |
56:43  | શું તમે ક્યારેય એ વિચાર્યું છે... |
56:49  | ગ્રંથો ઉપર આધારિત ધર્મો |
56:57  | - ખ્રિસ્તી ધર્મ બાઇબલ ઉપર |
આધારિત છે, | |
57:06  | કુરાન ઇસ્લામ ધર્મનું બાઇબલ છે - |
57:12  | તમે ક્યારેય અવલોકન કર્યું છે કે ગ્રંથો |
ઉપર આધારિત ધર્મો કેવા બની જાય છે? | |
57:18  | અહીં આ દેશમાં તમારી પાસે |
ધર્મ વિષેના ડઝનબંધી ગ્રંથો છે, | |
57:24  | તમે એ બધાને કે એમાંથી કોઈ એકને |
પસંદ કરી શકો, એની સાથે રમી શકો. | |
57:28  | તમે સમજો છો |
હું શું કહું છું? | |
57:31  | ઊંઘી ન જાવ. |
57:36  | એટલે કે, ભારતમાં વિવિધ |
ધાર્મિક ગ્રંથો છે, | |
57:43  | ઉપનિષદો, ગીતા, |
વગેરે વગેરે. | |
57:47  | આથી તમે એક અથવા બીજો ગ્રંથ |
પસંદ કરી શકો છો | |
57:50  | અને એની સાથે રમી શકો છો; |
57:53  | તમારી પાસે ડઝનબંધી ભગવાનો છે, |
57:56  | તમે પોતાના મનોરંજન માટે, ગંમત માટે |
કોઈને પણ પસંદ કરી શકો છો. | |
58:00  | પરંતુ જો તમારી પાસે એક જ |
ભગવાન હોય, | |
58:04  | કુરાન પ્રમાણે અથવા બાઇબલ પ્રમાણે, |
તો તમે એમાંથી છૂટવા અસમર્થ હો છો. | |
58:10  | તથા તમે ધર્માંધ, સંકુચિત |
અને તેથી પાશવી બનો છો. | |
58:21  | જે બની રહ્યું છે તે આ છે. |
58:23  | તો, શું તમે, કૃપયા, |
ગંભીરતાપૂર્વક, વક્તા પૂછે છે કે, | |
58:30  | શું તમે આ બધું તમારાથી દૂર કરી શકો |
તથા પુખ્ત બની શકો? | |
58:44  | કોઈ રાષ્ટ્રીયતા નહીં, |
ભગવાનોમાં માન્યતા નહીં, | |
58:52  | કારણ કે માન્યતા, આસ્થા |
એક વિનાશક પરિબળ છે. | |
58:59  | જો તમારામાં આસ્થા હોય, અને તેથી |
શંકા ન હોય – તમે સમજો છો? | |
59:06  | આખીયે ખ્રિસ્તી ધર્મની દુનિયા |
આસ્થા ઉપર આધારિત છે. ખરું? | |
59:13  | અને તેઓ ક્યારેય શંકા, સંશય, |
પ્રશ્ન વિષે વાત કરતા નથી. | |
59:20  | એ નિષિદ્ધ છે. |
59:22  | અને ઇસ્લામ ધર્મની દુનિયામાં પણ |
એ નિષિદ્ધ છે. | |
59:26  | પ્રાચીન ભારતીયો પાસે |
આ શંકા હતી: ‘પ્રશ્ન કરો, | |
59:33  | સ્વીકારો નહીં, શોધી કાઢો!’ |
59:40  | તમે સૌ એ બધું કરશો? |
59:43  | કે પછી તમારા જૂના ઢાંચામાં |
પાછા લપસી જશો? | |
59:50  | આનું જોખમ જુઓ, જો તમે સત્યને જુઓ |
અને અસત્યમાં પાછા જતા રહો, | |
59:57  | તો એ જ સત્ય તમારો વિનાશ કરશે. |
1:00:00  | તમે સમજો છો? |
1:00:05  | મને શંકા છે કે તમે આ બધું |
સમજો છો કે કેમ! | |
1:00:12  | જો તમે જોખમને જુઓ, |
તો તમે એનાથી દૂર રહો છો. | |
1:00:22  | જો તમે કોબ્રા સાપને કે વાઘને જુઓ, |
તો તમે એનાથી દૂર રહો છો. | |
1:00:28  | પરંતુ આપણે એ નથી જોતાં કે |
આ વિભાજન માનસિક રીતે | |
1:00:33  | કેટલું બધું |
જોખમકારક છે. | |
1:00:40  | જો તમે એકવાર આના |
જોખમને જુઓ, | |
1:00:45  | માત્ર સૈદ્ધાંતિક રીતે જ નહીં, |
પરંતુ પ્રત્યક્ષપણે, | |
1:00:48  | તમારા સંપૂર્ણ હ્રદયથી, |
તમારી સઘળી ઇન્દ્રિયોથી, | |
1:00:51  | તમારી બુધ્ધિથી, તમારા પ્રેમથી |
- જો તમારામાં પ્રેમ હોય તો - | |
1:01:00  | તો તમે કોઈ પણ વસ્તુ સાથે |
નહીં જોડાવ, | |
1:01:09  | - દેશ નહીં, ધર્મ નહીં, |
1:01:12  | જેનો અર્થ એ નથી કે |
તમે સંશયવાદી છો, | |
1:01:15  | જેનો અર્થ એ નથી કે |
તમે નાસ્તિક છો | |
1:01:19  | - તમે જાણતા નથી કે ભગવાન શું છે, |
તમે સૌ ઢોંગ કરો છો. | |
1:01:26  | માટે, શું તમે સૌ |
આ બધું દૂર કરી દેશો, | |
1:01:32  | જેથી તમારું મન મુક્ત હોય, |
1:01:35  | મુક્ત મગજ હોય જે દુનિયાને જોઈ શકે |
અને પરિવર્તન પામી શકે? | |
1:01:45  | શું હું એક અન્ય બાબત તરફ |
પણ ધ્યાન દોરી શકું? | |
1:01:52  | આપણે હમણાં કહ્યું કે |
જ્ઞાન પ્રેમનું શત્રુ છે. | |
1:02:02  | તમારા માટે એનો |
કશો અર્થ છે ખરો? | |
1:02:08  | તમે મારો પ્રશ્ન સમજો છો? |
1:02:11  | વિદ્યા, પુસ્તકિયા માહિતી, |
અનુભવનું જ્ઞાન, | |
1:02:17  | તમારી પત્ની વિષેનું કે |
તમારા પતિ વિષેનું જ્ઞાન, | |
1:02:22  | તમારાં સંતાનો વિષેનું જ્ઞાન, |
1:02:25  | અનુભવ થકીનો જ્ઞાનનો |
સમગ્ર, વિપુલ સંગ્રહ, એ બધું જ. | |
1:02:34  | વક્તા કહે છે કે, એ સઘળું |
જ્ઞાન પ્રેમનું શત્રુ છે. | |
1:02:47  | હવે, આને નજીકથી જુઓ. |
1:02:53  | આપણા અન્ય સાથેના, |
પત્ની કે પતિ સાથેના સંબંધમાં | |
1:03:00  | આપણા દરેકની પાસે |
અન્ય વિષેનું જ્ઞાન હોય છે, ખરું? | |
1:03:14  | હું જાણું છું મારી પત્ની |
કેવું વર્તન કરે છે વગેરે. | |
1:03:19  | હું જાણું છું, |
અને તે જાણે છે. ખરું? | |
1:03:25  | જ્યારે હું કહું કે, |
‘હું મારી પત્નીને જાણું છું’ | |
1:03:33  | અને પત્ની કહે કે, |
‘હું મારા પતિને જાણું છું’, | |
1:03:36  | ત્યારે શું થાય છે, એ જાણવાનો |
ગુણધર્મ શું છે? | |
1:03:43  | દેખીતી રીતે જ, જ્ઞાન, |
જેનો અર્થ શો? | |
1:03:52  | મે એને વિષે બનાવેલી માનસિક છબી અને |
એણે મારે વિષે બનાવેલી માનસિક છબી | |
1:03:58  | - ચિત્ર. |
બરાબર? | |
1:04:04  | એટલે, જ્ઞાન એ એ ચિત્ર છે. |
તમે સમજો છો? | |
1:04:09  | ખરું? |
તમે આ સમજો છો? | |
1:04:24  | એટલે, પુરુષ અને સ્ત્રી વચ્ચેનું |
એકબીજા વિષેનું જ્ઞાન | |
1:04:30  | પ્રેમનો વિનાશ કરે છે. |
1:04:42  | તમે આ સ્વીકારો છો? |
1:04:46  | સ્ત્રીઓ બહુ જલદી |
આ સ્વીકારે છે. હું એ જોઉ છું. | |
1:04:57  | પુરુષો આરામથી બેસી રહે છે |
અને જોયા કરે છે. | |
1:05:01  | તમે એક ચક્રમ ટોળું છો, |
ભલે. | |
1:05:08  | તો, આપણા સંબંધમાં |
શું બને છે? | |
1:05:15  | જીવનમાં સૌથી મહત્ત્વની વસ્તુ |
સંબંધ છે, ખરું કે નહીં? | |
1:05:21  | કેમ કે સંબંધ વિના |
તમારું અસ્તિત્વ શક્ય નથી, | |
1:05:25  | જીવન સંબંધ છે, |
1:05:27  | પત્ની સાથે હોય કે પતિ સાથે, |
પાડોશી સાથેનો સંબંધ, | |
1:05:33  | સરકારો સાથેનો સંબંધ |
- સંબંધ | |
1:05:37  | જીવનમાં અતિશય મહત્ત્વની વસ્તુ છે. |
1:05:47  | શું આપણે જરાપણ સંબંધિત છીએ? |
1:05:51  | જ્યારે મારી પાસે તમારી એક માનસિક છબી હોય |
અને તમારી પાસે મારી એક માનસિક છબી હોય, | |
1:05:55  | ત્યારે આપણે સંબંધિત કેવી રીતે હોઈ શકીએ? |
તમે સમજો છો? | |
1:06:04  | માનસિક છબીઓ મળે છે, |
એ સંબંધ નથી. | |
1:06:11  | સંબંધનો અર્થ છે |
અખંડ હોવું, | |
1:06:19  | એક સ્ત્રી અને એક પુરુષ |
એમ તૂટેલું નહીં, | |
1:06:23  | બધી કદરૂપી સમસ્યાઓ |
એમાંથી ઊભી થાય છે. | |
1:06:27  | માટે |
જ્ઞાન પ્રેમનો વિનાશ કરે છે. | |
1:06:33  | ભગવાનને ખાતર |
આ સમજો! | |
1:06:37  | જ્ઞાનથી કેવી રીતે છુટકારો મેળવવો |
એવું નહીં – તમે ન છૂટી શકો. | |
1:06:43  | પરંતુ તમે સમજો કે |
સંબંધમાં | |
1:06:48  | જ્ઞાન એક એવું ઘટક છે |
1:06:50  | જે બધા પ્રકારના ઝગડાઓને |
નોતરે છે. | |
1:07:01  | જ્ઞાન આવશ્યક છે, |
એ સિવાય તમે ઘરે ન પહોંચી શકો, ખરું? | |
1:07:06  | જો તમને અંગ્રેજીનું જ્ઞાન ન હોય, |
1:07:08  | તો તમે અને હું |
એકબીજાને સમજી ન શકીએ. | |
1:07:13  | જો તમને ગાડી કેવી રીતે ચલાવવી |
એ અંગેનું જ્ઞાન ન હોય, | |
1:07:16  | - તમે સમજો છો? - |
જ્ઞાન આવશ્યક છે. | |
1:07:20  | પરંતુ માનસિક જ્ઞાન |
જોખમકારક છે. | |
1:07:28  | કૃપયા, આ સમજો. |
1:07:33  | અને તે જ જ્ઞાન |
પ્રેમનો વિનાશ કરે છે. | |
1:07:40  | હવે, હું તમને એક ગંભીર પ્રશ્ન |
પૂછવા માગું છું, | |
1:07:43  | તમે કોઈને પ્રેમ કરો છો? |
1:07:49  | તમારા હ્રદયમાં જવાબ આપો, મને નહીં. |
1:07:52  | તમે કોઈને પ્રેમ કરો છો? |
1:07:59  | તમે તમારી પત્નીને પ્રેમ કરો છો? |
1:08:05  | તમે તમારા પતિને પ્રેમ કરો છો? |
તમે તમારાં સંતાનોને પ્રેમ કરો છો? | |
1:08:11  | તમે આ સમજો છો? |
એ શબ્દનો ભાવાર્થ જુઓ. | |
1:08:19  | તમે જવાબ નથી આપી શકતાં, ખરું ને? |
1:08:24  | અને તે દુનિયાનો |
વિનાશ કરી રહ્યું છે, | |
1:08:28  | કારણ કે જો કદાચ એ તમારી પાસે ક્યારેય હતું, |
તો પણ તમે એ બધું જ ગુમાવી દીધું છે. | |
1:08:38  | તો, આ બધું ધ્યાનથી સાંભળવાનો |
કાં તો અર્થ હોય અથવા અર્થ ન હોય. | |
1:08:47  | આપણે સાથે મળીને |
એક મુસાફરી કરી છે. | |
1:08:50  | અને વક્તાનો અર્થ છે |
વાસ્તવમાં સાથે મળીને. | |
1:09:01  | હું તમારો હાથ પકડું અને કહું, |
‘આવો, સાથે મળીને ચાલીએ’. | |
1:09:07  | જો તમે ઝડપભેર ચાલવા માગતાં હો, |
તો આપણે ઝડપથી ચાલીએ. | |
1:09:10  | જો તમે દોડવા માગતાં હો, |
તો આપણે દોડીએ. | |
1:09:14  | જો તમે અતિશય ધીમેધીમે ચાલવા |
માગતાં હો, તો એય બરાબર છે, | |
1:09:18  | પણ તમારે ચાલવું તો પડે જ, |
તમારે કોઈ સિદ્ધાંત સ્થાપવાનો નથી! | |
1:09:30  | તો, વક્તાએ આ બધું |
તમારી સમક્ષ મૂક્યું છે, | |
1:09:39  | કાં તો તમે એને વહેંચો, |
1:09:42  | જેમ તમે સાથે મળીને |
સારું ભોજન વહેંચીને ખાવ છો એમ, | |
1:09:49  | જેમ તમે સાથે મળીને |
એક પર્વતનું સુંદર દૃશ્ય જુઓ છો એમ, | |
1:09:55  | જેમ તમે સાથે મળીને |
સૂર્યાસ્તનું સૌંદર્ય નિહાળો છો એમ, | |
1:09:59  | અથવા જેમ તમે સાથે મળીને આકાશમાં |
એક અટૂલા તારાનું સૌંદર્ય નિહાળો છો એમ. | |
1:10:06  | પરંતુ એ સાથે મળીને હોવું જોઈએ, |
1:10:11  | એવું નહીં કે તમે ત્યાં પહોંચી ગયા હો |
અને હું તમને અનુસરતો હોઉં. | |
1:10:17  | સાથે મળીને |
આપણે એક નવી દુનિયા બનાવીએ છીએ, | |
1:10:21  | એક વ્યક્તિ આ કરી શકે નહીં. |
1:10:25  | શું તમે સૌ ખરેખર આ જુઓ છો? |
1:10:31  | કે સાથે મળીને તમે |
દુનિયામાં પરિવર્તન લાવી શકો. | |
1:10:36  | અને દુનિયાને |
સંપૂર્ણ પરિવર્તનની જરૂર છે. | |
1:10:43  | કોઈ સમુદાય, કે એક કે બે જણા |
આ કરી શકે નહીં, | |
1:10:49  | આ સાથે મળીને જ કરવું પડે. |
1:10:53  | એક પુરુષ અને એક સ્ત્રી દ્વારા |
એક બાળક પેદા થાય છે. | |
1:11:00  | આ વૈશ્વીક દૃષ્ટિબિન્દુ, |
આ ભાવના કે આપણે સૌ એક છીએ, | |
1:11:07  | કે તમે માનવજાત છો! |
1:11:13  | જ્યારે તમે એ અનુભવો ત્યારે |
એ તમને શું કરે એ તમે સમજો છો? | |
1:11:19  | એ તમારા જીવન પ્રત્યેના સંપૂર્ણ |
દૃષ્ટિબિન્દુમાં પરિવર્તન લાવશે. | |
1:11:28  | અને પછી અલગતાનો અંત થાય છે, |
આથી સંઘર્ષનો અંત થાય છે. | |
1:11:34  | આવતીકાલે આપણે સંઘર્ષના મૂળ સ્વરૂપ |
વિષે વાત કરીશું, અને જોઈશું કે | |
1:11:40  | શું સંઘર્ષનો અંત થઈ શકે, માત્ર બાહ્ય |
રીતે જ નહીં, પરંતુ પહેલાં આંતરિક રીતે. | |
1:11:47  | તમે સમજો છો? |
1:11:48  | શું એ શક્ય છે કે સંઘર્ષનું ક્યારેય... |
ક્યાંય કોઈ સ્થાન જ ન હોય. | |
1:11:56  | શું આ દુનિયામાં, |
આ આધુનિક દુનિયામાં, | |
1:11:59  | એક પણ સંઘર્ષ વિના |
જીવવું શક્ય છે ખરું? | |
1:12:06  | એમાં પ્રજ્ઞાની જરૂર પડે છે, |
તમે સમજો છો, | |
1:12:08  | કાળજીપૂર્વકની તપાસ, શોધી કાઢવા માટે |
ક્રિયાશીલ હોય એવું મન જરૂરી છે. | |
1:12:16  | વક્તા કહે છે, |
આ શક્ય છે. | |
1:12:21  | વક્તા કહે છે, |
સંઘર્ષ વિના જીવવું શક્ય છે. | |
1:12:26  | તમારે આ માની લેવાનું નથી, |
તમે આને વિષે પ્રશ્ન કરો, શંકા કરો. | |
1:12:32  | જો તમે આને વિષે શંકા કરો, |
તો આપણે આમાં ઊંડા ઉતરીશું. | |
1:12:38  | પણ તમે માત્ર એવું કહો કે, |
'હા, હું તે અવસ્થા પામવા માગું છું, | |
1:12:42  | મને કહો કે ત્યાં કેવી રીતે પહોંચવું’, |
તો પછી એ બહુ જ બાલિશ બની જાય છે. | |
1:12:50  | તો, મહેરબાની કરીને, શું આપણે |
સાથે મળીને ચાલી શકીએ, | |
1:12:57  | સાથે મળીને ધ્યાનથી સાંભળી શકીએ, |
સાથે મળીને શીખી શકીએ, | |
1:13:04  | જેથી તમારા |
મગજનો ગુણધર્મ વિશિષ્ટ હોય, | |
1:13:08  | જીવનનો ગુણધર્મ વિશિષ્ટ હોય? |