કૃષ્ણમૂર્તિ પ્રેમ, સ્વતંત્રતા, સારપ, સુંદરતા બધું એક જ છે

Krishnamurti Subtitles

BO84T4 - પ્રેમ, સ્વતંત્રતા, સારપ, સુંદરતા બધું એક જ છે

ચોથું જાહેર પ્રવચન
બોમ્બે (મુંબઈ), ભારત
૧૨ ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૪

2:04	This is the last talk.	આ છેલ્લું પ્રવચન છે.

2:16	We were talking about	આપણે ગઇકાલે જીવવાની કળા વિષે
	the art of living yesterday.	વાત કરતાં હતાં.

2:23	I think we ought to go	મને લાગે છે આપણે તેમાં
	much more into it.	ઘણું વધુ ઊંડા ઊતરવું જોઈએ.

2:36	Most of us have given	મોટાભાગના લોકોએ આને વિષે
	very little thought to that,	બહુ જ થોડો વિચાર કર્યો હોય છે,

2:42	we have hardly enquired	આપણે ભાગ્યે જ જીવન શું છે એના
	into the nature of what life is,	મૂળ સ્વરૂપની અંદર તથા એને કેવી રીતે

2:53	and how to live it.	જીવવું એ વિષે તપાસ કરી હોય છે.

2:58	Our daily life, with all its	આપણું રોજિંદું જીવન, એની બધી
	ugly turmoil, passing pleasures,	ગંદી ધમાચકડી, ક્ષણભંગુર ખુશીઓ,

3:09	and a great deal of entertainment,	અને અતિશય પ્રમાણમાં મનોરંજન,
	both religious and otherwise.	ધાર્મિક તેમ જ અન્ય પ્રકારનું.

3:20	We have studied almost	આપણે લગભગ બધા જ શૈક્ષણિક
	all the academic subjects,	વિષયો ભણ્યા છીએ,

3:26	spent years	ડૉક્ટર, સર્જન, ઇજનેર
	to become a doctor,	બનવામાં વર્ષો

3:31	a surgeon, or an engineer,	વિતાવ્યાં છે,

3:41	and the engineer	અને ઇજનેર ક્યારેય
	never asks 'how'.	નથી પૂછતો કે ‘કેવી રીતે’.

3:46	He has studied,	એ ભણ્યો છે,
	perhaps five or six years,	કદાચ પાંચ કે છ વર્ષો,

3:53	has learnt a great deal	એ વિપુલ પ્રમાણમાં
	of information, stresses,	માહિતી, દબાણ, તણાવ,

3:58	strains, and the material,	ભૌતિક દ્રવ્ય
	and so on,	વગેરે શીખ્યો છે,

4:03	he never asks how to build	એ ક્યારેય નથી પૂછતો કે પુલ કેવી રીતે
	a bridge, because that is his job.	બનાવવો, કારણ કે એ એનું કામ છે.

4:11	But we, ordinary people like us,	પરંતુ આપણે, આપણા જેવા સામાન્ય લોકો
	we are always asking 'how'.	કાયમ એવું પૂછે છે કે ‘કેવી રીતે’.

4:22	How am I to live a life	હું એવું જીવન કેવી રીતે જીવું,
	without any conflict,	કે જેમાં એક પણ સંઘર્ષ ન હોય,

4:33	without any of the problems	આપણા રોજિંદા દુર્ભાગી જીવન

4:35	that are involved	સાથે સંકળાયેલી હોય એવી
	in our daily unfortunate lives.	એક પણ સમસ્યા ન હોય.

4:44	We are always striving, reaching out,	આપણે હંમેશાં ફેલાવો વધારવા માટે,
	getting somewhere,	ક્યાંક પહોંચવા માટે મથતા હોઈએ છીએ,

4:50	and when a question, a challenge	અને જ્યારે આપણી સામે એક પ્રશ્ન,
	is put before you, like :	એક પડકાર મૂકવામાં આવે છે, જેમ કે:

4:57	is it possible to live a life	શું એવું જીવન જીવવું શક્ય છે
	in which there is no problem,	જેમાં કોઈ સમસ્યા ન હોય,

5:08	in which there is no conflict,	જેમાં કોઈ સંઘર્ષ ન હોય,

5:14	when you hear that question,	જ્યારે તમે આ પ્રશ્ન સાંભળો,
	you say,	ત્યારે તમે કહો છો,

5:17	'Yes, sounds good,	‘હા, સાંભળવામાં સારું લાગે છે,
	but tell me how to do it',	પણ મને કહો કે આ કેવી રીતે કરવું’,

5:24	what is the method,	આની રીત કઈ છે,
	what is the system,	પદ્ધતિ કઈ છે,

5:27	so that we can live	જેથી આપણે મહાન શાંતિમય
	a life of great tranquillity,	જીવન જીવી શકીએ,

5:33	great inward	જેમાં આંતરિકપણે
	sense of wonder,	અત્યંત વિસ્મયનો ભાવ,

5:40	a sense of great beauty.	અતિશય સુંદરતાનો ભાવ હોય.

5:46	Then we say, 'Tell me how'.	પછી આપણે કહીએ છીએ, ‘મને કહો કેવી રીતે’.

5:51	I think we ought to banish from our	મને લાગે છે કે આપણે આ મનમાંથી સદંતર
	minds, not in the academic subjects,	કાઢી નાખવું જોઈએ, શૈક્ષણિક વિષયોમાં નહીં,

5:59	but in the psychological world	પણ માનસિક વિશ્વમાં
	we should never ask,	આપણે ક્યારેય એવું ન પૂછવું જોઈએ કે,

6:04	– if one may most	- જો હું આદર સહિત દર્શાવી શકું તો -
	respectfully point out –

6:09	'how'.	‘કેવી રીતે’.
	Never ask anybody 'how' !	ક્યારેય કોઈને પણ ન પૂછો કે, ‘કેવી રીતે’!

6:16	They only can offer you	અન્ય લોકો તમને માત્ર
	a system, a method,	એક પદ્ધતિ, એક રીત આપી શકે,

6:21	which then becomes	જે પછી એક નવું બંધન
	another bondage,	બની જાય છે,

6:27	another trap	એક નવો ફંદો
	in which you are caught.	જેમાં તમે ફસાઈ જાવ છો.

6:33	So we ought to, this evening,	માટે આપણે આજની સાંજે
	go into this question.	આ પ્રશ્નની અંદર જવું જ રહ્યું.

6:40	We have talked about wars,	આપણે યુદ્ધો વિષે વાત કરી છે,

6:46	we have talked	આપણે માણસો વિષે વાત કરી છે,
	about human beings

6:48	psychologically hurt	જેઓ બાળપણથી માનસિક રીતે
	from their childhood,	દુભાયેલા છે,

6:55	hurt by their parents, by their	પોતાનાં માં-બાપ તરફથી, પોતાની શાળા,
	schools, colleges and universities,	મહાવિદ્યાલય, વિશ્વવિદ્યાલય તરફથી,

7:02	by their families, and so on	પોતાનાં કુટુંબો તરફથી દુભાયેલા છે
	– we are wounded people.	- આપણે સહુ જખમી લોકો છીએ.

7:09	And that wound	અને તે જખમ
	inevitably breeds fear.	અનિવાર્યપણે ભયને જન્મ આપે છે.

7:15	We talked about fear	આપણે ભય વિષે
	a great deal.	ઘણીબધી વાત કરી.

7:19	And we also	અને આપણે સમય વિષે
	talked about time.	પણ વાત કરી.

7:24	Not only the chronological time,	માત્ર ઘડિયાળ મુજબનો
	by the watch,	કાલક્રમિક સમય જ નહીં,

7:32	but also time as a psychological	પરંતુ સિદ્ધિ મેળવવા માટેના
	means of achievement :	માનસિક સાધન તરીકેનો સમય:

7:41	I am this,	હું આ છું,
	but I will be that,	પણ હું તે થઈશ,

7:47	I am violent, I will one day	હું હિંસક છું,
	be non-violent.	હું એક દિવસે અહિંસક થઈશ.

7:56	This constant becoming	‘જે છે’ તેમાંથી ‘જે હોવું જોઈએ’
	from 'what is' to 'what should be'	તરફની આ સતત હિલચાલ

8:03	is also the element of time.	એ પણ સમયનો ઘટક છે.

8:09	Because time is	કારણ કે સમય આપણા સહુ માટે
	very important for us,	બહુ મહત્ત્વનો છે,

8:13	not only the physical time	માત્ર ભૌતિક સમય જ નહીં
	– to get from here to there –	- અહીંથી ત્યાં જવા માટેનો -

8:23	but also the ideal	પરંતુ એ આદર્શ પણ
	which thought has invented :	જે વિચારે ઉપજાવેલો છે:

8:32	to achieve an ideal	એક આદર્શની પ્રાપ્તિ મેળવવી
	also requires time.	એ પણ સમય માગે છે.

8:37	So we are bound to time.	આમ આપણે સમયથી બદ્ધ છીએ.

8:44	And writers and some	લેખકો અને કેટલાક અન્ય લોકોએ
	other people have asked,	પૂછ્યું છે,

8:50	is there an end to time,	શું સમયને અંત છે,
	is there a stop to time.	શું સમય અટકી જાય ખરો.

8:59	And as we said yesterday,	અને આપણે અહીં ગઈકાલે તેમ જ
	and during all the other talks here,	બીજાં બધાં પ્રવચનો દરમિયાન કહ્યું તેમ,

9:05	we are sharing this together.	આપણે આમાં સહભાગી છીએ.

9:08	This is not – I'll repeat it	આ કોઈ ભાષણ નથી
	ten times – this is not a lecture.	- હું આ દસ વાર કહીશ.

9:19	Please kindly	કૃપા કરીને એની તરફ
	pay attention to that.	ધ્યાન ન આપો.

9:24	This is not in any way	આ કોઈ પણ રીતે તમને
	to inform you, to instruct you	વિવિધ શૈક્ષણિક વિષયો બાબતે

9:32	about various academic subjects,	માહિતગાર કે સૂચિત કરવા માટે નથી,
	which is what a lecture is.	જે કામ એક ભાષણ કરે છે.

9:40	But this is a conversation	પરંતુ આ તમારી અને વક્તાની વચ્ચે
	between you and the speaker,	એક વાતચીત છે,

9:51	a conversation about life, about	જીવન વિષે વાતચીત, જીવનની
	the extraordinary complexity of life,	અસાધારણ જટિલતા વિષે વાતચીત,

10:00	the great sense of travail,	અતિશય વેદનાનો ભાવ,
	anxiety, desperate loneliness,	વ્યગ્રતા, અસાધ્ય એકલતા,

10:12	and innumerable tears	અને માનવોએ વહાવેલાં
	that human beings have shed,	અખૂટ આંસુઓ,

10:19	wanting to be loved	પ્રેમ પામવાની ઇચ્છા હોવી
	and never finding it,	અને ક્યારેય પ્રેમ ન મળવો,

10:26	or if one loves you,	અથવા જો કોઈ તમને પ્રેમ કરે,

10:29	there's always the danger	તો કાયમ એના ચાલ્યા જવાનો
	and the pain of his leaving.	ભય અને પીડા.

10:37	So we have talked	તો આપણે આ બધી બાબતો વિષે
	about all this.	વાત કરી છે.

10:41	And if some of us,	અને જો આપણામાંથી કેટલાક,
	perhaps a few, even ten,	કદાચ બહુ થોડાક, દસ જણ પણ,

10:50	who are really serious	જેઓ ખરેખર ગંભીર હોય
	– in the sense honest,	- સાચા અર્થમાં પ્રામાણિક,

10:59	an honesty	એવી પ્રામાણિકતા
	that is unshakeable,	જે વિચલિત ન થઈ શકે,

11:03	an integrity	એવી અખંડતા
	that can never be broken	જેને કદી ન તોડી શકાય,

11:08	under any circumstances –	ગમે તેવા સંજોગોમાં પણ -

11:13	if there were such people,	જો આવા લોકો હોય,
	a few at least,	થોડાક પણ,

11:19	then we could bring about	તો પછી આપણે સમાજમાં
	a radical change in society.	આમૂલ પરિવર્તન સાધી શકીએ.

11:27	We talked about society.	આપણે સમાજ વિષે વાત કરી.
	Society is what we are.	આપણે જે છીએ તે સમાજ છે.

11:34	We have made this society,	આપણે આ સમાજ બનાવ્યો છે,
	this ugly, brutal, venomous	આ ગંદો, પાશવી, ઝેરીલો

11:45	– you know what	- તમે જાણો છો આ
	this modern society is.	આધુનિક સમાજ કેવો છે.

11:49	We are responsible for it,	આપણે આના માટે જવાબદાર છીએ,
	each one of us.	આપણામાંથી દરેક જણ.

11:54	And to bring about a radical,	અને સમાજના માળખામાં અને
	fundamental mutation	મૂળ સ્વરૂપમાં આમૂલ, પાયાનું

12:00	in the structure and the nature	પરિવર્તન સાધવા માટે
	of society, we have to undergo	આપણે પોતાની જાતમાં

12:10	a tremendous examination	જબરદસ્ત પરીક્ષણમાંથી
	into ourselves,	પસાર થવું પડે,

12:16	not theoretical,	સૈદ્ધાંતિક રીતે નહીં,
	not problematical or philosophical,	સમસ્યાલક્ષી કે તત્ત્વજ્ઞાનની રીતે નહીં,

12:23	but to see	પરંતુ એ જોવું કે
	what actually we are.	ખરેખર આપણે શું છીએ.

12:30	And face that fact,	અને એ હકીકતનો સામનો કરવો,
	not escape from it,	એનાથી પલાયન ન કરવું,

12:37	go into it very deeply.	એની અંદર ખૂબ ઊંડા ઊતરવું.

12:41	And then perhaps	અને કદાચ એના પછી
	a few of us	આપણામાંથી થોડાક લોકો

12:46	could really bring about	વાસ્તવમાં એક અલગ સંસ્કારિતા
	a different culture.	લાવી શકે.

12:57	And, as we said yesterday,	તથા, આપણે ગઈકાલે કહ્યું તેમ,
	for at least this evening,	ઓછામાં ઓછું આજની સાંજ પૂરતું,

13:04	let us be serious, honest.	આપણે ગંભીર, પ્રામાણિક રહીએ.

13:08	That is,	એટલે કે,
	the word is not the thing,	શબ્દ એ વસ્તુ નથી,

13:18	the explanation	વિગતવાર નિવેદન
	is not the actual,	એ વાસ્તવિકતા નથી,

13:22	the description of a mountain,	એક પર્વતનું વર્ણન,
	however beautifully put,	ભલે ગમે તેટલું સુંદર હોય,

13:28	writing a great poem	ભૂરા આકાશમાં એક પર્વત
	about a mountain in the blue sky	તેમ જ ઘેરા પડછાયાઓ વિષે

13:34	and the lovely shadows,	એક મહાન કાવ્ય લખવું,

13:37	all those descriptions and the	એ બધાં વર્ણનો અને ચિત્રો
	painting is not the actual mountain.	એ કાંઈ વાસ્તવિક પર્વત નથી.

13:43	But most of us are satisfied	પરંતુ મોટાભાગના લોકો
	with the description,	વર્ણનથી, વિગતવાર નિવેદનથી

13:49	with the explanation,	સંતુષ્ટ હોય છે,

13:52	then we make of that explanation	પછી આપણે એ વિગતવાર નિવેદનમાંથી
	into an ideal,	એક આદર્શ બનાવીએ છીએ,

13:59	and then strive to live up	અને ત્યાર પછી એ આદર્શને અનુસાર
	to that ideal,	જીવવા મથીએ છીએ,

14:03	which then again	જે ફરી પાછું
	becomes a series of conflicts.	સંઘર્ષોની હારમાળા જ બને છે.

14:09	We went into all this	આપણે પાછલાં થોડાં વર્ષો દરમ્યાન
	during the last few years,	તેમ જ અહીંનાં

14:15	and in the last	છેલ્લાં ત્રણ પ્રવચનોમાં
	three talks here.	આ બધી વાતો કરી.

14:20	So please kindly remember	કૃપયા એ યાદ રાખો
	that you and the speaker	કે તમે અને વક્તા

14:29	are investigating together	સાથે મળીને ઊંડાણથી,
	deeply,	ગંભીરતાથી,

14:34	seriously,	અને અતિશય પ્રામાણિકતાથી
	and with great honesty,	કાળજીપૂર્વકની તપાસ કરી રહ્યાં છીએ,

14:43	how to live a life	કે એવું જીવન કેવી રીતે જીવવું
	which is really a great art.	જે ખરેખર એક મહાન કળા હોય.

14:55	So let's begin	તો ચાલો, આપણે વધુ તપાસ કરવાનું
	to enquire more.	શરૂ કરીએ.

15:07	Humility is necessary,	શીખવા માટે નમ્રતા આવશ્યક છે,
	isn't it, to learn.	ખરું કે નહીં?

15:17	Humility.	નમ્રતા.
	Not humbleness,	વિનમ્રતા કે દીનતા નહીં,

15:24	not a sense of	દૂરથી સ્વીકારનો
	remote acceptance,	ભાવ નહીં,

15:33	but one needs a great deal	પણ શીખવા માટે આપણને
	of humility to learn.	અતિશય નમ્રતાની જરૂર પડે છે.

15:40	But most of us have not	પરંતુ મોટાભાગના લોકોમાં
	that quality of humility	એ નમ્રતાનું લક્ષણ નથી હોતું

15:47	– not to somebody whom you	- તમે જેમનો આદર કરતાં હો તેમના માટે નહીં, એ નમ્રતા નથી,
	respect, that's not humility,

15:56	that's merely	એ તો માત્ર સત્તાધિકારનો
	acceptance of authority,	સ્વીકાર છે,

16:02	and you worship	અને તમે સત્તાધિકારની
	the authority.	પૂજા કરો છો.

16:04	You saw what is happening	આજે સવારે જે બની રહ્યું છે
	this morning.	તે તમે જોયું.

16:13	So, humility is one	તો, નમ્રતા જીવનમાં રહેલાં
	of the factors in life,	પરિબળોમાંનું એક છે,

16:23	not arrogance, not vanity.	ઘમંડ નહીં, કે આડંબર નહીં.

16:28	A man who knows	એવો માણસ જે અતિશય
	a great deal,	જ્ઞાન ધરાવે છે,

16:32	that gives him a sense	એ જ્ઞાન એનામાં
	of self-importance,	આપબડાઈની ભાવના લાવે છે,

16:37	and he is a vain man,	અને એ એક મિથ્યાભિમાની માણસ છે,

16:40	a man who has achieved	એ એવો માણસ છે જેણે
	a position, a status, power, money,	હોદ્દો, સત્તા, ધન પ્રાપ્ત કર્યું છે,

16:48	and then that vanity	અને પછી એ આડંબર જ
	tries to become humility.	નમ્રતા બનવાનો યત્ન કરે છે.

16:55	Don't you know all this?	તમે આ બધું નથી જાણતાં?

16:59	And humility is not	અને નમ્રતાનો જન્મ
	born out of vanity.	આડંબરમાંથી નથી થતો.

17:13	Humility is necessary	જીવનની અસાધારણ જટિલતાને
	to understand	સમજવા માટે

17:17	the extraordinary	નમ્રતા આવશ્યક છે.
	complexity of living.

17:24	And humility... with freedom.	અને નમ્રતા... સ્વતંત્રતા સહિત.

17:34	We think we are	આપણે વિચારીએ છીએ કે
	all very free	આપણે સહુ સ્વતંત્ર છીએ,

17:37	to do what we want to do,	આપણને જે કરવું હોય તે કરવા માટે,
	what we want,	આપણને જે જોઈતું હોય તે માટે,

17:41	our desire,	આપણી ઈચ્છાઓની પૂર્તિ માટે,
	to fulfil our desires

17:46	– this is one of	- આ સમાજની રચના છે,
	the structures of society,

17:52	each one of us is free to do	દરેક માણસ પોતાને જે કરવાની
	exactly what he wants to do.	ઇચ્છા હોય તે કરવા સ્વતંત્ર છે.

18:00	Right?	બરાબર?
	You are all doing that.	તમે સહુ આવું કરો છો.

18:05	You want to be rich,	તમે પૈસાદાર બનવા માગો છો,
	you want to express yourself,	તમારી જાતને અભિવ્યક્ત કરવા માગો છો,

18:09	you want to have	તમે પોતાને રસ્તે જ
	your own particular way,	ચાલવા માગો છો,

18:13	you are very strong	તમે તમારાં મંતવ્યો અને નિષ્કર્ષો વિષે
	on your opinions, your conclusions.	બહુ દૃઢ છો.

18:20	You are free to choose.	તમે પસંદગી કરવા સ્વતંત્ર છો.

18:26	And we call this freedom.	અને આને આપણે સ્વતંત્રતા કહીએ છીએ.

18:30	And if you observe what that freedom	અને તમે જોશો કે આ સ્વતંત્રતાએ
	has done in the world,	જગતમાં શું કર્યું છે,

18:37	brought about great confusion,	અતિશય ગૂંચવણ પેદા કરી છે,

18:42	brought about	વિશ્વમાં વિધ્વંસ ફેલાવ્યો છે,
	havoc in the world,

18:45	each one expressing his own	દરેક માણસ પોતાની જ ખાસ ઇચ્છાને
	particular desire – competitive.	અભિવ્યક્ત કરે છે – સ્પર્ધાત્મક.

18:57	And we call this freedom.	અને આને આપણે સ્વતંત્રતા કહીએ છીએ.

19:02	So we ought to enquire	માટે આપણે એ તપાસવું જ રહ્યું
	what is freedom.	કે સ્વતંત્રતા એટલે શું.

19:10	Please ask this question	મહેરબાની કરીને આ પ્રશ્ન
	of yourself.	તમારી જાતને પૂછો.

19:18	Is freedom	શું સ્વતંત્રતા
	a matter of choice?	એ પસંદગીની બાબત છે?

19:28	You are free to choose,	તમે પસંદગી કરવા માટે સ્વતંત્ર છો,
	free to go from here to there,	અહીંથી ત્યાં જવા માટે સ્વતંત્ર છો,

19:35	free to have	જુદાજુદા પ્રકારનું કામ કરવા માટે
	different kinds of job	સ્વતંત્ર છો

19:38	– if you don't like one	- તમને એક ન ગમે,
	you go to the other.	તો તમે બીજું કરો.

19:44	Freedom to express yourself,	તમારી જાતને અભિવ્યક્ત કરવા સ્વતંત્ર છો,
	free to think what you want,	તમને ગમે તેમ વિચારવા માટે,

19:49	to express it – perhaps	એને અભિવ્યક્ત કરવા માટે સ્વતંત્ર છો,
	in a democratic society,	- કદાચ લોકશાહી સમાજમાં,

19:55	not in the totalitarian states,	એકહથ્થુ સત્તાવાળા દેશોમાં નહીં,
	there freedom is denied.	ત્યાં એ સ્વતંત્રતા નથી.

20:03	So what is freedom?	તો, સ્વતંત્રતા એટલે શું?

20:07	Because that is part	કારણ કે એ આપણા જીવનનો
	of our life.	ભાગ છે.

20:11	As we talked yesterday,	આપણે ગઈકાલે કહ્યું તેમ,
	death is part of our life.	મૃત્યુ આપણા જીવનનો ભાગ છે.

20:19	The living and the dying.	જીવવું તથા મરવું.

20:24	We went into it	આપણે બહુ કાળજીપૂર્વક
	very carefully,	એ વાત કરી,

20:28	whether the two, death and life,	કે શું મૃત્યુ તથા જીવન બંને
	live together.	સાથે મળીને જીવી શકે.

20:39	That requires,	આપણે ગઈકાલે દર્શાવ્યું તેમ,
	as we pointed out yesterday,

20:43	a great deal of attention,	એમાં વિપુલ પ્રમાણમાં અવધાનની,

20:47	a great deal of enquiry	વિપુલ પ્રમાણમાંતપાસની અને
	and great intelligence	અતિશય વિવેકબુદ્ધિની જરૂર પડે છે

20:52	– the art of living with death.	- મૃત્યુ સાથે જીવવાની કળા.

21:01	We talked about that.	આપણે તે વિષે વાત કરી.

21:05	And in the same way	અને એવી જ રીતે,

21:08	we ought to talk over	આપણે સ્વતંત્રતા એટલે શું એ વિષે
	together what is freedom.	સાથે મળીને વાત કરવી જ જોઈએ.

21:15	Does it really exist?	શું એનું ખરેખર અસ્તિત્વ છે?

21:19	The word 'freedom', also, some	“સ્વતંત્રતા’ શબ્દનો એક મૂળ અર્થ
	of its root meaning, is love.	‘પ્રેમ’ પણ છે.

21:33	And is love	અને શું પ્રેમ
	a matter of choice?	એ પસંદગીની બાબત છે?

21:44	And so we ought to find out for	માટે આપણે પોતાને માટે શોધી કાઢવું પડે
	ourselves what is actual freedom.	કે યથાર્થ સ્વતંત્રતા એટલે શું.

21:53	Freedom from something	કશાકમાંથી સ્વતંત્રતા

21:57	– from pain, from anxiety.	- પીડામાંથી, વ્યગ્રતામાંથી.
	Freedom 'from'.	‘માંથી’ સ્વતંત્રતા.

22:06	And is there freedom?	અને શું સ્વતંત્રતા છે ખરી?
	Not 'from' something, you understand?	કશાક’માંથી’ નહીં, તમે સમજો છો?

22:16	If it is freedom from something	જો કશાકમાંથી સ્વતંત્રતા હોય,
	it is merely a reaction.	તો તે માત્ર એક પ્રતિક્રિયા છે.

22:23	It is like a man in prison saying	તે એવું છે જાણે એક જેલમાં રહેલો માણસ
	'I must get out of my prison.'	કહે કે, ‘મારે જેલની બહાર નીકળવું જ પડે.’

22:31	We live psychologically	આપણે માનસિક રીતે એક જેલમાં
	in a prison,	જીવીએ છીએ,

22:38	and when it is painful, ugly,	અને જ્યારે તે પીડાદાયક, ગંદું,
	not satisfactory,	અસંતોષકારક બની જાય,

22:47	then you want	ત્યારે આપણને એમાંથી
	freedom from that.	સ્વતંત્રતા જોઈએ છે.

22:52	So we are saying freedom	એટલે અમે કહીએ છીએ કે
	from something	કશાકમાંથી સ્વતંત્રતા

22:57	is the same thing as being	એ બીજા પ્રકારની
	in prison, of another kind.	જેલમાં હોવા જેવું જ છે.

23:05	Do we meet each other,	શું આપણે એકબીજાને મળીએ છીએ,
	or am I talking to myself?	કે હું મારી જાત સાથે વાત કરી રહ્યો છું?

23:15	So what is freedom?	તો સ્વતંત્રતા એટલે શું?

23:20	This sense of inward	અડગ સ્વતંત્રતાનો
	authentic,	આ આંતરિક,

23:26	deep sense	પ્રમાણભૂત,
	of unshakeable freedom	ગહન ભાવ

23:32	– not from something.	- કશાકમાંથી નહીં.

23:38	What is that freedom?	એ સ્વતંત્રતા એટલે શું?

23:43	Can we together	શું આપણે સાથે મળીને
	enquire into this,	આમાં તપાસ કરી શકીએ,

23:50	not accept	વક્તા જે કહે છે
	what the speaker is saying,	એને સ્વીકારી લેવાનું નથી,

23:56	because we went into that.	કારણ કે આપણે આ વાત થઈ ચૂકી છે.

23:58	If you accept	જો તમે વક્તા જે કહે છે
	what the speaker is saying,	એને સ્વીકારી લો,

24:02	then you are back again to the old	તો પછી તમે ફરીથી સત્તાને અનુસરવાના
	pattern of following an authority.	પુરાણા ઢાંચામાં પાછા આવી જાવ.

24:10	The speaker then	પછી વક્તા
	becomes your guru,	તમારો ગુરુ બની જાય,

24:13	and the speaker	અને વક્તા
	abhors all gurus.	બધા ગુરુઓને નકારે છે.

24:18	In the world of,	આધ્યાત્મિક જગતમાં

24:21	– if one can use the word	- જો આપણે ‘આધ્યાત્મિક’
	'spiritual' –	શબ્દનો ઉપયોગ કરી શકીએ તો -

24:27	authority is a sin.	સત્તાધિકાર એક પાપ છે.

24:34	So, together let's enquire	માટે, ચાલો, સાથે મળીને તપાસ કરીએ
	what is freedom.	કે સ્વતંત્રતા એટલે શું.

24:50	Probably you have never	કદાચ તમે ક્યારેય
	asked that question.	એ પ્રશ્ન નથી પૂછ્યો.

25:00	You all want to escape	તમે સહુ કશાકમાંથી
	from something.	પલાયન કરવા માગો છો.

25:05	I am lonely – and most people	હું એકલો છું – અને મોટાભાગના લોકો
	are very, very lonely,	ખૂબ જ એકલવાયા હોય છે -

25:14	they want to escape from it through	તેઓ સહુ વિવિધ પ્રકારના
	various forms of entertainment,	મનોરંજન, ધર્મ વગેરે મારફત

25:20	religious and otherwise.	પલાયન કરવા માગે છે.

25:24	But is there a freedom	પરંતુ શું એવી સ્વતંત્રતા છે
	which is not a reaction?	જે પ્રતિક્રિયા ન હોય?

25:40	And to find out that, one has	અને તે શોધવા માટે, માણસે એ
	to enquire what is love.	તપાસ કરવી પડે કે પ્રેમ એટલે શું.

25:49	Is love a reaction?	શું પ્રેમ એક પ્રતિક્રિયા છે?

25:57	Is love attraction, whether	શું પ્રેમ આકર્ષણ છે,
	it be sexual or otherwise?	શારીરિક કે કોઈ અન્ય?

26:05	Please ask these questions	મહેરબાની કરીને
	of yourself	સાચો જવાબ શોધી કાઢવા માટે

26:12	to find out	આ પ્રશ્નો
	the right answer.	તમારી જાતને પૂછો.

26:18	How do you find	કોઈ પ્રશ્નનો સાચો જવાબ
	the right answer to a question?	તમે કેવી રીતે શોધો?

26:26	The speaker	વક્તાએ પ્રશ્ન પૂછ્યો,
	asked the question,

26:31	you naturally reply to that question,	તમે સ્વાભાવિકપણે એનો જવાબ આપો છો,
	if you are at all thinking,	જો તમે વિચારી રહ્યાં હો,

26:39	going along with the question,	પ્રશ્ન સાથે આગળ જઈ રહ્યાં હો,
	then you respond to that question.	તો પછી તમે એ પ્રશ્નનો પ્રતિભાવ આપો છો.

26:45	The speaker then	પછી વક્તા તમારા પ્રતિભાવનો
	answers to your response.	જવાબ આપે છે.

26:53	This is real dialogue.	આ છે ખરો સંવાદ.

26:57	Answers to your response,	તમારા પ્રતિભાવનો જવાબ,
	then you respond to my response.	પછી તમે મારા પ્રતિભાવનો પ્રતિભાવ આપો.

27:07	Right? Are we following this	બરાબર? આપણે થોડાક અંશે
	a little bit?	આ રીતે ચાલી રહ્યાં છીએ?

27:12	So that there is both question	જેથી બંને છે - પ્રશ્ન અને જવાબ,
	and answer, answer and question.	જવાબ અને પ્રશ્ન.

27:23	If we maintain this answer-question,	જો આપણે આ જવાબ-સવાલ,
	question-answer	સવાલ-જવાબ ચાલુ રાખીએ,

27:32	seriously, intensely,	ગંભીરતાપૂર્વક, ઉત્કટતાપૂર્વક,

27:36	then in that process	તો પછી એ પ્રક્રિયામાં
	you disappear	તમે અલોપ થઈ જાવ છો

27:40	and the speaker disappears, only	અને વક્તા અલોપ થઈ જાય છે,
	the question remains, you understand?	માત્ર પ્રશ્ન જ રહે છે, તમે સમજો છો?

27:47	Then that very question	ત્યાર પછી તે પ્રશ્નમાં જ
	has vitality.	શક્તિ રહેલી હોય છે.

27:55	Don't agree please,	મહેરબાની કરીને સંમત ન થાવ,
	test it out for yourself.	આને તમારી જાતે ચકાસી જુઓ.

28:03	It's like a bud, a rose bud.	આ એક કળી જેવું છે, ગુલાબની કળી.

28:10	If the question is left in the air,	જો પ્રશ્નને અવકાશમાં છોડી દેવામાં આવે,
	as it were, then it is like a bud	જેવો છે તેવો, તો એ એક કળી જેવું છે

28:17	which gradually unfolds	જે ધીરેધીરે ઊઘડે છે
	and shows its nature,	અને પોતાના સ્વભાવને, એ પ્રશ્નની ગહનતાને

28:24	the depth of that question, it has	પ્રગટ કરે છે, એને એની પોતાની
	its own vitality, energy, drive.	શક્તિ, ઊર્જા, ઝુંબેશ હોય છે.

28:33	That is a dialogue,	એ છે સંવાદ,

28:36	not just accepting what	કોઈ અન્ય માણસ કહે તે
	the other fellow is saying.	માત્ર સ્વીકારી લેવાનું નથી.

28:44	So we are asking,	તો આપણે પૂછીએ છીએ,

28:49	is freedom – not from something –	શું સ્વતંત્રતા – કશાકમાંથી નહીં –
	is it love?	એ પ્રેમ છે?

28:58	And is love a reaction?	અને શું પ્રેમ એક પ્રતિક્રિયા છે?

29:03	That is, I see a beautiful woman,	એટલે કે, હું એક સુંદર સ્ત્રીને, કે પુરુષને,
	or a man, or a marvellous statue	કે એક અદ્દભુત પ્રતિમાને જોઉં છું

29:13	– I'd love to have it,	- મને એને મેળવવાનું ગમે,
	I'd love to have it on my wall,	મને એને મારી દીવાલ ઉપર ગોઠવવું ગમે,

29:20	look at it day after day,	રોજ રોજ એને જોવું ગમે,

29:23	and each time I look at it,	અને દરેક વખતે હું એને જોઉં,
	it is different,	ત્યારે એ જુદું લાગે,

29:27	that's a great masterpiece.	એ એક ભવ્ય કલાકૃતિ છે.

29:32	And, for most of us,	અને આપણામાંના મોટાભાગના લોકો માટે

29:38	love perhaps	પ્રેમનું અસ્તિત્વ
	may not exist.	કદાચ છે જ નહીં.

29:42	Please,	મહેરબાની કરીને,
	I am just asking this,	હું આ માત્ર પૂછી રહ્યો છું,

29:47	I am not saying	હું એમ કહેતો નથી કે
	it does not exist.	એનું અસ્તિત્વ નથી.

29:50	For most of us perhaps	આપણામાંના મોટાભાગના લોકો કદાચ
	we don't know what it is.	જાણતા જ નથી કે એ શું છે.

29:55	We know attraction,	આપણે આકર્ષણને જાણીએ છીએ,
	we know tenderness, we know pity,	આપણે કોમળતાને, દયાને જાણીએ છીએ,

30:04	we know guilt,	આપણે અપરાધભાવને, પશ્ચાતાપને
	remorse, and jealousy.	અને ઈર્ષાને જાણીએ છીએ.

30:15	The crows are making	આ કાગડાઓ બહુ કર્કશ અવાજ
	an awful lot of noise – I am sorry.	કરે છે – હું દિલગીર છું.

30:22	Is all that love?	શું એ બધું પ્રેમ છે?

30:27	Do you understand	તમે મારો પ્રશ્ન સમજો છો?
	my question?

30:31	If it is not love,	જો એ પ્રેમ નથી,
	then love has no reaction.	તો પ્રેમને કોઈ પ્રતિક્રિયા નથી.

30:43	Then that is freedom,	ત્યાર પછી એ છે સ્વતંત્રતા,

30:50	which is not born	જે કોઈ પ્રતિક્રિયામાંથી
	out of a reaction.	જન્મેલી નથી.

31:01	You may be a Christian,	તમે એક ખ્રિસ્તી હો,

31:05	and being intellectual,	અને બુદ્ધિજીવી હોવાને લીધે,
	you might become a Buddhist.	કદાચ તમે બૌદ્ધ બની જાવ.

31:15	You have chosen, you are free	તમે પસંદગી કરી છે, તમે બૌદ્ધ
	to become a Buddhist,	બનવા સ્વતંત્ર છો,

31:20	because Buddhism is much more	કારણ કે બૌદ્ધ ધર્મ બૌદ્ધિક રીતે
	intellectually active, interesting,	ઘણો વધુ સક્રિય છે, રસપ્રદ છે,

31:27	it has got great depth in it,	એમાં અતિશય ઊંડાણ છે
	and all the rest of it.	વગેરે.

31:33	And you are free from one	અને તમે એકમાંથી મુક્ત થઈને
	and trapped in the other.	બીજામાં ફસાવ છો.

31:45	And you may	અને તમારા પોતાના
	love the Buddha,	અમુક ખાસ દેવને નકારીને,

31:48	rejecting your own	તમે કદાચ બુદ્ધને
	particular deity.	પ્રેમ કરતા હો.

31:54	And this is called freedom.	અને આને સ્વતંત્રતા કહેવામાં આવે છે.

32:02	The crows are free !	કાગડાઓ સ્વતંત્ર છે!

32:12	This is very important	આ સમજવું
	to understand,	બહુ મહત્ત્વનું છે,

32:15	not intellectually,	બૌદ્ધિક રીતે નહીં,
	not verbally,	શાબ્દિક રીતે નહીં,

32:21	but the depth	પણ આની ગહનતા
	and the beauty of it.	અને આની સુંદરતા.

32:28	And we also should ask	જ્યારે આપણે જીવવાની કળા વિષે

32:31	when we are talking about	વાત કરીએ ત્યારે આપણે
	the art of living,	એ પણ પૂછવું જોઈએ કે,

32:36	what is beauty?	સુંદરતા એટલે શું?

32:45	The great architecture,	ભવ્ય સ્થાપત્ય,
	the cathedrals of Europe,	યુરોપનાં દેવળો,

32:50	the great temples and	વિશ્વનાં ભવ્ય મંદિરો
	the mosques of the world,	અને મસ્જિદો,

32:53	constructed with great architects,	મહાન સ્થપતિઓ, મહાન ચિત્રકારો,
	the great painters,

33:02	the great sculptors	મહાન શિલ્પીઓએ બનાવેલાં
	– Michelangelo, ah !	- માઇકલએન્જેલો, આહ!

33:11	When you see all that,	જ્યારે તમે એ બધું જુઓ,
	that's beautiful.	તો એ સુંદર છે.

33:15	So is beauty manmade?	તો શું સુંદરતા માનવરચિત છે?

33:23	Please exercise your brains	કૃપયા, આ શોધવા માટે
	to find out.	તમારાં મગજોને કામે લગાડો.

33:29	A tiger is not manmade,	વાઘ માનવરચિત નથી,
	thank the Lord !	ભગવાનનો આભાર!

33:37	A tree in a field alone,	ખેતરમાં એક એકલું વૃક્ષ,
	solitary,	એકાકી,

33:45	with all the dignity	જૂના અદ્દભુત વૃક્ષની
	of a marvellous old tree	સઘળી ભવ્યતા સહિત

33:51	– that's not manmade.	- એ માનવરચિત નથી.

33:54	But the moment you paint	પરંતુ જે પળે તમે વૃક્ષનું રંગીન
	that tree, it's manmade,	ચિત્ર બનાવો, તે માનવરચિત છે,

33:59	and you admire,	અને તમે એને વખાણો છો,
	you go to a museum	તમે એ મહાન કળાકાર દ્વારા

34:05	to see that tree painted	બનાવાયેલા ચિત્રને જોવા માટે
	by a great artist.	સંગ્રહાલયની મુલાકાત લો છો.

34:10	So in our life, which is	આપણું જીવન, જે
	part of the art of living,	જીવવાની કળાનો ભાગ છે,

34:20	is to understand the depth	એ સ્વતંત્રતાની
	and the beauty of freedom,	ગહનતા, સુંદરતા

34:24	and the goodness of it.	અને સારપ સમજવા માટે છે.

34:33	And beauty	અને સુંદરતા

34:40	– not the picture, the poem,	- ચિત્ર, કાવ્ય,
	the marvellous writer –	અદ્દભુત લેખક વગેરે નહીં -

34:49	but what is beauty?	પણ સુંદરતા એટલે શું?

34:51	A beautiful man,	એક સુંદર પુરુષ,
	a beautiful woman,	એક સુંદર સ્ત્રી,

34:54	a face that has depth.	એક ચહેરો જેમાં ઊંડાણ હોય.

35:03	And without that	જીવનમાં એ
	aesthetic quality in life,	સૌંદર્યલક્ષી ગુણધર્મ વિના,

35:10	which is born of sensitivity,	જે આવે છે સંવેદનશીલતામાંથી,

35:13	which is born out of	જે ઉદ્ભવે છે
	all the senses in action,	સઘળી ઇન્દ્રિયોની ક્રિયામાંથી,

35:21	not one particular,	કોઈ એક ખાસ ઇન્દ્રિય,
	or two, or three senses,	અથવા બે, કે ત્રણ ઇન્દ્રિયો નહીં,

35:26	but the whole movement	પરંતુ ઇન્દ્રિયોની
	of the senses.	સંપૂર્ણ ગતિવિધિ.

35:34	Surely beauty is	નિ:શંક, સુંદરતા ત્યારે હોય છે
	when the self is not.	જ્યારે સ્વની હાજરી નથી હોતી.

35:40	You understand?	તમે સમજો છો?

35:46	When I am not,	જ્યારે હું નથી,
	beauty is.	ત્યારે સુંદરતા છે.

35:52	When the self is not,	જ્યારે હું નથી,
	love is.	ત્યારે પ્રેમ છે.

36:01	And so love, freedom,	અને એટલે પ્રેમ, સ્વતંત્રતા,
	goodness, beauty, are one.	સારપ, સુંદરતા આ બધું એક છે.

36:09	Not something separate,	કશુંક અલગ અલગ નથી,
	not something pursued,	જેની પાછળ પડીએ એવું કશું નથી,

36:16	one pursues what is beauty and	માણસ સુંદરતાની પાછળ પડે છે અને
	spends the rest of his life on that.	પોતાની બાકીની જિંદગી એમાં વિતાવે છે.

36:22	But they are all interrelated.	પણ આ બધું એકબીજા સાથે સંકળાયેલું છે.

36:28	Goodness, that word,	સારપ, એ શબ્દ,
	though it is very old-fashioned,	જો કે છે ઘણો જૂનો,

36:35	that very word	પણ એ જ શબ્દમાં
	has an extraordinary depth.	અસાધારણ ગહનતા છે.

36:41	To feel	સારપની ગહનતાને
	the depth of goodness,	ત્યારે જ અનુભવી શકાય,

36:46	and that can only be	જ્યારે સ્વતંત્રતા હોય,
	when there is freedom,

36:49	when there is love, beauty.	જ્યારે પ્રેમ હોય, સુંદરતા હોય.

37:01	And we ought to also talk over	આપણે સાથે મળીને આ અસાધારણ
	together this extraordinary problem,	સમસ્યા વિષે વાત કરવી જ જોઈએ,

37:07	as we dealt with yesterday	જેમ ગઈકાલે આપણે મૃત્યુ અને
	about death and suffering,	દુ:ખ સહન કરવા વિષે કરી હતી,

37:13	we ought to enquire together	આપણે ધર્મ એટલે શું એ વિષે
	what is religion,	તપાસ કરવી જ જોઈએ,

37:18	because that is part	કારણ કે એ આપણા
	of our life.	જીવનનો ભાગ છે.

37:29	And to find out	સાચો ધર્મ એટલે શું
	what is true religion	એ શોધી કાઢવાનું છે

37:36	– not all this phoney stuff	- આ બધી ઢોંગી વસ્તુઓ નહીં
	that is going on in the world –	જે દુનિયામાં ચાલી રહી છે -

37:39	sorry if you are Christians,	માફ કરજો, જો તમે ખ્રિસ્તી હો,
	don't be upset	તો વક્તા જે કહી રહ્યો છે

37:42	by what	એનાથી અસ્વસ્થ ન થતા,
	the speaker is saying,

37:46	nor the Hindus, please don't	હિન્દુઓ પણ મહેરબાની કરીને
	get upset, or get angry	અસ્વસ્થ કે ગુસ્સે ન થતા

37:52	– it is all	- આ બધી અંધશ્રધ્ધાઓની જાળ છે,
	a network of superstition,

37:57	a network of beliefs,	માન્યતાઓની, આશાઓની જાળ છે
	hopes

38:02	born out of fear.	જે ભયમાંથી જન્મેલી છે.
	You invent God.	તમે ઈશ્વરને ઉપજાવો છો.

38:10	All that, the ceremonies, all the	એ બધી જ ધાર્મિક વિધિઓ
	things that are in the churches,	તથા બધી જ વસ્તુઓ જે ચર્ચમાં,

38:17	in the cathedrals,	દેવળમાં,
	in the temples and mosques,	મંદિરમાં અને મસ્જિદમાં છે,

38:21	are put together by thought.	એ વિચાર દ્વારા એકત્ર કરાયેલી છે.

38:26	Nobody can deny that.	કોઈ એ વાતને નકારી શકે નહીં.

38:30	And thought, as we pointed out,	અને આપણે દર્શાવ્યું છે કે
	is a material process,	વિચાર એક ભૌતિક પ્રક્રિયા છે,

38:38	because thought is based on	કારણ કે વિચાર
	experience, knowledge, memory,	અનુભવ, જ્ઞાન, સ્મૃતિ ઉપર આધારિત છે,

38:44	stored in the brain	જે બધું મગજમાં સંગૃહીત છે
	and contained in the cells,	અને મગજના કોષોમાં રહેલું છે,

38:52	therefore it is	આથી એ ભૌતિક પ્રક્રિયા છે.
	a material process.

38:57	That which thought creates	વિચાર જે કાંઈ સર્જન કરે છે
	has nothing to do with sacredness.	તેને પવિત્રતા સાથે કોઈ જ સંબંધ નથી.

39:04	You may worship the things	તમે વિચારે ઉપજાવેલી વસ્તુઓની
	that thought has invented,	પૂજા ભલે કરો,

39:10	you may worship your guru	તમે તમારા ગુરુની અને
	and your scriptures	તમારાં શાસ્ત્રોની પૂજા ભલે કરો

39:15	– the Bible, the Koran,	- બાઇબલ, કુરાન,
	whatever books you read,	જે કોઈ પુસ્તકો તમે વાંચતાં હો તે,

39:19	so-called religious literature –	કહેવાતું ધાર્મિક સાહિત્ય -

39:22	but they are all	પરંતુ તે બધું જ
	the product of thought,	વિચારની નીપજ છે,

39:28	not straight from God's mouth,	સીધેસીધું ઈશ્વરના મુખેથી
	or the horse's mouth.	કે મૂળ સ્રોતમાંથી આવેલું નથી.

39:38	All that is not religion.	તે બધું ધર્મ નથી.
	Right?	ખરું?

39:45	It is very difficult for most people	મોટાભાગના લોકો માટે આને
	to see this clearly	સ્પષ્ટતાથી જોવું બહુ અઘરું હોય છે

39:51	because we always have hope	કારણ કે આપણે હંમેશાં આપણા હ્રદયમાં
	in our heart for something	કશાક માટે આશા ધરાવતા હોઈએ છીએ,

39:59	which will give us strength,	જે આપણને બળ આપશે,

40:02	which will free us	જે આપણને આપણી
	from our mortal travail.	જીવલેણ વેદનામાંથી મુક્ત કરશે.

40:09	We want somebody to comfort us,	આપણને કોઈ જોઈએ છે જે આપણને
	the great Father, up there.	રાહત આપે, ઉપર રહેલા પરમ પિતા.

40:17	I'd love to tell you a good joke,	હું તમને એક સરસ ટુચકો કહેવા માગું છું,
	but I won't – it's not the moment.	પણ હું નહીં કહું – આ એ માટેનો સમય નથી.

40:26	So we want somebody	તો, આપણને કોઈ જોઈએ છે,
	to comfort us,	જે આપણને રાહત આપે,

40:33	somebody to tell us	કોઈક એવું જે આપણને
	what to do,	કહે કે શું કરવું,

40:36	somebody to worship,	કોઈ પૂજા કરવા માટે,
	somebody to cling to	આપણી એકલતા અને નિરાશામાં

40:42	in our loneliness and despair.	વળગી રહેવા માટે કોઈ જોઈએ છે.

40:47	When we are shedding tears	જ્યારે આપણે આંસુ વહાવતા હોઈએ, ત્યારે
	we want somebody to hold our hand.	આપણને આપણો હાથ પકડનારું કોઈ જોઈએ છે.

40:56	And so thought invents	અને આથી વિચાર આ બધા
	all these extraordinary illusions,	અસાધારણ ભ્રમો ઉપજાવે છે,

41:04	like God, all the rituals,	જેમ કે ભગવાન, તમામ ધાર્મિક કર્મકાંડો,

41:08	all the things you worship in	બધી જ વસ્તુઓ જેની તમે મંદિરોમાં,
	temples, and mosques, and churches	મસ્જિદોમાં અને દેવળોમાં ઉપાસના કરો છો,

41:14	– it's all	- તે બધું જ
	the product of thought.	વિચારની નીપજ છે.

41:19	And so we are saying,	અને માટે અમે કહીએ છીએ કે,
	all that is not religion.	તે બધું ધર્મ નથી.

41:28	Would you see that?	તમે આ જોશો?

41:32	Not just intellectually, then it	માત્ર બૌદ્ધિક રીતે નહીં, તો પછી તો એ
	becomes a game, rather a stupid game,	એક રમત બની જાય, મૂર્ખાઈભરેલી રમત,

41:40	but if you actually see	પરંતુ જો તમે વાસ્તવિકપણે જુઓ
	that it has no meaning,	તો એનો કોઈ જ અર્થ નથી,

41:50	it is a sense of deception,	એ માત્ર એક છલના છે,
	hypocrisy,	મિથ્યાચાર છે,

41:55	because that has nothing	કારણ કે એને આપણા રોજિંદા જીવન સાથે
	to do with our daily living.	કશું જ લાગતુંવળગતું નથી.

42:05	You have had every kind of god	તમારી પાસે અતિ પ્રાચીન તેમ જ
	from the most ancient of times,	પ્રાગૈતિહાસિક કાળથી દરેક પ્રકારના

42:12	pre-history,	ભગવાન રહ્યા છે,

42:17	and these gods, and their	તથા આ ભગવાનો, અને દેવીઓ,
	goddesses, and their rituals	અને તેઓનાં કર્મકાંડોએ

42:22	have not changed	માનવના મગજને,
	the human brain,	માનવના પાશવીપણાને,

42:25	human brutality, human wars.	માનવનાં યુદ્ધોને બદલ્યાં નથી.

42:36	You may worship your gurus,	તમે તમારા ગુરુઓની પૂજા કરો,
	follow them,	તેઓને અનુસરો,

42:39	but you are not going	પણ તમે કોઈ યુદ્ધ
	to stop any war,	અટકાવવાના નથી,

42:42	you are not going	તમે તમારું પોતાનું સમગ્ર અસ્તિત્વ
	to change your whole being.	બદલવાના નથી.

42:46	So we ought to enquire	તો આપણે એ તપાસ કરવી પડે
	what is religion.	કે ધર્મ એટલે શું.

42:54	To enquire one must be free	તપાસ કરવા માટે માણસે બધી
	of all superstitions,	અંધશ્રદ્ધા કે વહેમોથી,

43:01	naturally,	બધા સત્તાધિકારથી
	from all authority.	કુદરતી રીતે જ મુક્ત હોવું જોઈએ.

43:09	Will you do that?	તમે તેવું કરશો?

43:13	The authority of the book,	પુસ્તકની સત્તા,
	the authority of tradition,	પરંપરાની સત્તા,

43:18	the authority	તમારા પોતાના અનુભવના આધારે,
	which you create for yourself,	તમે પોતાને માટે

43:22	based on your own experience.	સર્જેલી સત્તા.

43:28	You understand all this?	તમે આ બધું સમજો છો?

43:30	So that your mind,	જેથી તમારું મન,
	your brain is free	તમારું મગજ

43:36	from every kind	દરેક પ્રકારના ભ્રમથી
	of illusion.	મુક્ત રહે.

43:41	Is that possible?	શું એ શક્ય છે?

43:44	Because the brain	કારણ કે મગજ ભ્રમોને,
	invents illusions, myths.	દંતકથાઓને ઉપજાવે છે.

43:54	All the mythology of Greece,	ગ્રીસની, પ્રાચીન ઇજિપ્તની
	of ancient Egypt,	બધી પુરાણકથાઓ,

43:59	and your own Christian	અને તમારી પોતાની ખ્રિસ્તી
	and Hindu mythology	અને હિન્દૂ પુરાણકથાઓ

44:05	– all the inventions	- બધું જ વિચારનો
	of thought,	આવિષ્કાર છે,

44:13	super-star, and so on.	સુપરસ્ટાર વગેરે.

44:22	Can the brain be actually	શું મગજ ખરેખર
	free of all that?	એ બધાંથી મુક્ત થઈ શકે?

44:30	And the brain has been conditioned,	મગજ ઘણા સૈકાઓથી
	for century upon century,	અનુબંધિત થયેલું છે,

44:38	through propaganda,	પ્રચાર દ્વારા,
	through tradition, through books	પરંપરા દ્વારા, પુસ્તકો દ્વારા

44:44	– what religion is.	- કે ધર્મ શું છે.

44:49	Will you be free of that?	તમે એનાથી મુક્ત થશો?

44:57	Not become an atheist,	નાસ્તિક થઈ જવાનું નથી,
	which is another reaction,	જે એક અન્ય પ્રતિક્રિયા જ છે,,

45:06	but to have a brain	પરંતુ એવું મગજ હોવું
	that's completely free.	જે સંપૂર્ણપણે સ્વતંત્ર હોય.

45:17	That requires a great deal	એ પોતાની જાતમાં
	of investigation into oneself,	અતિશય પ્રમાણમાં પરીક્ષણ માગે છે,

45:24	a great deal of attention to every	દરેક વિચાર, દરેક કાર્યની ગતિવિધિ પ્રત્યે
	thought, every movement of action,	અતિશય પ્રમાણમાં ધ્યાન માગે છે,

45:34	so that your whole being	જેથી તમારું સમગ્ર અસ્તિત્વ
	is completely

45:43	denuded of every kind	દરેક પ્રકારના ભ્રમથી
	of illusion,	સંપૂર્ણપણે રહિત થઈ જાય,

45:50	which is not easy because we don't	જે સહેલું નથી કેમ કે આપણે
	understand the nature of desire.	ઇચ્છાના મૂળ સ્વરૂપને સમજતાં નથી.

45:59	It is the desire for comfort,	એ સુખસગવડ માટેની, થોડી મદદ માટેની
	for some help – you understand? –	ઇચ્છા છે - તમે સમજો છો? -

46:08	that creates illusions.	જે ભ્રમોનું સર્જન કરે છે.

46:15	To desire illumination,	દિવ્યપ્રકાશ પામવાની ઇચ્છા,
	that's what you all want.	તમને સહુને એ જોઈએ છે.

46:26	So we ought to investigate	માટે આપણે એ તપાસવું પડે
	what is desire.	કે ઇચ્છા એટલે શું.

46:33	You understand this?	તમે આ સમજો છો?

46:36	We ought to enquire	આપણે ગંભીરતાપૂર્વક, પ્રામાણિકતાપૂર્વક
	seriously, honestly	તપાસવું પડે

46:45	– at least for this hour –	- ઓછામાં ઓછું આ એક કલાક માટે -

46:49	honestly find out for yourself	પ્રામાણિકતાપૂર્વક તમારી જાત માટે
	what is desire,	શોધી કાઢો કે ઇચ્છા એટલે શું,

46:57	why desire has made us	કેમ ઇચ્છાએ આપણને આપણે જેવા છીએ
	what we are,	તેવા બનાવ્યા છે,

47:02	fighting each other, competitive,	એકબીજા સાથે લડતા, સ્પર્ધાત્મક,
	hating each other,	એકબીજાને ધિક્કારતા,

47:14	the desire for power.	સત્તા માટેની ઇચ્છા.

47:21	Power, whether it is political power	સત્તા, પછી તે રાજકીય સત્તા હોય
	or the power of a priest,	કે પૂજારીની સત્તા હોય,

47:28	or the power of the image	અથવા મંદિરમાં રહેલી
	in the temple,	મૂર્તિની સત્તા હોય,

47:35	the power of a husband	પતિની પોતાની પત્ની ઉપરની,
	over his wife,	પોતાની પુત્રવધુઓ ઉપરની

47:41	over his daughter-in-laws	સત્તા હોય
	– you follow? – power.	- તમે સમજો છો? – સત્તા.

47:47	A man having great knowledge,	એક માણસ પાસે અતિ જ્ઞાન હોય,
	it gives him great power.	તો એ તેને અતિશય સત્તા આપે છે.

47:57	Power in any form is evil,	સત્તા કોઈ પણ સ્વરૂપે અનિષ્ટ,
	ugly, brutal.	કદરૂપી, પાશવી છે.

48:05	And we all want power	અને આપણને સહુને સત્તા જોઈએ છે

48:10	– power means money.	- સત્તાનો અર્થ છે પૈસા.

48:15	Money means freedom	પૈસાનો અર્થ છે તમારે જે કરવું હોય
	to do what you want to do.	તે કરવાની સ્વતંત્રતા.

48:22	So one has to have a brain	માટે માણસ પાસે એક એવું મગજ

48:27	that is free from all	હોવું જોઈએ જે બધા અધિકાર
	authority and power.	અને સત્તાથી સ્વતંત્ર હોય.

48:33	Will you do it?	તમે આ કરશો?

48:38	Will you study this?	તમે આનો અભ્યાસ કરશો?

48:40	Will you go into it?	તમે આમાં ઊંડા ઊતરશો?

48:43	Or you are just listening,	કે પછી તમે માત્ર સાંભળી રહ્યાં છો,

48:47	spending an hour	એક કલાક કશુંક સાંભળો છો
	listening to something

48:52	that is true and then forget it	જે સાચું છે અને પછી અહીથી જાવ
	as you leave this place.	ત્યારે આને ભૂલી જાવ છો.

48:57	That's what	તમે આવું કરવાનાં છો.
	you are going to do.

49:05	And therefore you shouldn't be here	માટે જો તમે એવું કરવાનાં હો,
	if you are going to do that,	તો તમારે અહીં ન હોવું જોઈએ,

49:13	because that will act	કારણ કે એ ઝેર તરીકે
	as a poison	કામ કરશે

49:18	– hearing something true	- કશુંક સાચું સાંભળવું
	and not living it.	અને એને જીવવું નહીં.

49:25	Then you have a conflict,	તો પછી તમારામાં સંઘર્ષ થશે,

49:32	and conflict destroys,	અને સંઘર્ષ મગજને નષ્ટ કરે છે,
	degenerates the brain	પતિત કરે છે.

49:39	So either don't listen, or listen	માટે કાં તો ન સાંભળો, અથવા તમારા
	with all your heart and mind	સંપૂર્ણ હ્રદય અને મન સહિત સાંભળો,

49:48	so that the word	જેથી શબ્દ જ ક્રિયા હોય.
	is the action.

49:55	The two are not separate.	એ બંને અલગ નથી.

50:00	So can you have a brain that is	તો શું તમારી પાસે એવું મગજ હોઈ શકે
	totally free from all tradition,	જે બધી પરંપરાથી,

50:08	all authority	બધા સત્તાધિકારથી પૂરેપૂરું સ્વતંત્ર હોય

50:14	– including your	- તમારા પોતાના અધિકાર સહિત,
	own authority,

50:16	which is having	એટલે કે તમારી જાતમાં
	confidence in yourself,	જે આત્મવિશ્વાસ હોય છે,

50:21	which gives you	એ તમને એક પ્રકારનો
	an authority.	સત્તાધિકાર આપે છે.

50:24	You understand, this is	તમે સમજો છો, આ એક
	a very complex problem.	બહુ જટિલ સમસ્યા છે.

50:28	The authority of the policeman, the	પોલીસ અધિકારીની સત્તા,
	authority of the government, the law	સરકારની સત્તા, કાયદો

50:34	– which you apparently disregard	- જેનું દેખીતી રીતે જ તમે બિલકુલ
	totally – the authority of taxes.	પાલન નથી કરતાં - કરવેરાની સત્તા.

50:41	Is that all right,	શું બધું બરાબર છે,
	may I…	શું હું...

50:48	So, can your brain be free	તો, શું તમારું મગજ
	from all this,	આ બધાંથી સ્વતંત્ર થઈ શકે,

50:58	and that freedom	અને તે સ્વતંત્રતા
	is not a reaction,	એક પ્રતિક્રિયા ન હોય,

51:01	because you understand	કારણ કે તમે સત્તાધિકારના
	the nature of authority,	મૂળ સ્વરૂપને સમજો છો,

51:05	you understand	તમે પરંપરાના
	the nature of tradition	મૂળ સ્વરૂપને સમજો છો,

51:11	– that is mere following,	- જે છે માત્ર અનુસરણ કરવું,
	mechanically accepting,	યાંત્રિકપણે સ્વીકારવું,

51:17	which degenerates the brain.	જે મગજને પતિત કરે છે.

51:24	You see that, and therefore you	તમે એને જુઓ છો, અને તેથી એને
	put it away, it is not a reaction.	દૂર કરી દો છો, એ એક પ્રતિક્રિયા નથી.

51:31	If you react, then you are	જો તમે પ્રતિક્રિયા કરો, તો તમે
	back again into the old pattern.	ફરી પાછા પુરાણા ઢાંચામાં પહોંચી જાવ છો.

51:38	So then one can ask,	માટે પછી આપણે પૂછી શકીએ,
	what is religion.	ધર્મ એટલે શું.

51:42	You understand?	તમે સમજો છો?
	Only then you can find out.	તો પછી જ તમે શોધી શકશો.

51:50	And that implies meditation.	અને એમાં અભિપ્રેત છે ધ્યાન.

51:59	May I use that word?	હું એ શબ્દનો પ્રયોગ કરી શકું?

52:07	Because that word has been used	કારણ કે એ શબ્દનો પ્રયોગ
	by every kind of guru,	દરેક પ્રકારના ગુરુએ,

52:14	and the money-makers	અને ધનાઢ્ય ગુરુઓએ કર્યો છે,
	of gurus,

52:19	with their power, position,	તેઓનાં સત્તા અને હોદ્દાની મદદથી

52:22	they teach you.	તેઓ તમને શીખવે છે.
	There are many schools	દુનિયાના વિભિન્ન ભાગોમાં

52:25	in different parts of the world,	ઘણી નિશાળો છે,

52:27	teaching you meditation,	જે તમને ધ્યાન શીખવે છે,
	Tibetan meditation.	તિબેટની પધ્ધતિનું ધ્યાન.

52:33	– oh God, it all sounds so silly,	- હે પ્રભુ, આ બધું કેટલું
	all this –	બેવકૂફીભરેલું લાગે છે -

52:41	Tibetan, the Buddhist,	તિબેટનું, બૌદ્ધ,
	the Hindu, Zen,	હિન્દૂ, ઝેન,

52:48	and your own guru invents	અને તમારા પોતાના ગુરુ એક ખાસ
	a particular form of meditation,	પ્રકારના ધ્યાનનો આવિષ્કાર કરે,

52:55	and you are caught in it.	અને તમે એમાં પકડાઈ જાવ છો.

52:58	But you never enquire,	પરંતુ તમે ક્યારેય તપાસ નથી કરતાં,

53:01	– because you are too greedy	- કારણ કે તમે કશુંક મેળવવા માટે
	to get something –	અતિ લોભી છો -

53:06	you never enquire	તમે ક્યારેય તપાસ નથી કરતાં
	what is meditation.	કે ધ્યાન એટલે શું.

53:10	What does it mean?	એનો અર્થ શો છે?
	Not how to meditate.	કેવી રીતે ધ્યાન ધરવું તે નહીં.

53:17	If you ask how to meditate,	જો તમે પૂછો કે ધ્યાન કેવી રીતે ધરવું,
	then it is very simple :	તો એ બહુ સહેલું છે:

53:21	do this and don't do that,	આમ કરો અને તેમ ન કરો,
	sit for ten hours on your head…	દસ કલાક સુધી શીર્ષાસન કરો...

53:26	stand on your head,	માથા ઉપર ઊભા રહો,
	sit in a certain posture,	અમુક ખાસ મુદ્રામાં બેસો,

53:31	breathe in a certain way,	અમુક રીતે શ્વાસ લો,
	control your mind, thought.	તમારા મનનું, વિચારનું નિયંત્રણ કરો.

53:36	And who is the controller	અને વિચારનું નિયંત્રણ કરનાર
	to control the thought?	નિયંત્રક કોણ છે?

53:42	Have you asked that?	તમે એ પૂછ્યું છે?

53:45	Who is the controller	કોણ છે એ નિયંત્રક,

53:47	when you want to control	જ્યારે તમે ધ્યાનમાં તમારા વિચારનું
	your thought in meditation,	નિયંત્રણ કરવા માગતા હો છો,

53:51	or when you are in business,	અથવા જ્યારે તમે કામધંધા ઉપર,
	or anywhere else	કે બીજે ક્યાંક હો છો

53:55	– who is the controller?	- ત્યારે નિયંત્રક કોણ છે?

54:00	Isn't he also part of thought?	શું નિયંત્રક પણ વિચારનો જ ભાગ નથી?

54:04	Right? Isn't he?	ખરું? એ નથી કે?

54:09	So, controller, who is also	એટલે કે, નિયંત્રક, જે પણ વિચાર જ છે,
	thought, controls thought.	એ વિચારનું નિયંત્રણ કરે છે.

54:17	You understand	આપણે જે રમત રમીએ છીએ
	the game we play?	તે તમે સમજો છો?

54:25	So, what is meditation?	તો, ધ્યાન એટલે શું?

54:32	The meditation that we do	આપણે જે ધ્યાન કરીએ છીએ
	is born of desire.	તે ઇચ્છામાંથી ઉદ્ભવેલું છે.

54:41	No? We want	નહીં? આપણે મનની શાંતિ
	to achieve peace of mind	પ્રાપ્ત કરવા માગીએ છીએ

54:47	– I don't know	- એનો જે કોઈ અર્થ હોય તે,
	whatever that may mean.	મને ખબર નથી.

54:50	We want to achieve	આપણે દિવ્ય પ્રકાશને
	illumination,	પ્રાપ્ત કરવા માગીએ છીએ,

54:54	we want to reach nirvana,	આપણે નિર્વાણ પામવા માગીએ છીએ,

55:11	we want to become something.	આપણે કશુંક બનવા માગીએ છીએ.
	Right?	ખરું?

55:17	We're always…	આપણે હંમેશાં...
	That's part of meditation	એ ધ્યાનનો ભાગ છે

55:21	– climb the ladder,	- સીડી ઉપર ચડો,
	ladder to heaven –	સ્વર્ગની સીડી -

55:25	which is climbing	જે સફળતાની સીડી
	the ladder of success,	ચડવા જેવું છે,

55:28	same thing,	એ જ વસ્તુ છે,
	not much different.	બહુ ફરક નથી.

55:31	The man who is born a clerk	એક માણસ જે જન્મથી કારકુન છે,

55:35	wants to become the manager;	તે સંચાલક બનવા માગે છે;

55:40	you meditate in order	તમે ભગવાન જાણે શું બનવા માટે
	to become God knows what.	ધ્યાન કરો છો.

55:48	So you meditate.	તો તમે ધ્યાન કરો છો.

55:51	So if you can put	માટે જો તમે એ બધું
	all that aside,	એક બાજુએ મૂકી શકો,

55:56	what is meditation?	તો પછી ધ્યાન શું છે?

56:02	To find that out let's go	એ શોધી કાઢવા માટે, ચાલો, આપણે
	briefly into what is desire.	ટૂંકાણમાં એ જોઈએ કે ઇચ્છા શું છે.

56:13	What is desire?	ઇચ્છા એટલે શું?

56:18	What is the source of desire?	ઇચ્છાનો સ્રોત શું છે?

56:21	How does the desire	ઇચ્છા કેવી રીતે
	spring from?	ફૂટી નીકળે છે?

56:28	Is desire born	જે વસ્તુનો ઇન્દ્રિયબોધ થાય છે
	from the object perceived?	એ વસ્તુમાંથી ઇચ્છા જન્મે છે?

56:39	I see a beautiful car,	હું એક સુંદર ગાડી જોઉં છું,
	the seeing creates the desire.	એ જોવું તે ઈચ્છાનું સર્જન કરે છે.

56:45	Right? Please, careful,	બરાબર? કૃપયા, સાવચેતીથી,
	don't agree what I'm saying.	હું જે કહું છું એની સાથે સંમત ન થાવ.

56:52	We are going to contradict	આપણે હમણાં જ એનાથી
	all that presently,	વિરોધી વાત કરવાનાં છીએ,

56:57	so don't be caught in a trap.	માટે ફંદામાં ફસાતા નહીં.

57:06	Does the object	શું વસ્તુ
	create desire?	ઇચ્છાનું સર્જન કરે છે?

57:12	I see a beautiful house	હું એક સુંદર મકાન જોઉં છું
	and I want it.	અને મને એ જોઈએ છે.

57:19	I see an extraordinarily	હું એક અત્યંત બુદ્ધિશાળી,
	intelligent,

57:26	beautiful depth	સુંદર ઊંડાણવાળું
	of (inaudible),	(અસ્પષ્ટ) જોઉં છું,

57:30	and say, 'My God,	અને કહું છું, ‘હે પ્રભુ,
	I wish I had that.'	મારી પાસે આ હોત તો સારું.’

57:36	So we ought to enquire very	માટે આપણે ખૂબ કાળજીપૂર્વક તપાસવું પડે
	carefully into what is desire.	કે ઇચ્છા એટલે શું.

57:43	Not suppress desire.	ઇચ્છાનું દમન કરવાનું નથી.

57:46	We are not saying suppress desire,	અમે એવું નથી કહેતા કે ઇચ્છાનું દમન કરો
	or give in to desire.	અથવા તો ઇચ્છાને તાબે થઈ જાવ.

57:52	Like the monks	જેમ કે, મુનિઓ
	suppress desire,	ઇચ્છાનું દમન કરે છે,

57:56	and the others	અને અન્ય લોકો
	indulge in desire.	ઇચ્છામાં રાચે છે.

58:01	So we ought together	માટે આપણે સાથે મળીને
	find out for ourselves	આપણા પોતાના માટે શોધી કાઢવું પડે

58:05	– for ourselves,	- આપણી મેળે,
	not be told,	કોઈ કહે એમ નહીં,

58:09	and the speaker	અને વક્તા તમને
	is not telling you,	કહી નથી રહ્યો,

58:11	for God's sake,	ભગવાનને ખાતર,
	he is not telling you !	એ તમને કહી નથી રહ્યો!

58:17	Find out what is desire.	ઇચ્છા એટલે શું, તે શોધી કાઢો.

58:24	The object	એક વસ્તુ
	– a car, or a woman,	- એક ગાડી, કે એક સ્ત્રી,

58:31	or a beautiful tree,	કે એક સુંદર વૃક્ષ,

58:37	all that which you see	તે બધું જે તમે એક
	in a lovely garden,	રમણીય બાગમાં જુઓ છો,

58:41	the green lawn,	લીલું ઘાસ,
	the border of flowers,	ફૂલોની ક્યારી,

58:46	the scent of early morning,	વહેલી પરોઢની સુગંધ,
	spring in a garden,	બાગમાં વસંત,

58:51	you see all that	તમે એ બધું જુઓ છો
	and you say,	અને કહો છો,

58:54	'My God, I wish I had	‘વાહ પ્રભુ, મને ઇચ્છા છે કે
	a garden like that.'	મારી પાસે આવો એક બાગ હોય.’

59:01	Don't you all know	શું તમે સહુ આ પ્રકારની ઇચ્છાને
	that kind of desire? Yes, sirs.	જાણતાં નથી? હા, સર.

59:08	So, we are not suppressing	તો, આપણે નથી દમન કરતાં
	or indulging,	કે નથી એમાં રાચતાં,

59:13	we are enquiring	આપણે ઇચ્છા એટલે શું
	into what is desire.	એ વિષે તપાસ કરીએ છીએ.

59:21	If one can understand the nature	જો તમે ઇચ્છાના મૂળ સ્વરૂપને
	and the structure of desire	તથા માળખાને સમજો,

59:25	then you can deal with it.	તો પછી તમે એની સાથે કામ કરી શકો.

59:32	You see the car	તમે એક ગાડીને જુઓ છો
	– I am taking that silly example,	- હું એ બેવકૂફીભરેલું ઉદાહરણ લઉં છું,

59:36	you can take your own	તમે તમારું પોતાનું અમુક ખાસ
	particular example –	ઉદાહરણ લઈ શકો છો -

59:42	you see something mechanical	તમે કશુંક યાંત્રિક જુઓ છો
	– a car, a good watch.	- એક ગાડી, એક સરસ ઘડિયાળ.

59:50	Seeing, that is visual,	જોવું, એટલે કે દૃશ્ય,
	seeing,	જોવું,

59:58	then from that seeing,	પછી એ જોવામાંથી,
	sensation – right? –	સંવેદના – બરાબર? -

1:00:07	from that sensation	એ સંવેદનામાંથી
	what takes place?	શું બને છે?

1:00:12	Contact is part of sensation	સ્પર્શ સંવેદનાનો ભાગ છે
	– right? –	– ખરું? –

1:00:17	then – just a minute –	પછી – એક મિનિટ –
	then what takes place?	પછી શું બને છે?

1:00:21	Don't repeat – if you have heard	જો તમે આ વક્તા પાસેથી
	this before from the speaker,	પહેલાં આ સાંભળ્યું હોય,

1:00:26	don't repeat it,	તો એનું એ ફરી ન કહેશો,

1:00:29	because then that means nothing.	કેમ કે એનો કશો જ અર્થ નથી.
	Repetition.	પુનરાવર્તન.

1:00:33	I saw a parrot once,	એકવાર મેં એક પોપટને જોયો હતો,

1:00:38	beautiful parrot,	સુંદર પોપટ,
	lovely plumes,	આકર્ષક પીંછાં,

1:00:43	it was chattering away what	એનો માલિક જે કાંઈ વાતો કરતો,
	the master had been talking about.	તેનું તે જ પોપટ રટયા કરતો.

1:00:51	And that's what you generally do	તમે લોકો સામાન્ય રીતે આવું કરો છો
	– repeat, repeat, repeat…	- પુનરાવર્તન, પુનરાવર્તન...

1:00:57	So please don't repeat,	માટે કૃપયા પુનરાવર્તન ન કરો,

1:01:02	then you become second-hand	જો એમ કરો તો તમે ગૌરવવિહીન
	human beings, without dignity.	ઉધારના માણસ બની જાવ.

1:01:12	So, seeing, contact,	આ રીતે, જોવું, સંપર્ક,
	sensation.	સંવેદના.

1:01:22	Now, what takes place	હવે, એના પછી
	after that?	શું બને છે?

1:01:25	Go very slowly,	બહુ ધીમેથી જાવ,
	find out.	શોધી કાઢો.

1:01:33	I see this very good watch a friend	હું એક મિત્રએ આપેલી બહુ સારી ઘડિયાળ
	gave, I see this in the window.	બારીમાં જોઉં છું. હું અંદર જાઉં છું,

1:01:40	I go inside, examine it, touch it,	એને ચકાસું છું, સ્પર્શ કરું છું,
	feel it, see the weight of it,	અનુભવ કરું છું, એનું વજન જોઉં છું,

1:01:46	who made it	કોણે એને બનાવી છે
	– and then what happens?	- અને પછી શું થાય છે?

1:01:53	Then thought comes in,	પછી વિચાર એમાં પ્રવેશે છે,

1:01:58	creates an image,	એક માનસિક છબી બનાવે છે, અને કહે છે,
	and says, 'I wish I had it.'	‘મને ઇચ્છા છે કે આ મારી પાસે હોત.’

1:02:04	That is, seeing, contact,	એટલે કે, જોવું, સંપર્ક,
	sensation,	સંવેદના,

1:02:13	then thought immediately	પછી તરત જ વિચાર
	creates the image	માનસિક છબીનું સર્જન કરે છે

1:02:19	and then that very second	અને પછી એ જ પળે, જ્યારે વિચાર

1:02:22	when thought creates	તમે એ ગાડીમાં બેઠેલા હો એવી,
	the image of you in the car,	કે તમે એ ઘડિયાળ પહેરેલી હોય એવી

1:02:26	or you having that watch,	માનસિક છબીનું સર્જન કરે છે,
	at that second desire is born.	એ જ પળે ઇચ્છાનો જન્મ થાય છે.

1:02:31	Right? Are we clear	ખરું? આપણે આ બાબતે
	on this matter?	સ્પષ્ટ છીએ?

1:02:35	At least intellectually.	ઓછામાં ઓછું બૌદ્ધિક રીતે.

1:02:45	Now, if you see that,	હવે, જો તમે આ જુઓ છો,

1:02:49	can there be an interval	તો શું જોવું, સંપર્ક, સંવેદના

1:02:54	between seeing,	વચ્ચે અંતરાળ હોઈ શકે?
	contact, sensation?

1:03:00	An interval before thought	વિચાર એનો એક આકાર બનાવે
	makes a shape of it.	તે પહેલાં અંતરાળ.

1:03:09	You understand?	તમે સમજો છો?

1:03:13	Do you understand	હું જે કહી રહ્યો છું
	what I am talking about?	તે તમે સમજો છો?

1:03:22	Do you understand?	તમે સમજો છો?

1:03:24	An interval.	એક અંતરાળ.

1:03:30	Can you do it?	તમે આ કરી શકો છો?
	It's all so rapid.	આ બધું બહુ ઝડપી છે.

1:03:37	So when you slow it down, like	માટે જ્યારે તમે એને ધીમું પાડો,
	a motion picture, slow it down,	એક ચલચિત્રની જેમ, ધીમું પાડો,

1:03:44	then you see	તો પછી તમે દરેક વસ્તુને
	everything in detail.	વિસ્તૃત વિગતવાર જુઓ છો.

1:03:52	And that's desire.	અને તે છે ઇચ્છા.
	So extend the gap.	માટે અંતરાળને વધારો.

1:04:04	Because you are desire,	કેમ કે તમે ઇચ્છા છો,

1:04:07	you are the very structure	તમે જ વિચાર અને ઈચ્છાનું
	of thought and desire.	માળખું છો.

1:04:14	So if you understand,	માટે જો તમે સમજો,

1:04:16	if you look into	જો તમે વિચારના મૂળ સ્વરૂપને
	the nature of thought

1:04:22	and your reactions,	તથા તમારી પ્રતિક્રિયાઓને જુઓ,

1:04:24	you can slow the whole mechanism	તો તમે આખાય તંત્રને ધીમું પાડી શકો,
	down, very quietly, slowly.	બહુ જ શાંતિથી, ધીરેથી.

1:04:30	Or you understand	અથવા તો તમે આ
	this instantly.	તત્ક્ષણ સમજો.

1:04:37	That requires attention,	એમાં શોધી કાઢવા માટે
	passion to find out.	અવધાનની, જુસ્સાની જરૂર પડે છે.

1:04:44	So, let's go back	તો, ચાલો આપણે ધ્યાનના વિષય
	to meditation.	તરફ પાછા જઈએ.

1:04:50	That is, if you have understood,	એટલે કે, જો તમે સમજ્યા હો,
	not verbally,	શાબ્દિક રીતે નહીં,

1:04:53	if you understand the nature	પણ જો તમે ઇચ્છાના મૂળ સ્વરૂપને
	and the structure of desire,	તથા માળખાને સમજ્યા હો,

1:05:02	then we can go back and	તો પછી આપણે પાછા જઈ શકીએ અને
	find out what is meditation.	ધ્યાન એટલે શું તે શોધી શકીએ.

1:05:08	Is conscious meditation	શું સભાન ધ્યાન
	meditation?	ધ્યાન છે ખરું?

1:05:16	You understand my question?	તમે મારો પ્રશ્ન સમજો છો?

1:05:21	Is it?	શું તે છે?
	Obviously not.	દેખીતી રીતે જ, નથી.

1:05:27	If I consciously sit down	જો હું રોજ સભાનપણે
	for ten minutes a day,	દસ મિનિટ બેસું,

1:05:31	or twenty minutes in the morning,	અથવા સવારે વીસ મિનિટ,
	twenty minutes in the afternoon,	બપોરે વીસ મિનિટ,

1:05:34	twenty minutes	સાંજે વીસ મિનિટ બેસું,
	in the evening,

1:05:37	then it becomes	તો પછી એ
	a relaxation, siesta,	માનસિક રાહત, વામકુક્ષી જેવું,

1:05:44	nice comfortable,	સરસ સગવડિયું, મનોરંજનપ્રદ
	enjoyable 'go to bed'	‘ખાટલામાં સૂઈ જવા જેવું’ બને છે

1:05:51	– that's what is called,	- એને કહેવાય છે,

1:05:53	I won't name it,	હું એને નામ નહીં આપું,
	you know all that business.	તમે એ બધો ધંધો જાણો છો.

1:05:56	So what is meditation?	તો, ધ્યાન એટલે શું?

1:05:58	If you consciously meditate	જો તમે સભાનપણે ધ્યાન ધરો,

1:06:01	it has a direction, a motive,	તો એમાં એક દિશા, એક હેતુ,
	a desire to achieve.	સિદ્ધિ માટેની ઇચ્છા રહેલી હોય છે.

1:06:12	Surely that is not meditation,	નિ:શંક તે ધ્યાન નથી,
	is it?	ખરું ને?

1:06:15	That's like a clerk	એ તો એક કારકુન
	becoming a manager	સંચાલક બનવા મથતો હોય એવું છે

1:06:19	– he is working,	- એ કામ, કામ,
	working, working.	કામ કરતો રહે છે.

1:06:25	The two things are the same.	એ બંને વસ્તુઓ એકસમાન છે.

1:06:27	You call that business, the other	તમે એકને ધંધો કહો છો, અને
	calls it religious achievement.	બીજાને ધાર્મિક સિદ્ધિ કહો છો.

1:06:33	Both are exactly the same thing.	બંને યથાતથ એક જ વસ્તુ છે.
	Do we see that?	શું આપણે આ જોઈએ છીએ?

1:06:40	Gentlemen, do you see it,	તમે જે લોકો ધ્યાન કરો છો,
	who meditate?	તે આ જુઓ છો?

1:06:43	Of course not.	અલબત્ત, નથી જોતા.

1:06:47	That means giving up your	એનો અર્થ છે તમારું
	pet enjoyment, pet entertainment.	માનીતું મનોરંજન છોડી દેવું.

1:06:55	So we are saying conscious	માટે આપણે કહીએ છીએ કે
	meditation is no meditation	સભાન ધ્યાન એ ધ્યાન નથી

1:07:03	because it is born of desire.	કારણ કે એ ઇચ્છામાંથી ઉદ્ભવેલું છે.

1:07:08	Therefore it is born out of a desire	આથી એ પ્રાપ્તિ માટેની, કશુંક બનવા
	to achieve, to become something,	માટેની ઇચ્છામાંથી ઉદ્ભવેલું છે,

1:07:16	which is the self	જે છે સ્વનું કશુંક બનવું.
	becoming something.

1:07:24	The self, the 'me'	સ્વત્વ,
	becoming God.	ભગવાન બની રહેલો ‘હું’.

1:07:30	It sounds so silly.	આ એટલું તો બેવકૂફીભરેલું લાગે છે.

1:07:34	Forgive me	એ શબ્દનો પ્રયોગ કરવા બદલ
	for using that word.	મને ક્ષમા કરજો.

1:07:36	Then what is meditation?	તો પછી શું છે ધ્યાન?

1:07:39	If it is not conscious meditation,	જો એ સભાન ધ્યાન નથી,
	then what is meditation?	તો પછી શું છે ધ્યાન?

1:07:44	You understand?	તમે સમજો છો?

1:07:53	The word 'meditation' means also	‘ધ્યાન’ શબ્દનો અર્થ એ પણ છે કે
	to ponder, to think over,	ચિંતન કરવું, વિચાર કરવો,

1:08:01	and also measure	અને માપવું પણ
	– to measure.	- માપવું.

1:08:07	That's part of the meaning, the root	એ અર્થનો ભાગ છે, ‘ધ્યાન’ શબ્દના
	meaning of that word 'meditation',	મૂળ અર્થનો ભાગ છે,

1:08:12	both in Sanskrit, and so on.	સંસ્કૃતમાં અને અન્ય ભાષાઓમાં.

1:08:16	Now, can your brain	હવે, શું તમારું મગજ
	stop measuring?	માપવાનું બંધ કરી શકે?

1:08:26	You understand?	તમે સમજો છો?
	I am this, I will be that.	હું આ છું, હું તે હોઈશ.

1:08:31	I am comparing	હું મારી જાતને
	myself with you,	તમારી સાથે સરખાવું છું,

1:08:35	you are so beautiful,	તમે કેટલા દેખાવડા છો,
	you have grace,	તમે આકર્ષક છો,

1:08:37	you have brains, you have	તમે હોશિયાર છો, તમારાં લક્ષણો
	got quality, depth,	સારાં છે, તમારામાં ઊંડાણ છે,

1:08:41	you are aesthetically... wearing	તમે સૌંદર્યલક્ષી... અતિ સુંદર
	something extraordinary	વસ્ત્રો પહેરો છો

1:08:47	– I want that.	- મને તે જોઈએ છે.

1:08:50	You are measuring,	તમે માપો છો,
	which is comparison.	જે સરખામણી છે.

1:08:52	Right?	ખરું?
	Can you stop comparing?	તમે સરખામણી કરવાનું બંધ કરી શકો?

1:08:57	Don't agree	સંમત ન થાવ
	– stop comparing,	- સરખામણી કરવાનું બંધ કરો,

1:09:00	find out what it means to live	શોધી કાઢો કે સરખામણીની ગતિવિધિ વિના
	without a movement of comparison.	જીવવાનો અર્થ શો છે.

1:09:12	So you understand?	તો તમે સમજો છો?

1:09:17	Love is not a reaction,	પ્રેમ એ કોઈ પ્રતિક્રિયા નથી,

1:09:24	therefore it is free	માટે એ સ્વતંત્ર છે

1:09:27	– not to express what you want,	- તમને જે ગમે તે અભિવ્યક્ત કરવું
	that's a reaction.	એવું નહીં, એ તો એક પ્રતિક્રિયા છે.

1:09:36	And freedom	અને સ્વતંત્રતા
	is part of that love.	એ પ્રેમનો ભાગ છે.

1:09:43	Where there is love	જયાં પ્રેમ છે
	there is intelligence,	ત્યાં વિવેકબુદ્ધિ છે,

1:09:47	not born out of thought.	જે વિચારમાંથી ઉદ્ભવેલી નથી.

1:09:51	Intelligence is something	વિવેકબુદ્ધિ મગજની બહારનું
	outside the brain	કશુંક છે

1:09:54	– I won't go into all this,	- હું આ બધામાં નહીં જાઉં,
	it's too complicated.	એ અતિશય અટપટું છે.

1:09:57	Like compassion.	કરુણાના જેવું.

1:10:00	Compassion, love, freedom	કરુણા, પ્રેમ, સ્વતંત્રતા
	is outside the brain.	મગજની બહાર રહેલાં છે.

1:10:07	I know, I could go into it	હું જાણું છું, હું આમાં જઈ શકું એમ છું
	– there is no time.	- સમય બિલકુલ નથી.

1:10:14	Because the brain is conditioned,	મગજ અનુબંધિત છે,
	it can't contain this.	માટે આને સમાવી ન શકે.

1:10:20	So, meditation is not	એટલે, ધ્યાન એ કોઈ
	conscious deliberate act.	સભાન ઈરાદાપૂર્વકની ક્રિયા નથી.

1:10:33	There is a totally different	એક સંપૂર્ણપણે અલગ પ્રકારનું
	kind of meditation	ધ્યાન છે

1:10:38	which has nothing whatsoever to do	જેને વિચાર અને ઇચ્છા સાથે
	with thought and desire.	કશું જ લાગતુંવળગતું નથી.

1:10:46	And that means	અને એનો અર્થ છે
	a brain that is really,	એવું મગજ જે ખરેખર,

1:10:54	if I may use the word,	જો હું આ શબ્દનો પ્રયોગ કરી શકું તો,
	empty.	ખાલી છે.

1:11:01	Empty of all the things	માણસે વિચાર દ્વારા બનાવેલી
	that thought of man is made.	બધી જ વસ્તુઓથી ખાલી.

1:11:12	And where there is space	અને જયાં અવકાશ છે ત્યાં

1:11:19	– because freedom means that,	- કારણ કે સ્વતંત્રતાનો અર્થ એ છે,
	love means that, space,	પ્રેમનો અર્થ એ છે, અવકાશ,

1:11:24	vast, limitless space –	વિશાળ, અસીમ અવકાશ -

1:11:29	and where there is space	અને જયાં અવકાશ છે
	there is silence and energy.	ત્યાં શાંતિ અને ઊર્જા છે.

1:11:41	If you are thinking about	જો તમે આખો દિવસ
	yourself all day long,	પોતાના વિષે વિચાર કરતાં હો,

1:11:48	which most of us are,	જેવું મોટાભાગના લોકો કરતા હોય છે,

1:11:52	then you have reduced the	તો તમે મગજની અસાધારણ ક્ષમતાને
	extraordinary capacity of the brain	તમારી જાત વિષેની

1:11:56	to such a small issue	એક નાનકડી બાબત જેટલી
	about yourself,	સંકુચિત કરી નાખી છે,

1:12:01	therefore you have no space.	આથી તમારી પાસે અવકાશ નથી.

1:12:08	And so the brain,	અને એટલે મગજ,
	though it has its own rhythm	જો કે એની પોતાની તાલબદ્ધતા છે

1:12:15	– not that the speaker	- વક્તા કોઈ મગજ વિષેનો
	is a specialist on brains,	નિષ્ણાત નથી, પણ એ

1:12:20	but he has lived a long time, studied	લાંબું જીવ્યો છે, પોતાનામાં સમયનો
	time in himself, watched others –	અભ્યાસ કર્યો છે, અન્ય લોકોને જોયા છે -

1:12:28	the brain has its own rhythm	મગજની પોતાની તાલબદ્ધતા છે
	that can be left alone.	જેને એકલી છોડી દઈ શકાય છે.

1:12:37	But when the brain is silent,	પરંતુ જ્યારે મગજ શાંત હોય,
	not chattering, quiet, utterly…	બબડાટ ન કરતું હોય, નિસ્તબ્ધ, બિલકુલ...

1:12:46	then there is that which is not	ત્યાર પછી ત્યાં એ હોય છે
	measurable by words,	જે શબ્દોથી માપી શકાતું નથી,

1:12:54	that which is eternal,	જે શાશ્વત છે,
	nameless.	અનામી છે.