Krishnamurti Subtitles home


BR76D1 - Hoe neem je je angsten waar?
Eerste openbare discussie
Brockwood Park, UK
31 augustus 1976



0:22 This is a kind of dialogue – dialogue being a conversation between two friends about something which they are deeply concerned with, and not a mere discussion of ideas, arguments, and so on. But this is a dialogue, so that we can converse together over something which we are deeply concerned with. Dit is een soort dialoog. Een dialoog is een gesprek tussen twee vrienden over iets dat hen allebei intensief bezighoudt, het is niet zomaar een discussie met ideeën, argumenten enzovoort. Maar dit is een dialoog zodat we samen kunnen praten over iets wat ons heel erg bezighoudt.
0:59 So, what would you like to have a dialogue about? And, I would suggest, if I may, that we confine ourselves – this is just a suggestion but you can do what you like – that we concern ourselves with the actual transformation of our own consciousness, how to do it, how is it possible, to go into it very, very deeply, in detail. Could we do that, this morning? Take one thing, like transformation of a human consciousness, which is the consciousness of the world. I hope you understand that, it’s the consciousness of the world. Each human being is, in essence, the totality of human experience, knowledge, misery, confusion, all that he is, of which we are, each one of us. So, if we can be deeply involved and committed, seriously, to this question: is it possible to bring about a deep, fundamental change in the psyche? Could we stick to that? Would you approve of that, or do you want to talk or have a dialogue about something else? You’re perfectly welcome to talk about anything you want. Dus waar wilt u over in dialoog gaan? Ik stel voor dat we ons beperken - dit is maar een voorstel, maar u kunt doen doen wat u wilt - dat we ons bezighouden met de daadwerkelijke transformatie van ons eigen bewustzijn, hoe we dat moeten doen, hoe het kan plaatsvinden, om daar heel erg grondig en gedetailleerd op in te gaan. Zouden we dat vanmorgen kunnen doen? Dat we één ding nemen, de transformatie van het bewustzijn van een mens, dat het bewustzijn van de wereld is. Ik hoop dat u dat begrijpt, het is het bewustzijn van de wereld. Ieder mens bevat in wezen het geheel van de menselijke ervaring, kennis, ellende, verwarring. Dat is hij allemaal, daaruit bestaan we allemaal. Kunnen we hier dus diepgaand bij betrokken zijn, en ons serieus op de vraag toeleggen of er een diepe, fundamentele verandering in de psyche mogelijk is. Zullen we het daarbij houden? Vindt u dat goed of wilt u over iets anders praten, een dialoog houden. U mag bespreken wat u maar wilt.
2:53 Questioner: Sir, could we discuss the question of laughter in relation to transformation of human consciousness? Vraagsteller: Kunnen we het hebben over lachen en het verband met de transformatie van het menselijk bewustzijn?
3:02 K: Discuss laughter. What place...? K: Of we lachen kunnen bespreken. Welke plaats...
3:07 Q: In laughter, the mind is overcome and I’ve often observed that people who are said to be extremely spiritual seem to have great difficulty in experiencing the fullness of laughter. They only seem capable of intellectual laughter. Can we go into this? V: Door te lachen overwin je de geest en ik heb vaak gezien dat mensen die uiterst spiritueel genoemd worden, het heel moeilijk vinden om voluit te kunnen lachen. Ze lijken alleen in staat om intellectueel te lachen. Kunnen we daarop ingaan?
3:24 K: Yes. Do you want to discuss or go into this question of laughter? To laugh. Serious people seem to lose the capacity to laugh. That’s one question. Would you like any other question? K: Wilt u de kwestie van lachen bespreken en daarop ingaan? Lachen. Serieuze mensen lijken het vermogen om te lachen kwijt te raken. Dat is een vraag. Wilt u nog een andere vraag stellen?
3:44 Q: Sir, I think in the question of transforming man’s consciousness there’s a lot of delusions and one of them, I think, a crucial one, is not being able to distinguish between true and false morality. For instance, not being able to distinguish, say, between what it is to want and what it is to demand. V: Ik denk dat over de transformatie van het menselijk bewustzijn een heleboel waanideeën bestaan en de belangrijkste is misschien wel dat we geen onderscheid kunnen maken tussen goede en verkeerde moraal. We kunnen bijvoorbeeld geen onderscheid maken tussen wat het betekent om iets te willen of iets te eisen.
4:09 K: Between morality and truth. Is that it? K: Tussen moraal en waarheid. Bedoelt u dat?
4:15 Q: Between true and false morality or is there true morality, at all? V: Tussen goede en verkeerde moraal, of is er wel een goede moraal?
4:18 K: What is the place of morality – if I may put it…? I hope I’II put it correctly, if not, please correct me. What is the place of morality in investigating into what is truth? K: Welke plaats neemt de moraal in - als ik het zo mag stellen - ik hoop dat ik het goed formuleer, maar zo niet, verbeter me dan. Welke plaats neemt de moraal in bij het onderzoek naar de waarheid?
4:41 Q: Does morality exist? V: Bestaat er iets als moraal?
4:44 Q: There’s certain things that stand in the way because... V: Bepaalde dingen vormen een belemmering.
4:48 K: I understand. Yes. There is a lot of false morality, false assumptions, what it is to be moral; and when we wipe away all the false morality and there is true morality, what is its relationship to truth? Is that right? Right, sir? K: Dat begrijp ik. Er zijn veel verkeerde morele principes, verkeerde veronderstellingen over wat deugdzaam leven is, en als we de verkeerde moraal opzijzetten en er is de goede moraal, hoe verhoudt die zich dan tot de waarheid? Klopt dat? Bedoelt u dat, meneer?
5:15 Q: Or perhaps... V: Of misschien...
5:17 K: Yes, put it any way you like. Anything else? K: Hoe u het ook formuleert. Nog meer?
5:21 Q: Sir, can we go into the structure of thought, please? V: Kunnen we ingaan op de structuur van het denken?
5:25 K: Thought. Structure of thought. Just a minute, sir. There’s somebody else. K: Denken. De structuur van het denken. Wacht even, meneer. Iemand anders wil nog iets zeggen.
5:41 Q: To be optimist or to be pessimist is it not also a movement of thinking? V: Of je een optimist of pessimist bent, is dat ook niet een denkproces?
5:48 K: To be an optimist and a pessimist... To be an optimist or a pessimist, are they not both a process of thinking? Could we say, ‘Are they not both the two sides of the same coin?’ K: Of je een optimist of pessimist bent, een optimist of pessimist, is dat niet allebei een denkproces? Kunnen we zeggen: 'Zijn dat niet twee kanten van dezelfde medaille?'
6:17 Q: You have explained how the thinker and the thought are not separate and said that when we accept this a different creative process comes into being without a sense of ‘I.’ Can we know more of this process and what happens? V: U heeft uitgelegd dat de denker en de gedachte niet los van elkaar staan en dat, als we dit aannemen, er een ander creatief proces in werking treedt, zonder een gevoel van het 'ik'. Kunnen we meer over dat proces te weten komen en wat er dan gebeurt?
6:33 K: Yes. Now, can we stop there? Could we take these three or four things? That is, laughter – we seem to lose the capacity to laugh when we become so-called very spiritual, whatever that word may mean. Then there is the question of the structure of thought, the nature and the structure of thought, then there is that question of morality and what is its place or what is its relationship to truth and – what other question? – optimistic and pessimistic. So, shall we take one of these questions because all these questions are concerned with the actual transformation of consciousness, and your question too, which is, when the observer, the thinker is the thought, the analyser is the analysed, then, we said, all conflict comes to an end and, thereby, there is a totally different dimension of observation, or existence, or whatever you like to call it. Now, which of these would you like to take as one question, go into it, completely, to its very end, deeply, which of these questions do you want to take up? K: Zullen we het hierbij laten? Zullen we deze drie of vier vragen behandelen? Dat wil zeggen, over lachen, het lijkt of we het vermogen kwijtraken om te lachen als we zogenaamd erg spiritueel worden, wat dat woord ook mag betekenen. Er is ook nog de vraag over de structuur van het denken, de aard en de structuur van het denken. Verder is er de vraag naar de moraal en de plaats daarvan, wat het verband is met de waarheid. En wat was de andere vraag? Optimistisch en pessimistisch. Zullen we dus een van deze vragen nemen, want al die vragen gaan over de werkelijke transformatie van het bewustzijn en ook uw vraag, namelijk, als de waarnemer, de denker het denken is, de analyticus het geanalyseerde, dan komt er aan alle conflicten een eind en daarbij is er ook een volkomen andere dimensie van waarnemen of bestaan of wat u het maar wilt noemen. Welke van deze vragen wilt u nemen als de vraag die we volledig gaan onderzoeken, grondig en helemaal tot het eind, welke van deze vragen wilt u behandelen?
8:24 Q: The last question. V: De laatste vraag.
8:28 K: Laughter? Is that really a very serious question? K: Over lachen? Is dat echt een heel serieuze vraag?
8:40 Q: The last question.

K: To laugh? Oh, the last question, which is, the observer – I think it’s a good question, may we take that up? 		V: De laatste vraag.

K: Lachen? O, de laatste vraag gaat over de waarnemer. Dat lijkt me een goede vraag, zullen we daarop doorgaan?
8:55 Q: Yes. V: Ja.
9:00 K: The questioner asks, ‘When we realise, not verbally, actually, that the observer is the observed, the thinker is the thought, and the analyser is the analysed, when that actual fact takes place, then there is a different dimension because that ends conflict. Would you please go into that much more? Is that your question, sir? And you want to discuss that? K: De vraag luidt: 'Als we beseffen, niet verbaal maar werkelijk, dat de waarnemer het waargenomene is, de denker de gedachte, de analyticus het geanalyseerde, als dat werkelijk gebeurt, is er een andere dimensie, omdat er daarmee een eind komt aan conflict. Kunt u daar wat dieper op ingaan? Is dat uw vraag? En wilt u dat bespreken?
9:39 Q: And what happens.

K: Yes, and what happens. 		V: En wat er dan gebeurt.

K: Ja, en wat er gebeurt.
9:48 Q: Is this going to be discussed on a personal level, or an intellectual level? I don’t understand. V: Gaan we dit op een persoonlijk of een intellectueel niveau bespreken? Ik begrijp het niet.
10:10 K: That’s what we are going into, sir. K: Daar gaan we op in, meneer.
10:12 Q: Are we going to tell each other of experiences when we’ve been in this? V: Gaan we elkaar vertellen over onze ervaringen, als we die hebben gehad?
10:16 K: No, this is not a confessional. This is not a group therapy. This is not exposing our personal experience to each other, because personally, if you want to do that you’re perfectly welcome but I won’t be here, because to me this is an absurd exhibitionism and all the things involved in it. I’ve been to some of them and I know what the game is. K: Nee, dit is geen getuigenis. Dit is geen groepstherapie. We gaan elkaar hier niet onze persoonlijke ervaringen vertellen, want wat mij betreft, als u dat wilt doen mag dat natuurlijk, maar ik ben er niet bij, omdat ik het een idiote, schaamteloze vertoning vindt met alles wat daarbij hoort. Ik ben er wel eens bij geweest en weet hoe het eraan toegaat.
10:46 So, if we may, may we discuss this question? Dus zullen we deze vraag bespreken?
10:51 Q: I think the question is important but it’s a bit of a joke to work at that level when the personal foundation isn’t laid. I feel we’re taking something and examining it in a limited way... V: Ik vind het een belangrijke vraag, maar het is onzinnig om op dat niveau te werken als het persoonlijke fundament niet is gelegd. Ik heb het gevoel dat we iets nemen en het op een beperkte manier onderzoeken.
11:17 K: We are going to go into all that, madam, just, please, that question will answer, I think, most of our problems if we can go into this really with attention, deeply. Please, this is worthwhile. So, let’s go into it. K: Daar zullen we allemaal op in gaan, maar ik denk dat die vraag de meeste van onze problemen zal beantwoorden als we daar werkelijk aandachtig, grondig op ingaan. Alstublieft, dit is de moeite waard. Dus laten we het onderzoeken.
11:34 First of all, we are clear about the question, aren’t we? That is, the observer is the observed, and the thinker is the thought, and so on, when that actually takes place, not as a theory, not as a verbal assertion, but as an actual fact, then what comes into being, and what happens when there is no conflict, whatsoever? Now, we are going to discuss this, go into it. Is het om te beginnen duidelijk wat de vraag is? Dat wil zeggen, de waarnemer is het waargenomene en de denker is de gedachte, enzovoort. Als dat zich voordoet, niet als theorie, niet als verbale vaststelling, maar als werkelijk feit, wat ontstaat er dan en wat gebeurt er als er geen enkel conflict is. We gaan dit nu bespreken, we gaan het onderzoeken.
12:17 First of all, let’s forget the observer is the observed – put that aside, but take the fact, which is, we know we are in conflict, most of us are in conflict, most of us are in confusion, most of us have this constant inward struggle. Right? That’s a fact, isn’t it? Could we start from there? This contradiction, this conflict, this sense of constant inward battle that’s going on in each human being has its outward expression in violence, in hate, in this lack of a sense of fulfilment and, therefore, deeper antagonism, all that follows. Right? So, where there is division in oneself, there must be deep-rooted conflict, as between nations, as between classes, as between the dark people and the light people, the black people and the purple people, and so on. So, wherever there is division, there must be conflict. That’s a law. It can’t be helped. Isn’t that so? Do we see that, first? Realise it, not, the speaker may describe it and you might translate what is the described, into an idea and accept the idea. You see the difference? Please, this is important. Give a little attention, please. Laten we allereerst vergeten dat de waarnemer het waargenomene is - zet dat opzij, maar begin met het feit, namelijk, dat we weten dat we in conflict zijn, de meesten van ons leven in conflict, de meesten van ons leven in verwarring, de meesten van ons voeren een voortdurende innerlijke strijd. Nietwaar? Dat is toch een feit? Zullen we daarmee beginnen? Deze tegenstelling, dit conflict, deze voortdurende innerlijke strijd die zich in ieder mens afspeelt, vindt zijn uiterlijke expressie in geweld en haat, in het gemis aan een gevoel van vervulling wat leidt tot diepere vijandschap, dat komt er allemaal uit voort. Nietwaar? Als er dus verdeeldheid heerst in jezelf, moet er een diepgeworteld conflict zijn, zoals tussen landen, zoals tussen maatschappelijke klassen, tussen donkere en lichte mensen, zwarte en paarse mensen, enzovoort. Dus waar verdeeldheid is, moet er conflict zijn. Dat is een wetmatigheid. Er is niets aan te doen. Klopt dat? Zien we dat om te beginnen in? Beseft u het. Niet dat de spreker het beschrijft en dat u wat hij beschrijft in een idee vertaalt en dat idee accepteert. Ziet u het verschil? Alstublieft, dit is belangrijk. Let een beetje op.
14:20 We realise there is inward conflict and that inward conflict must, invariably, express outwardly – outwardly in relationship with each other, outwardly in violence, in wanting to hurt people, in wanting to defend oneself against somebody, we and they, and all the rest of it. Now, when you hear that, is it an idea, or is it a fact? You understand my question? Do you translate what you hear into an idea and then accept the idea, or do you actually see your own conflict and the result of that conflict? You understand? We beseffen dat er een innerlijk conflict is en dat innerlijke conflict moet zich altijd uiterlijk manifesteren - uiterlijk in relatie met elkaar, in geweld, in het willen kwetsen van mensen, in het willen verdedigen van jezelf tegenover iemand, wij en zij, en dergelijke. Als u dat hoort, is dat een idee of een feit? Begrijpt u mijn vraag? Vertaalt u wat u hoort in een idee en accepteert u vervolgens het idee of ziet u werkelijk uw eigen conflict en het gevolg van dat conflict? Begrijpt u dat?
15:17 Q: Sir, the problem is that if I look at the conflict it seems to disappear V: Het probleem is dat het conflict lijkt te verdwijnen als ik ernaar kijk.
15:23 K: Wait, I’m coming to that. First, do we realise it? K: Wacht even, dat komt nog. Maar eerst de vraag of we dit beseffen?
15:28 Q: But, for me, I can only realise it, intellectually. V: Wat mij betreft kan ik het alleen intellectueel bevaten.
15:32 K: That is ideationally. That’s what I’m trying to point out. Our conditioning is, or our tradition is to translate what we hear into an idea, into a concept, into a formula, and live or accept that formula, which prevents us from actually seeing ‘what is.’ You understand? This is simple. Isn’t it? Say, for example, one is hurt from childhood – right? – hurt in so many ways. Does one realise, become aware of this hurt? Or you say, ‘Yes, it is pointed out that I’m hurt, therefore, I’m hurt.’ You understand? I wonder if you get this. This is very important because throughout the world, we translate the fact into an idea and escape through the idea and not face the fact. Right? So, what is it you are doing now when you hear that you are in conflict and being in conflict, the outward result is violence, brutality and all the rest of it – is that a fact, or is it a conclusion which you will accept? That’s clear, isn’t it, from what I am saying? Now, which is it for you? This is very important because if it is an idea, then we are lost – your idea and my idea. But if we can face the fact, then it is something entirely different. Then each one of us has a communication, then. We are dealing with facts, not with ideas. K: Dan vormt u zich een idee. Dat probeer ik uit te leggen. Het is onze conditionering of onze traditie dat we alles wat we horen, vertalen in een idee, concept, formule, en we die formule accepteren en ernaar gaan leven, wat ons verhindert om werkelijk te zien 'wat is'. Begrijpt u? Dat is toch simpel? Neem bijvoorbeeld dat je van jongs af aan bent gekwetst - nietwaar? - op heel veel manieren. Besef je dat dan, word je je gewaar dat je bent gekwetst? Of zeg je: 'Ja, ik ben erop gewezen dat ik gekwetst ben, en dus ben ik gekwetst.' Begrijp je? Ik vraag me af of u dit begrijpt. Dit is erg belangrijk omdat we over de hele wereld feiten in ideeën vertalen en via die ideeën vluchten we en zien we het feit niet onder ogen. Nietwaar? Dus wat ga je nu doen als je hoort dat je in conflict bent en omdat je in conflict bent geweld het uiterlijke resultaat is, wreedheid, noem maar op - is dat dan een feit of is het een conclusie die je accepteert? Dat is toch duidelijk wat ik zeg, nietwaar? Wat is het voor jou? Dit is erg belangrijk, want als het een idee is, zitten we op het verkeerde spoor - jouw idee en mijn idee. Maar als we het feit onder ogen kunnen zien, is het iets heel anders. Dan is er communicatie tussen ons. We houden ons bezig met feiten, niet met ideeën.
17:48 Now, if that is so, if you really see, for yourself, that being in conflict, in oneself, you’re bound to create conflict, outwardly – bound to. Right? Now, when you realise that, what has brought about this conflict, inwardly? You understand? There’re several factors involved in this. There is a whole group of people who say, ‘Change the environment, change the social structure, through revolution, through blood, through any way, change it, and that will change man.’ You understand this? This is a Communist theory, this is the materialistic theory: change the environment – the Socialist theory – change the environment, the social structure, through legislation, through Parliament, through careful analysis and so on, or through revolution, physical revolution, change the environment, the structure of society, then that will change man. Then he will be loving, he will be kind, he will not have conflict, he’ll be a beautiful human being. And they have tried this umpteen times in different ways: the Communists have done it, they have not succeeded in making man different. The whole Christian world has postponed the change of man into something else, as the Hindus and so on. So, the fact is we are in conflict, human beings. And the fact is, out of that inward conflict, psychological conflict, he must produce outward conflict. It can’t be helped. Als dat zo is, als je dat werkelijk zelf ziet, dat wanneer er innerlijk conflict is, er onvermijdelijk uiterlijke conflicten ontstaan. Nietwaar? Als je dat beseft, waardoor is dat innerlijke conflict dan ontstaan? Begrijpt u? Daarbij spelen verschillende factoren een rol. Een grote groep mensen zegt: 'Verander de omgeving, verander de sociale structuur door een revolutie, door bloedvergieten, hoe dan ook, maar verander die, en daardoor zal de mens veranderen.' Begrijpt u dat? Dat is de theorie van de communisten, de materialistische theorie: verander de omgeving - de socialistische theorie - verander de omgeving, de sociale structuur door wetgeving, door het parlement, door zorgvuldige analyse enzovoort, of door een uiterlijke revolutie, verander de omgeving, de structuur van de maatschappij en dan zal de mens veranderen. Dan zal hij liefhebben, zal hij aardig zijn, zal hij geen conflicten hebben, zal hij een fantastisch mens worden. Dit hebben ze talloze malen op allerlei manieren geprobeerd. De communisten deden dit, maar ze zijn er niet in geslaagd om de mens te veranderen. De hele christelijke wereld heeft de verandering van de mens omgezet in iets anders, net zoals de hindoes enzovoort. Het is dus een feit dat wij mensen in conflict zijn. Het feit is dat hij uit dat innerlijke, psychologische conflict een uiterlijk conflict voortbrengt, dat kan niet anders.
20:01 Q: Sir, if it’s a law of nature then there’s nothing to worry about. It seems as though this is a violent gathering, we’re violent, that’s the law, that’s the facts, we might as well go home. V: Als het een natuurwet is, hoeven we ons niet druk te maken. Deze bijeenkomst lijkt gewelddadig en wij ook, Als dat een wet is, een feit, kunnen we net zo goed naar huis gaan.
20:11 K: I haven’t said... Sir, I’m just pointing out, sir. Go slow. Have a little patience, sir. I’m showing, pointing out something. That is, if there is conflict, inwardly, there must be conflict, outwardly. Now, if a man is concerned seriously with the ending of conflict both outwardly and inwardly, we must find out why this conflict exists. You understand? This is simple. Why does it exist? Why is there this contradiction in human beings: say one thing, do another, think one thing and act another – you follow? – why do human beings have this division in themselves? You understand my question? Why? K: Ik heb niet gezegd... Ik wijs er alleen maar op. Rustig aan. Heb een beetje geduld, meneer. Ik laat het u zien, ik wijs u op iets. Dat wil zeggen, als er innerlijk conflict is, moet er uiterlijk ook conflict zijn. Als je serieus geïnteresseerd bent in het beëindigen van het conflict, zowel uiterlijk als innerlijk, moeten we uitzoeken waarom dit conflict bestaat. Begrijpt u? Dat is simpel. Waarom bestaat het? Waarom is er die tegenstelling in de mens: het ene zeggen, het andere doen, het ene denken en anders handelen - begrijpt u? - waarom is er die verdeeldheid in de mens? Begrijpt u mijn vraag? Waarom?
21:19 One of the reasons is having ideals. That is, the idea which is opposite of ‘what is,’ what actually is, project through thought an idea, an ideal, so there is a contradiction between ‘what is’ and ‘what should be.’ That’s one of the factors of this conflict. Then the other factor is, we do not know what to do with ‘what is,’ how to deal with it, therefore, we use conclusions hoping thereby to alter ‘what is.’ That’s the other reason. And inwardly, also, there are contradictory desires – right? – I want one thing and I don’t want another thing. I want to be peaceful and yet there is violence in me. Een van de redenen is dat we idealen hebben. Het idee, dat tegengesteld is aan 'wat is', wat er feitelijk is, projecteert door het denken een idee, een ideaal, dus er is een tegenstelling tussen 'wat is' en 'wat zou moeten zijn'. Dat is een van de factoren van dit conflict. De andere factor is dat we niet weten wat we met 'wat is' moeten doen, hoe we ermee om moeten gaan, en daarom maken we gebruik van conclusies in de hoop zo te veranderen 'wat is'. Dat is de andere reden. En er zijn innerlijk ook tegengestelde verlangens - nietwaar? - Ik wil dit ene wel en dat andere niet. Ik wil vredelievend zijn en toch zit er geweld in mij.
22:25 Q: Sir, these seem to be products of the separateness of the soul rather than the cause of why we’re in conflict. V: Die lijken me eerder voortkomen uit de afgescheidenheid van de ziel dan dat ze de oorzaak zijn van onze conflicten.
22:39 K: But you must find out the cause of conflict, mustn’t you, too? K: Maar u moet toch ook uitzoeken wat de oorzaak is van conflicten, nietwaar?
22:43 Q: Yes, but these things seem to be more the products. V: Ja, maar die zaken lijken me eerder de voortbrengselen ervan.
22:50 K: All right. If you say, these are the results, the symptoms, not the cause, what then is the cause? I’m coming... You people! Look, sir, either you want to go into this, very deeply or superficially. I would like to go into it very deeply, so please, have a little patience. K: Goed, maar als u zegt dat het de resultaten zijn, de symptomen en niet de oorzaak, wat is dan de oorzaak? Ik probeer... mensen toch! Of u wilt hier heel grondig op ingaan of oppervlakkig. Ik zou er graag heel grondig op in willen gaan, dus heb alstublieft even geduld.
23:23 Q: Judging by outward appearances. One of the causes of conflict is judging by outward appearances. V: Oordelen op grond van iemands uiterlijk. Een oorzaak van conflict is dat we iemand beoordelen op grond van zijn uiterlijk.
23:38 K: We’re asking, what is the fundamental cause of this conflict – fundamental cause, not the symptoms, we can explain a dozen symptoms, the cause of this enormous human struggle, inwardly. Wherever you go in the world – the East, Middle East, America, here, anywhere, there’s this constant battle going on and on and on. Right? Why? What’s the cause of it? K: Wij vragen wat de fundamentele oorzaak van dit conflict is - de fundamentele oorzaak, niet de symptomen, we kunnen tientallen symptomen als verklaring geven, de oorzaak van deze enorme innerlijke strijd van de mens. Waar u ook in de wereld heen gaat, het Oosten, het Midden Oosten, Amerika, hier, overal, is er die voortdurende strijd, die altijd maar doorgaat. Waarom? Wat is daar de oorzaak van?
24:10 Q: ‘Me,’ which is trying to boost itself. V: Het 'ik' dat zichzelf probeert groter te maken.
24:14 Q: Social conditions. V: De sociale omstandigheden.
24:18 Q: Lack of security. V: Gebrek aan veiligheid.
24:22 Q: Partly, an inability to respond adequately in a situation... V: Gedeeltelijk uit onvermogen om adequaat in een situatie te reageren...
24:32 K: One of the suggestions is the lack of security. Look at it, please. Just look at it. Lack of security, physical as well as psychological. Right? The lack of security. K: Iemand opperde dat het kwam door gebrek aan zekerheid. Kijk daar alstublieft naar. Gebrek aan zekerheid, zowel fysiek als psychologisch, nietwaar? Het gebrek aan zekerheid.
24:53 Q: The fear of the non-existence of one’s being. V: De angst om niet te bestaan.
25:05 K: Please, if you examine one thing at a time, not a dozen! I give up. We say one of the reasons of this conflict is that there is no security for us, deeply. That may be one of the basic reasons of conflict, the lack of security, both psychologically, as well as biologically, physically, as well as inwardly. You understand? Now, what do you mean by security? Food, clothes and shelter. Right? If that is not given to us, then there’s conflict because you have it and I haven’t got it. That’s one reason. The other is, psychologically, I want to be secure, inwardly. Right? In my relationship, in my belief, in my faith, in all my action – you follow? – I want to be completely secure. Now, is that possible? Or we’re asking a question which is totally wrong? Please, follow this. K: Bekijk alstublieft maar één ding tegelijk, niet van alles en nog wat. Zo is het genoeg. We zeggen dat een van de redenen van dit conflict is dat er voor ons eigenlijk geen fundamentele zekerheid bestaat. Dat zou wel eens de voornaamste reden van conflict kunnen zijn, het gebrek aan zekerheid, zowel psychologisch als biologisch, zowel fysiek als innerlijk. Begrijpt u? Wat bedoel je met zekerheid? Eten, kleding en onderdak, nietwaar? Als we dat niet krijgen, is er conflict, omdat jij het wel hebt en ik niet. Dat is een reden. Iets anders is dat ik psychologisch, innerlijk veilig wil zijn. Nietwaar? In mijn relaties, in mijn geloof, in mijn overtuiging, in mijn hele handelen wil ik me volledig veilig voelen. Is dat mogelijk? Of stellen we een volkomen verkeerde vraag? Volg dit alstublieft.
26:37 Psychologically, we want to be secure, having a relationship that’ll be completely secure, with my wife, with my husband, with my girl, or boy, we desire to be completely secure. Is that possible? Wait. Careful, now. Think about it a little bit. We say it is possible and we have made it possible, haven’t we? I am quite secure with my wife, and she’s quite secure with me, with the man. But inwardly, there is struggle going on. Now, this security we seek psychologically, is what? What is it we are seeking? Psychologically, to be secure with a person. You understand my question? I want to be secure with my wife, or with my girl. Why? Psychologisch willen we veilig zijn, een relatie hebben die volledig veilig is, met mijn vrouw, mijn man, mijn vriendin of vriend willen we ons volledig veilig voelen. Is dat mogelijk? Wacht even, pas op, denk er even over na. We zeggen dat het mogelijk is en we hebben het mogelijk gemaakt, nietwaar? Ik voel me tamelijk zeker van mijn vrouw en zij voelt zich tamelijk zeker van mij, van haar man. Maar innerlijk is er een strijd gaande. Wat is die psychologische veiligheid die we zoeken? Wat zoeken we eigenlijk? Psychologisch zeker van iemand zijn Begrijpt u mijn vraag? Ik wil me veilig voelen bij mijn vrouw of mijn vriendin. Waarom?
28:13 Q: Because without her, I’m lost.

K: Wait. So, what does that mean? Without her, I’m lost. What does that mean? 		V: Omdat ik zonder haar nergens ben.

K: Wacht, dus wat betekent dat? Zonder haar ben ik nergens. Wat betekent dat?
28:21 Q: I’m alone.

K: Which means what? Go on. 		V: Ik ben alleen.

K: En dat betekent? Ga door.
28:23 Q: Which means fear. V: Dat betekent angst.
28:27 K: Don’t conclude immediately, go into it, sir. You say, ‘I’m lost.’ Why are you lost? Because you’re afraid to be alone. Isn’t it? Now, why? Do listen. Why are you frightened to be alone? K: Trek niet te snel conclusies, ga erop in, meneer. U zegt: 'Dan ben ik nergens.' Waarom? Omdat u bang bent om alleen te zijn. Nietwaar? Maar waarom? Luister goed. Waarom bent u bang om alleen te zijn?
28:56 Q: I would say that man is frightened to be alone because he cannot orientate himself in existence. V: Ik zou zeggen dat de mens bang is om alleen te zijn omdat hij zich dan niet kan oriënteren in het leven.
29:06 K: You haven’t answered my question, sir. Look... K: U heeft mijn vraag nog niet beantwoord. Kijk...
29:10 Q: Because I cannot face myself. V: Omdat ik de confrontatie met mezelf niet aandurf.
29:13 K: We’ll come to that, presently. I’m asking you, why are you frightened to be alone? K: Daar komen we straks nog op. Ik vraag waarom u bang bent om alleen te zijn?
29:20 Q: Because you’re afraid you can’t cope with the world. V: Omdat je bang bent dat je de wereld niet aankunt.
29:23 K: Look into yourself before you answer it, sir, please. This is a serious thing we are talking about, not throwing off words. We’re asking each other, I want permanent relationship with another, and I hope to find it, and I’m saying, why do I ask for permanent relationship with another? You say, ‘I am frightened to be alone, to be insecure.’ So I’m using the other, the woman or the man, as a means to find my anchorage in that. Right? My anchorage in another, and I’m frightened if that anchorage is loosened. Right? Why? Penetrate a bit more deeply. K: Kijk naar uzelf, meneer, voordat u antwoord geeft. We bespreken een serieuze vraag, we strooien niet zomaar met woorden. De vraag die we elkaar stellen is: ik wil een blijvende relatie met iemand anders. Die hoop ik te vinden en ik zeg: 'Waarom verlang ik een blijvende relatie met iemand anders?' U zegt: 'Ik ben bang om alleen te zijn, om onzeker te zijn.' Dus ik gebruik de ander, de vrouw of de man, als middel om houvast te vinden. Nietwaar? Houvast bij iemand anders en ik ben bang als ik mijn houvast kwijtraak, nietwaar? Waarom? Dring hier iets dieper in door.
30:34 Q: Isn’t that just a drive? Isn’t it something which is simply built into me, like hunger? V: Is dat geen instinct? Is het geen aangeboren aandrang, zoals honger?
30:44 K: Is it like hunger? The moment you give a simile like that, you get confused and then you go off to hunger. Find out why you want a relationship to be permanent, a relationship to be secure. Someone suggested because you’re frightened to be alone. Why are you frightened, what is involved in this fear? Please look into yourself before you answer it. K: Is het iets als honger? Als je zo'n vergelijking trekt, raak je de draad kwijt en dwaal je af naar honger. Zoek uit waarom je wilt dat een relatie voor altijd is, waarom je er zeker van wilt zijn. Iemand merkte op dat het komt omdat je bang bent om alleen te zijn. Waarom ben je bang, wat houdt die angst in? Kijk alstublieft naar uzelf voordat u antwoord geeft.
31:28 Q: You’re always leaving yourself open to pain. If you control your life, you can control the amount of pleasure or at least try to avoid some pain. V: Omdat je jezelf dan openstelt voor pijn. Als je je leven onder controle houdt, kun je zorgen dat je voldoende geniet of je kunt pijn enigszins vermijden.
31:38 K: Sir, look, sir, we’re asking something very simple: why is a human being frightened to be alone? Why are you frightened to be alone? K: Kijk, we vragen u iets heel eenvoudigs: waarom is de mens bang om alleen te zijn? Waarom ben je bang om alleen te zijn?
32:00 Q: We’re habituated to company, in many ways. V: We zijn in veel opzichten gewend aan gezelschap.
32:04 Q: When I’m with somebody, I feel I am something. and when I’m without this person, it could be a wife or friend, I feel nothing. And I do not like to feel nothing because it frightens me. V: Als ik bij iemand ben voel ik dat ik iets ben en zonder die persoon, een vrouw of vriend, voel ik niets. En ik hou er niet van om niets te voelen, omdat het me bang maakt.
32:23 K: Which means what, sir? K: Wat betekent dat?
32:26 Q: Insecurity.

K: Go slowly. Insecurity. You say, ‘I’m frightened of being insecure,’ so you exploit another to be secure, which you call ‘love.’ Please, remain with this fact, put your teeth into it to find out. If you can find this out, you will find a great many things. 		V: Onzekerheid.

K: Langzaam aan. Onzekerheid. U zegt: 'Ik ben bang om onzeker te zijn,' dus u gebruikt een ander om zeker te zijn en dat noemt u 'liefde'. Blijf bij dit feit stilstaan, zet je tanden erin en zoek het uit. Als je hier uit bent, zul je heel veel ontdekkingen doen.
33:14 I want to be secure because without being secure – please listen – without being secure my brain can’t function properly. You understand? Efficiently. So, the brain demands security. So, I want security out of you, and so I depend on you. Right? I’m attached to you because I need to be secure, the brain demands it. And if anything happens in my relationship to you I get uncertain, I get frightened, I get jealous, I hate. Right? Doesn’t this happen to all of you? Ik wil zeker zijn omdat zonder zekerheid - luister alstublieft - mijn brein niet goed kan functioneren. Begrijpt u? Niet efficiënt. Dus het brein wil zekerheid. Ik wil dat jij mij zekerheid geeft, dus ben ik van je afhankelijk. Nietwaar? Ik ben aan je gehecht omdat ik zekerheid nodig heb. Het brein wil zekerheid. En als er iets gebeurt in mijn relatie met jou, word ik onzeker, angstig, jaloers en ga ik je haten. NIetwaar? Gebeurt dat niet met ieder van u?
34:16 Q: If the person you love is static, then when they change, there’s fear. If you accept the change in them, if you accept the process in life, your love or your attachment can change with their changing. V: Als degene van wie je houdt ineens verandert ben je bang, maar als je die verandering accepteert, het proces van het leven accepteert, verandert je liefde of gehechtheid mee met de verandering van de ander.
34:32 K: Sir, you have not understood what I’ve said. K: U heeft niet begrepen wat ik heb gezegd.
34:34 Q: How do you know? V: Hoe weet u dat?
34:36 K: Because by what you’re saying, sir.

Q: Superficial. 		K: Door wat u zegt, meneer.

V: Dat is oppervlakkig.
34:39 K: Oh, well, I won’t discuss, sir – it becomes impossible. So, I’m frightened to be alone, frightened of losing my security, and I say, ‘Why, what is behind that fear?’ Is it I’m frightened to be lonely, to be alone, not to have something on which to depend because I cannot depend on myself, I am frightened of myself, I’m frightened to face myself. Right? I don’t know what I am, therefore I think I know what you are, therefore, I depend on you because I don’t know what I am, myself. K: Ik ga niet in discussie - dat heeft geen zin. Ik ben dus bang om alleen te zijn, bang om mijn zekerheid te verliezen en ik zeg: 'Waarom, wat zit er achter die angst?' Ben ik bang om eenzaam te zijn, alleen, om niets te hebben waarop ik kan steunen en omdat ik niet op mezelf kan steunen, ben ik bang voor mezelf, ben ik bang met mezelf geconfronteerd te worden. Nietwaar? Ik weet niet wat ik ben en daarom denk ik te weten wat jij bent, daarom steun ik op jou, omdat ik niet weet wat ik zelf ben.
35:50 Q: That’s incorrect. V: Dat klopt niet.
36:03 K: Incorrect. Right, sir. K: Dat klopt niet. O ja.
36:05 Q: When I’m alone and I’m drifting around and I feel this insufficiency, this emptiness and I see people around, I’m walking around I see families and I’m not related to any of them, my perception is superficial, things are flitting in and out of my head I stay with this for some time and I want to break away from this. It’s then that I want someone to go to, to be stimulated. It just depends how long you go with it. V: Als ik alleen ben en doelloos rondloop en die ontoereikendheid, die leegte voel en ik zie overal mensen terwijl ik rondloop, hele gezinnen, maar ik voel me met niemand verbonden, ik kijk maar oppervlakkig, er gaat van alles door mijn hoofd, en ik blijf daar enige tijd bij stilstaan maar ik wil er los van komen, dan zou ik naar iemand toe willen gaan om een nieuwe stimulans te krijgen. Het ligt eraan hoelang je erin meegaat.
36:42 K: Yes, sir, that is what we’re saying. I don’t see where we are disagreeing in this. My God! K: Ja, meneer, dat zeiden we ook. Ik begrijp niet waarover we het niet eens zijn. Mijn hemel!
36:58 Q: Sir, is it really possible to understand completely why we are in conflict, because we are ourselves in conflict. I see that somehow I’ve separated myself from myself but apart from that I can’t see why we are in conflict. V: Is het werkelijk mogelijk om helemaal te begrijpen waarom we in conflict zijn, want we zijn zelf in conflict. Ik zie dat ik mezelf op de een of andere manier heb afgescheiden van mezelf maar los daarvan kan ik niet zien waarom we in conflict zijn.
37:17 K: We are seeing, sir, we are examining why we are in conflict. Look, I don’t know myself, about myself – all my structure, all my nature, my hurts, my ambitions, my greeds, my arrogance, and violence, all that. All that is ‘me.’ Right? And I have not examined all that. I’ve not gone into myself very, very deeply. So, I want security in spite of all that, in something – in furniture, in a house, in a belief, in a faith, in a wife or a husband. I want security. God! This seems so simple. Don’t you all want security? K: Dat doen we nu. We zijn aan het onderzoeken waarom we in conflict zijn. Kijk, ik ken mezelf niet, weet niets over mezelf - over mijn hele structuur, karakter, gekwetstheden, ambities, mijn hebzucht, mijn hoogmoed en gewelddadigheid. Dat alles ben 'ik'. Nietwaar? En dat hebben we niet onderzocht. We zijn niet heel diep in onszelf gedoken. En desondanks wil ik zekerheid bij iets vinden - bij meubels, bij een huis, een geloof, een overtuiging, bij een vrouw of man zoek ik zekerheid. Mijn god! Dit lijkt zo eenvoudig. Willen we niet allemaal zekerheid?
38:11 Q: Is there any evidence that such a thing as security exists? If one examines life, there is no such thing as security, in anything. V: Is er wel bewezen dat er zoiets als zekerheid bestaat. Als je het leven bestudeert, bestaat er niet zoiets als zekerheid, in wat dan ook.
38:21 K: I haven’t understood, sir. K: Dat heb ik niet begrepen, meneer.
38:24 Q: Is there any evidence that security exists? V: Is er wel bewezen dat zekerheid bestaat?
38:27 K: I’m going to show you. It doesn’t exist. You don’t allow me, let me finish, go into this! See, you want to jump to conclusions. You don’t want to see the... That gentleman asked, please describe the nature and the structure of thought. He asked that question. The structure of thought. This is the structure of thought: that we want security because we know very well there is no security. You understand? An earthquake can take place tomorrow, we’ll all be wiped out or anything can happen. There is no such thing as security, psychologically. If we realise that once, very deeply, that there is no such thing as psychological security then we will not be in conflict. But we don’t realise it, we want security in somebody else – we want security physically: having a house, money, position, prestige. I may not have money, a house, but I want prestige, that’s my security. I want to be great, and I work to be great, I may be poor but I want to be a great man, a famous man. That’s my security, and the other says, ‘My security is in faith. I believe’ – and it may be neurotic – and all beliefs are neurotic. And there is security in neuroticism. K: Ik laat zien dat het niet bestaat. U geeft me geen gelegenheid. Laat me dit afmaken, ga erop in! U wilt meteen conclusies trekken. U wilt niet zien... Die meneer vroeg om de aard en de structuur van het denken te beschrijven. Die vraag stelde hij. De structuur van het denken. Dit is de structuur van het denken: dat we zekerheid zoeken omdat we heel goed weten dat er geen zekerheid bestaat. Begrijpt u? Er kan morgen een aardbeving komen en we worden allemaal weggevaagd, er kan van alles gebeuren. Er bestaat niet zoiets als zekerheid, psychologisch gezien. Als we dat eenmaal heel goed beseffen dat er niet zoiets bestaat als psychologische zekerheid, zullen we niet in conflict zijn. Maar we beseffen het niet en we zoeken zekerheid bij een ander - we willen fysieke zekerheid: het bezit van een huis, geld, positie, aanzien. Misschien heb ik geen geld en geen huis, maar wil ik aanzien, dat geeft zekerheid. Ik wil belangrijk zijn en doe mijn best om dat te worden. Ik ben arm maar ik wil belangrijk en beroemd worden. Dat geeft me zekerheid. Iemand anders zegt: 'Ik vind mijn zekerheid in het geloof, ik geloof' - misschien is het neurotisch - en elk geloof is neurotisch. Maar in neurose zit ook zekerheid.
40:20 So, man is seeking, all the time, security, and we never realise there is no such thing. Right? Because my wife may run away from me, but if she runs away I hate, I’m jealous, but I’m going to find another woman, or man, and I cling to that. So, this goes on all the time. So, I’m asking, why do human beings demand security knowing very well, deeply, inwardly, there is no such thing? Why has the world divided itself geographically, nationally, as Hindus, Buddhists, all the rest of it, why? Because they want security. It feels very secure if you’re an Englishman. Dus de mens zoekt de hele tijd zekerheid en we beseffen nooit dat die niet bestaat. Nietwaar? Want mijn vrouw kan bij me weggaan, maar als ze weggaat komt er haat, jaloezie, en ga ik op zoek naar een andere vrouw of man en klamp me daaraan vast. Dus dit gaat de hele tijd zo door. Mijn vraag is dus waarom mensen zekerheid willen hebben, terwijl ze diep in hun hart weten dat zoiets niet bestaat? Waarom heeft de wereld zich geografisch opgesplitst, in naties, in hindoes en boeddhisten en noem maar op. Omdat ze zekerheid willen hebben. Je voelt je heel zeker als je een Engelsman bent.
41:30 Q: They don’t really see. People here don’t really see. V: Ze zien het niet echt. De mensen hier zien het niet echt.
41:34 K: That’s what I am saying, sir. K: Dat is wat ik zeg.
41:35 Q: It seems to me it’s this quality of seeing that we ought to talk about. V: We zouden het moeten hebben over hoe je het echt ziet.
41:42 K: First, therefore, can we see, observe, that there is no security at all, psychologically, therefore, no attachment? It doesn’t mean promiscuity. It is impossible to be attached to a human being. What are you attached to when you’re attached to a human being? You’re attached to the image that you have created about that human being, not to the person but to the image that you have about her or him. Please, this is so obvious. K: Kunnen we allereerst zien, waarnemen dat er geen enkele zekerheid bestaat op psychologisch gebied en daarom geen gehechtheid? Dat betekent geen vrije seks. Maar het is onmogelijk om aan iemand gehecht te zijn. Waar ben je aan gehecht als je aan iemand gehecht bent? Je bent gehecht aan het beeld dat je van die persoon hebt geschapen, niet aan de persoon maar aan het beeld dat je van hem of haar hebt. Alstublieft, dit ligt zo voor de hand.
42:35 Q: Sir, isn’t that seeking security a shift from the biologically inbuilt seeking? V: Is dat zoeken naar zekerheid niet een andere vorm van het biologische instinctmatige zoeken?
42:43 K: Biologically, I need security. Right? I need food, I need clothes, I need shelter, but that is made impossible by my desire to be secure, inwardly. Which is, I am a nationalist, I believe I’m a great Englishman, cut out every other… You follow? So, we divide the world and thereby destroy our own security. You don’t see all this. K: Op het biologische vlak heb ik zekerheid nodig, nietwaar? Ik heb eten, kleren en onderdak nodig maar dat wordt onmogelijk gemaakt door mijn verlangen naar innerlijke zekerheid. Dat wil zeggen, ik ben nationalist, ik vind mezelf geweldig als Engelsman, ver verheven boven ieder ander... Dus we delen de wereld op en maken zo een eind aan onze eigen veiligheid. U ziet dit allemaal niet.
43:19 Q: It seems to be the contrary for me. I need to be insecure. V: Bij mij lijkt het juist andersom. Ik heb onzekerheid nodig.
43:23 K: No, sir. Look, sir, we say, physically you must have security. Right? K: Nee, meneer, kijk, we zeggen dat je fysiek zekerheid nodig hebt. Nietwaar?
43:29 Q: No, I don’t think so. When I feel insecure, I feel very happy. V: Nee, dat denk ik niet. Als ik onzeker ben, voel ik me erg gelukkig.
43:36 K: Mustn’t you have food and clothes and shelter? You have clothes, you have food. Millions of people haven’t got food, clothes. Why is it? K: Heb je geen eten, kleren en onderdak nodig? Je hebt kleren, je hebt eten. Miljoenen mensen hebben geen eten, geen kleren. Hoe komt dat?
43:53 Q: When we’ve got nothing, we change our minds. V: Als we niets hebben, denken we er anders over.
43:57 K: That’s just what I’m saying, sir. Because psychologically we have established security in nationalities, in division, the biological, physical security is being denied. K: Dat is precies wat ik zeg. Want psychologisch hebben we onze veiligheid gebaseerd op nationaliteiten, verdeeldheid, maar de biologische, fysieke veiligheid wordt verwaarloosd.
44:14 This is… isn’t it? So, let’s proceed. Do we see, not as an idea, but as an actuality, that there is no psychological security? Or are you frightened of it? Frightened of this enormous fact? Dat is... nietwaar? Laten we verder gaan. Zien we, niet als idee maar als iets werkelijks dat er geen psychologische veiligheid bestaat? Of ben je daar bang voor? Bang voor dit kolossale feit?
44:41 Q: Couldn’t I get security out of myself, somehow? For instance, by knowing whatever happens... V: Kan ik geen zekerheid uit mezelf halen? Bijvoorbeeld door te weten dat wat er ook gebeurt...
44:49 K: I’m showing it to you, sir, now. Please, we said there is no such thing as security, do you see that? Not as an idea, not as a conclusion, but an actuality, like the microphone. Do you see it? K: Ik laat het u zien, meneer. We zeiden dat er niet zoiets als zekerheid bestaat. Ziet u dat? Niet als idee, als conclusie, maar als iets werkelijks, zoals de microfoon. Ziet u dat?
45:08 Q: No, we don’t.

K: That’s just it. Why don’t you? 		V: Nee, dat doen we niet.

K: Dat is het nou juist. Waarom niet?
45:14 Q: (Inaudible) V: (onhoorbaar)
45:52 K: We’re coming to that, sir, please. Would you please…? I’m asking, when we come to the point that there is no psychological security, you know, that’s a tremendous thing to observe and realise because then our whole activity changes. Do we realise it or is it an idea with which you’re going to be convinced? You understand my question? Why don’t you see it as a reality? It is a reality you are sitting there, and it’s a reality I’m sitting here. Why don’t we see it as actually as that? Is it part of our conditioning, part of fear – fear being, ‘My God, I’II lose my wife, I’II lose my friend,’ because in that person I have invested all my hope, my cravings, my demands, sexually and other things, and I suddenly realise there is no such thing as security. You know what it means? That’s freedom. And we don’t want freedom. We’d rather know the state of slavery than the state of freedom. K: Daar komen we nog op, meneer. Wilt u alstublieft...? Mijn vraag is, als we zover zijn dat we zien dat er geen psychologische zekerheid is, is dat iets geweldigs om waar te nemen en te beseffen, want daardoor verandert alles wat we doen. Beseffen we dat of is het een idee waarvan je overtuigd gaat raken? Begrijpt u mijn vraag? Waarom ziet u het niet als realiteit? Het is realiteit dat u daar zit en dat ik hier zit. Waarom zien we het niet op dezelfde manier als realiteit? Maakt het deel uit van onze conditionering, onze angst - de angst van 'hemel, dan raak ik mijn vrouw of mijn vriend kwijt,' want op haar of hem heb ik al mijn hoop gevestigd, mijn sterke verlangens en wensen, seksueel en anderszins, en plotseling besef ik dat er niet zoiets bestaat als zekerheid. Begrijpt u wat ik bedoel? Dat is vrijheid en we willen geen vrijheid. We hebben liever een toestand van slavernij dan van vrijheid.
47:48 Right. So, let’s proceed. There it is. I do not see that there is no security. I want security, I depend on security in another because it gives me comfort, it gives me a sense of being together, I’m then not lost, I’m not afraid to be alone, then I am not lonely. For all these reasons I cling to you. And I call this whole process of relationship, ‘love.’ I’m not being cynical, please. And that’s our conflict: knowing deeply, inwardly, this fact and holding on to non-fact. Right? That’s our problem. Seeing something as being truth and holding on to something which is not truth. Now, how do you bring about the cessation of this division between this and that? You understand, now? That is, I observe very clearly that I need security because I’m so deeply uncertain in myself, I’m so lonely, I’m so lost, confused, and I cling to you. That’s one fact. That’s a fact, also. The other fact is you have heard somebody say, ‘There is no such thing as security, my friend,’ and also, you say, ‘By Jove, that is so,’ deeply, inwardly, you know it is so. So, there are these two facts. So, what will you do? How will you bridge these two? Oké, dus laten we verdergaan. Zo is het nu eenmaal. Ik zie niet dat er geen zekerheid bestaat. Ik wil zekerheid. Ik laat mijn zekerheid afhangen van een ander, omdat het me troost biedt, een gevoel van samenzijn, dan voel ik me niet verloren, bang om alleen te zijn, dan ben ik niet eenzaam. Om al die redenen klamp ik me aan je vast. En dat hele proces van in relatie staan noem ik 'liefde'. Ik ben niet cynisch. En dat is ons conflict, dat we diep van binnen weten dat dit een feit is en vasthouden aan een niet-feit. Nietwaar? Dat is ons probleem. We zien iets als de waarheid en houden vast aan iets wat niet waar is. Hoe kan ik een eind maken aan de verdeeldheid tussen het ene en het andere? Begrijpt u? Wat betekent dat ik heel scherp zie dat ik zekerheid nodig heb omdat ik diep van binnen zo onzeker ben, ik ben zo eenzaam, voel me zo verloren, verward, dus klamp ik me aan je vast. Dat is het ene feit. Dat is ook een feit. Het andere feit is dat je iemand hebt horen zeggen: 'Er bestaat niet zoiets als zekerheid, mijn vriend,' en je zegt ook: 'Verdraaid, dat is zo,' diep van binnen weet je dat het zo is. Dus er zijn deze twee feiten. Wat ga je doen? Hoe ga je de kloof overbruggen?
50:15 Q: I must look at my fear. V: Ik moet naar mijn angst kijken.
50:19 K: That’s right. You must look at your fear. How do you look at your fear? We have come to that point, now. You see? That is, human beings are frightened. How do you observe that fact? K: Inderdaad. Je moet naar je angst kijken. Hoe kijk je naar je angst? Op dat punt zijn we nu gekomen. Ziet u? Dat wil zeggen, mensen zijn bang. Hoe kijk je naar dat feit?
50:48 Q: They laugh at it. They laugh to hide their fear. V: Ze lachen erom. Ze lachen om hun angst te verbergen.
50:56 K: Of course, that’s laughter. We laugh to hide our fear. Please, I’m asking you, without escaping, if you can, how do you observe your fear? K: Natuurlijk, we lachen om onze angst te verbergen. Ik vraag u, zonder te ontsnappen als dat lukt, hoe u uw angst observeert?
51:12 Q: Through relationship.

K: Through relationship. We have discovered, through relationship, that I’m frightened of losing, frightened. So, how do you look or observe, or are aware of that fear? 		V: Door middel van mijn relaties.

K: Door middel van relaties. We hebben door relaties ontdekt dat ik bang ben voor verlies, heel bang. Dus hoe bekijkt u, observeert u of beseft u die angst?
51:34 Q: Can I observe the fear when I am the fear? V: Kan ik angst observeren als ik zelf de angst ben?
51:37 K: Are you sure of that? Or it’s just an idea? K: Weet u dat zeker of is het alleen maar een idee?
51:42 Q: I’m sure of that. V: Ik weet het zeker.
51:46 K: Which is so. You’re sure of it. That means you are sure of something, it is not a fact. K: Dus het is zo. U bent er zeker van. Dat betekent dat u iets zeker weet, maar het is geen feit.
51:56 Q: Sir, if I try and observe fear, I cannot observe it. V: Als ik angst probeer te observeren, lukt dat niet.
52:01 K: I’m going... sir, just follow it. I’m going to go into that, sir. How do you observe...? Sir, how do you observe your wife? Have you ever observed your wife, or your husband, boy or girl, have you? What do you say, have you? Observed. How do you observe them? There is visual perception, the face, the colour of the hair, colour of the eyes, the eyebrows and so on, so on, and that’s a physical observation. You see that. Then how do you observe her, non-physically? K: Ik ga erop in, meneer. Luister alleen maar. Hoe observeert u? Hoe observeert u uw vrouw? Heeft u ooit goed gekeken naar uw vrouw of uw man, uw vriend of vriendin? Wat zegt u? Heeft u goed gekeken. Hoe kijkt u naar hen? Er is de visuele waarneming van het gezicht, de kleur van het haar, de kleur van de ogen, wenkbrauwen enzovoort en dat is fysieke waarneming. Dat zie je. Maar hoe observeer ik haar op een niet fysieke manier?
52:58 Q: Through your image of them?

K: Don’t ask me. Are you sure of that? My God! Just theories, you indulge in. Haven’t you got an image about your wife? 		V: Via het beeld dat je hebt?

K: Vraag dat niet aan mij. Weet u dat zeker? Mijn hemel! U dompelt zich in allerlei theorieën. Heeft u geen beeld van uw vrouw?
53:17 Q: You do it through experience of the person. V: Ja, door de ervaringen die je met die persoon hebt opgedaan.
53:26 K: Yes, we said that, through interaction, through habit, through nagging, through domination, possession, hurts, you have created, through interaction, between man and woman, an image about her and she has built an image about you. That’s a simple fact, isn’t it? Would you see that? K: Ja, dat zeiden we al, door het reageren op elkaar, door de gewoontes, het zeuren, de overheersing, de bezitsdrang, de gekwetstheden, door de interactie tussen man en vrouw, heb je een beeld van haar geschapen en zij heeft een beeld van jou gevormd. Dat is simpelweg een feit. Ziet u dat?
53:52 Q: Surely there are benign forms of interaction, as well? V: Er zijn toch ook wel prettige vormen van interactie?
54:05 K: Interaction is very complicated, we know that. So, each person creates an image about him or her, and you look at each other through those images, don’t you? You have hurt me, I have a picture of that, I have been hurt by you. You have hurt my image about myself. Right? And that picture I hold. So, through images we are related. How terrible all this is! K: We weten dat interactie erg gecompliceerd is. Dus iedereen schept een beeld van die ander en je kijkt naar elkaar via die beelden, nietwaar? Ik ben door jou gekwetst. Daar heb ik een plaatje van gemaakt. Ik ben door jou gekwetst. Je hebt het beeld dat ik van mezelf heb gekwetst, nietwaar? En aan dat plaatje houd ik vast. We zijn met elkaar verbonden door de beelden. Wat afschuwelijk is dat!
54:52 Now, we’re asking, how do you observe all this? Do you observe it as something outside of you, or part of you? You understand the difference? If it is outside of you then you have to do something about it. Right? Conquer it, suppress it, run away from it, explain it, analyse it and so on, which is all conflict, isn’t it? But if there is no division, you are that, aren’t you? That’s a fact, isn’t it? You don’t do it, that’s why you just... Nu stellen we de vraag: hoe kijk je hiernaar? Kijk je ernaar als iets wat los van je staat of wat deel van je is? Begrijpt u het verschil? Als het los van je staat moet je er iets aan doen, nietwaar? Het overwinnen, onderdrukken, ontvluchten, verklaren, analyseren enzovoort, en dat is allemaal conflict, nietwaar? Maar als er geen verdeeldheid is, ben jij dat, nietwaar? Dat is een feit. U doet het niet, daarom...
55:45 Q: You feel the pain inside you but you look outside you for the cause. V: Je voelt de pijn van binnen maar zoekt de oorzaak buiten jezelf.
55:49 K: Somewhere else. That’s right, sir. I’m asking you, how do you look at yourself? We have described what you are – anger, hate, jealousy, neuroticism, peculiar habits, idiosyncrasies, vanity, arrogance, a bundle of God knows what. And you say, ‘Well, how do you look at this bundle?’ K: Ergens anders. Dat klopt. Ik vraag je hoe je naar jezelf kijkt. We hebben beschreven wat je bent: woede, haat, jaloezie, neurose, speciale gewoontes, eigenaardigheden, ijdelheid, arrogantie, een samenraapsel van wat dan ook. En je zegt: 'Hoe kijk je naar die verzameling?'
56:23 Q: You feel it, sir.

K: You feel it. Now, you are that bundle, aren’t you? You’re not different from that bundle, are you? This is our conditioning, this is our training, this is our education, which says, ‘I am different from that,’ and that’s one of our greatest difficulties. We don’t see that is ‘me,’ anger is ‘me,’ isn’t it, sir? Arrogance is ‘me,’ vanity is ‘me,’ but I like to think it is something outside of me. 		V: Je voelt het.

K: Je voelt het. U bent dus die verzameling, nietwaar? U verschilt niet van die verzameling, nietwaar? Het is onze conditionering, onze opleiding, onze opvoeding, die zegt: 'Ik ben iets anders dan dat,' maar dat is een van onze grootste problemen. We zien niet dat het allemaal 'ik' is, de woede is 'ik', nietwaar? Arrogantie is 'ik', ijdelheid is 'ik', maar ik denk liever dat het iets buiten mij is.
57:10 Now, the question was, which that gentleman raised, when you see that all that bundle is you, actually, not as an idea, reality, that you are that. That is, the observer is the observed, the thinker is the thought, what we have analysed is the analyser. Right? So, the question was, what happens when this actuality takes place? You understand, sir? Die meneer stelde de vraag: als je werkelijk ziet dat jij die hele verzameling bent, niet als idee maar als realiteit, dat jij dat bent. Dat wil zeggen, de waarnemer is wat hij waarneemt, de denker is wat hij denkt, de analyticus is wat hij analyseert. Nietwaar? De vraag was dus: wat gebeurt er als dat een feit wordt? Begrijpt u dat?
57:55 Q: You have a good laugh.

K: Have a good laugh? Well, you have laughed, right, and then what? Oh, sir, do let’s be serious, this is not a joke. 		V: Het maakt je aan het lachen.

K: Het maakt je aan het lachen? U heeft gelachen en dan? Laten we alstublieft serieus zijn, dit is geen grap.
58:07 Q: I don’t feel any more tension.

K: No. Is this a fact to you, that there is no division between yourself and the various qualities or things that you have accumulated, you are all that – is that a fact? Then the questioner says, assume it is a fact, then what is the state, right? What happens? Look at his question. Suppose this is so, then what happens? You want a description of what happens, so you’re caught, again, in a description. You don’t say, ‘Now I’m going to find out, I’II put my teeth into it, I’m going to find out why this division exists in me, this self-contradiction, why I cannot see that as I see anger is ‘me,’ why cannot I see that the whole characteristics, the idiosyncrasies, the vanities, the hurt, is part of ‘me,’ is ‘me’? Why don’t you see that? If you see that, then what is the action? There is no action, there’s no action. You understand? We are used to action, to do something about ourselves, therefore, we say, the thing we observe, we separate ourselves from that observed because we think we can do something about it – right? – suppress it, conquer it, analyse it, dissect it, a dozen things. That’s part of our education, part of our tradition, part of our culture, but the reality is, that which you observe in yourself is you. Right? When that really takes place all action stops, with regard to yourself, which we can’t accept because it’s quite contrary to our conditioning. So, what happens when you don’t waste your energy in conquering, in disciplining, in suppressing, what happens, with all that energy? It’s all there, now, isn’t it? Instead of wasting it, you’ve got it. 		V: Ik voel geen spanning meer.

K: Nee. Is het voor u een feit dat er geen scheiding is tussen uzelf en uw verschillende eigenschappen en dingen die u heeft verzameld? Dat bent u allemaal - is dat een feit? Dan wordt de vraag gesteld: aangenomen dat dit een feit is, wat voor toestand is dat? Wat gebeurt er dan? Kijk naar zijn vraag. Stel dat het zo is, wat gebeurt er dan? Wilt u een beschrijving van wat er gebeurt? Dan zit u weer vast aan een beschrijving. U zegt niet: 'Ik ga het nu uitzoeken. Ik zet mijn tanden erin, ik ga uitzoeken waarom er die scheiding in mij is, die tegenstelling in mijzelf, waarom ik niet kan zien, zoals ik zie dat 'ik' boosheid ben, waarom ik niet kan zien dat alle karaktertrekken, eigenaardigheden, ijdelheden, gekwetstheden een deel van mij zijn?' Waarom zie ik dat niet? Als je dat ziet, hoe handel je dan? Er is geen handeling. Begrijpt u? We zijn gewend iets te doen, iets aan onszelf te doen, dus zeggen we dat wat we observeren, dat we onszelf losmaken van wat geobserveerd wordt, omdat we denken dat we er iets aan kunnen doen, onderdrukken, overwinnen, analyseren, ontleden of nog veel meer. Dat hoort bij onze opvoeding, onze traditie, onze cultuur. De realiteit is dat 'jij' datgene bent wat je bij jezelf observeert. Als dat realiteit wordt, houd je op iets aan jezelf te doen, wat we niet accepteren omdat het in tegenspraak is met onze conditionering. Wat gebeurt er dus als je geen energie meer verspilt aan het overwinnen, disciplineren, onderdrukken, wat gebeurt er dan met al die energie? Het is allemaal beschikbaar, die energie, in plaats van haar te verspillen.
1:01:17 Q: Please, may I suggest that we come back to your definition of activity and action? V: Mag ik voorstellen dat we teruggaan naar uw definitie van activiteit en handeling?
1:01:22 K: Yes, sir, wait. Don’t go into my definition. Just look at what is taking place. I started out by realising that the inward conflict expresses itself, outwardly. That’s a fact. I started out with that. I realised that. It’s not an idea, it’s an actuality, it’s a burning reality to me, that this fact that as long as there’s conflict in me, I’II have conflict with my wife, with my friends, with everything in life. I realise it, it is a fact. You can’t take it away from me. Then I say, why does this conflict exist? Because there is contradiction, the contradiction is wanting security and finding no security. That’s one factor. And another factor is that I am frightened to be alone, frightened to be lonely, therefore, I escape through you, through words, through pictures, through worship, through every form of entertainment, whether religious or otherwise. I escape. So, I don’t escape, I want to find this out, I will not escape, so I look. K: Wacht even. Laat mijn definitie maar rusten. Kijk gewoon naar wat er gebeurt. Ik begon met het besef dat het innerlijk conflict zich in de buitenwereld manifesteert. Dat is een feit. Daarmee begon ik. Dat besefte ik. Het is geen denkbeeld maar iets werkelijks, het is voor mij een urgente realiteit dat het een feit is dat er, zolang er in mij een conflict is, ik in conflict zal zijn met mijn vrouw, met mijn vrienden, met alles in het leven. Dat besef ik, het is een feit. U kunt dat niet van me afpakken. Vervolgens zeg ik: waarom is er dat conflict? Want er is een tegenstrijdigheid tussen de behoefte aan zekerheid en geen zekerheid kunnen vinden. Dat is één factor. Een andere factor is dat ik bang ben om alleen te zijn, bang om eenzaam te zijn en daarvoor vlucht ik weg via jou, via woorden, via beelden, via verering, via allerlei amusement, of het nu religieus of iets anders is. Ik vlucht ervoor weg. Dus nu doe ik dat niet. Ik wil dit uitzoeken. Ik wil niet wegvluchten, dus ik kijk.
1:02:51 So, I see why this division exists – fear. Fear of being completely alone. What is fear? And how do I observe that fear? Is that fear out there and I am looking at it, or the fear is ‘me’? If it is out there, I can cut it like a tree, I can operate on it. But if it’s here, if it’s part of me, part of my thinking, what can I do? You understand my question? So, our conditioning is to act on something which we see outwardly, which is fear. When that activity ceases, I’m lost. So, I’m frightened. So, I say, ‘Now, I’II look at that fear.’ How do I look at it? I look at it as part of me, it is me that’s afraid – ‘me,’ the psyche, inwardly. Can I look at it? Can I observe it? I can only observe it if I have a mirror. You understand? As I can observe my face in the mirror, so I can observe myself in my relationship – you understand? The relationship with another is the mirror in which I see my fear. You understand this? Ik zie waarom deze verdeeldheid bestaat - het is angst. Angst om helemaal alleen te zijn. Wat is angst. En hoe neem ik die angst waar? Is die angst ergens anders en kijk ik ernaar of ben 'ik' die angst? Als het daarbuiten is, kan ik het als een boom omhakken, kan ik er iets aan doen. Maar als het hier is, deel is van mij, deel van mijn denken, wat kan ik dan doen? Begrijpt u mijn vraag? Het is dus onze conditionering dat we iets willen doen aan wat we daarbuiten zien, en dat is angst. Als er geen activiteit meer is, voel ik me verloren. Dus ik ben bang. Ik zeg: 'Laat ik naar die angst kijken.' Hoe kijk ik ernaar? Ik kijk ernaar als een deel van mij, ik ben het die bang is - 'ik', de psyche, innerlijk. Kan ik daarnaar kijken? Kan ik dat waarnemen? Ik kan het alleen waarnemen als ik een spiegel heb. Begrijpt u? Zoals ik mijn gezicht in de spiegel kan zien, dus ik kan mezelf in relaties waarnemen, begrijpt u? De relatie met de ander is de spiegel waarin ik mijn angst zie. Begrijpt u dat?
1:04:47 So, in that relationship, I see my fear. Then, I say to myself, ‘I am part of that fear therefore, I’m going to just observe it, not act upon it.’ You understand? Observe it. Therefore, there is only one factor which is really important, which is the clarity of observation. That clarity is prevented when the past, which is ‘me,’ my knowledge, all the past, prevents me from looking. You understand? The observer is the past – his memories, his hopes, his fears. So, as long as the observer is observing fear he will not go beyond fear, but when the observer is the observed then you have collected all that energy which you have wasted in struggle, in suppression, in anxiety and all that, you have got now tremendous energy which has not been wasted. When there is that tremendous energy, is there fear? It’s only when there is the dissipation of energy, there is fear. Then out of that, what comes next? You’re eager to find out what comes next because you don’t do it, first. In die relatie zie ik dus mijn angst. Daarna zeg ik tegen mezelf: 'Ik ben een deel van die angst en daarom ga ik alleen maar waarnemen, er niet iets aan doen.' Begrijpt u? Waarnemen. Er is daarom maar één factor die echt van belang is, namelijk de helderheid van de waarneming. Die helderheid wordt belemmerd wanneer het verleden, dat het 'ik' is, wanneer mijn kennis, het hele verleden het kijken verhindert. Begrijpt u? De waarnemer is het verleden, zijn herinneringen, hoop en angsten. Zolang de waarnemer de angst waarneemt, zal hij die niet overstijgen, maar als de waarnemer het waargenomene is, heb je de beschikking over alle energie die je eerst verspilde door te vechten, te onderdrukken, door bezorgdheid en dergelijke, dan heb je geweldig veel energie die niet verspild is. Als die geweldige energie er is, is er dan angst? Er is alleen angst als er energie wordt verspild. Wat is dan de volgende stap? Je wilt graag weten wat er hierna komt, omdat je dit niet als eerste doet.
1:06:45 There’s lots more because then there is the total freedom to observe, and silence. Observation means silence, doesn’t it? If my mind is chattering, I can’t observe you. Right? If my mind says, ‘I don’t like that colour, I don’t like that face, I prefer black or brown, or purple,’ I can’t observe you. So, I must first be aware of my prejudices, put them away and then be free of them and look. But you don’t want to do all that, you want to reach instant heaven! Which is transcendental meditation. Er is nog veel meer, want dan is er volledige vrijheid om waar te nemen en stilte. Waarnemen betekent stilte, nietwaar? Als mijn geest doorratelt, kan ik jou niet waarnemen. Nietwaar? Als mijn geest zegt: 'Ik houd niet van die kleur, dat gezicht, ik heb liever zwart of bruin of paars, kan ik je niet waarnemen. Ik moet me dus eerst bewust zijn van mijn vooroordelen, ze opzijzetten en dan vrij ervan zijn en kijken. Maar u wil dit alles niet doen, u wilt een kant-en-klare hemel! Dat is transcendente meditatie.
1:07:54 Q: I find a problem that when I try and look at an emotion like anger I can’t see the thought of it, I can’t see the anger. V: Het probleem is dat als ik probeer naar een emotie als boosheid te kijken, ik de gedachte erachter niet kan zien, de boosheid niet kan zien.
1:08:05 K: No, wait, sir. Wait, look. When you feel angry, at the moment you’re not aware that you’re angry. Just watch it, sir. At the moment of anger your whole adrenaline, everything is in operation, and you’re angry, at that moment you’re not aware that you’re angry. Then later on comes the thought, ‘I have been angry.’ Right? K: Nee, wacht even. Als u zich boos voelt, bent u er zich niet van bewust dat u boos bent. Kijk er alleen maar naar. Op het moment van de boosheid speelt u adrenaline en alles op en u bent boos, op dat moment beseft u niet dat u boos bent. Later komt de gedachte: Ik ben boos geweest. Nietwaar?
1:08:38 Q: You were still angry before that sensation. V: Je was nog steeds boos voordat dat gevoel opkwam.
1:08:43 K: Wait, give me two minutes. I’m going to go into it. I will show you, sir, please. You know anger, don’t you? Or most of you, unfortunately. So, at the moment of that feeling, that sensation, there is no recognition of it as anger. Right? Then comes the recognition that I am angry, I have been angry. Now, how does that recognition take place? Because you have been angry before. So, when you say, ‘I have been angry,’ you have recognised it because you have been angry before. So, the past is dictating what you should do. Right? Careful. Listen. Watch it in yourself. When you’re angry, at the actual moment, there is no feeling of anger, then thought comes along and says, ‘I have been angry.’ Thought is essentially the movement of the past. Right? Now, can you stop that movement of that past and not name it? You know what jealousy is, and when you have been jealous, at the moment there is this feeling. Why does thought take it over? You understand my question? Why does thought come in and say, ‘Well, I’ve been jealous,’ or, ‘I am jealous,’ why? K: Wacht, geef me even de tijd, ik ga erop in. Ik laat het u zien. Boosheid kent u, nietwaar? De meesten van u helaas. Op het moment dat u boosheid voelt, die sensatie heeft, herkent u het niet als boosheid. Nietwaar? Dan komt de herkenning dat ik boos ben, boos ben geweest. Hoe komt het dat u het herkent? Omdat u al eerder boos bent geweest. Als u dus zegt: 'Ik ben boos geweest,' heeft u het herkend omdat u al eerder boos bent geweest. Het verleden schrijft u voor wat u zou moeten doen. Nietwaar? Luister goed. Bekijk het in uzelf. Als u boos bent, is er op het moment zelf geen gevoel van boosheid, dan komt het denken erbij en zegt: 'Ik ben boos geweest'. Het denken is in wezen een beweging van het verleden. Nietwaar? Kunt u die beweging van het verleden laten ophouden en die niet benoemen. U weet wat jaloezie is en wanneer u jaloers bent geweest, is er dat gevoel. Waarom neemt het denken het over? Begrijpt u mijn vraag? Waarom komt het denken erbij en zegt: 'Wel, ik ben jaloers geweest,' of 'Ik ben jaloers'? Waarom?
1:11:09 Q: You’re not there when you’re jealous. When you say, ‘I am jealous,’ then you come into being. V: Jij bent daar niet als je jaloers bent. Pas als je zegt: 'Ik ben jaloers,' kom 'jij' erbij kijken.
1:11:17 K: Yes, why does it happen? Why don’t you say, ‘Yes, there is that feeling,’ and leave it alone? Why do you say, ‘I’ve been jealous’? And act from that jealousy, hate and all the rest of it, anger. K: Ja, waarom gebeurt dat? Waarom zeg je niet: 'Daar is dat gevoel,' en laat het met rust. Waarom zeg je: 'Ik ben jaloers geweest'? En je handelt vanuit die jaloezie, haat en dergelijke, vanuit die woede.'
1:11:34 Q: Because you need to identify with it. V: Omdat ik het nodig vind om me ermee te identificeren.
1:11:40 K: Why do you identify?

Q: You have the feeling. 		K: Waarom identificeert u zich ermee?

V: Je hebt dat gevoel.
1:11:48 K: Why does this identification with a feeling take place? K: Waarom vindt er die identificatie met een gevoel plaats?
1:11:53 Q: Because you want to do something about it. It makes you feel insecure. V: Omdat je er iets aan wilt doen, het maakt je onzeker.
1:11:56 K: Yes. And also it’s my house, my wife, my name, my form, my country, my God, my faith – you follow? – it’s part of your tradition, culture, which says, ‘me,’ mine. So, all the past comes over and takes charge. Now, we’re asking, are you aware of this movement of the past taking charge of things? Are you aware of it, actually, not as a theory, as an actuality? Which means that you live in the past. Therefore, you are dead. K: Ja, het is ook mijn huis, mijn vrouw, mijn naam, mijn uiterlijk, mijn land, mijn God, mijn geloof, begrijpt u? Dat hoort bij onze traditie, cultuur, die alles 'ik' en 'mijn' noemt. Dus het hele verleden komt erbij en neemt het heft in handen. We vragen nu of je beseft dat die beweging van het verleden het heft in handen neemt? Besef je dat werkelijk, niet als theorie maar als werkelijkheid? Dat betekent dat je in het verleden leeft. Daarom ben je eigenlijk dood.
1:12:47 Q: One can’t be aware until... because that wouldn’t happen. It wouldn’t arise in the first place. V: Je kunt dat niet beseffen totdat... omdat het niet gebeurt. Omdat het niet in je opkomt.
1:12:52 K: That’s just it, sir. That’s just what I’m saying. K: Dat is het precies. Dat is precies wat ik zeg.
1:12:55 Q: But then, when you’ve had the sensation and you’ve realised then that you’re angry, and then you try and observe the structure of that anger, there seems to be nothing to observe. V: Maar nadat je dat gevoel hebt gehad en je beseft dat je boos bent, probeer je de structuur van die boosheid te observeren, het lijkt of er niets is te observeren.
1:13:11 K: That’s all. It’s gone. Don’t be anxious about it, it’s gone! K: Dat is alles. Het is verdwenen. Maak je geen zorgen. Het is verdwenen.
1:13:21 Q: But you say one should see the totality. V: Maar u zegt dat je het geheel moet zien.
1:13:27 K: That’s what I said. The totality – say for instance, sir, the totality of hurt. You understand? Human beings are hurt from childhood, school, college, you know, the whole business of existence. You’re hurt, which is, you have an image about yourself which is hurt. Do you see that as an actuality? If you see that as an actuality, that the very essence of you is hurt, then what will you do about it? There are the past hurts, and you want to prevent future hurts. Can the past hurts be wiped away so that you can never be hurt, which doesn’t mean that you become like a stone. Never to be hurt. You see, you never ask these questions. Ask them! K: Dat zei ik inderdaad. Het geheel... neem bijvoorbeeld het geheel van gekwetstheid. Begrijpt u? Mensen worden van jongs af aan gekwetst, op school, op de universiteit, u weet wel, wat allemaal bij het bestaan hoort. Je bent gekwetst, wat betekent dat je een beeld van jezelf hebt dat is gekwetst. Ziet u dat als iets werkelijks? Als u dat als werkelijkheid ziet, dat de kern van jou gekwetst is, wat ga je eraan doen? Er zijn de gekwetstheden uit het verleden en je wilt die in de toekomst voorkomen. Kunnen de oude gekwetstheden uitgewist worden zodat je nooit meer wordt gekwetst, wat niet betekent dat je keihard wordt. Nooit meer gekwetst worden. Deze vragen stelt u nooit, maar u moet ze stellen!
1:14:58 Q: If you lose security, then you are hurt. V: Als je je zekerheid verliest, ben je gekwetst.
1:15:02 K: Sir, why are you hurt? You, who are hurt, what is the ‘you’? The image you have about yourself, no? I’m a Christian, I’m a Buddhist, I’m a Hindu, I am proud, I am vain – you follow? – all that is ‘you.’ Or, you think you are God, or a superior spiritual something inside you, which is above all this, which is, again, a process of thought. Right? So, the process of thought is hurt. And how do you prevent future hurts? Not by resistance, not by withdrawal, not by becoming more and more hard. Do you want to wipe out your hurts, or do you love your hurts? No, do please. Do you want to keep your hurts? There is great pleasure in keeping them because that gives you vitality, energy to hurt somebody else. If you want to be free of all hurts, what will you do? So that you are never, under any circumstances, in your relationship with the world, or with your friends, never to be hurt. Do you know what it means? To have a mind that is incapable of being hurt. Hurt – also, the other side is flattery. Both are the same. So, is it possible to end this being hurt? Do you want to find out? I’d better stop.

Q: Please, go on. 		K: Waarom ben je gekwetst? Jij bent gekwetst, wat is dat 'jij'? Het beeld dat je over jezelf hebt, toch? Ik ben christen, boeddhist, hindoe, ik ben trots, ik ben ijdel - al die dingen ben 'jij'. Of je denkt dat je God bent of dat er iets verhevens en spiritueels in je zit, dat dit overstijgt, maar dat is weer een denkproces. Nietwaar? Dus het denkproces is gekwetstheid. Hoe voorkom je dat je in de toekomst gekwetst wordt? Niet door je te verzetten of terug te trekken, niet door steeds ongevoeliger te worden. Wil je je gekwetstheden uitwissen of koester je ze? Nee, alstublieft. Wil je je gekwetstheden houden? Er schuilt een groot genoegen in het behoud ervan, omdat het je vitaliteit geeft, energie om een ander te kwetsen. Als je vrij wilt zijn van elke gekwetstheid, wat doe je dan? Zodat je nooit, onder geen enkele omstandigheid in je relatie met de wereld of met je vrienden wordt gekwetst. Begrijpt u wat dat betekent? Dat je een geest hebt die helemaal niet gekwetst kan worden. Gekwetstheid en de andere kant daarvan is vleierij. Ze zijn allebei hetzelfde. Is het dus mogelijk om een eind te maken aan het gekwetst worden? Wilt u dat uitzoeken? Ik kan beter stoppen.

V: Gaat u alstublieft door.
1:17:44 K: All right, all right. Do you really want to go into this?

Q: Yes. 		K: Oké. Wilt u hier echt op ingaan?

V: Ja.
1:17:49 K: All right, sir, I’II do it for you. But, do it. You understand? Not just live with words and ideas, but do it, because then you are free. Then you blossom in goodness, you flower in goodness, then. K: Goed, ik doe het voor u. Maar dan moet u het ook dóén. Begrepen? Niet alleen met woorden en ideeën leven, maar het doen, want dan bent u vrij. Dan kunt u zich ontplooien, opbloeien in goedheid.
1:18:11 What is hurt? I’m going to go into it. Don’t go verbally but, actually, look at yourself and go into yourself. You are hurt. Your parents hurt you when you’re a child, your friends, when you’re a child or a boy, hurt you, psychologically, then in the school, they hurt you, by saying you must be as clever as your brother, or your uncle, or your headmaster, or whatever it is, and then college, you pass exams and if you fail, you’re hurt. And if you don’t get a job, you’re hurt. Everything in the world is put together so that it hurts you. Our education which is so rotten, hurts you. So, you are hurt. Do you actually realise that you’re hurt? And see the results of being hurt – you want to hurt others. From that, arises anger, resistance, you withdraw, become more and more inwardly separate. And the more you are inwardly separate, withdrawing, the more you’re hurt. So, you build a wall around yourself and pretend that you’re very... you know, but always within the wall. These are all the symptoms. So, you’re hurt. And if you really, deeply realise that you’re hurt, not only at the conscious level but deep down, then, what will you do? Wat is gekwetstheid? Ik ga erop in. Ga er niet woordelijk maar werkelijk op in en kijk naar jezelf. Je bent gekwetst. Je ouders hebben je gekwetst toen je een kind was, je vrienden hebben je psychisch gekwetst, daarna op school, door te zeggen dat je net zo knap moet zijn als je broer of je oom of je hoofdmeester of wat dan ook en daarna studeren, examens halen en als je zakt, ben je gekwetst. En als je geen baan krijgt, ben je gekwetst. De hele wereld zit zo in elkaar dat je erdoor wordt gekwetst. Ons schoolsysteem, dat zo verrot is, kwetst je. Dus je bent gekwetst. Besef je wel echt dat je gekwetst bent? En kijk wat het gevolg ervan is, dat je anderen wilt kwetsen. Daaruit komt boosheid voort, weerstand, je trekt je terug, innerlijk scheid je jezelf steeds meer af. En hoe meer je je innerlijk afscheidt, je terugtrekt, hoe gekwetster je wordt. Je bouwt dus een muur om jezelf heen en doet alsof je heel... je weet wel, maar altijd binnen die muur. Dat zijn allemaal symptomen. Je bent dus gekwetst. En als je werkelijk, diepgaand beseft dat je gekwetst bent, niet alleen op het bewuste vlak maar ook in de diepere lagen, wat ga je dan doen?
1:20:15 Now, how does this hurt take place? Because you have an image about yourself. Suppose if I have an image about myself that I’m always sitting on a platform talking to an audience – thank God, I don’t – and if the audience disapproves or doesn’t come, I’m hurt because I have an image about myself. So, the fact is, as long as I have an image about myself that image is going to be hurt. Right? That’s clear, isn’t it? Now, is it possible to live without a single image? Which means no conclusions, which is a form of image, no prejudice. You follow? All these are images. And at the moment when you insult me, which is, at the moment you say something contrary to the image which I have about myself, then you hurt me. Now, at that moment, when you are saying something that is harmful, hurtful, if I am aware of what you’re saying, give my total attention to what you’re saying. You understand? At the second when you want to hurt me by saying something I give my attention to it, then there is no registration taking place. You understand this? It is only when there is inattention the registration of hurt takes place, or flattery. Hoe kon die gekwetstheid plaatsvinden? Omdat je een beeld van jezelf hebt. Stel dat ik een beeld van mezelf heb dat ik altijd op een podium tegen publiek zit te praten - goddank is dat niet zo - en als het publiek kritiek heeft of niet meer komt, ben ik gekwetst omdat ik een beeld heb van mezelf. Het feit is dus dat zolang ik een beeld van mezelf heb, dat beeld gekwetst zal worden. Nietwaar? Dat is toch duidelijk? Is het nu mogelijk om te leven zonder ook maar een enkel beeld? Dus zonder conclusies, wat een vorm van beeldvorming is, zonder vooroordeel. Volgt u dat? Het zijn allemaal beelden. En wanneer jij me beledigt, dat wil zeggen, wanneer je iets zegt dat in tegenspraak is met het beeld dat ik van mezelf heb, word ik door jou gekwetst. Als ik nu op het moment dat je iets vervelends, kwetsends zegt, er bewust van ben wat je zegt en er mijn volle aandacht aan geef. Begrijpt u? Zodra je me wilt kwetsen door iets te zeggen en ik luister daar aandachtig naar, vindt er geen registratie plaats. Begrijpt u dat? Alleen als er onoplettendheid is, wordt de gekwetstheid of vleierij geregistreerd.
1:22:13 Now, can you give, when somebody says you’re a fool, can you, at that moment, give your total attention? If you do, then there is no hurt. The past hurts have gone in that attention. Attention is like a flame that burns out the past and the present hurt. Have you got this? That’s enough for today. Kun je nu, als iemand zegt dat je een stommeling bent, op datzelfde moment er je volle aandacht aan geven? Als je dat doet, is er geen gekwetstheid. De oude gekwetstheden zijn door die oplettendheid verdwenen. Aandacht is als een vlam die de vroegere en huidige gekwetstheden opbrandt. Heeft u dit begrepen? Dat is genoeg voor vandaag.