Krishnamurti Subtitles home


BR83T3 - Vrijheid van het zelf
3e openbare toespraak
Brockwood Park, VK
3 september 1983



1:06 Krishnamurti: I am sorry we are having such bad weather. I wish we had waited just two more days. Het spijt me dat het zulk slecht weer is. Was het maar twee dagen later gekomen.
1:42 May we continue where we left off last Sunday? First of all, if one may remind oneself, this is not a lecture on a particular subject, with the intention of being informed, instructed. It’s not a lecture. We are talking over together our human problems, not only the daily problems of our life, with all the travail of existence, but also we should go very much deeper, perhaps go together in the enquiry what is beyond all time, what is the source, the origin, of all creation? And to enter into all that area, one must begin, surely, with all the contents of our consciousness, with what we are – our reactions, our anxieties, loneliness, depression, elation, fears, the continuity of pleasure. And enquire also if it is possible to end all sorrow. Zullen we verder gaan met wat we zaterdag, nee zondag besproken hebben? Om te beginnen zou ik jullie eraan willen herinneren dat dit geen lezing is die een bepaald onderwerp behandelt met de bedoeling om informatie en onderricht te verstrekken. Dit is geen lezing. Samen spreken we over de menselijke problemen die ons bezighouden en niet alleen de dagelijkse problemen van het gezwoeg om een bestaan... We zouden veel dieper moeten gaan en misschien samen onderzoeken... wat er bestaat voorbij de tijd, wat de bron.. dé oorsprong van alle schepping is... Het is zeker dat wij,om dat gebied binnen te gaan moeten beginnen met de inhoud van ons bewustzijn met datgene wat wij zijn, onze reacties, onze zorgen, eenzaamheid depressies, verrukkingen, angsten en het voortduren van onze genoegens. Wij moeten ook onderzoeken of het mogelijk is alle leed te beëindigen.
4:20 And also we should enquire this morning, and perhaps tomorrow morning the nature of dying, what is religion, meditation, and the whole limitation of time. We’ve got to cover a great deal in these two talks. So we must go very deeply into this matter, because we can always scratch on the surface as we generally do, and find very little. But if we could go very, very deeply into the whole question of whether the content of our consciousness can ever come to an end; that is, the ending of all our wounds, psychological hurts, fears, beyond all the memories to which we cling, and the pain, the pleasure, the great deal of grief and sorrow – all that makes up our consciousness which is what we are. Verder moeten wij vanmorgen, of misschien morgenochtend onderzoeken wat de aard van het sterven is, wat is religie wat is meditatie, en de beperking van de tijd. Wij hebben dus een heleboel te bespreken in deze twee toespraken. Laten wij diep op de zaken ingaan want wie, zoals wij vaak doen aan de oppervlakte blijft, zal weinig vinden. Wij moeten het vraagstuk zeer diepgaand behandelen of wij de inhoud van ons bewustzijn kunnen beëindigen m.a.w. of wij een einde kunnen maken aan al onze verwondingen onze psychische pijn, onze angsten of wij de herinneringen waaraan wij ons vastklampen, de pijn, het genot alle smart en zorgen kunnen overstijgen. Al die dingen vormen ons bewustzijn.
6:21 As most of us are concerned with ourselves, with our own achievements, with our own successes, failures, and giving ourselves great importance in doing little things – whether all that can end – and discover something totally new. Not only discover, but experience. One must be very careful in the usage of that word ‘experience’. There is really nothing to experience. If you go beyond time, if that is possible, and beyond fear and so on, is there anything to experience? We are going to go into all this this morning and tomorrow morning, together. You are not merely listening to the speaker, to a lot of words, a lot of words put together into a sentence and ideas, but together we are going to enquire into all this and see if our brains, which have been so heavily conditioned, programmed, whether those programmes can come to an end, and no longer be programmed any more. De meesten van ons houden zich alleen bezig met zichzelf met onze eigen prestaties, met ons eigen succes en falen onszelf belangrijk makend met allerlei onbelangrijke dingen... Kunnen wij hier een einde aan maken en iets totaal nieuws ontdekken? En dat ook ervaren, niet slechts ontdekken. Wij moeten het woord 'ervaren' erg voorzichtig gebruiken. In werkelijkheid is er niets te ervaren. Als je de tijd doorbreekt, als je dat kunt... en de angst teboven komt, enz.. wat kun je dan nog ervaren? Wij zullen samen op al deze dingen ingaan, vanmorgen en morgenochtend. Wij gaan niet alleen zitten luisteren naar de spreker die een heleboel woorden samenvoegt tot zinnen en ideeën. wij gaan dit samen onderzoeken en kijken of wij onze hersenen die zo zwaar geconditioneerd, geprogrammeerd zijn vrij kunnen maken door die programmering op te heffen.
8:26 All this requires a great deal of serious intention and considerable attention. And if we are willing, this morning and tomorrow, to give our interest, not only superficially, but deeply give our attention to it. Perhaps we can go together into all this and see if there is something infinite beyond all time. Can we do that this morning and tomorrow? Dit vereist een serieuze intentie en aanzienlijke aandacht. Als wij hiertoe bereid zijn en vanmorgen en morgen een diepe en niet slechts oppervlakkige belangstelling hebben en onze aandacht eraan schenken, kunnen wij er misschien samen op ingaan en kijken of er iets oneindigs is, buiten alle tijd. Zullen wij dat doen, vandaag en morgen?
9:18 First of all, do we realise that thought is a material process and therefore is limited? And any action based on that limitation must inevitably create conflict. And so thought is a material process. Matter is limited energy. And the whole content of our consciousness is the result of the material process of thought. Right? We have said over and over again for the last umpteen years that thought is a material process. And the content of our consciousness, with all the reactions and responses and so on, are put together by the material process of thought which is limited. So our consciousness, which is what we are, whatever we think we are, is always limited. Ten eerste beseffen wij dat het denken een stoffelijk proces en daarom beperkt is? Elke handeling die op die beperking is gebaseerd zal onvermijdelijk tot een conflict leiden. Het denken is een stoffelijk proces. Stof is beperkte energie. De inhoud van ons bewustzijn is het resultaat van het stoffelijk proces van het denken. Akkoord? Telkens weer hebben we gezegd al zestig jaar, dat het denken een stoffelijk proces is. De inhoud van ons bewustzijn met alle reacties, antwoorden enzovoorts is tot stand gekomen door het stoffelijke, en dus beperkte denkproces. Dus is ons bewustzijn, dat bepaalt wat wij zijn of wat wij denken te zijn, altijd beperkt.
11:24 When one is concerned with oneself, with one’s problems, with one’s relationships, with one’s status in society, and so on, this concern with oneself is a very small affair, a limited affair. Right? Do we actually see this or is it just an idea to be pursued, enquired into and then come to a conclusion, and accept that conclusion and say, ‘I am that’. Or do we see immediately, instantly, that all the self-centred activity is very, very limited – whether it be in the name of religion, in the name of peace, in the name of leading a good life, and so on, this self-centred activity is always limited and therefore the cause of conflict. Do we actually realise that? Or is it merely an idea? Do we see the difference between the actuality and the idea? Wij zijn met onszelf bezig, met onze problemen, onze relaties onze maatschappelijke positie, enzovoorts deze zorg voor onszelf is iets nietigs, iets beperkts. Nietwaar? Zien wij dit werkelijk in,of is het alleen maar een idee dat wij najagen en onderzoeken om tot een conclusie te komen die wij dan accepteren zodat wij kunnen zeggen: "Dat ben ik". Of zien wij onmiddellijk in dat alle bezigzijn met onszelf als middelpunt heel erg beperkt is, om welke reden wij het dan ook doen in naam van een godsdienst, in naam van de vrede onder het mom van het leiden van een goed leven of wat dan ook. Bezigzijn met onszelf als middelpunt is altijd beperkt en daarom de oorzaak van conflict. Beseffen wij dat werkelijk? Of blijft het maar een idee? Zien wij het verschil tussen feitelijkheid en idee?
13:32 If one pursues the idea, then you are following some kind of illusion. But if one actually realises the self-centred egotistic activity is very, very, very small and separated, and therefore the basic cause of conflict is the self. I wonder how many of us hear this and actually realise it. And the self, the psyche, the persona is the whole content of our consciousness, which is our conditioning, which is our being programmed for millennia upon millennia, which is the whole structure of knowledge. Als je een idee najaagt dan loop je achter illusies aan. Beseffen wij werkelijk hoe nietig en afgescheiden onze egocentrische handelingen zijn? Het 'zelf' is de voornaamste oorzaak van conflict. Ik vraag mij af hoeveel van ons die dit horen het ook werkelijk beseffen. Het zelf, de psyche, de persona vormt de inhoud van ons bewustzijn, dat gevormd wordt door onze geconditioneerdheid, ontstaan door millenia lang geprogrammeerd zijn binnen de structuur van onze kennis.
15:02 Are we together in all of this? Or am I speaking Russian or Chinese? If the speaker is not indulging in Chinese or in a peculiar language and therefore there is no communication between us, but there should be clarity and communication when we’re both looking at these enormous, complex problems of existence, of our daily life – monotonous, boring, exciting, indulging, pursuing various forms of pleasure, and ultimately, whether one has a jolly good life or a miserable life, ultimately ending in death. Right? Volgen jullie mij nog? Of spreek ik Russisch of Chinees? De spreker maakt de zaak niet moeilijk door Chinees of een andere bepaalde taal te spreken zodat er tussen ons geen sprake van communicatie zou zijn. Er zou duidelijkheid en communicatie moeten zijn als wij samen kijken... naar de enorm complexe problemen van het bestaan. Het monotone, vervelende, opwindende, het toegeven aan genot het najagen van verschillende vormen van plezier dat uiteindelijk, aangenaam of miserabel leven dat uiteindelijk eindigt met de dood. Nietwaar?
16:23 So our life generally is rather shallow. We try to give meaning to that shallowness, but that meaning, too, that significance is still shallow. So could we this morning, realising all this, go and find out for ourselves, not be informed by the speaker, not be instructed by the speaker, but together explore what we are actually, and break down this limitation and go, if possible, further? Is this clear – what we are doing this morning and tomorrow – together? In het algemeen is ons leven oppervlakkig. Wij proberen zin aan die oppervlakkigheid te geven maar ook die zin is oppervlakkig. Kunnen wij vanmorgen, als wij dit alles beseffen voor onszelf uitvinden zonder ons te laten informeren of te laten leiden door de spreker voor onszelf uitvinden en samen onderzoeken wat wij werkelijk zijn? Kunnen wij de beperkingen opheffen en, zo mogelijk, verder gaan? Is het duidelijk wat wij vanmorgen en morgenochtend samen gaan doen?
17:55 The content of our consciousness – one of the factors – is fear. And most of us know what fear is – whether it is superficial or deeply embedded in one’s own recesses of our brain. We are all afraid of something. Right? So can that fear end psychologically? Begin with that. Then we can ask whether there are physical fears also, and their relation to the psyche, psychological fears. So we are enquiring together into the nature of fear, not the various forms of fear. One may be afraid of death, one may be afraid of one’s wife or husband, one may be afraid of various things. But we are concerned with fear itself, not fear of something or fear of the past or the future, but the actual reaction which is called fear. De inhoud van ons bewustzijn bestaat voor een gedeelte uit angst. De meeste van ons kennen angst, hetzij oppervlakkige angst of angst die verankerd ligt in één van de schuilhoeken van onze hersenen. Wij hebben allemaal onze eigen angst. Nietwaar? Kunnen wij die angst, psychologisch stopzetten? Als wij daarover beginnen kunnen wij ons ook gaan bezighouden met fysieke angsten en hun relatie tot de geest en de psychologische angsten. Dus, samen onderzoeken wij de aard van angst niet de verschillende soorten van angst. Je kan bang zijn voor de dood, bang voor je vrouw of je man je kan voor verschillende dingen bang zijn. Wij gaan ons niet bezighouden met de angst voor iets bepaalds voor het verleden of voor de toekomst maar met de angst zelf met de daadwerkelijke reactie die angst wordt genoemd.
19:49 Are we together at least in this? Kunnen wij op zijn minst dit samen onderzoeken?
19:59 So what is the cause, the root of fear? Is it thought and is it time? We must cover a great deal so we must be brief. Is it thought – thinking about the future or thinking about the past? And so, is thought one of the causes of fear? And is time also the cause – time, as growing old, as most of us are. The moment we are born we are already growing old. And time as future – not by the watch, by the day or by the year? but time as a movement from ‘what is’ to ‘what should be’, ‘what might be’, ‘what has been’; we said the whole movement of time, the psychological process of time – is that one of the causes of fear? The memory of some pain, both physical and psychological, which might have happened a couple of weeks ago, and remembering that and being afraid that it might happen again, which is the movement of time and thought. Wat is de oorzaak of de wortel van de angst? Misschien het denken of de tijd? Wij moeten beknopt zijn want ons onderwerp is erg uitgebreid. Is het denken, het denken over de toekomst, of het denken over het verleden... Is dat denken één van de oorzaken van angst? En is de tijd ook een oorzaak, het verstrijken van de tijd naarmate wij, zoals de meeste van ons, ouder worden? Vanaf het moment van onze geboorte worden wij gestadig ouder. De tijd als toekomst, ik bedoel niet de kloktijd, meetbaar in dagen of jaren maar tijd als een beweging van wat is naar wat zou moeten zijn naar wat zou kunnen zijn, de hele beweging van de tijd... Het psychologische proces van de tijd - is dat één van de oorzaken van angst? De herinnering aan fysieke of psychische pijn die misschien van een paar weken geleden dateert die herinnering brengt de angst met zich mee dat het opnieuw zou kunnen gebeuren, dat is de beweging van de tijd en het denken.
22:28 So time and thought – are they the causes of fear? Right? And this time which is thought, because thought, as we said, is the response of memory which is knowledge and experience, so knowledge is of time, and knowledge may be one of the causes of fear. I wonder if you are following. Right? Dus, de tijd en het denken zijn de oorzaken van angst? Nietwaar? Tijd en het denken zijn hetzelfde want, zoals wij opmerkten het denken is de weerklank van het geheugen dat weer bestaat uit kennis en ervaring. Kennis bestaat alleen in de tijd en zou een van de oorzaken van angst kunnen zijn. Ik vraag mij af of jullie dit alles volgen? Juist? Wij zeggen hier: tijd, denken en kennis, die niet van elkaar te scheiden zijn
23:18 So we are saying, time, thought, knowledge, which are not separate, which is an actual unitary movement, that may be the cause of fear. And it is the cause of fear. Right? Then, when one realises that, even intellectually, verbally, is it possible to end that fear? Right? Which means, can thought... What’s your answer? You’re waiting for me to instruct you. Therefore we are not working, thinking, investigating together. Right? You are waiting for the speaker to answer that question. And that means our brains have been conditioned, trained, educated to learn from somebody else, be instructed by another. And here we refuse to instruct you or to tell you what to do. We have no authority to tell you what to do, not like these ugly, beastly gurus. en die samen een feitelijke eenheid van beweging vormen kunnen de oorzaken van angst zijn. Zij zijn de oorzaak van angst. Nietwaar? Als je dat beseft, al is het maar intellectueel of slechts woordelijk is het dan mogelijk om die angst te beëindigen? Juist? Wat wil zeggen: kan het denken... Wat is je antwoord? Je verwacht dat ik je onderricht. En daarom zijn wij nu niet samen bezig te werken, denken en te onderzoeken. Nietwaar? Je wacht totdat de spreker de vraag beantwoordt. Dat betekent dat onze hersenen geconditioneerd, getraind en opgeleid zijn om van anderen te leren, door anderen onderwezen te worden. We weigeren jullie te onderrichten of jullie te vertellen wat je moet doen. Wij hebben niet het gezag om jullie te vertellen wat je moet doen niet zoals deze lelijke goeroes.
25:22 So we are together. Please, this is important to understand what it means ‘together’. Not you and I separately working – together look at it. Together see the whole movement of fear, what is involved in it. Why humanity has borne this fear for thousands of years and they have not solved it? They have transmitted it and accepted it as the norm of life, as a way of living. But if you begin to question, as we are doing now, question whether fear can ever end at all, psychologically. Therefore we must understand the cause. And where there is a cause, there is an end. If one has some kind of disease, and if after diagnosis you find the cause, it can be ended. Similarly, if we can find the cause, the basic cause, the fundamental cause, then fear can end. Right? Dus, wij zijn samen. Het is belangrijk om te begrijpen wat 'samen' betekent. Niet dat jullie en ik gescheiden werken, nee, wij bekijken het samen. Samen zien wij het mechaniek van de angst en alles wat ermee samenhangt. Waarom heeft de mensheid deze angst duizenden jaren met zich meegedragen zonder het probleem op te lossen? Men heeft het doorgegeven en het geaccepteerd als een norm in het leven als een manier van leven. Maar als je je gaat afvragen, zoals wij nu doen of angst ooit psychologisch beëindigd kan worden dan moet je de oorzaak begrijpen. Waar een oorzaak is, is een einde. Als je een kwaal hebt en je vindt na diagnose de oorzaak, dan kan die, kwaal genezen worden. Zo kan ook de angst worden opgeheven als wij de fundamentele oorzaak kunnen vinden. Nietwaar?
27:34 So together we are saying that time and thought are, or time-thought, not two separate things, is the root of fear. Right? Samen zeggen wij dat tijd en denken of het tijd-denken geen twee afgescheiden dingen, de wortel van de angst zijn. Nietwaar? Vraag: Wordt angst niet altijd voorafgegaan door begeerte?
27:55 Q: Is not fear always preceded by desire? Wilt u nu geen vragen stellen?
28:05 K: Sir, please do not ask questions now, that was the day before yesterday, and on Tuesday. Desire is also part of fear. We went into that very carefully the other day – the nature of desire. Do you want me to go into it again?

Q: No. 		Eergisteren en dinsdag is daar gelegenheid voor geweest. Begeerte is ook een deel van angst. Wij zijn laatst zeer zorgvuldig ingegaan op de aard van begeerte. Wilt u dat ik dat opnieuw doe? Nee
28:33 K: Why do you say no? Have we understood the nature and the whole movement of desire? You see, please, we don’t listen, not to the speaker, to ourselves. We never say, ‘What is desire? Why are we slaves to desire?’ We said desire is sensation. That sensation – seeing, contact, sensation – then desire comes in. Which is, thought creates the image out of that sensation, then at that moment, second, desire is born. Clear? No. And I won’t go into all of that because we went into it the other day very, very carefully and deeply – into the whole nature of desire. And desire also is one of the factors of fear. Waarom zegt u nee? Hebben wij de aard en het gehele mechaniek van begeerte begrepen? Want, kijk, wij luisteren niet,wel naar de spreker maar niet naar onszelf. Nooit vragen wij ons af: 'wat is begeerte?' of... 'waarom zijn wij de slaaf van onze begeerte'? Wij hebben gezegd dat begeerte bestaat uit de zintuiglijke gewaarwording. De begeerte ontstaat uit het zien, het voelen, de gewaarwording. Het denken creëert een beeld uit die gewaarwording en op dat moment ontstaat de begeerte. Duidelijk? Nee... ik kan hier niet opnieuw op ingaan, want laatst zijn wij zeer uitgebreid en diepgaand op de aard van het verlangen ingegaan. Begeerte is ook één van de factoren van angst.
30:08 Desire is thought with its image. If you have a desire without any image, there is no desire. The seeing of a blue shirt or a skirt or whatever it is in the window and entering into the window and touching it, sensation. Then thought creates the image of you having that shirt, then desire at that moment is born. So thought is essentially the movement of desire and time-thought is the root of fear. Verlangen is het denken en het beeld. Begeerte zonder een beeld bestaat niet. Als je in een etalage een blauw overhemd, een rok, of wat dan ook ziet... als je de winkel binnenstapt en het overhemd aanraakt, de gewaarwording dan creëert het denken het beeld van jou met dat overhemd aan op dat moment is de begeerte geboren. Dus het denken is in wezen het mechaniek van de begeerte en tijd-denken is de wortel van angst.
31:05 Now, does one realise this actual fact? Then how do you observe that fact? I realise – suppose – I realise that thought with all its complexity, and time also, is the root of fear. Then how do I realise it, feel it, be aware of it? You understand my question? Do I see it as something separate from me, time-thought, something separate from me or I am that? Is it all becoming rather complex? Beseffen jullie dit werkelijke feit? Zo ja, hoe nemen jullie dat feit waar? Stel dat ik mij realiseer dat de tijd en het denken met al hun complexiteit, de wortels van de angst zijn. Hoe realiseer ik mij dat dan, hoe voel ik het, hoe ben ik mij daarvan bewust? Begrijpen jullie mijn vraag? Zie ik het als iets dat van mij gescheiden is? Of zie ik in dat ik zelf tijd-denken ben? Wordt het nu allemaal te ingewikkeld?
32:30 I am anger, am I not? Anger is not something separate from me. I am greed, envy, anxiety. Right? I like to think that is something separate over which I have control. But the actual fact is I am all that – even the controller is me. Right? So there is no division between greed, anger, jealousy, and so on, that is me, that is the observer. Right? Now, so how do I observe, how does one observe this fact that time-thought is fear? How do you observe it? You understand? How do you look at it? As something separate from you, or you are that? If you are that, and it’s not separate from you – right? – all action ceases, doesn’t it? Before, I controlled, I suppressed, I tried to rationalise fear. Right? Now one sees that one is all that and therefore the whole movement of time and thought stops. I must go on. Ik ben woede, nietwaar? De woede is niet iets dat van mij gescheiden is. Ik bén hebzucht, afgunst, angst. Nietwaar? Ik hou mij graag voor dat dat iets buiten mij is dat ik kan besturen. Maar het werkelijke feit is dat ik zelf dat alles ben. Ik ben zelfs degene die bestuurt. Akkoord? Er is dus geen scheiding tussen mij en de hebzucht, woede, angst enzovoorts. Ik ben dat alles, de waarnemer. Nietwaar? Welnu, hoe neem ik waar hoe neem je het feit waar dat tijd-denken angst is? Hoe neem je dat waar? Begrijpen jullie? Hoe kijk je er tegen aan? Als iets dat van je afgescheiden is, of ben je het zelf? Als je het zelf bent, is het niet afgescheiden van jou,niet?, dan stopt alle actie. Eerst beheerste ik het, onderdrukte de angst, probeerde het te rationaliseren. juist? Nu zien wij dat wij zelf alles zijn. Daarom komt het mechaniek van het tijd-denken tot stilstand... Ik moet verdergaan. Zijn wij nog samen, sommigen van ons?...
35:01 Are we together, one of us or two of us? You are all so eager to act. One must act, but here you have to watch the whole thing without any sense of doing something. Right? Just to observe without any reaction or response to what you observe. Right. Jullie zijn allemaal zo gretig om te handelen. Jullie moeten handelen. Maar hier moet je alles waarnemen zonder het gevoel te hebben iets te doen. Akkoord? Alleen maar observeren. Zonder reactie of respons op wat je ziet. O.K.
35:54 Then also we should go into the question why man has suffered. And whether there is an ending to suffering, not only the personal sorrow, but the sorrow of vast humanity. Right? Don’t let’s get sentimental about this, but actually all of us suffer in one way or another. The dull man suffers, the most intellectual, learned artist, every human being on earth, including the leaders in Russia, every human being suffers. And we are asking a very serious question, whether that suffering can end. Or some of us enjoy suffering which becomes neurotic. So don’t let’s bother about the people who enjoy suffering thinking that suffering in some way will help us to understand this universe, to understand life, and so on. Right? Wij zouden ook moeten ingaan op de vraag waarom de mens lijdt. En of er een einde aan dat lijden is. Niet alleen aan ons persoonlijke leed, maar het leed van de gehele mensheid. Nietwaar? Laten wij er niet sentimenteel over gaan doen maar de werkelijkheid is dat ieder van ons op een of andere manier lijdt. Iemand die dom is lijdt. Maar ook de meest intellectuele, geleerde mens elke mens op de wereld, ook de Russische leiders. Elk menselijk wezen lijdt. En wij stellen de zeer ernstige vraag of aan dat lijden een einde kan komen. Er zijn mensen die aan het lijden plezier beleven, wat neurotisch wordt. Laten wij ons om hen niet druk maken zij denken dat het lijden ons zal helpen om het universum en het leven te begrijpen, enz. Akkoord?
37:54 So, one suffers. My son is dead, gone. But the memory of it remains, the memory of his companionship, of my affection, love for him, and so on. Memory remains. Right? And is that memory sorrow? Please enquire together. I have lost my wife, or I am not as clever as you are, I am not as alert, sensitive, as you are, and I suffer through that. Or I suffer in ten different ways. And is suffering, the shedding of tears, is that the loss, the actual loss, or the loss that brings about various memories, remembrances. You follow all this? Dus,we lijden. Mijn zoon is dood, weg. Maar de herinnering aan hem blijft, de herinnering aan zijn kameraadschap aan mijn genegenheid en liefde voor hem, enz. De herinnering blijft. Nietwaar? Betekent die herinnering smart? Laten wij dit samen onderzoeken. Ik heb mijn vrouw verloren, of, ik ben minder handig, gevoelig oplettend dan jij en daar lijd ik onder of ik lijd op tien verschillende manieren. Is lijden het storten van tranen? Is dat het verlies het werkelijke verlies, of het verlies dat verschillende herinneringen oproept? Volgen jullie dit alles?
39:54 Is that one, or perhaps the major cause of suffering? Man, including woman, man from the beginning of man has had wars, has killed people. Right? That has been our pattern of existence – war after war, killing thousands of people. Humanity has suffered. And we are still pursuing that path of war, that has brought about tremendous sorrow for mankind. Right? And we have our own personal sorrow. Sorrow is the same whether it is yours or mine. We like to identify ourselves with my sorrow, and you like to identify yourself with your sorrow. But sorrow of yours and sorrow of mine is the same. The objects of sorrow may vary, but sorrow is sorrow, therefore it is not personal. I wonder if you realise this? Right? No, it is very difficult for one to see the truth of this. Is dat één van de, of misschien wel de voornaamste oorzaak van het lijden? De mens, man en vrouw, is vanaf zijn begin verwikkeld geweest in oorlogen... in het doden van mensen. Nietwaar? Dat is het vaste patroon in ons bestaan oorlog na oorlog, het doden van duizenden mensen. De mensheid heeft geleden. We volgen nog steeds de weg die naar oorlog leidt en die de mensheid enorme smart gebracht heeft. Akkoord? En wij hebben onze eigen persoonlijke smart. Die smart is dezelfde, of het nu jouw of mijn smart is. Ik identificeer me graag met 'mijn' smart en jij identificeert je graag met 'jouw' smart. Maar jouw smart en de mijne zijn hetzelfde. Het object van smart kan variëren, maar smart is smart... en is dus niet persoonlijk. Ik vraag mij af of jullie je dit realiseren? Nietwaar? Het is erg moeilijk om hier de waarheid van in te zien.
42:08 If you suffer and I suffer – you suffer for one reason and I suffer for another, and we identify ourselves with my particular one and you with yours, we divide ourselves and then find ways and means to suppress it, rationalise, and so on. But if we realise that sorrow is sorrow of all mankind, all humanity, and we are the rest of humanity because we have fears, sorrow, pleasure, anxiety like the rest of mankind, if we realise sorrow is not my sorrow, that becomes such a small affair. Which is, we are the whole of mankind, we are the rest of mankind, and when there is suffering, suffering is man’s suffering. Then you have a totally different approach to the problem. You understand? Not my suffering, ‘Please, god help me how to get over it, how to understand it’. I pray, and it all becomes so personal, a shoddy little affair. Right? But when it is the rest of mankind that has suffered, then suffering becomes an extraordinary thing that one has to look at very carefully. And if one human being understands the nature of suffering and goes beyond it, he then helps the rest of mankind. Right? Als jij en ik allebei lijden, allebei om een andere reden ik identificeer mij met de reden voor mijn lijden en jij met jouw reden... Dan splitsen wij onszelf en vinden manieren om het rationeel te onderdrukken,enz. We moeten beseffen dat smart smart voor de gehele mensheid is. En wij zijn de rest van de mensheid want wij hebben angst,smart,plezier.. net als de rest van de mensheid. Als wij ons zouden realiseren dat smart niet onze smart is dan wordt het zo'n onbelangrijk iets. Wij zijn de hele mensheid, wij zijn de rest van de mensheid en alle smart is de smart van de mensheid. En dat is een hele andere benadering van het probleem. Begrijpen jullie? Dan is het niet meer 'mijn smart' en: 'Alstublieft, god, help mij eroverheen te komen,help mij het te begrijpen, ik bid u'... Op die manier wordt het zo'n persoonlijk, vulgair en miezerig probleem! Nietwaar? Maar, als het de rest van de mensheid is die lijdt, dan wordt dat lijden een buitengewoon iets dat men erg zorgvuldig moet bekijken. Als één mens de aard van het lijden begrijpt en dat ontstijgt, dan helpt hij de rest van de mensheid. Nietwaar? Is lijden herinnering?
44:53 Now is suffering a remembrance? The mother or the father whose son has been killed in your particular little war, recent war, Falklands – killed there. And the mother and the father remember all the things that he did: the death, the birth, the pictures, the photographs, all the incidents and accidents, and laughter, tears, scolding – you follow? So we are asking, please, find out for yourselves whether sorrow is part of this continuity of memory. And if it is memory, don’t reduce memory just to a few words. It is a tremendous content. And if it is memory, can that memory, not only of my particular son, but the memory of mankind’s sorrow – memory which is sorrow – can that memory come to an end? You understand? Neem de moeder of de vader van wie de zoon is gedood in jullie speciale kleine oorlogje, de Falkland-oorlog. Zij herinneren zich alles wat hij deed: zijn dood, zijn geboorte, de portretjes, de foto's, alle voorvallen en ongelukjes, de pret samen, de tranen, de standjes die hij kreeg. Probeer erachter te komen of smart een deel is van de samenhang van het geheugen. Als dat zo is, reduceer het geheugen dan niet tot een paar woorden. Het geheugen is een geweldige inhoud. Als smart met geheugen samengaat kunnen wij dan dat geheugen en de herinneringen, niet alleen die aan mijn zoon maar de herinnering aan de smart van de mensheid het geheugen dat smart is... kunnen wij dat geheugen en de herinneringen beëindigen? Begrijpen jullie?
46:52 Therefore one has to enquire not into a particular memory, but the whole movement of memory. Right? We live on memories, we are memories. We are the word, the reaction to that word, the pleasure derived from the word, the remembrance of all the things that were, that symbol, that incident, accident, has stored up in the brain which is awakened when an incident takes place. Right? And memory is the past. Right? So we are the past. Can this whole movement of the past, which is time, which is thought, end? Not thought in our daily life, we’re not talking of that, we’re not talking when thought is used to drive a car, to write a letter, to write a poem, write this or that. There thought, knowledge, is absolutely necessary. We are talking of this whole psychological movement which is based on memory. Om dat te weten te komen moeten wij niet één bepaalde herinnering onderzoeken maar het hele mechaniek van het geheugen... Akkoord? Wij leven op herinneringen. Wij zijn herinneringen. Wij zijn de wereld, de reactie op die wereld en het genot dat wij aan die wereld beleven. De herinneringen aan alle dingen die voorbij zijn, een symbool, een voorval een ongeluk, zijn opgeslagen in de hersenen en worden weer opgewekt als een gebeurtenis plaatsvindt. Akkoord? Het geheugen is het verleden. Akkoord? Dus wij zijn het verleden. Kan het totale mechaniek van het verleden gevormd door tijd en denken, eindigen? Wij spreken niet over het denken in ons dagelijks leven... het denken dat nodig is om een auto te besturen een brief of een gedicht of wat dan ook te schrijven. Daar zijn denken en kennis absoluut noodzakelijk. Wij spreken over het hele psychologische mechaniek dat op het geheugen gebaseerd is.
49:08 So we are asking a much deeper question which is: can the self, the ‘me’, the ego, all this self-centred activity which is the movement of memory, can that self end? Not by discipline, by control, by suppression or identification with something greater which is still the movement of the self. Can that self end? You might then ask, ‘If the self ends, what place is there for me in society? What shall I do?’ Right? Right, sir? First, end it and then find out, not the other way around. De vraag die wij aan de orde stellen gaat veel dieper. Kan het zelf, het ik, het ego, alle activiteiten met het ik als middelpunt het mechaniek van het geheugen dus, kan dat beëindigd worden? Niet door discipline, beheersing, onderdrukking of identificatie met iets dat groter is dan wij dat is nog steeds het mechaniek van het zelf. Kan dat 'zelf' eindigen? Je zou je af kunnen vragen: ais het zelf eindigt, welke plaats blijft er... dan voor mij over, wat kan ik nog doen in de maatschappij? Is het niet zo? Beëindig eerst het zelf en ondervind het dan, niet andersom!
50:29 This is a very, very serious question. Nobody can tell you in the world or beyond the world, perhaps most of us try to get instructions beyond the world. Nobody on earth can tell you how to end it. But if one observes all these facts without any reactions... I observe the fact that I am hurt psychologically, because my daughter, my son, my father has done something which hurts me. If I can observe that hurt without a single resistance, without any action that I should not be hurt, or keep the hurt, most people do – all through their life they carry their hurt. But to observe this hurt, psychological wound, without any reaction to it, then one sees that hurts disappear altogether. Right? So in the same way, just to observe, to observe memory as it arises, see the nature of it, the evolution of it. The whole nature of activity of our daily life is based on this. And memory is very, very limited. Thought may invent the infinite, but thought being itself limited, its infinity is also limited, finite, but may pretend that it is infinite. Dit is een zeer ernstige kwestie. Er is niemand op de wereld, en ook niet buiten deze wereld waar de meeste van ons hun instructies vandaan proberen te halen die het je kan vertellen. Niemand kan je vertellen hoe je het zelf moet beëindigen. Wij moeten al deze feiten zonder enige reactie waarnemen. Ik neem waar dat ik psychisch gekwetst ben omdat mijn dochter mijn zoon, mijn vader, iets heeft gedaan dat mij pijn doet. Als ik die verwondingen zonder enig verzet kan gadeslaan zonder te voelen dat ik niet gekwetst zou mogen worden de meeste mensen dragen die verwonding hun hele leven met zich mee... Als ik deze verwonding gadesla, zonder enige reactie dan zul je zien dat die gekwetstheid volledig verdwijnt. Juist?- En op dezelfde manier, door alleen waar te nemen, door herinneringen waar te nemen zoals zij zich voordoen te kijken naar hun aard en ontwikkeling zie je dat de aard van onze dagelijkse activiteiten hierop gebaseerd is. Het geheugen en de herinneringen zijn heel erg beperkt. Het denken kan misschien het oneindige ontwerpen maar het denken zelf is beperkt. en dus is zijn oneindigheid ook beperkt en eindig maar het kan voorwenden dat de oneindigheid bestaat. Dit alles betekent volledige vrijheid.
53:17 So, all this implies complete freedom. Right? Not only freedom from something, but the quality of freedom that is not based on any reaction, any reward or punishment. To enquire into that also, one must understand the nature of death, dying. Are you interested in all this? Does it even amuse you? You see, one must enquire very quietly, not hysterically, into this very complex problem. Dying or coming to an end is what we are concerned about, talking about, because it is part of our life. Not only are we born and all the education and all the troubles and all anxieties, and so on, but also death is part of our life, it is there, whether you like it or not; whether you are British or French, it is there; whether you are young, middle-aged or old, disease, accident – it is there. And one must understand what it is, as one must understand life before death. We have been trying to understand together what is before death – fear, wounds, sorrow, pain, anxiety, labour, going to the office from morning till night. All that is part of our life, living, and also the ending of all that. I hope this fly will go to you. It seems very fond of me. Akkoord? Niet bevrijd zijn van iets, maar een kwaliteit van vrijheid... die niet op een reactie, een beloning of een straf gebaseerd is. Om ook dat te onderzoeken moeten wij de aard van dood en sterven begrijpen. Zijn jullie daar allemaal in geïnteresseerd? Amuseert het jullie zelfs? Wij moeten dit complexe probleem heel rustig en zonder hysterisch te worden gaan onderzoeken. Wij houden ons nu bezig met sterven, met het aan een einde komen omdat dat een deel van ons leven is. Niet alleen de geboorte, de opvoeding, alle ontwikkeling, alle problemen en alle zorgen, enzovoorts, maar ook de dood is een deel van ons leven. Het is er, of je het leuk vindt of niet, of je Brits of Frans bent, het is er. Of je nu jong, van middelbare leeftijd of oud bent ziek of gehandicapt, het is er. En wij moeten begrijpen wat het is zoals wij ook het leven voor de dood moeten begrijpen. Wij hebben samen geprobeerd te begrijpen wat er vóór de dood is angst, verwondingen, smart, pijn, zorgen, arbeid van 's morgens tot 's avonds op kantoor het is allemaal deel van ons leven, en ook de eindigheid van dat alles. Ik hoop dat deze vlieg nu naar jullie vliegt. Hij schijnt erg op mij gesteld te zijn.
57:03 One may have had a very good life, pleasant, successful, somebody in the world, power, position, money, but the thing is there at the end. We like to postpone it as long and as far away as possible, put it away. Misschien heb je een goed leven gehad, prettig, succesvol misschien was je iemand en had je macht, een positie en geld maar aan het einde is er de dood. Wij stellen het het liefst zo ver mogelijk uit, of verstoppen het.
57:34 So we are together going to enquire. The organism dies, naturally. It will live as long as possible if we treat it properly. We won’t go into the question of health. I know you are all interested in health but we won’t go into it now. Dus wij gaan het samen onderzoeken. Ons organisme sterft, natuurlijk. Wij leven zo lang mogelijk, als wij het goed behandelen. Maar wij gaan nu niet door op het vraagstuk van de gezondheid. Jullie zijn daar allemaal in geïnteresseerd maar wij gaan er nu niet op in.
58:03 What is it to die? Not jump over the bridge, not do something to kill yourself, but living as we are now, sitting here in the marquee, what is death? Apart from the whole physical organism, the brain lacking oxygen withers away and there is death. But we are asking, is death an ending? Right? An ending to everything that I’ve had – my wife, my children, my books, my status, my power, my position – you know – all that is going to come to an end. And also, we must enquire into the question, which is the question of the East, which is reincarnation, to be reborn next time. So a series of lives till you reach whatever you reach – you know, the highest principle, and so on. They believe in that very strongly, but they don’t deeply enquire what it is that continues. Right? Hoe is het om te sterven? Niet door van een brug te springen en zelfmoord te plegen. Zoals wij leven, zoals wij hier in deze tent zitten, wat is de dood? Afgezien van het fysieke organisme onze hersenen, het gebrek aan zuurstof, het langzaam wegglijden naar de dood. Onze vraag is: is de dood een einde? Juist? Een einde aan alles wat ik had? Mijn vrouw, mijn kinderen, mijn boeken, mijn status, mijn macht, mijn positie aan dat alles komt een einde. Er is nog een vraagstuk dat wij moeten onderzoeken... reïncarnatie - het opnieuw geboren worden - een oosters vraagstuk. Een keten van levens totdat je iets, wat dan ook, bereikt. Je weet wel, het hoogste principe enzovoorts. In het oosten gelooft men daar erg sterk in maar zij hebben niet diepgaand onderzocht wat het is dat verder leeft. Akkoord?
1:00:13 Is it the ‘me’ that is going to continue or is there something beyond the ‘me’ that is going to continue? Right? And if there is something beyond ‘me’, my ideas, my opinions, my conclusions, and so on, which we talked about earlier. If that ‘me’ is the word, the name, the remembrances, is that going to continue? Right? Or there is a spiritual entity, the soul in the Christian world and the Buddhist world, the Hindu world have different words – will that continue? Then that thing which is beyond me, or which is in me but the ‘me’ covers it up. Then if that is a spiritual entity, it must be beyond time and beyond death. Right? Therefore that cannot reincarnate. Right? So people like to believe all that because it is a great comfort. I shall be born next life. I’ve had a poor life, next life I’ll have a better house. In another life I’ll live in a bigger house or I’ll be a king or some rot or other. Is het het 'ik' dat verder leeft of is het iets voorbij het ik? Akkoord?- En, als er iets is dat voorbij het ik gaat, voorbij mijn ideeën mijn meningen mijn conclusies etc, wij spraken hier al eerder over. Is het'ik' het woord, de naam, de herinnering is dat hetgeen wat verder leeft? Akkoord? Of is er een spirituele entiteit die verder leeft de ziel van de christenen... Boeddhisten en Hindoes hebben er een ander woord voor, leeft dat verder? Dat iets is voorbij het 'ik', of het is binnen het 'ik' het ligt in het 'ik' besloten. Als het een spirituele entiteit is, dan is het iets voorbij de tijd en voorbij de dood. Akooord? Dus kan het niet reïncarneren. Begrijpen jullie dit? Mensen geloven het erg graag omdat het een grote troost is. Ik word in een volgend leven opnieuw geboren. Ik heb een miserabel leven gehad maar in een volgend leven zal ik een groot huis hebben of ik zal een koning zijn of iets anders.
1:02:12 So if we put aside all that kind of illusory pursuits and face the fact, that psychologically, there is an ending, a complete ending. The ‘me’, with all its memories, has come to an end – that is dying. And we don’t like that. And so we seek various forms of comfort, beliefs, faith, resurrection and – you know, all that. Now, while living, can we end something without any cause, without any future – end something? You understand my question? Take for example: will you end all attachment to your name, attachment to your furniture, to your wife, to your husband, to your garden, attachment to your ideas, prejudices – end all attachments while living? That is what is going to happen when you actually die. Right? So do it now and see what it means. That ending is tremendous, has tremendous quality behind it. There is no attachment to anything. That is freedom, and when there is that kind of freedom death has no fear. You understand? Because you are already living with death. The two are going together, living and dying. Do you see? No you don’t. Do you understand the beauty of that? The quality of complete freedom from all fear. Because where there is attachment there is jealousy, anxiety, hate. And the more you are attached the more pain there is. You know all this. If you went and told your wife or husband, ‘I am no longer attached to you’, what would happen? Does it deny love? Does it deny relationship? Is attachment love? Go on, enquire into all this? and the deeper you enquire, the more vitality and security and strength one has. It hasn’t derived from any drugs, any stimulation. Laten wij geen illusies achterna lopen en het feit aanvaarden dat er psychologisch een einde is, een compleet einde. Het 'ik' met al zijn herinneringen komt aan een einde. Dat is sterven. En we vinden dat niet prettig. Dus zoeken wij allerlei soorten troost, geloof vertrouwen, wederopstanding, etc. Kunnen wij tijdens ons leven zonder reden iets beëindigen zonder toekomstperspectief? Begrijpen jullie mijn vraag? Bijvoorbeeld, kunnen jullie alle gehechtheid beëindigen? De gehechtheid aan je naam, je meubels, aan je vrouw, aan je man aan de tuin, aan je ideeën en vooroordelen alle gehechtheid tijdens je leven. Want dat gebeurt er als je sterft. Nietwaar? Dus doe het nu en kijk wat het betekent. Die gehechtheid te beëindigen levert iets heel waardevols op. Zonder die gehechtheid aan iets is er vrijheid. En met deze vrijheid is er geen angst voor de dood. Begrijpen jullie? Je leeft al met de dood. Leven en dood gaan samen, elk moment. Zien jullie dat in? Nee? Zien jullie de schoonheid die daarin ligt? Het waardevolle van volledig vrij te zijn van alle angst. Waar gehechtheid is, is jaloezie, zorgen en haat. Hoe meer je gehecht bent, hoe meer pijn er is. Dit is een bekend verhaal voor jullie. Wat zou er gebeuren als je je man of vrouw zou gaan zeggen... 'Ik ben niet langer aan jou gehecht' Wat zou er gebeuren? Betekent dat dan dat er geen liefde is? Betekent dat, dat er geen relatie kan zijn? Is gehechtheid liefde? Onderzoek het, hoe dieper je het onderzoekt... hoe meer vitaliteit, veiligheid en kracht je hebt. Er komen geen drugs, geen stimulatie aan te pas.
1:07:00 We’d better stop now and continue tomorrow morning. Please we are going to discuss tomorrow morning very carefully what is the origin of all this, the beginning of all this. Why man has to go through all this misery, confusion, occasional pleasure and joy. Unless one understands creation from the very beginning and in the understanding of that this tremendous sense of no time and no beginning and no end. May I get up? Wij moeten nu stoppen en gaan morgen verder. Morgenochtend gaan wij zorgvuldig bespreken wat de oorsprong hiervan is en hoe het begonnen is. Waarom moet de mensheid al die ellende en verwarring met slechts af en toe wat plezier doormaken? Tenzij men vanaf het allereerste begin begrijpt wat scheppen is. Uit dat begrip vloeit een geweldig gevoel voort een besef van het tijdloze zonder begin en zonder einde. Mag ik nu gaan?