Krishnamurti Subtitles home


BR84CMZ2 - Wat is angst in feite?
Tweede gesprek met Mary Zimbalist
Brockwood Park
5 oktober 1984



0:18 Mary Zimbalist: Er is een onderwerp dat u heel veel keer heeft besproken, maar het blijft steeds maar terugkomen in de vragen en dingen die mensen bezighouden, en dat onderwerp is angst. Wilt u daarover praten?
0:38 K: Het is een nogal gecompliceerd onderwerp. Het vereist echt veel onderzoek omdat het zo subtiel is, zoveel kanten heeft en zo abstract is. En het is ook iets feitelijks, hoewel we er een abstractie van maken. Je hebt de feitelijke angst, en het idee van angst, waarbij angst wordt geabstraheerd tot een idee. We moeten heel duidelijk zijn waar we over praten. De abstractie in de vorm van een idee van angst, of de werkelijkheid van angst. Jij en ik en wij allemaal zitten hier en op het huidige moment zijn wij niet bang. Er is geen gevoel van angst of gevaar. Op dit moment is er geen angst.
2:10 Dus angst is zowel een abstractie in de vorm van een idee, van een woord, als ook een feit. Laten we ons eerst bezig houden met deze twee. Waarom maken we over het algemeen een abstractie van dingen? Waarom zien we iets feitelijks en maken er dan een idee van? Komt dat omdat het idee gemakkelijker is om na te streven, of is het onze conditionering, of zijn we opgevoed om te leven met of in ideeën, en niet opgevoed om met feiten om te gaan. Waarom is dit? Hoe komt het dat mensen over de hele wereld omgaan met abstracties? Wat zou moeten zijn en wat er moet zijn, wat zal er gebeuren, enzovoort. De hele wereld van ideevorming en ideologieën of het nu de communistische ideologie is, gebaseerd op Marx en Lenin, of de kapitalistische ideeën van de zogenaamde vrije markt, enzovoort, of de hele wereld van religieuze begrippen, geloven en ideeën en de theologen die deze ideeën uitwerken. Waarom is het zo dat ideeën en idealen zo enorm belangrijk zijn geworden? Vanaf de tijd van de oude Grieken en zelfs vóór die tijd, overheersten ideeën. En zelfs nu, ideeën en idealen scheiden mensen en ze brengen oorlog en allerlei dingen. Waarom doen de mensen, of waarom werkt het brein van de mensen op deze manier? Is het omdat ze niet direct met feiten kunnen omgaan, en daarom op een subtiele manier vluchten in ideevorming? Als je ziet dat ideeën echt een grote verdeeldheid zaaiende factor zijn en wrijving brengen, ze scheiden gemeenschappen en landen, sektes, religies enzovoort. Dat wil zeggen: ideeën, overtuigingen, geloof, dat alles is gebaseerd op gedachten. En feiten, wat zijn feiten? Wat is precies een feit? Geen opinie over een feit, of opinies omgezet in feiten.
6:06 MZ: Wat is het feit van angst?
6:08 K: Daar kom ik nog op. Eerst moeten we het onderscheid maken tussen het idee van angst, de abstractie in de vorm van het woord 'angst', en de werkelijke angst. De werkelijke angst is het feit, niet de abstractie ervan. Als je afstand kan nemen van de abstractie, dan kunnen we met feiten omgaan. Maar als ze allebei de hele tijd parallel lopen, dan bestaat er een conflict tussen de twee. Dat wil zeggen, de ideologie domineert het feit. En soms domineert het feit het idee.
7:04 MZ: De meeste mensen zouden zeggen dat het feit van angst de pijnlijke emotie van de angst is.
7:10 K: Laten we daar nu eens naar kijken, niet naar het idee van angst. Dus laten we eens kijken naar het feit, dat is waar ik naar toe wil. Het feit van werkelijke angst. En om bij dat feit te blijven en dat vereist een grote innerlijke discipline.
7:42 MZ: Kunt u beschrijven wat het precies inhoudt om bij feit van angst te blijven?
7:52 K: Het is alsof je een juweel vasthoudt, een ingewikkeld patroon van een kunstenaar die dit buitengewone juweel heeft gemaakt. Je kijkt ernaar, je keurt het niet af, je zegt niet 'wat mooi' en laat je niet meeslepen door woorden, maar je kijkt naar dit schitterende voorwerp dat met de hand is in elkaar is gezet door kundige vingers en door het brein is bedacht, je observeert het, je kijkt ernaar, je draait het om en bekijkt het aan alle kanten, de achter-, voor- en zijkant en je laat het nooit meer los.
8:37 MZ: Bedoelt u dat je dat gewoon heel intens voelt, heel sensitief en met veel zorg? Je voelt het omdat het een emotie is.
8:47 K: Natuurlijk. Je hebt het gevoel van schoonheid, het ingewikkelde patroon, de helderheid, het schitteren van de juwelen, enzovoort. Kunnen we zo met het feit van de angst omgaan en ernaar kijken? Niet ontsnappen, niet zeggen 'ik hou niet van angst', nerveus en ongerust worden en het onderdrukken, beheersen of ontkennen, of ergens anders aan denken. Als we dit kunnen, gewoon bij deze angst blijven. Dan wordt angst een echt feit. Het is daar, of je je er bewust van bent of niet, of je het nu heel, heel diep weggestopt hebt, het is daar nog steeds.
9:51 Nu vragen we heel voorzichtig en aarzelend, wat is deze angst? Waarom leven mensen, na deze enorme evolutie nog steeds met angst? Is het mogelijk dit met chirurgie te opereren en te verwijderen? Zoals een ziekte, zoals kanker of een andere vreselijke, pijnlijke ziekte. Is het iets waarvoor je geopereerd kan worden? Dat betekent dat er een entiteit is die het kan opereren. Maar die entiteit die iets aan angst probeert te doen is een abstractie. Die entiteit is niet echt. Angst is een feit. En dit vraagt heel nauwlettende aandacht, waardoor je niet in de greep van deze abstractie raakt, als bijvoorbeeld iemand die zegt: "Ik observeer angst", of iemand die zegt: 'Ik moet mijn angst opzij zetten' , of angst beheersen, enzovoort. Met andere woorden: we nemen angst waar, niet wie angst waarneemt. Degene die waarneemt is ook het resultaat van angst. Als het duidelijk is dat de waarnemer - om terug te gaan naar ons oude gezegde - de waarnemer is het waargenomene, de denker is de gedachte, de doener is de entiteit die doet, er is geen verdeeldheid. En dus, als er geen verdeeldheid is, wat een buitengewoon feit is om te realiseren, een feit - niet een idee dat ik moet realiseren, het is een buitengewoon feit dat er geen verdeeldheid is tussen de waarnemer en het waargenomene. En daardoor is er geen conflict. Er is conflict als de waarnemer anders is dan het waargenomene, dat is wat de meesten van ons doen, waardoor we voortdurend in conflict leven. Maar daar gaat het hier niet over.
12:38 Kunnen we kijken naar deze angst? En bij het daadwerkelijk kijken, waarnemen van angst, ga je de oorsprong van de angst ontdekken, het begin, de oorzaak van angst. Door het feit van de waarneming, wordt duidelijk hoe die is ontstaan. Niet door het analyseren van angst, omdat degene die analyseert het geanalyseerde is, niet door de angst te ontleden, maar door die heel nauwkeurig en precies waar te nemen komt de inhoud van angst aan het licht - de inhoud waar angst uit voortkwam, het begin, de oorzaak. Als er een oorzaak is, dan is er ook een eind. Juist? De oorzaak kan nooit anders zijn dan het resultaat. Door de onthulling, door de waarneming, door het kijken, komt de oorzaak aan het licht.
14:11 MZ: De oorzaak waar u over spreekt is vermoedelijk geen individuele angst, een bepaalde angst. U spreekt over de oorzaak van angst op zichzelf.
14:21 K: Nee, angst op zichzelf, niet de verschillende vormen van angst. Over het algemeen doen we dat zo, we proberen de angst op te delen. Dat hoort bij onze traditie, om angst in fragmenten op te delen. Daarom houden we ons bezig met slechts één soort angst en niet de hele boom van angst, niet een bepaalde tak of een bepaald blad van angst, maar met de hele natuur, structuur en kwaliteit van angst. Door dit nauwkeurig waar te nemen en te observeren, tijdens deze observatie hiervan, komt de oorzaak aan het licht. Niet dat je analyseert om de oorzaak te vinden, maar doordat het waarnemen de oorzaak laat zien. En dat is tijd en denken. Het is natuurlijk simpel als je het op die manier stelt. Iedereen zou accepteren dat dit tijd en denken is. Als er geen tijd en denken is, dan is er ook geen angst.
15:50 MZ: Kunt u dit wat meer toelichting geven, omdat de meeste mensen denken dat er iets is - hoe zeg je dat - ze zien niet dat er geen toekomst is, ze denken, ik ben nú bang en dat heeft een oorzaak en ze zien niet dat de factor tijd hierin een rol speelt.
16:16 K: Ik denk dat het nogal simpel is. Als er geen tijd zou zijn, als er niet werd gezegd: ik ben bang omdat ik iets gedaan heb in het verleden, of ik heb pijn gehad in het verleden, of iemand heeft mij gekwetst en ik wil niet meer gekwetst worden. Dit alles is het verleden, de achtergrond, dat is tijd. En de toekomst, dat wil zeggen, ik ben dit nu, ik zal sterven. Of ik zou mijn baan kunnen verliezen, mijn vrouw zal kwaad op mij worden, enzovoort. Er is het verleden en de toekomst en we zitten gevangen tussen deze twee. Dus het verleden heeft een relatie met de toekomst. De toekomst is niet iets anders dan het verleden. Het is een beweging van de aanpassing van het verleden aan de toekomst, aan morgen. Dus dat is tijd, deze beweging van het verleden, dat wil zeggen, het verleden zoals ik ben geweest en de toekomst zoals ik zal zijn. Dit is het constante worden. En ook dat is een ander complex probleem waar we op dit moment niet op in zullen gaan. Dat kan de oorzaak van angst zijn, 'het worden'.
18:11 Tijd is een fundamentele factor voor angst. Dat lijdt geen twijfel. Ik heb nu een baan, ik heb nu geld, ik heb een dak boven mijn hoofd, maar morgen, of na 100 dagen, zou me dat allemaal ontnomen kunnen zijn. Door een ongeluk, brand, of onvoldoende verzekerd zijn - zoals dat met dit huis is gebeurd. Dat is allemaal een tijdsfactor. Niet het einde van de tijd, maar zie de factor dat angst een deel van de tijd is. Dus zeg niet, kan ik de tijd beëindigen want dat is een onnozele vraag. Het spijt me dat ik het woord 'onnozel' gebruik. En ook het denken is een factor voor angst. Denken - ik ben geweest, Ik ben, maar straks misschien niet meer. De factor van het denken. Het denken is begrensd - maar dat is een andere zaak. Het denken is begrensd, want het is gebaseerd op kennis. Kennis is altijd verzamelend, en datgene waar iets aan toegevoegd wordt is altijd begrensd, kennis is begrensd dus het denken is begrensd omdat het denken gebaseerd is op kennis, herinnering enzovoort.
20:09 Dus gedachte en tijd zijn de centrale factoren voor angst. Denken staat niet los van tijd, zij zijn één en niet gescheiden, ze zijn niet apart. Dit zijn de factoren en de oorzaken van angst. Nu, dat is een feit, niet een idee en niet een abstractie, dat denken en tijd de oorzaak is van angst. Niet "zijn" - het is enkelvoud.
20:55 Dus dan vraagt iemand, hoe kan ik tijd en gedachten stoppen? Want het is zijn intentie, wens en verlangen om vrij te zijn van angst. Daardoor is hij gevangen in zijn eigen wens om vrij te zijn, maar hij neemt dat niet waar. Hij kijkt niet nauwlettend naar de oorzaak. Als je heel goed kijkt zonder enige beweging, kijken impliceert een toestand van het brein waarin er geen beweging is, het is alsof je naar een vogel kijkt, en als je de vogel nauwlettend gadeslaat, zoals we vanmorgen naar die duif op de vensterbank keken, je kijkt naar alle veren, de rode ogen, de glinstering in de ogen, de snavel, de vorm van zijn kop, de vleugels, enzovoort, je neemt het nauwlettend waar. En datgene dat je nauwlettend waarneemt, onthult niet alleen maar de oorzaak, maar beëindigt dat waar je naar kijkt. Dus kijken is werkelijk buitengewoon belangrijk, niet hoe je een einde aan het denken kunt maken, of 'Kan ik vrij worden van angst?', of 'Wat bedoel je met tijd en alle complicaties ervan?', wat ingewikkeld is, maar als we naar angst kijken zonder enige abstractie, wat het echte nu is, in die kwaliteit van het nu, want het nu bevat alle tijd. Het heden bevat het verleden, de toekomst en het heden. Als we hiernaar nauwlettend kunnen luisteren, niet alleen door te luisteren met je oren, maar luister naar het woord en ga voorbij het woord, en neem dan de werkelijke aard van angst waar. Niet lezen over angst, maar zie dat het waarnemen beeldschoon wordt, gevoelig, levendig.
24:08 Dat vereist allemaal een buitengewone kwaliteit van aandacht. Want in aandacht is het 'zelf' niet actief. Het is het eigenbelang in ons leven dat de oorzaak van angst is. Het zelf, het gevoel van mij en mijn aangelegenheden, mijn geluk, succes en falen, mijn prestatie, ik ben dit en niet dat - deze hele egocentrische observatie met al zijn uitingen van angst, wanhoop, depressie, pijn, bezorgdheid, ambitie en verdriet. Dit alles is egocentrisch, hetzij uit naam van God, uit naam van het gebed, uit naam van het geloof, het is eigenbelang. Als er eigenbelang is dan moet er angst zijn en ook alle consequenties van angst. Dan is er nogmaals de vraag, is het mogelijk om in deze wereld te leven, waar eigenbelang domineert, of het nu in een totalitaire staat is met het zoeken naar macht en vasthouden van macht, of de kapitalistische wereld met zijn eigen macht. Eigenbelang is overheersend of het nu in de religieuze hiërarchische katholieke wereld is - in elke religieuze wereld is eigenbelang dominant en daarom houden ze angst in stand. Hoewel ze praten over leven met 'Pacem in Terris', dat 'vrede op aarde' betekent maar dat menen ze niet. Want eigenbelang met het verlangen naar macht, positie, vervulling, enzovoort, is de factor die niet alleen de wereld vernietigt, maar het vernietigt ook de buitengewone capaciteit van ons brein. Het brein heeft een buitengewone capaciteit en laat dat zien in de technologische wereld. De buitengewone dingen die ze kunnen. We passen nooit dezelfde immense capaciteit toe op ons innerlijk, om vrij te zijn van angst, verdriet te beëindigen, te begrijpen wat liefde is, en compassie met de bijbehorende intelligentie. Nooit zoeken of onderzoeken we dat gebied. We zijn gevangen in deze wereld met al zijn misère Goed, we zijn klaar.