Krishnamurti Subtitles home


BR85T3 - The relationship of freedom to self-interest



1:03 Krishnamurti: Those people have appealed for co-operation and for money and also may the speaker join in that appeal. I appeal to you to talk over things together. Die mensen hebben verzocht om medewerking en geld... en ze hebben ook gevraagd of de spreker dat verzoek kan steunen. Ik verzoek u om samen over onderwerpen te praten.
1:34 We have talked about time, thought and fear. And as we said, this is not a lecture about a particular subject intended to inform or instruct. This is a conversation between you and the speaker. Together we are going to look at all the things that we consider are important in our life, our daily life, not only our life as a businessman, or a doctor, or a professor, or a scientist, and so on, or if you want to belong to that group, gurus. We are not concerned about others but rather we are going to have a conversation in which there is no authority, in which there is no specialist. We are all laymen. And together we are going to talk over what we have done in the past two talks and questions and answers, and also we are going to talk over this morning – which is rather rainy and windy, I am sorry, it was a lovely day yesterday – and we are going to talk over together about freedom, self-interest, pleasure, pain, sorrow and love, this morning. And if there is time, we will also talk about death, if that is all right with you. Wij hebben gesproken over tijd, denken en angst. En zoals gezegd is dit geen lezing met de bedoeling... u over een of ander onderwerp te informeren of te instrueren. Dit is een gesprek tussen u en de spreker. Samen gaan we naar alles kijken wat we als... belangrijk beschouwen in ons dagelijkse leven. Niet alleen naar... ons leven als zakenman, medicus, leraar of wetenschapper, enzovoort... of dat u wilt behoren bij zo'n groep goeroes. We houden ons niet bezig met anderen. Maar we gaan juist een gesprek voeren... waarin geen plaats is voor autoriteit of voor een deskundige. We zijn allemaal leek. En samen gaan we praten over wat we gedaan hebben... tijdens de afgelopen gesprekken en vraag-en-antwoord sessies. En ook gaan we op deze regenachtige en winderige ochtend... - het spijt me, gisteren was het zo'n mooie dag - samen praten over vrijheid, eigenbelang, genot, pijn, verdriet en liefde. En als we nog tijd over hebben zullen we het ook over de dood hebben. Tenminste als u het daarmee eens bent.
4:22 As we said previously, we are a rather serious group, at least the speaker is. He has been at it for the last seventy years and more. And just attending a couple of talks or reading some printed words is not going to solve our problems, it is not going to help us. And the speaker is not trying to help you. Please be convinced of that, assured that the speaker is no authority and therefore he is not a person to whom you can turn to be helped. There are others who might help you. And if you want to be helped, then, if one may point out most respectfully, you leave your problems to be solved to others, and they will solve them according to their desires, self-interest, their power, their position, and all that business. So we are ordinary laymen talking over together. We are going to enquire together, face the facts, not the ideas about the fact but facts. And not ideologies, they are meaningless. Not about theories, speculations – who is illumined, who is not, who is what? – nearer God than you, but together we are going to go into this question of freedom, what relationship has freedom to time and time to thought and action. Because we live by action, everything we do is action, not a particular action, either in the business world or in the scientific world, or in the speculative world called philosophy. But rather we are going to look at things as they are. Zoals we eerder al zeiden is dit een tamelijk serieuze groep mensen. In ieder geval is de spreker serieus. Hij heeft zich hier al meer dan 70 jaar mee beziggehouden. Maar alleen een paar gesprekken bijwonen of lezen van wat tekst... zal onze problemen niet oplossen. Dat zal ons niet helpen. En de spreker probeert u niet te helpen. Wees daar alstublieft van overtuigd, en ook dat hij geen autoriteit is... en dus niet iemand is aan wie je hulp kunt vragen. Er zijn anderen die u misschien kunnen helpen. En als u hulp zoekt - als ik daar met alle respect op mag wijzen - laat u het aan anderen over om uw problemen op te lossen... en zij zullen dat doen naar gelang hun eigen verlangens, hun eigenbelang, hun macht, hun positie en al dat gedoe. Dus wij zijn gewone leken die samen praten. Wij gaan samen de feiten onderzoeken... en niet de denkbeelden over een feit, maar de feiten zelf. En wij onderzoeken ook geen ideologieën. Die hebben geen betekenis. En ook geen theorieën, speculaties over wie verlicht is en wie niet. Wie is wat? - dichter bij God dan u? Maar wij gaan samen in op... de kwestie van vrijheid en hoe vrijheid zich... verhoudt tot tijd en hoe tijd zich verhoudt tot denken en handelen. Omdat we leven door te handelen is alles wat we doen handelen. Niet één bepaalde handeling, of dat nu in de zakenwereld, in de wetenschappelijke wereld, of in de speculatieve wereld is die we filosofie noemen. Maar we gaan kijken naar de dingen zoals ze zijn.
7:28 There is a great deal of anarchy in the world, chaos, disorder, and who has brought this about? This is our first question. Who is responsible for all the mess that we have in the world, economically, socially, politically, and so on, all leading up to war? There are wars going on, terrible wars, now. And do we each one of us realise, not intellectually but actually, in our daily life, the house in which we live, not only the house built by man outside, but the house inside. Do we realise how disorderly it is, contradictory, how very little freedom we have? That word ‘freedom’ also implies love, not just freedom to do what you like, when you like, where you like. But we are living on this earth, all of us, and each one is seeking his own freedom, his own expression, his own fulfilment, his own path to enlightenment, whatever that be. His own particular form of religion, superstition, belief, faith, and all the things that go with it, with authority, hierarchical authority – politically, religiously, and so on. So we have very little freedom. And that word, which is so freely used by every psychopath and every human being, whether he lives in Russia, where the tyranny is appalling, or in so-called democratic world, every human being inwardly, consciously or unconsciously, needs freedom, like every tree in the world needs freedom to grow, to have that sense of quality of dignity, love. Er is veel anarchie, chaos... en wanorde in de wereld en wie heeft dat alles veroorzaakt? Dat is onze eerste vraag. Wie is verantwoordelijk voor de economische, sociale... en politieke puinhoop die we hebben in de wereld, die leidt tot oorlog? Er worden nu oorlogen gevoerd, verschrikkelijke oorlogen. Is ieder van ons zich daarvan bewust? Niet intellectueel maar feitelijk... in ons dagelijkse leven, het huis waarin we leven, niet alleen het door mensen gebouwde huis, maar in ons innerlijk huis? Realiseren we ons hoe wanordelijk en tegenstrijdig het is? En hoe weinig vrijheid wij hebben? Dat woord vrijheid houdt ook liefde in. Niet alleen vrijheid om te doen wat u wilt en wanneer en waar u dat wilt. Maar zoals wij op deze aarde leven... zoekt ieder van ons zijn eigen vrijheid, zijn eigen vervulling, zijn eigen pad naar verlichting, wat dat ook moge zijn. Zoekt ieder zijn eigen specifieke vorm van religie, bijgeloof, geloof, trouw en alles wat daarmee gepaard gaat zoals hiërarchisch gezag, ongeacht of dat gezag politiek, religieus, enzovoort, is. We hebben dus heel weinig vrijheid. En dat woord wordt zo lichtvaardig gebruikt door elke psychopaat... en door elke mens, of hij nu in Rusland woont waar de tirannie... ontstellend is, of in de zogenaamde democratische wereld. Elke mens heeft innerlijk - bewust of onbewust - vrijheid nodig... - net zoals elke boom vrijheid nodig heeft om te groeien - om dat gevoel te hebben van kwaliteit, waardigheid, liefde. En wat is de relatie tussen vrijheid en eigenbelang?
11:02 And what is the relationship of freedom to self-interest? Please, we’re talking things over together, you’re not, if I may point out, listening to a speaker, listening to a man on the platform. He is not important at all. And the speaker really means this, he is not important, the speaker. But perhaps you might give your ear to what he says, as two friends talking over things very seriously. We are asking what is the relationship between freedom and self-interest? Where do you draw the line between freedom and self-interest? And what is self-interest? What is its relationship to thought and to time? Please, all these questions are involved in freedom. Bearing in mind that freedom is not fulfilling one’s own ambitions, greed, envy, and so on. What is the relationship of self-interest with regard to freedom? You know what self-interest is? Self-interest may hide under every stone of our life – right? Are we talking together? Are you quite sure we are talking together? Not somebody higher up but we are all sitting on the same level. Alstublieft, we bespreken dingen samen. U luistert, als ik dat mag zeggen, niet naar een man op het podium. Hij is volstrekt niet belangrijk. En de spreker meent dit oprecht. Hij, de spreker, is niet belangrijk. Maar misschien kunt u luisteren naar wat hij zegt. Zoals twee vrienden dat doen die dingen zeer serieus bespreken. Dus wat is de relatie tussen vrijheid en eigenbelang? Waar trek je de grens tussen vrijheid en eigenbelang? En wat is eigenbelang? Wat is de relatie daarvan tot denken en tot tijd? Alstublieft, al die vragen hebben met vrijheid te maken. Als u in gedachten houdt dat vrijheid niet het vervullen is van... uw eigen ambities, hebzucht, jaloezie, enzovoort, wat is dan de relatie tussen eigenbelang en vrijheid? Weet u wat eigenbelang is? Eigenbelang kan schuilgaan onder elke steen in ons leven. Zo is het toch? Praten we samen? Weet u zeker dat wij samen praten? Niet met een verheven iemand, maar dat we op hetzelfde niveau zitten.
13:46 What is self-interest? Can one consciously, deliberately enquire into that? How deep, how superficial, where it is necessary, where it totally, completely, has no place at all? You understand my question? We are together questioning. Self-interest has brought about a great deal of confusion in the world, a great deal of disorder, confusion, conflict. Whether that self-interest be identified with a country, with a community, with a family, or with God, with the beliefs, the faiths, and so on, it is all self-interest, seeking enlightenment – for God’s sake, as though you can seek it. Also in that search there is the self-interest, and also there is self-interest when you build a house, have insurance, mortgages. And the self-interest is encouraged commercially. And also by all religions: they talk about liberation but self-interest first. And we have to live in this world, we have to function, have to earn money, have children, be married or not married. And living in this world of the twentieth century, how deep or how superficial, is our self-interest? It is important to enquire into this. Self-interest divides people – right? We and they, you and I, my interest opposed to your interest, my family interests oppose your family interests, your country, my country in which I have invested a great deal of emotion and physical interest for which I am willing to fight and kill, which is war. And we invest our interest in ideas, faith, beliefs, dogmas, in rituals, and so on – this whole cycle. At the root of it there is a great deal of self-interest. Wat is eigenbelang? Kunt u dat bewust, weloverwogen onderzoeken? Hoe diep zit het? Hoe oppervlakkig is het? Waar is het noodzakelijk en waar is het helemaal niet op haar plaats? Begrijpt u mijn vraag? Wij vragen ons dat samen af. Eigenbelang heeft veel verwarring in de wereld veroorzaakt, veel wanorde, verwarring en conflict. Ongeacht of dat eigenbelang wordt geïdentificeerd met een land, een gemeenschap, een familie of met God, geloof, godsdiensten, enzovoort. Het is allemaal eigenbelang; streven naar verlichting. In hemelsnaam, alsof je dat kunt nastreven! In dat streven zit ook eigenbelang. En er is ook eigenbelang... wanneer u een huis bouwt, u zich verzekert of een hypotheek neemt. Eigenbelang wordt commercieel gestimuleerd. En wordt ook door alle religies aangemoedigd: ze praten over bevrijding maar zetten eigenbelang op de eerste plaats. We moeten in deze wereld leven. We moeten functioneren. We moeten geld verdienen, kinderen hebben, al dan niet getrouwd zijn. En hoe diep of oppervlakkig zit eigenbelang... in ons leven in de twintigste eeuw? Het is belangrijk dit te onderzoeken. Eigenbelang verdeelt mensen. Zo is het toch? Wij en zij, u en ik, mijn belang tegenover uw belang, mijn familiebelangen tegenover uw familiebelangen, uw land tegenover... mijn land waarin ik veel emoties en belang heb geïnvesteerd, waarvoor ik wil vechten en doden, wat oorlog betekent. Wij investeren ons belang in denkbeelden, geloof, religies, dogma's, rituelen, enzovoort - die hele cyclus. Aan de basis daarvan ligt heel veel eigenbelang.
17:38 Now, can one live in this world daily, clearly, with self-interest where it is necessary – please, I am using this word carefully – where it is physically necessary, and psychologically, inwardly, it is totally abandoned? Is that possible? You understand? Are we together? Is it possible for each one of us living here in a very, very complex society, competitive, divided by agreement and disagreement, faith opposing another faith, this great division that is going on, not only individually but collectively, and living in this world, where do we draw the line between self-interest and no self-interest whatsoever psychologically? Can we do that? You can talk about it endlessly, as we like to go to talks and lectures and listen to somebody, but here we have to observe together, you have to not only listen to each other verbally but also deeply, inwardly, find out, extensively, not just my self-interest, extensively, wholly, where self-interest lies. And inwardly, psychologically, can one live without any kind of muttering of self-interest, of the self, the ‘me’, which is the essence of self-interest? Another can’t explain, or say: this is self-interest, this is not self-interest, that would be terrible. But one can find out for oneself, either very carefully enquiring, step by step, hesitantly, not coming to any conclusion and find out for oneself. Because there is nobody who is going to help us. I think this we must be completely assured of: nobody is going to help us. They may pretend and you may pretend, but the actuality is: after these two and half million years or 40,000 years we are still seeking help, and we are stuck. We are coming to the end of our tether. Zijn wij in deze wereld in staat om dagelijks... ondubbelzinnig te leven? Met eigenbelang... alleen daar waar het noodzakelijk is - ik gebruik dat woord voorzichtig - alleen waar het lichámelijk nodig is en waar het psychisch, innerlijk, totaal wordt opgegeven? Is dat mogelijk? Begrijpt u? Praten we er samen over? Is het mogelijk voor ieder van ons, zoals we leven in deze zeer, zeer... complexe, prestatiegerichte wereld, verdeeld door instemming en afkeuring, het ene geloof tegenover het andere, de enorme verdeeldheid die er is, - niet alleen individueel maar ook collectief - is het mogelijk om in zo'n wereld de grens te trekken tussen... eigenbelang en psychisch geen enkel eigenbelang? Kunnen we dat? Je kunt er eindeloos over praten als je naar gesprekken en lezingen gaat, of als je naar iemand luistert. Maar hier moeten we het samen observeren. We moeten niet alleen verbaal naar elkaar luisteren, maar ook diepgaand, innerlijk grondig uitzoeken, niet enkel waar mijn eigenbelang ligt, maar grondig, volledig uitzoeken waar eigenbelang in algemenere zin ligt. En kunt u innerlijk, psychisch, leven... zonder de geringste fluistering van eigenbelang, van het zelf, het 'ik', dat de essentie is van eigenbelang? Niemand kan je dat uitleggen. Niemand kan je zeggen: dit is eigenbelang... dat is geen eigenbelang. Dat zou verschrikkelijk zijn. Maar je kunt het voor jezelf uitzoeken. Zeer aandachtig, stap voor stap, zonder tot een besluit... of conclusie te komen. En het zo voor jezelf ontdekken. Want er is niemand die ons gaat helpen. Ik denk dat we daar volledig van overtuigd moeten zijn: niemand gaat ons helpen. Zij kunnen doen alsof ze u helpen, en u ook, maar de werkelijkheid is... dat we na die 2,5 miljoen of 40.000 jaar... we nog steeds hulp zoeken en dat we muurvast zitten. We raken uitgeput.
22:05 And in the enquiry into self-interest we have to go into the question also: what is freedom and freedom implies love, freedom does not mean irresponsibility, doing exactly what one wants which has brought about such a mess in the world. And also, what relationship is self-interest to thought? We went into the question of time the other day, and also thought, thinking. Shall we go into it briefly, what time and thought – need we? It is no good repeating it over and over again, it gets rather monotonous, for the speaker at least. So he has to vary the words, the special phrasing, the silence between the phrases, all that is implied not to be bored for the speaker. But if you merely listen to words, words, words, and not act, then we will be left only with ashes. Bij het onderzoeken van eigenbelang moeten we ook ingaan op de vraag... wat vrijheid is. Vrijheid impliceert liefde. Vrijheid betekent niet... onverantwoordelijkheid of precies doen wat je wilt. Dat heeft zoveel rotzooi in de wereld gebracht. Wat is de relatie tussen eigenbelang en denken? Onlangs gingen we in op de vraag van tijd en ook van denken, nadenken. Zullen we nog even kort ingaan op wat tijd en denken is? Is dat nodig? Het heeft geen zin dat alsmaar te herhalen. Het wordt nogal monotoon. In ieder geval voor de spreker. Hij moet dus woorden variëren, bijzondere bewoordingen en... de stilte tussen de zinsdelen kiezen, zodat de spreker zich niet verveelt. Maar als je alleen maar naar woorden luistert... en niet handelt dan blijft slechts as over.
24:13 Time, as we said, is part of evolution of the brain, two and a half million years. Time is also sunrise, sunset. Time also is hope – I hope, one hopes. Time also is remembrance. Time is also all the knowledge, experience that one has gathered, which is knowledge, both scientific, personal, collective, racial, and so on. Time is tradition. And thought is based on knowledge, which is the outcome of experience, whether that experience be personal, collective, racial or traditional, it is still knowledge. And knowledge is always limited either in the infinite future or infinite past, because knowledge is essentially put together through experience, adding more and more to what already has been known. That is what the scientists are doing. That is what we are doing, adding more and more. So knowledge is always limited, always. The past, present and future. And time is a process of this accumulation called knowledge. We needed time to go to the moon, time to think it out, time to co-operate collectively, and so on. So time-thought are not separate, they are one single movement. All right? Are we going together? Or it is all just words? Zoals we zeiden maakt tijd deel uit van de evolutie van het brein. Al 2,5 miljoen jaar lang maakt het daarvan deel uit. Tijd is ook zonsopgang en zonsondergang. Tijd is ook hoop: ik hoop, men hoopt. Tijd is ook herinnering. Tijd is ook alle kennis en ervaring die je hebt opgedaan. De wetenschappelijke, persoonlijke, collectieve, raciale ervaring die je hebt opgedaan is kennis. Tijd is traditie. En denken is gebaseerd op kennis, die weer voortvloeit uit ervaring. Of die ervaring nu persoonlijk, collectief... raciaal of traditioneel is, het blijft kennis. En kennis is altijd beperkt, hetzij in de meest verre toekomst... hetzij in het meest verre verleden. Want kennis is in essentie... opgebouwd uit ervaring, die voortdurend toevoegt aan de bestaande kennis. Dat is wat de wetenschappers doen. Dat is wat wij doen, steeds maar meer toevoegen. En dus is kennis altijd beperkt, altijd. Het verleden, het heden en de toekomst. Tijd is het proces van deze opeenstapeling en dat wordt kennis genoemd. We hadden tijd nodig om naar de maan te gaan, tijd om dat te bedenken, tijd om samen te werken, enzovoort. Dus tijd/denken zijn niet verschillend, zij vormen één enkele beweging. Zo is het toch? Trekken we hierin samen op? Of zijn het alleen maar woorden?
27:06 So time is not only the past, the present and the future, the present modifying the past and therefore the future, the future of tomorrow is what I am today. So now, that is, the moment that you are sitting there as you are listening, as you are paying perhaps attention, the now contains all time. So if one really deeply, profoundly understands that, then change is totally meaningless. You are what you are now. And to remain with that, not say, ‘Well I hope to change it’, ‘I will become this. I am violent but I will be later non-violent’. You understand what we are talking about? We are together in this? Don’t be puzzled, it is very, very simple. It is really terribly simple if you come to look at it. I am violent today. I have been violent for the last 2.5 million years, so have you. We have been violent – right? We have tried to cover it over with words, with explanations, with logical conclusions, but we are still violent, killing each other, hurting each other, both physically and psychologically, competitive, barbarous – right? We are violent people. All that is going on in the world, throwing bombs, the terrorists, all the horrible things that are happening to the animals, to other human beings. Don’t you know all this? Right? We know all this. We are violent people. If there is no transformation now, now, at this moment, at this second, tomorrow you will still be violent – right? That is logical, reasonable. Do pay a little attention to this if you don’t mind. If I am angry, hating, antagonistic now, I will be the same tomorrow – right? It is obvious. So the now contains the past, the present and the future. So any change implies a movement in time – right? I am this but I will be that. That means time, which means I have really not captured the significance of time. But if I remain with ‘what is’ completely, without any single movement away from that, that which I observe, hold, stay with, is me. Violence is not separate from me, I am violent. Anger is not separate from me, I am anger. Greed, envy – I am that. But we have separated it, therefore there is conflict. This is all very simple, I don’t have to... It is clear between us somewhat? Not, I am making it clear to you. You are making the thing clear for yourself so it is not you understand what is being said or the speaker explains what he means, or you can say, ‘I don’t understand you’. You are not understanding the speaker, you are understanding yourself, you are looking at yourself, if you are not too depressed, if you are not too lazy, if you are not too concerned with superficial things. Dus tijd is niet alleen het verleden, het heden en de toekomst. Het heden dat het verleden verandert en bijgevolg de toekomst. De toekomst van morgen is wat ik vandaag ben. Dus terwijl u nu hier zit, terwijl u luistert, terwijl u misschien oplet, bevat 'het nu' alle tijd. Als u dat werkelijk diepgaand begrijpt... dan heeft verandering totaal geen betekenis. U bent wat u nú bent. En de kwestie is daarbij te blijven en niet te zeggen: 'Nou ja, ik hoop dat ik het verander... ik zal dit worden, ik ben gewelddadig, maar later word ik geweldloos.' Begrijpt u waar we over praten? Trekken we hierin samen op? Wees niet verward. Het is heel eenvoudig. Het is echt verschrikkelijk eenvoudig zodra u er eenmaal goed naar kijkt. Vandaag ben ik gewelddadig. Ik ben al 2,5 miljoen jaar gewelddadig, net zoals u. We waren gewelddadig. Zo is het toch? We hebben geprobeerd het te verhullen met woorden, met verklaringen en... met logische conclusies. Maar we zijn nog steeds gewelddadig. We doden elkaar, verwonden elkaar zowel lichamelijk als geestelijk. We zijn competitief en barbaars. Zo is het toch? Wij zijn gewelddadige mensen. Alles wat er in de wereld gebeurt: het gooien van bommen, de terroristen, alle verschrikkelijke dingen... die de dieren worden aangedaan en die andere mensen worden aangedaan. Weet u dat allemaal niet? Zo is het toch? Wij weten dat allemaal. Wij zijn gewelddadige mensen. Als er nu geen verandering plaatsvindt, nú, op dit moment, in deze seconde, dan zult u morgen nog steeds gewelddadig zijn. Dat is logisch, redelijk. Besteed hier aandacht aan als u wilt. Als ik nu boos, haatdragend of vijandig ben.. dan zal ik dat morgen ook zijn. Zo is het toch? Dat is zonneklaar. Dus het nu bevat het verleden, het heden en de toekomst. Dus elke verandering impliceert een beweging in de tijd. Ik ben dit, maar ik zal dat zijn. Dat betekent tijd... en dat betekent dat ik het belang van tijd niet echt vat. Maar als ik volledig blijf bij 'wat is', zonder één enkele beweging weg... van wat ik waarneem, dan ben ik datgene wat ik waarneem, vasthoud, waar ik bij blijf. Dat bén ik. Geweld staat niet los van mij. Ik ben gewelddadig. Boosheid staat niet los van mij. Ik ben boos. Hebzuchtig, jaloers, dat bén ik. Maar we hebben het gescheiden en daarom is er conflict. Dit is allemaal erg eenvoudig. Ik hoef niet... Is het een beetje duidelijk tussen ons? Niet dat ik het u duidelijk maak. U maakt het uzelf duidelijk. Het is dus niet zo dat u begrijpt... wat er wordt gezegd of dat de spreker uitlegt wat hij bedoelt... of dat u kunt zeggen: 'Ik begrijp u niet'. U begrijpt niet de spreker, maar u begrijpt uzelf. U kijkt naar uzelf. Tenminste als u niet te depressief bent, als u niet... te lui bent, als u zich niet teveel inlaat met oppervlakkige dingen.
32:54 So time, thought, self-interest, and in all this cycle there is no freedom, obviously. Where there is self-interest there can never be freedom. It is so obvious. So simple if you look at it. And the more simple it is, the more subtle, the more extraordinary depth it has. Dus tijd/denken, eigenbelang, in die hele cyclus... is er geen enkele vrijheid. Dat is duidelijk. Daar waar eigenbelang is kan nooit vrijheid zijn. Dat is zonneklaar. Het is zo eenvoudig als je er naar kijkt. En hoe eenvoudiger het is, des te subtieler is het... en des te meer buitengewone diepte heeft het.
33:37 We also ought to talk over together the whole acquisitive, pleasurable, gratifying process – all right? You are willing to go into all this? Don’t say, ‘Yep!’ It is like digging in the earth to find gold; you don’t find gold scratching the earth, superficially scratching, you have to dig, you have to go down very, very deeply. Not up in the air, in the sky but you are the entire humanity, as we said the other day. So you don’t have to look for another to help you, or to help you to dig or to go into yourself, you are that, you are the whole mankind because what you think millions of others think, think, not what they think about – thinking. Thinking is common to all mankind, whether they are scientists, whether they are Buddhists or Tibetans or God knows what else. They all think. They all have pleasure, sexually, or pleasure in attachment, in possession, pleasure in achieving position, money, glory, fame, and all that business. And all human beings, whatever race, colour, prejudice, religion, they all go through pleasure, pain, anxiety, uncertainty and sorrow – right? So it is not your particular sorrow only, it is not your own particular pleasure, it is the pleasure of mankind. Right? We have always sought pleasure, physically, psychologically, and if we do not find it there, we invent something extra-territorial, little green men! Sorry to laugh about it. Pleasure in acquisition, possession – I possess you, you possess me – think it over, look at it. And that pleasure is always clouded over with fear. So, pleasure, fear, self-interest, time, thought are all one movement, not separate movements – right? We moeten ook praten over het hele hebberige, genoeglijke, bevredigende proces. Is dat goed? Bent u bereid op dit alles in te gaan? Zeg niet: 'Yep!' (gelach) Het is net zoiets als graven in de grond op zoek naar goud. U vindt geen goud door oppervlakkig in de grond te krabben. U moet graven, u moet heel diep graven! Niet in de lucht of in de hemel. En zoals we onlangs hebben gezegd... bent u het geheel van de mensheid. Dus u hoeft niet naar een ander te kijken voor hulp bij het graven... of bij het in uzelf gaan, u bent dat, u bent het geheel van de mensheid. Want wat u denkt, denken miljoenen anderen ook. Denken, niet waaraan ze denken, maar dénken. Denken doet de hele mensheid, of het nu wetenschappers zijn, Boeddhisten, Tibetanen of God weet wat nog meer. Ze denken allemaal. Ze hebben allemaal genot. Genot van sex, van gehechtheid of van bezit. Genot van iets bereiken, van geld, eer, roem en al dat gedoe. En alle mensen ongeacht hun ras, kleur, vooroordeel of religie... hebben allemaal genot, pijn, angst, onzekerheid en verdriet. Dus het is niet alleen uw eigen persoonlijke verdriet, niet uw eigen... persoonlijke genot, het is het genot van de mensheid. Zo is het toch? We hebben altijd genot nagestreefd, fysiek, psychisch en als we het... daar niet vinden bedenken we iets buitenaards... zoals kleine groene mannetjes! Neem me niet kwalijk dat ik daar grapjes over maak. Genot van verwerven, van bezit, ik bezit u, u bezit mij. Denk erover na, kijk ernaar. En dat genot wordt altijd overschaduwd door angst. Dus genot, angst, eigenbelang, tijd en denken zijn allemaal... één beweging, niet afzonderlijke bewegingen. Zo is het toch?
37:55 And also we ought to enquire into what is suffering, why man from time beyond time has suffered. They’ve done everything on God’s earth to escape from suffering, not only physical suffering, but much more important, psychological suffering. And in spite of all religions, one particular religion worshipping death, suffering, as they do in Christianity, and other religions having other escapes, they have never, man has never, or woman, has never solved this problem. They bear with it, they tolerate it, they get crippled by it, they become psychopathic, shed tears. And suffering is common to the whole lot of us in different forms. Either it becomes exaggerated, or you just shed tears and keep it to yourself and carry on. And there is always this killing of each other. Right? Thousands, millions upon millions have shed tears, the brutality of it all, the insanity of war, building armaments while millions and millions starve – I don’t have to go into all that. It is all very clear. One nationality fighting another nationality, another group of human beings like yourself, you may call yourself British, Indian, or other label, but you are human beings first. En we moeten ook onderzoeken wat lijden is... en waarom mensen sinds onheuglijke tijden hebben geleden. Ze hebben álles op Gods aarde gedaan om aan het lijden te ontsnappen. Niet alleen aan fysiek lijden, maar ook... en dat is veel belangrijker, aan psychisch lijden. En ondanks alle religies... - er is een religie die de dood... en het lijden aanbidt, zoals ze in het christendom doen, en andere religies hebben andere ontsnappingsmiddelen - heeft man noch vrouw ooit dit probleem opgelost. Ze nemen het voor lief, verdragen het, raken erdoor verlamd, worden psychopathisch, vergieten tranen. En lijden in verschillende vormen is normaal voor ons allemaal. Of het wordt overdreven, of je huilt en houdt het voor jezelf en gaat door met je leven. En altijd maar weer dat vermoorden van elkaar. Zo is het toch? Duizenden, miljoenen hebben gehuild, de wreedheid van dat alles. De waanzin van oorlog en bewapening terwijl miljoenen... en miljoenen van honger sterven. Ik hoef niet op dat alles in te gaan. Het is allemaal heel duidelijk. De ene nationaliteit die de andere bestrijdt, dat wil zeggen een andere... groep mensen zoals uzelf. U kunt uzelf Brits, Indiaas noemen... of uzelf een ander etiket geven, maar u bent allereerst mens. Dus is de vraag: bestaat er een einde aan oorlog, of liever aan lijden?
40:59 So we are asking, is there an end to war, end to suffering – not to war. As long as we are separate, as a family, as a community or a clique, as a nation, religious, and so on, this division is going to create always, perpetually conflict. You and me. We and they. This is our game we have been playing. First tribal, limited, now it is global. So we are asking ourselves: is there an end to sorrow? Put this question seriously to yourself. Because where there is sorrow there cannot be love. There can be sympathy, pity, tolerance, empathy, but generosity, pity, sympathy is not love. Love may contain all that or have all that but the parts don’t make the whole. You can collect all the sympathy, empathy, kindness, generosity, friendship, but that is not love. Zolang we als familie, als gemeenschap, als kliek, als volk, religie, enzovoort gescheiden zijn, zal deze verdeling altijd en voortdurend conflict scheppen. U en ik. Wij en zij. Dat is ons spel dat we hebben gespeeld. Eerst beperkte het zich tot het stamverband en nu is het wereldomvattend. Dus we vragen ons af: is er een einde aan verdriet? Stel deze vraag in alle ernst aan uzelf. Want waar verdriet is kan geen liefde zijn. Wel kan daar sympathie, medelijden, verdraagzaamheid en empathie zijn. Maar gulheid, medelijden, sympathie is geen liefde. Liefde kan dat alles omvatten... of dat alles in zich hebben, maar de delen maken niet het geheel. U kunt alle sympathie, empathie, vriendelijkheid, gulheid en vriendschap verzamelen, maar dat is geen liefde. Is er dan een einde aan verdriet?
42:56 So, is there an end to sorrow? And this requires immense, a great deal of energy to go into it, not just say, ‘Well, I will think about it’. Thinking may be the factor of sorrow. My son is dead and I have got his photograph on the mantelpiece or on the piano in a silver frame, I remember. Remembrance is a process of thought. Of course. Thinking how we enjoyed the sunset together, how we walked in the forest, laughing, skipping, and he is gone. But the remembrance of him goes on. And that remembrance may be the factor of sorrow. I don’t want to admit my son is dead, gone. To admit such a fact is to admit utter loneliness. And we don’t want to face this fact of being utterly by oneself. And so I look for another. I rely for my happiness, satisfaction, sexually or otherwise, – look to another. And I play the same game over and over again. But I have not ended sorrow, not I, the speaker, but we have not ended sorrow. Sorrow is not only self-pity, self-interest, but also the loss of that which I have had, the loss, the failure to fulfil, to achieve, to gain something which I have worked for, not only physically, but psychologically, inwardly. All this is implied in sorrow and much more. And we are asking of ourselves, nobody is putting this question or demand this challenge to you, but you are asking this of yourself whether sorrow can end. Not only the sorrow of oneself, where it is there in oneself, but also the sorrow of mankind, of which you are. That means no killing of another, no psychologically wounding another. Yes, sirs! As we said, where there is sorrow there cannot be love, which is a fact. Het vergt immens veel energie om daarop in te gaan, niet alleen te zeggen: 'Goed, ik zal erover nadenken.' Want denken kan wel eens de factor zijn die verdriet veroorzaakt. Mijn zoon is dood en ik heb zijn foto in een zilveren lijst op de... schoorsteenmantel op de piano staan. Ik herinner mij hem. Herinnering is een proces van het denken. Natuurlijk is dat zo. Eraan denken hoe we samen genoten van de zonsondergang, hoe we lachend door het bos liepen. En hij is heengegaan... maar de herinnering aan hem gaat door. En die herinnering kan de factor zijn die verdriet veroorzaakt. Ik wil niet toegeven dat mijn zoon dood is, weg is. Zo'n feit toegeven, is het toegeven van volstrekte eenzaamheid. En we willen het feit dat we volstrekt alleen zijn niet onder ogen zien. En dus zoek ik iemand anders... op wie ik kan rekenen voor mijn geluk, mijn bevrediging... - sexueel of anderszins - daarvoor kijk ik naar een ander. En ik speel hetzelfde spelletje steeds weer opnieuw. Maar aan het verdriet heb ik geen einde gemaakt - ik bedoel niet ik, de spreker - maar wij hebben geen einde gemaakt aan het verdriet. Verdriet is niet alleen zelfmedelijden, eigenbelang, maar ook het verlies van wat ik had, het verlies, het niet kunnen beantwoorden, niet bereiken, niet verwerven waarvoor... ik gewerkt heb. Niet alleen fysiek maar ook psychisch, innerlijk. Dit alles en nog veel meer ligt besloten in verdriet. En we stellen ónszelf die vraag. Niemand stelt u die vraag, of vraagt om uitleg aan u. Maar u stelt úzelf die vraag... of er een einde aan verdriet kan komen. Niet alleen aan uw eigen verdriet, daar waar het in u zelf is, maar ook aan het verdriet van de mensheid, van wat u bent. Dat betekent elkaar niet vermoorden, elkaar niet psychisch verwonden. Ja, mensen! Zoals we hebben gezegd: waar verdriet is... kan geen liefde zijn. Dat is een feit.
47:18 So we ought to enquire or look – not enquire, but look – what is love. That word has been so used, so spat upon, dirtied and made ugly. ‘I love my country’, ‘I love my god’, ‘I am devoted, I pray for love’. Right? ‘I am not loved but I want to be loved’ – the love poems. Is love sensation? Please ask yourself all these questions. Is love a continuation and remembrance of pleasure? Is love desire? You know what desire is? May I go into it briefly? What is desire, by which you are driven and riven, torn apart – what is that thing called desire? Not to suppress it, not to transmute it or do something with it, but what is the movement of desire, how does it come about? Are you putting these questions to yourself or do you want the speaker to explain? For God’s sake! Let’s go into it. Dus we moeten onderzoeken - of beter gezegd kijken - wat liefde is. Dat woord is zo vaak misbruikt, besmeurd, bevuild en lelijk gemaakt. 'Ik houd van mijn land', 'ik houd van mijn god', 'ik ben toegewijd, ik bid voor liefde', 'ik ben niet geliefd maar ik wil geliefd zijn' - liefdesgedichten. Is liefde een gevoel? Stel alstublieft al deze vragen aan uzelf. Is liefde het voortduren en herinneren van genot? Is liefde verlangen? U weet wat verlangen is? Mag ik daar kort op ingaan? Wat is verlangen, waardoor je gedreven, gespleten en verscheurd wordt? Wat is dat iets dat we verlangen noemen? Het gaat er niet om het te onderdrukken, of in iets anders om te zetten of er iets mee te doen. Maar om de vraag wat het mechanisme van verlangen is? Hoe het ontstaat. Stelt u deze vragen aan uzelf... of wilt u dat de spreker het uitlegt? In godsnaam! Laten we er op ingaan.
49:43 We live by sensation, whether physical sensation or psychological sensation. Sensation is part of response, part of comparison, and so on, sensation, I sense, feel, I sense the atmosphere, good or bad. Sensation – right? That sensation comes about through seeing, touching, hearing, and then what happens after sensation? Oh, come on, sirs! Thought comes in and uses that sensation as an image – right? I see a nice house, or a garden, or a nice picture, or furniture, or a nice woman and there is sensation, the seeing, the observing. The observing, contact, then sensation comes. Unless there is sensation we are paralysed, as most of us are! We are paralysed if we don’t have sensation, in our legs, in our hands, all the rest of it. So sensation, then what happens? Thought takes sensation and makes that into an image – right? I see you beautifully dressed, clean, healthy, bright, good, a good brain, and all the rest of that. I see that, the way you talk, the way you do this and that, and so on. Then thought says, I wish I were like him, or her. At that moment desire is born – right? Sensation, then desire – then thought giving shape to that sensation. And if there is an interval between sensation and thought, then you can go into it much more, but not now. You understand? Are we somewhat together in this? You see, sirs, our difficulty is, we are so complex in our thinking, so want to find out, always looking, looking, looking, finding an answer to problems, solutions and ‘how am I to do this’. We are never simple. Not physically, for God’s sake, don’t reduce it to having some food, or little clothes, or food, or eating one meal, and all that. What is that kind of food that’s called – I have forgotten the name of it, you know, from Japan, what is the name of it? Wij leven op gewaarwordingen, of die nu lichamelijk of psychisch zijn. Gewaarwording maakt deel uit van reacties, vergelijkingen, enzovoort; ik besef, ik voel, ik proef de sfeer, goed of slecht. Gewaarwording. Die gewaarwording ontstaat door zien, aanraken, horen. En wat gebeurt er dan na de gewaarwording? O, kom op mensen! Het denken begint en gebruikt die gewaarwording als een beeld. Ik zie een mooi huis, een tuin, een mooi schilderij, meubels, of een mooie vrouw en dan is er gewaarwording, zien, observeren. Er is observeren, contact, en vervolgens komt er een gewaarwording. Als er geen gewaarwording is, zijn we verlamd - zoals de meesten van ons! We zijn verlamd als we niets gewaarworden in onze benen, in onze handen, enzovoort. Dus wat gebeurt er na de gewaarwording? Het denken neemt de gewaarwording en maakt er een beeld van. Ik zie u, prachtig gekleed, schoon, gezond, helder, fatsoenlijk, slim, enzovoort. Ik zie de manier waarop u praat, de manier waarop u iets doet, enzovoort. Dan zegt het denken: ik zou willen dat ik net zo was als hij of zij. Op dat moment wordt het verlangen geboren. Zo is het toch? Eerst gewaarwording en vervolgens... geeft het denken vorm aan die gewaarwording. En als er een pauze is tussen gewaarwording en denken... dan kunt u er veel dieper op ingaan, maar nu niet. Begrijpt u? Trekken we hier samen in op? Weet u, ons probleem is dat we zo complex zijn in ons denken. Alles willen we uitzoeken, altijd maar weer een antwoord... proberen te vinden op problemen: 'Hoe moet ik dit doen?' We zijn nooit simpel. Ik bedoel niet lichamelijk, in hemelsnaam, zoals minder eten, of weinig kleren of slechts één maaltijd per dag, enzovoort. Wat is de naam van dat voedsel? Ik ben vergeten hoe het heet. Het komt uit Japan. Wat is de naam daarvan?
53:47 Audience: Macrobiotic.

K: Macrobiotic, that’s it. Go crazy on that. As one goes crazy about Yoga, and all the rest of it, Tai Chi – you know, we play. We are not playing. This isn’t a fantasy. This is something you are hooked in. This is our life, our everyday lonely, ugly, little life. 		Publiek: Macrobiotisch.

K: Macrobiotisch, dat is het. Word daar maar gek van! (gelach) Zoals mensen gek worden van yoga, enzovoort. T'ai Chi. Weet u, we spelen. Wij spelen niet. Dit is geen fantasie. Dit is iets waaraan u vast zit. Dit is ons leven. Ons dagelijkse, eenzame, lelijke, kleine leven.
54:37 So what is love? Can love exist where there is hate and fear, where there is competition and comparison, where there is conformity, agreeing or disagreeing? Go into all this, sir. Or is love nothing to do with all this? Is love something in the brain, inside the skull? Or is it something entirely beyond thought and time? And where there is self-interest there cannot be love. Obviously, sir, you can see all this for yourself. Then what relationship has love to sorrow? And can love be compassion, not only I love you, you love me? Love is not yours or mine, it is love. Right? I may be married, have children, sex, and all the rest of it. In all that there may be tenderness, generosity, politeness, kindliness, yielding, tolerating – all that is not love. So compassion and love are not separate, they are one. And can one live like that? You understand? Can one have this in one’s life, not in abstract moments or in moments when you are sitting by yourself on the sofa or walking in the woods: a flash, a scent, a perfume that seems for a second to transform your whole existence. Can we live our daily life with that perfume? For that compassion has its own intelligence, not the compassion of a man going out to India or to Africa and do some missionary work, or helping the poor, desperate poor, that is not love. Where there is love there is absolute freedom, not to do what you like, not to assert yourself or convert others. All that kind of silly stuff! Dus wat is liefde? Kan er liefde zijn waar sprake is van haat, angst, competitie, vergelijking, aanpassing en instemming of afkeuring? Kijk naar dat alles, mensen. Of heeft liefde niets met dat alles van doen? Is liefde iets dat in het brein zit, in de schedel? Of is het iets dat volledig buiten denken en tijd is? Waar eigenbelang is, daar kan geen liefde zijn. Dat is duidelijk, u kunt dat zelf zien. Dus hoe verhoudt liefde zich tot verdriet? En kan liefde mededogen zijn, niet enkel: 'Ik hou van jou, jij houdt van mij'. Liefde is niet van jou of van mij, het is liefde. Zo is het toch? Ik kan getrouwd zijn, kinderen, seks, enzovoort hebben. In dat alles kan sprake zijn van tederheid, mildheid, beleefdheid, vriendelijkheid, meegaandheid... en verdraagzaamheid. Maar dat alles is geen liefde. Dus mededogen en liefde zijn niet gescheiden, ze zijn één. En kun je op die manier leven? Begrijpt u? Kun je dit in je leven hebben? Niet zo nu en dan, of wanneer je alleen op een bank zit, of in het bos wandelt en er een flits, een spoor, een parfum is... dat een moment lang je hele bestaan lijkt te transformeren. Kunnen we een dagelijks leven leiden met dat parfum? Want dat mededogen heeft haar eigen intelligentie. Niet het mededogen van iemand die naar India of Afrika gaat, om daar... missiewerk te doen of de armen... en vertwijfelden te helpen - dat is geen liefde. Waar liefde is, daar is absolute vrijheid. Niet de vrijheid om te doen wat je wilt, jezelf te bewijzen of anderen te bekeren. Al dat onzinnige gedoe! Die intelligentie is niet de intelligentie van het denken.
58:40 So that intelligence is not the intelligence of thought – right? One needs a great deal of intelligence, a tremendous lot of intelligence to go to the moon or to put a submarine together, to build a computer – right? That is partial intelligence. The scientist, the painter, poet, the ordinary person who bakes a bread – that is part intelligence, it is not complete intelligence. And that holistic intelligence, the whole quality of that intelligence can only come about with the ending of sorrow and love, and that acts, not the action which is partial, brought about by thought and time. Je moet heel veel intelligentie hebben... om naar de maan te gaan, of om een duikboot of computer te bouwen. Maar dat is slechts gedeeltelijke intelligentie. De wetenschapper, de schilder, de dichter, de gewone mens die brood bakt, dat is gedeeltelijke intelligentie, dat is geen volledige intelligentie. Die allesomvattende intelligentie, de kwaliteit van die intelligentie... kan alleen ontstaan wanneer verdriet eindigt en er liefde is die handelt. Niet het gedeeltelijke handelen dat voortvloeit uit denken en tijd.
1:00:19 May we get up? Or shall we sit still? We can’t hold hands but we can sit quietly for a few minutes. Shall we? Good. Not meditate. Sit quietly. Will you kindly get up? Then the speaker will get up. Zullen we opstaan? Of zullen we stil blijven zitten? We kunnen elkaars handen niet vasthouden. Maar we kunnen een paar minuten stil zitten. Zullen we dat doen? Toehoorders: Ja.

K: Goed. Niet mediteren. (gelach) Gewoon stil zitten. Wilt u alstublieft opstaan? Dan staat de spreker ook op.