Krishnamurti Subtitles home


OJ77T2 - De bron van conflicten
Tweede openbare toespraak
Ojai, VS
3 april 1977



0:22 May we go on with what we were talking about yesterday morning? We were talking about security and the importance of security, both physiological security and the search and the demand and the eagerness to find psychological security – the security of dependence on another, on an idea, with a group or with a nation, and such desire for psychological security invariably brings about division among people. We went into that, very carefully, yesterday and I hope you won’t mind if I don’t go through it again because I want to talk about several other things. Zullen we verder gaan met waar we het gisterochtend over hadden? We hadden het over veiligheid, het belang van veiligheid, zowel fysieke veiligheid als de zoektocht, de behoefte en de drang om psychologische veiligheid te vinden, - de veiligheid van het afhankelijk zijn van elkaar, van een denkbeeld, samen met een groep of een volk, en zo'n verlangen naar psychologische veiligheid brengt echter telkens weer onderlinge verdeeldheid met zich mee. We zijn hier gisteren zorgvuldig op ingegaan, dus hopelijk vindt u het niet erg als ik dit niet opnieuw met u doorneem, want ik wil het over enkele andere zaken hebben.
1:53 I’m sure most of you will understand the importance of leisure, because it’s only when you have leisure that you learn. The meaning of that word ‘leisure,’ according to a very good dictionary, means not having any occupation, at the time when we are talking over together. Not to be occupied all the time, psychologically, physically or intellectually, just have plenty of leisure so that one can learn. That’s really the meaning of a school, where one can learn easily, without conflict, when your mind is not occupied with so many other problems. So, if I may suggest this morning, and during the rest of the other mornings that we meet here, that you are not occupied, that your minds are not filled with problems, anxieties, occupations, trying to solve problems. But that we are here together to have actually leisure, so that, when we talk over things together, as we’re going to, that leisure, which is the mind not being occupied, not chattering, not trying to find out, just having plenty of leisure so that, in that state, one can learn. Ik weet zeker dat de meesten het het belang van vrije tijd begrijpen, want leren vindt alleen plaats als je vrij bent. De betekenis van dat woord 'vrije tijd', volgens een goed woordenboek, betekent 'nergens mee bezig zijn', zoals wanneer we samen iets bespreken. Niet de hele tijd bezig zijn, psychologisch, fysiek of verstandelijk, maar veel 'vrijheid' hebben, zodat je kunt leren. Dat is eigenlijk de bedoeling van een school, waar je op je gemak kunt leren, zonder conflict, als je geest niet bezig is met allerlei problemen. Dus ik stel voor dat u deze morgen, en de volgende ochtenden wanneer we elkaar ontmoeten, dat u niet bezig bent, dat uw geest niet vol zit met problemen, angsten, activiteiten, terwijl u problemen probeert op te lossen. Maar dat we hier bij elkaar zijn om echt 'vrij' te zijn, zodat, wanneer we zaken gaan bespreken, we vrij zijn, wat betekent dat de geest nergens mee bezig is, niet kwettert, niet probeert ergens achter te komen, maar veel 'vrijheid' heeft, zodat we in die toestand kunnen leren.
4:14 There are two types of learning: either memorise what is being said, which is what most of us call learning, or learning through observation and therefore not storing it up as a memory and then looking, observing through memory. I’m going to explain it. As we said, there are two types of learning: one is to learn something by heart so that you store it up in the brain and act according to that knowledge, skilfully or not skilfully. That’s what most of us do. When we go to school, college and university we store up a great deal of information called knowledge, and according to that knowledge act, beneficially for oneself or for society, skilfully or incapable of acting, simply, directly. That’s one type of learning, with which we are all very familiar, which we do all the time. Every experience is stored up as knowledge, and acted according to that… action taking place according to that knowledge. So, that’s very clear. I expect most of us, it is so. Then there is another kind of learning, which, probably, you’re not quite accustomed to, because we are such slaves to habits, to tradition, to every form of conformity. There is the other type of learning, as we were saying, which is to observe. Observation implies, to see without the accompaniment of previous knowledge; to look at something, as though for the first time, afresh. And if you observe things afresh, then there is not the cultivation of memory, because each time you observe, and through that observation you learn, store it up as memory, then the next time you observe, you are observing through the pattern of memory, therefore you see never anything fresh. Right? You’ve understood? I wonder – I’ll go on. We’ll go into it. Er zijn twee manieren om te leren: ofwel u onthoudt wat er is gezegd, wat de meesten van ons leren noemen, ofwel u leert door waarneming en daarom slaat u het niet op als een herinnering waarna u het bekijkt, waarneemt via de herinnering. Ik zal het uitleggen. Zoals ik zei, zijn er twee soorten leren: de ene is door iets uit het hoofd te leren zodat u het in uw brein kunt opslaan en volgens die kennis kunt handelen, bekwaam of niet bekwaam. Dat doen de meesten van ons zo. Als we naar school gaan, hogeschool of universiteit, slaan we enorm veel informatie op die we kennis noemen, en handelen we overeenkomstig die kennis, ten behoeve van onszelf of de maatschappij, bekwaam of als dat niet lukt, eenvoudig, direct te handelen. Dat is één soort leren, waar we allemaal vertrouwd mee zijn, die we steeds weer toepassen. Elke ervaring wordt opgeslagen als kennis, en handelt daarnaar ... er wordt gehandeld overeenkomstig die kennis. Dat is dus duidelijk. Voor de meesten hoop ik, het is gewoon zo. Dan is er die andere manier van leren, waar u wellicht niet zo vertrouwd mee bent, omdat we zo verslaafd zijn aan gewoonten, tradities, aan elke vorm van conformiteit. Er is dus die andere manier van leren, wat waarnemen is. Waarneming betekent kijken, zonder de aanwezigheid van bestaande kennis; naar iets kijken alsof het voor het eerst is, helemaal nieuw. En als u de dingen als nieuw bekijkt, wordt de herinnering niet gecultiveerd, want elke keer als u waarneemt, leert u iets leert van die waarneming, en slaat u het op als herinnering, als u het dan de volgende keer waarneemt, neemt u het waar via het patroon van de herinnering. Daarom ziet u nooit iets nieuws. Nietwaar? Heeft u het begrepen? Ik vraag het me af - ik zal verder gaan. We gaan er dieper op in.
8:08 So, as we were saying, leisure is extraordinarily important – not to have a mind that’s constantly occupied, constantly chattering. Because it’s only in that unoccupied mind a new seed of learning can take place. Which is entirely different from the memory, cultivating memory, storing up as knowledge and acting from that knowledge. As we were saying, there’s another kind of learning, which is to observe – the tree, the skies, the mountains, the beauty of the mountains, the light among the leaves. And that observation, if stored up as memory, will prevent the next observation being fresh. You get this point? It’s quite simple. That is, if you observe your wife or your girlfriend or boyfriend, if you observe, can you observe without the previous recording of the incidents and all the rest of it, in that particular relationship. If you observe or watch the other without the previous knowledge, then you learn much more. I wonder if you’re understanding what I’m talking about. Am I conveying anything or nothing at all? Zoals ik dus zei, is vrije tijd buitengewoon belangrijk - over een geest beschikken die niet voortdurend bezig is, voortdurend aan het kwebbelen is. Want alleen in zo'n vrije geest kan het nieuwe leren ontkiemen. Wat totaal iets anders is dan het cultiveren van herinneringen, het opslaan van kennis en het handelen op basis van die kennis. Zoals ik zei, is er een andere manier van leren, en dat is waarnemen - de boom, de lucht, de bergen, de schoonheid van de bergen, het licht tussen de bladeren. Als die waarneming wordt opgeslagen als herinnering, verhindert het dat de volgende waarneming nieuw zal zijn. Begrijpt u dit? Het is tamelijk eenvoudig. Anders gezegd, als u uw vrouw of vriend of vriendin waarneemt, als u goed kijkt, kunt u dan waarnemen zonder wat u eerder heeft geregistreerd aan voorvallen en aan wat er allemaal is gebeurd, in die specifieke relatie? Als u waarneemt of kijkt naar die ander zonder die voorafgaande kennis, leert u veel meer. Ik vraag me af of u begrijpt waar ik het over heb. Komt het bij u over of helemaal niet?
10:42 You see, for me, the most important thing is – among a great many other things – is to observe. And we mean by observe, observing, not to have the division between the observer and the observed. Most of us have this division. The observer who is the total summation of past experiences, knowledge and all that, which is the past, then that past observes, so there is a division between the observer and the observed. That is the source of conflict. Right? I wonder if you see this. Kijk, voor mij is het allerbelangrijkst - naast heel veel andere zaken - om waar te nemen. En wat ik bedoel met waarnemen, is waarnemen zonder onderscheid te maken tussen de waarnemer en wat hij waarneemt. De meesten maken dit onderscheid. De waarnemer die de hele optelsom is van voorbije ervaringen, kennis en zo, wat het verleden is, die dit verleden vervolgens waarneemt, zo is er dus een onderscheid tussen de waarnemer en wat hij waarneemt. Dat is de bron van conflict. Nietwaar? Ik vraag me af of u dit snapt.
11:55 As we said yesterday, wherever there is division, there must be conflict: between races, between people, between two individuals, husband, wife, boy or girl, nations, divisions of belief, divisions of churches – any form of division, must bring about conflict. That’s clear. Now, is it possible not to have that conflict at all, right through one’s life? You understand my question? We traditionally accept this conflict, this struggle, this everlasting fight, not only physiologically, that is, to survive, but also psychologically: the good and the bad, and so on, so on – the division. So, is it at all possible to live a life without a single effort? Because, if there is constant effort, there is no peace. Right? Please, we’re communicating with each other, you’re not listening to a speaker, agreeing or disagreeing, but we are sharing the thing, together, we’re travelling together, we are concerned about all this, together. Therefore it is ours, not mine or – it’s ours. Zoals ik gisteren zei, waar onderscheid is, is onvermijdelijk conflict tussen rassen, tussen mensen, tussen individuen, man, vrouw, jongen of meisje, volken, onderscheid in geloof, onderscheid in kerken - elke vorm van onderscheid veroorzaakt altijd conflict. Dat is duidelijk. Welnu, is het mogelijk om helemaal geen conflict te hebben, in je hele leven? Begrijpt u mijn vraag? Traditiegetrouw accepteren we dit conflict, deze worsteling, dit eeuwige gevecht, niet alleen op fysiek gebied, ik bedoel om te overleven, maar ook op psychologisch gebied: het goede en het kwade, enzovoort - het onderscheid. Is het dus überhaupt mogelijk om een leven te leiden zonder enige inspanning? Als je je immers steeds moet inspannen, is er geen rust, nietwaar? Alstublieft, we zijn met elkaar in gesprek, u luistert niet naar een spreker, bent het met hem eens of oneens, maar we delen iets met elkaar, samen, we zijn samen op reis, we voelen ons betrokken bij dit alles, gezamenlijk. Daarom is het van ons, niet van mij of - het is van ons.
14:04 So, we’re asking, as man has lived centuries upon centuries a life of battle, conflict, both outwardly and inwardly, constant struggle to achieve, and then fear of losing, dropping. You all are familiar with all this. Now, we’re asking, is it possible not to have any conflict or even a shadow of conflict in one’s life? Otherwise you can never have peace. You may talk endlessly about peace, but there will be no peace as long as man is conditioned to the acceptance of conflict. So, we’re asking, is it possible to live a life, in daily life, in all strata of life, both outwardly and inwardly, a life that is absolutely without conflict? Dus vraag ik u, omdat de mens eeuwenlang heeft geleefd in strijd, in conflict, zowel uiterlijk als innerlijk, een voortdurende strijd om iets te bereiken, met de angst om het te verliezen, het op te geven - u bent hier allemaal mee vertrouwd - welnu, ik vraag u, is het mogelijk geen enkel conflict te hebben of zelfs maar een spoor van conflict in uw leven? Anders zult u nooit vrede hebben. U kunt eindeloos over vrede praten, maar er zal geen vrede zijn zolang de mens geconditioneerd is om het conflict te accepteren. Dus ik vraag u, is het mogelijk een leven te leiden, in alle aspecten van het dagelijks leven, zowel uiterlijk als innerlijk, een leven waarin totaal geen conflict voorkomt?
15:29 Now, when you listen to that, don’t please, if I may suggest, accept it or deny it. Don’t say, ‘It is not possible.’ Or say, ‘It is possible.’ If you say it is possible, then it’s just an idea and therefore valueless. But if you say, ‘It is not possible,’ then you block yourself. Right? So, we are together investigating this question. And investigation can only take place when you have leisure. Right? Leisure being, your mind not being occupied with other problems. We are here, together. Because you have leisure this morning you came, near or far… from far and, together, having leisure, which means a mind that is not occupied with daily problems, and therefore willing to learn and see if that is possible to live that way, all one’s days. Right? Are we meeting each other, somewhere? Not verbally, I hope, but actually, because it’s our problem. Because life is becoming more and more difficult. Mere survival, physical survival is becoming enormously difficult: overpopulation, national divisions, economic inequalities, you know, all the rest that is happening. Life is becoming extraordinarily difficult. Welnu, als u hiernaar luistert, stel ik voor dat u dit alstublieft niet aanneemt of afwijst. Zeg niet: "Het is onmogelijk". Of zeg niet: "Het is mogelijk". Als u zegt dat het mogelijk is, is dat slechts een idee en daarom waardeloos. Maar als u zegt: "Het is onmogelijk", blokkeert u zichzelf. Nietwaar? We onderzoeken dit vraagstuk dus samen. En het onderzoek kan alleen plaatsvinden als u 'vrij' bent. Nietwaar? Vrij zijn houdt in dat uw geest niet bezig is met andere problemen. We zijn hier bij elkaar, omdat u vanmorgen vrij had en hierheen kwam, van dichtbij of van ver, en we zijn samen vrij, wat betekent dat de geest niet bezig is met dagelijkse problemen en daarom bereid is om te leren en te kijken of het mogelijk is om altijd op zo'n manier te leven. Nietwaar? Ontmoeten we elkaar, enigszins? Niet verbaal, hoop ik, maar werkelijk, omdat het ons probleem is. Omdat het leven steeds moeilijker wordt. Alleen overleven al, fysiek overleven is enorm moeilijk geworden: overbevolking, scheiding der naties, economische ongelijkheid, u weet wel wat er zoal gaande is. Het leven wordt buitengewoon moeilijk.
17:31 And the mere physical survival, one is conditioned to the fact that one must make tremendous effort to achieve a position and hold it. You know all this. And, if you don’t hold it, if you don’t struggle, you might lose everything, you might be crushed, you might fall down, and all that. So, we’re asking a very, very serious question – do, please, give your attention to it – is it possible to live without a single shadow of conflict? Conflict exists when there is division: the ‘me’ and the ‘you,’ ‘we’ and ‘they’ – the American, the Russian, the ideologies of this group and the ideologies of that group, and so on, so on. Psychologically first, which is most important, not physiologically. If one understands, very deeply the nature and the structure of conflict, psychologically and, perhaps, end it there, then you will be able to deal with the physiological factor. But, if you’re only concerned with the physiological factor, biological factor, to survive, then you’ll find it enormously difficult. You can’t, probably, do it at all. En bij het pure fysieke overleven is men gewend aan het feit dat men een enorme inspanning moet leveren om een positie te bereiken en deze vast te houden. U weet het allemaal wel. En als u deze positie niet vasthoudt, als u er niet voor strijdt, zou u alles kunnen verliezen, kunt u kapot gemaakt worden, kunt u aan de grond komen te zitten, noem maar op. Ik stel dus een uitermate serieuze vraag - geeft u hier alstublieft uw aandacht aan - is het mogelijk te leven zonder een spoor van conflict? Conflict bestaat als er sprake is van verdeeldheid: het 'ik' en 'jij', het 'wij' en 'zij' - de Amerikanen, de Russen, de ideologieën van de ene groep de ideologieën van de andere, enzovoort, enzovoort. Eerst op psychologisch gebied, wat het allerbelangrijkst is, niet op fysiek gebied. Als je een grondig begrip hebt van de psychologische aard en structuur van conflict, en het daar wellicht kan laten ophouden, zal je in staat zijn het lichamelijke aspect te hanteren. Maar als je alleen bent geïnteresseerd in het lichamelijke aspect, het biologische aspect, het overleven, zal je ontdekken dat dat enorm moeilijk is. U kunt het waarschijnlijk niet allemaal tegelijk doen.
19:23 So, we are concerned, as we have leisure this morning, sitting down together, in a beautiful place with a lot of shadow, green trees and the mountains and the cool breeze – I hope it’s not too cold – and, having leisure, we are examining, exploring together the fact whether one can live a life that is really without conflict and, therefore, with deep care, affection, attention. Right? Have you got the question? So, we ask: why is there this conflict, psychologically? First, psychologically – why? We zijn dus geïnteresseerd, nu we vanmorgen vrij zijn, bij elkaar zitten, op een prachtige plek met veel schaduw, bladrijke bomen, en de bergen, een koel windje - ik hoop dat het niet te koud is - en we onderzoeken en verkennen in alle rust gezamenlijk de vraag of men een leven kan leiden dat echt zonder conflict is en dus met zorgzaamheid, genegenheid en aandacht. Nietwaar? Hebt u de vraag begrepen? Dus ik vraag: waarom is er dit conflict, op psychologisch gebied? Eerst het psychologische - waarom?
20:23 From ancient days, both historically and religiously, and economic and so on, there has been this division between the good and the bad. I do not know if you are aware of the ancient caves in the south of France, north of Africa, in their caves, where there’s a painting, probably, they say it’s 25,000 years old – don’t write to me and tell me, ‘You’re wrong about the date’ – where there is this constant, in symbolic form, the fight between the good and the evil. It existed in Sumeria 7,000 BC and down to the present time – the good opposed to the evil, the righteous and the unrighteous, the angel and the devil. Right? We’re all familiar with this. We are conditioned to this division. Right? And, as we have leisure – and I’m going to insist on that, during this talk – we’re going to investigate the fact whether there is this division, at all. Or, only ‘what is,’ and not its opposite. You understand? There is, suppose, there is anger. That is the fact, that is ‘what is.’ But not to be angry is not a fact. You are meeting my…? So, the fact and the non-fact. That is, the good opposed to the evil. And, we’re asking, why human beings have divided this, how has it come about, this division? God and the devil, you know, the whole mythological, as well as intellectual and so on – why this division? Is it because we look at everything from the past? One of the factors. The past being, all that you have learnt, all that you have experienced, and, living in the past, you look at the present not as the present but from the past. I wonder if you see it. Are we communicating with each other? I do hope... If I’m not, I would like to go over it in a different way. Van oudsher, zowel in historisch als religieus opzicht, economisch opzicht, enzovoort, is er dit onderscheid geweest tussen goed en kwaad. Ik weet niet of u op de hoogte bent van die oude grotten in Zuid-Frankrijk, Noord-Afrika, waar in de grotten schilderingen zijn, van naar verluidt 25.000 jaren oud - schrijf me geen brieven om te vertellen "U hebt zich in de datering vergist" - waar - in symbolische vorm - deze voortdurende strijd tussen goed en kwaad naar voren komt. Het bestond al in Sumeria, 7000 jaar v. C., en is er nog steeds - het goede tegenover het kwade, het deugdzame en het zondige, de engel en de duivel. Nietwaar? We kennen het allemaal. We zijn geconditioneerd om dit onderscheid te maken. Nietwaar? Maar nu we vrij zijn - en ik blijf daar op hameren in deze toespraak - gaan we de vraag onderzoeken of er überhaupt wel sprake is van zo'n onderscheid. Of is er alleen 'wat is', en niet het tegenovergestelde? Begrijpt u? Stel, er is boosheid. Dat is het feit, dat is 'wat er is'. Maar niet boos zijn is geen feit. Snapt u mijn...? Dus het feit en dat wat geen feit is. Dat wil zeggen, het goede tegenover het kwade. En ik vraag, waarom hebben mensen dit gescheiden, hoe is dat tot stand gekomen, die verdeeldheid? Goed en kwaad, u weet wel, zowel de mythologische als de verstandelijke betekenis, enzovoort - waarom deze verdeeldheid? Komt het omdat we alles vanuit het verleden bekijken? Dat is een van de elementen. Het verleden, wat alles omvat wat u heeft geleerd, wat u heeft ervaren, en levend in het verleden kijkt u naar het heden, niet als het hier en nu, maar vanuit het verleden. Ik vraag me af of u dit ziet. Hebben we contact met elkaar? Ik hoop het... Zo niet, dan wil ik het op een andere manier proberen.
24:26 We’re asking why human beings live in this division, therefore, in conflict. We are saying, one of the factors is this constant living in the past, which dictates all our action, which is the factor of the unconscious. I won’t go into that for the moment, but later on. And I hope there’re a lot of prominent psychologists here, analysts, I hope they’ll go along with me slowly. We have never questioned this division. We have accepted it, because we are very traditional by nature, habit, we don’t want anything new. And, that being a factor, other factor is that there is a division between the observer and the observed. When you look at a mountain, you are looking at it as an observer, so there is an observer and the thing observed which you call ‘the mountain.’ The word is not the thing. Right? The word ‘mountain’ is not the mountain. But, to us, the word is very important. So, when you look at that, instantly, the response is, ‘That’s a mountain’ – the word. Now, can you look at that mountain, at that thing called ‘mountain’ without the word? Because the word is a factor of division. I wonder if you’re getting all this. When you say, ‘It’s my wife,’ the word ‘my’ creates the division. We’ll go into it when we talk about relationship. So, one of the factors of this division is the word, the name. And the word and the name is a memory, is part of thought. And, when we look at a thing, – the man or the woman, or the mountain, the tree, whatever it is, division takes place when the name, the memory, thought comes into being. Right? So, is there an observation without the word, without the name, without the attachment to that particular form and symbol, and to observe without all that? De vraag is waarom mensen met deze verdeeldheid leven, en daarom in conflict zijn. Volgens mij is dus één van de elementen het voortdurend leven in het verleden, dat al ons handelen bepaalt, wat een element is van het onbewuste. Ik zal daar nu niet op ingaan, dat komt later. En ik hoop dat er hier veel vooraanstaande psychologen zijn, psychoanalytici, ik hoop dat zij me stap voor stap zullen volgen. We hebben nooit vragen gesteld bij deze verdeeldheid. We hebben die aanvaard, omdat we van nature zeer traditioneel zijn, gewoontegetrouw, we willen niet iets nieuws. Dat is één element, een ander element is dat er een onderscheid is tussen de waarnemer en wat hij waarneemt. Als je naar een berg kijkt, kijk je ernaar als een waarnemer, dus heb je een waarnemer en het object dat hij waarneemt, dat u 'de berg' noemt. Het woord is niet het object. Nietwaar? Het woord 'de berg' is niet de berg. Maar voor ons is het woord erg belangrijk. Dus als u daarnaar kijkt reageert u onmiddellijk met "Dat is een berg" - het woord. Welnu, kunt u naar die berg kijken, naar dat object genaamd 'berg' zonder het woord? Omdat het woord een element is van verdeeldheid. Ik vraag me af of u dit allemaal snapt. Als u zegt: "Het is mijn vrouw", schept het woordje 'mijn' verdeeldheid. We zullen hier verder op ingaan als we over relaties spreken. Dus één van de elementen van deze verdeeldheid is het woord, de naam. En het woord en de naam is een herinnering, een onderdeel van het denken. Dus als we naar een object kijken, - de man of vrouw, of de berg, de boom, wat dan ook, is er verdeeldheid zodra de naam, de herinnering, het denken naar boven komt. Nietwaar? Welnu, bestaat er een waarneming zonder het woord, zonder de naam, zonder de verbinding met dat bepaalde soort of symbool, en kun je zonder dat alles waarnemen?
28:26 Is this getting difficult? So, can you observe without the observer, who’s the past? You understand? Who is the past, who is the essence of all the memories, experiences, the reactions and so on, which is the past, and look at something without the past, without the observer? When you do that, there is only the observed, so there is no division. You understand? And so no conflict, psychologically. Are you doing it or are you just memorising what is being said? Can you look at your girlfriend or wife or whatever, your nearest intimate friend, can you look, observe her or him, without the name, the word, and all the experiences that you have gathered in that relationship, which is memory, which is the past, and look? And, when you so look, what takes place? Then you’re looking at him or her for the first time. You understand? For God’s sake, get this! Don’t please learn it, but actually, as you are… leisure and as we are talking over something which is tremendously important, and learning implies doing it now, not tomorrow, not another day. So that the observer is the observed. Therefore, there is only the observed. I wonder if you get this. Nobody’s going to tell you all these things – no books, no gurus, no philosophers. You have to learn this from yourself. And you can only learn this from yourself when you have time, leisure, the mind not being occupied with all kinds of things. Begint het moeilijk te worden? Kunt u dus waarnemen zonder de waarnemer, die het verleden is? Begrijpt u? Die het verleden is, die de neerslag is van alle herinneringen, ervaringen, de reacties erop, enzovoort, wat het verleden is, dus naar iets kijken zonder het verleden, zonder de waarnemer? Als u dat doet, is er alleen dát wat u waarneemt, dan is er geen verdeeldheid. Begrijpt u? Dan is er geen conflict, psychologisch. Doet u dit nu of leert u uit uw hoofd wat er wordt gezegd? Kunt u naar uw vriendin of vrouw of wie dan ook kijken, uw beste vriend, kunt u hem of haar waarnemen, zonder de naam, het woord, zonder alle ervaringen die u in die relatie heeft opgedaan, wat herinneringen zijn, het verleden, en kijken? En als u zo kijkt, wat gebeurt er dan? Dan kijkt u naar hem of haar voor de eerste keer. Begrijpt u? In hemelsnaam, krijg het eens door! Leer het alstublieft niet, maar doe het nu, terwijl u ontspannen bent, terwijl we over iets praten wat buitengewoon belangrijk is, want leren houdt in dat u dat nu doet, niet morgen, niet een andere keer. Dat dus de waarnemer is wat hij waarneemt. Daarom is er alleen wat hij waarneemt. Ik vraag me af of u dit snapt. NIemand gaat u al die dingen vertellen - geen boek, geen goeroe, geen filosoof. U kunt dit alleen van uzelf leren. En u kunt dit alleen van uzelf leren als u de tijd neemt, rustig bent, uw geest niet bezig is met van alles en nog wat.
31:29 So, we are saying, it is possible to live a life that is completely, psychologically, free from all conflict. Has it happened to you? Please, this is not group therapy, which is an abomination to me, personally, exposing our dirty laundry to each other, which has no meaning. But what we are actually doing, is learning, not memorising, but learning, observing the fact. And the fact will do everything if you let the fact alone. You understand? So, the fact is that human beings live in the past, and, therefore, there is always division between the past and the present, and the future. The past, being, time. So, we’re saying, as long as – if I may go a little further – as long as there is a time interval in your observation, between the observer and the observed, there must be conflict. Please, don’t agree with me. See, find out, if this is an actual fact, to you. If you have really understood this, not verbally, but are actually doing it, because we’re talking about a very, very serious problem which is conflict, struggle in life. And, when you do not struggle, you think you’re lost, and thereby, be afraid of losing, which is another form of conflict. So, if you really have gone into this with the speaker, together, and discovered for yourself, not from the speaker but discovered it for yourself, that, as long as there is a division between the observer, the image-maker and the fact, which has no image but only fact, as long as there is division, there must be everlasting conflict. That’s a law. And can that conflict be ended? And we’re pointing out or talking about it and learning that it can end. Ik zeg dus dat het mogelijk is een leven te leiden dat psychologisch helemaal vrij is van conflict. Is dit bij u gebeurd? Alstublieft, dit is geen groepstherapie, wat ik persoonlijk afschuwelijk vind, je vuile was buiten hangen, wat niets te betekenen heeft. Maar waar we echt mee bezig zijn, is leren, niet onthouden, maar leren, de feiten waarnemen. En de feiten spreken voor zich, indien u het daarbij laat. Begrijpt u? Welnu, het is een feit dat mensen in het verleden leven, en dat er daarom altijd verdeeldheid heerst tussen het verleden, het heden en de toekomst. Het verleden, dat tijd is. Dus ik zeg - als ik wat verder mag gaan - zolang er een tijdsonderbreking zit in uw waarneming, tussen de waarnemer en de waarneming, moet er sprake zijn van conflict. Weest u het alstublieft niet met me eens. Kijk, zoek uit of dit bij u echt zo is. Of u dit werkelijk begrepen heeft, niet alleen verbaal maar door het echt te doen, want we hebben het over een zeer ernstig probleem, namelijk conflict, de strijd in het leven. En u denkt dat, als u geen strijd levert, u verloren bent, dus eigenlijk bent u bang om te verliezen, wat een andere vorm van conflict is. Als u zich hierin dus echt heeft verdiept, samen met de spreker, en voor uzelf heeft ontdekt, niet omdat de spreker het zegt, maar het voor uzelf heeft ontdekt, dat zolang er een verdeeldheid is tussen de waarnemer, de beeldvormer en het feit, dat geen beeld heeft, slechts het feit is, zolang er verdeeldheid heerst, zal er voortdurend conflict bestaan. Dat is een wetmatigheid. En kan dat conflict tot een einde komen? En ik probeer duidelijk te maken, of erover te spreken en te ontdekken of er een einde aan kan komen.
35:35 So, when there is a psychological ending of suffering, ending of conflict, which is part of suffering, then how does that apply to our livelihood? How does that apply in our relationship with each other? Right? You are following? I don’t know if you’re understanding or not. Can I go on? If this is a fact, that you, as a human being who is the world and the world is you, which we went into yesterday, very carefully, if this is a fact, that you have really… that you are actually, now, living a life in which there is psychologically no conflict, whatsoever, then how does that ending of psychological struggle, with all its conflicts, pain, anxiety, fear, how does that apply to our daily living? You understand? To our daily going to the office, etc. What’s your answer? If this is a fact to you, that you have ended psychological conflict, then how will you live a life without conflict, outwardly? Als er dus een psychologisch einde komt aan het lijden, een einde aan het conflict, dat deel uitmaakt van het lijden, welk effect heeft dat op de manier waarop u de kost verdient? Welk effect heeft dat op onze relaties met elkaar? Nietwaar? Begrijpt u dit? Ik weet niet of u het begrijpt of niet. Zal ik doorgaan? Als dit een feit is dat u, als menselijk wezen die de wereld bent en de wereld bent u, wat we gisteren uitvoerig hebben behandeld, als dit een feit is dat u werkelijk, dat u echt, op dit moment, een leven leidt waarin psychologisch geen enkel conflict is, op welke manier heeft dan dit beëindigen van psychologische strijd, met al zijn conflicten, pijn, bezorgdheid, angst, welk effect heeft dit op uw dagelijks leven? Begrijpt u? Op ons dagelijkse gang naar kantoor, enzovoort. Wat is uw antwoord? Als dit voor u een feit is dat u psychologisch het conflict heeft beëindigd, hoe ziet uw leven zonder conflict er dan uiterlijk uit?
37:37 Questioner: (Inaudible) Vrager: (onhoorbaar)
37:38 Krishnamurti: No, please, don’t answer me, because we’ll have a discussion about this, a dialogue about all these matters, the day after tomorrow – every Tuesday and Thursday. So, this is a conversation between two people where only one person is conversing. Because we’ll get lost, otherwise. And I hope you don’t mind. It’s quite amusing, one person… K: Nee, geef alstublieft geen antwoord, omdat we overmorgen een dicussie zullen voeren, een dialoog over al deze zaken - iedere dinsdag en donderdag. Dit is dus een gesprek tussen twee mensen waar slechts één persoon spreekt. Omdat we anders zullen afdwalen. Ik hoop dat u dat niet erg vindt. Het is wel grappig, één persoon...
38:27 What am I to do, if I live this kind of life? No conflict, inwardly. Do you know what that means? When there is no conflict inside, there’s no conflict outside, because there is no division between the inner and the outer. You understand? It’s like ebb and flow, the sea coming in and the sea going out, but when there is this, psychologically, no conflict, the ebb going out, also no conflict. You understand? What shall I do? I have to earn a livelihood, unfortunately. Personally, I don’t. I don’t because I’ve no problem about earning a livelihood. But you have a problem about earning a livelihood. Why haven’t I a problem about not earning a livelihood? Because – very simple. You’re all waiting? You’re a strange people, all right! I’ve no problem because I don’t mind what happens. You understand? I don’t mind if I fail or succeed. I don’t mind if I have money or not money. Personally, I have no money, thank God. I don’t want money, but I need food and clothes and shelter, and if somebody gives me, it’s all right. If somebody doesn’t, I live where I am. You understand my question? I have no problem because I don’t demand anything from anybody or from life. Wat moet ik doen, als ik zo'n leven leid? Zonder innerlijk conflict. Weet u wat dat betekent? Als je van binnen zonder conflict bent, is er uiterlijk ook geen conflict, omdat er geen scheiding is tussen het innerlijke en het uiterlijke. Begrijpt u? Het is als eb en vloed, de zee gaat inwaarts en weer terug, maar als er psychologisch geen conflict is, is er bij eb ook geen conflict. Begrijpt u? Wat staat mij te doen? Ik moet helaas in mijn levensonderhoud voorzien. Persoonlijk doe ik dat niet. Ik doe dat niet want ik heb geen probleem met het voorzien in mijn levensonderhoud. Maar u heeft een probleem wat betreft de kost verdienen. Waarom is het voor mij geen probleem dat ik geen geld verdien? Omdat - heel eenvoudig. U wacht allemaal? Jullie zijn rare mensen! Ik heb er geen probleem mee omdat het mij niet uitmaakt wat er gebeurt. Begrijpt u? Het maakt mij niet uit of ik misluk of slaag. Het maakt mij niet uit of ik geld heb of niet. Persoonlijk heb ik geen geld, goddank. Ik hoef ook geen geld, maar ik heb wel eten, kleren en onderdak nodig, en als iemand mij dat geeft, is het goed. Als dat niet zo is, leef ik waar ik ben. Begrijpt u mijn vraag? Ik heb geen probleem omdat ik niets verlang van niemand of van het leven.
41:51 I wonder if you understand this. So, I’ve explained, but my way of living is entirely different from yours, so... So, if I had to earn a livelihood, what shall I do? Having, psychologically, no conflict of any kind. You know what that means? How has it happened that I have no conflict? Is it a theory? Is it a desire which has been fulfilled? Is it an illusion? Is it something that I’ve hypnotised myself into? You understand all my questions? Or, is it an absolute, irrevocable fact, which nobody can touch? It is inviolate. You know what ‘inviolate’ means? That which cannot be damaged, which cannot be touched. So, if that is so, then what shall we do together – it is together – what shall we do together to earn a livelihood? Because there is no conflict, therefore there is no ambition. Because there is no conflict, there is no desire to be something. Right? Because there’s no conflict, because inwardly there is absolute, something which is inviolable, which cannot be touched, which cannot be damaged, then I don’t depend, psychologically, on another. Therefore, there is no conformity, no imitation and all that. Ik vraag me af of u dit begrijpt. Welnu, ik heb het uitgelegd, maar mijn manier van leven is totaal anders dan dat van u, dus... Welnu, als ik in mijn levensonderhoud moet voorzien, wat zal ik doen? Terwijl ik geen enkel psychologisch conflict heb. Weet u wat dat betekent? Hoe is het gekomen dat ik geen conflict heb? Door een theorie? Door een verlangen dat is vervuld? Is het een illusie? Komt het omdat ik mezelf heb gehypnotiseerd? Begrijpt u al deze vragen? Of is het een absoluut, onherroepelijk feit, waar niemand aan kan komen? Het is onaantastbaar. Weet u wat 'onaantastbaar' betekent? Datgene wat niet beschadigd kan worden, waar niemand aan kan komen. Dus als dat zo is, wat zullen we dan samen doen - echt samen - wat zullen we samen doen om in ons levensonderhoud te voorzien? Want als er geen conflict is, is er ook geen sprake van ambitie. Als er geen conflict is, is er ook geen wens om iets te worden. Nietwaar? Want als er geen conflict is, omdat er innerlijk iets is wat absoluut, wat onaantastbaar is, waar niemand aan kan komen, wat niet beschadigd kan worden, ben ik psychologisch niet afhankelijk van iemand anders. Daarom zal ik me niet aanpassen, niet iemand nadoen, en dergelijke.
44:27 So, not having all that, then I will do what I can in the world. Be a gardener, a cook – anything. You understand? But, we are so heavily conditioned to success and failure. Success in the world – money, position, prestige, you know, all that, and that’s what we are struggling for. But, if none of that exists, – you understand what takes place in a human being? In consciousness, in human consciousness, which is so heavily conditioned – right? – heavily conditioned to success and the fear of failure. To be something not only outwardly but inwardly. That’s why you accept all the gurus, because you hope he’ll lead you to some illumination, some kind of illusory nonsense. Not that there is not something absolutely true, but nobody can lead you to it. So, our whole consciousness, or most of it, is conditioned to accept to live a life of constant struggle, because we want to achieve, we want to become, we want to play a certain part, we want to fulfil, we want – you know – which all implies the denial – please listen to this – the denial of ‘what is’ and the acceptance of ‘what should be.’ Because we deny ‘what is,’ and have created the ideal of ‘what should be,’ there is conflict. But to observe actually ‘what is,’ which means you have no opposite, only ‘what is.’ Als ik daar dus geen last van heb, dan kan ik doen wat ik wil in de wereld. Een tuinman zijn, een kok - wat dan ook. Begrijpt u? Maar we zijn zo zwaar geconditioneerd om succes te hebben of te mislukken. Succes in de wereld - geld, status, aanzien, u kent dat allemaal wel, en daar vechten we allemaal voor. Maar als dat er allemaal niet is, - begrijpt u - wat gebeurt er dan met een mens? In het bewustzijn, in het menselijk bewustzijn, dat zo enorm geconditioneerd is - nietwaar? - enorm bepaald door succes en de angst om te mislukken. Iemand te worden, niet alleen uiterlijk maar innerlijk. Daarom accepteert u al die goeroes, omdat u hoopt dat hij u naar een soort verlichting zal leiden, een soort denkbeeldige onzin. Niet dat er niet iets bestaat dat absoluut waar is, maar niemand kan u ernaar toe leiden. Dus ons hele bewustzijn, of het grootste deel ervan, is geconditioneerd om een leven van voortdurende strijd te accepteren, omdat we iets willen bereiken, iets willen worden, we willen een bepaalde rol spelen, we willen slagen, we willen - weet u - wat allemaal de ontkenning inhoudt - luister hier alstublieft naar - de ontkenning van 'wat is' en de aanvaarding van 'wat zou moeten zijn'. Omdat we ontkennen 'wat is', en het ideaal hebben gecreëerd van 'wat zou moeten zijn', is er sprake van conflict. Maar werkelijk waarnemen 'wat is' betekent dat er geen tegenstelling is, alleen 'wat is'.
47:28 Look, if you observe violence, the word ‘violence’ is already contaminated, the very word, because there is people who approve of it, people who don’t approve of it, so it’s already warped. So we have to, take, for instance, violence. And the whole philosophy of non-violence, both politically, religiously and all the rest of it. That is, there is violence and its opposite, non-violence. The opposite exists because you know violence. Right? Come on, sirs. And the opposite has its root in ‘what is.’ Right? So, we think by having an opposite, by some extraordinary method or means, we’ll get rid of the ‘what is.’ Which is, ‘what is’ and ‘what should be.’ To achieve ‘what should be,’ you need time. See what we go through, – the misery, the conflict, the absurdity of all this. ‘What is’ is violence and ‘what should be’ is non-violence. So, we say we need time to achieve non-violence, because I’m conditioned to violence and to non-violence – I must have time, I must make an effort, I must struggle to be non-violent. That’s the philosophy, that’s the conditioning, that’s the tradition – the good and the bad. Kijk, als u geweld observeert, het woord 'geweld' is al besmet, alleen het woord al, want er zijn mensen die het goedkeuren en mensen die het afkeuren, het is dus al vertekend. We moeten dus - neem bijvoorbeeld geweld. en de hele filosofie van geweldloosheid, zowel politiek, religieus, en nog veel meer. Dat wil dus zeggen, er is geweld en het tegengestelde, geweldloosheid. Het tegengestelde bestaat omdat je weet wat geweld is. Nietwaar? Kom op, mensen. En het tegengestelde heeft zijn wortels in het 'wat is'. Nietwaar? We denken dus als we het tegengestelde hebben gekregen, via speciale methoden of middelen, dat we van het 'wat is' afkomen. Maar dan heb je 'wat is' en 'wat zou moeten zijn'. Om het 'wat zou moeten zijn' te bereiken heb je tijd nodig. Kijk waar we doorheen gaan, - de ellende, de conflicten, het absurde van dit alles. Het 'wat is' is geweld en het 'wat zou moeten zijn' is geweldloosheid. We zeggen dus dat we tijd nodig hebben om geweldloosheid te verwerven, omdat ik gewend ben aan geweld en geweldloosheid - ik heb tijd nodig, ik moet er moeite voor doen, ik moet vechten om geweldloos te worden. Dat is de filosofie, dat is de conditionering, dat is de traditie - het goede en het kwade.
49:30 Now, can you put away the opposite and just look at violence, which is the fact? The non-violence is not a fact. Right? Are we meeting each other? Non-violence is an idea, is a concept, is a conclusion. But the fact is violence, that you’re angry, that you hate somebody, that you want to hurt people, anger, jealousy – all that is the implication of violence. That’s the fact. Now, can you observe that fact, without introducing its opposite? You understand? Then you have the energy, which is being wasted in trying to achieve the opposite, you’ve all that energy to observe ‘what is.’ In that observation there is no conflict. I wonder if you get all this. Right? Welnu, kun je het tegengestelde opzij zetten en alleen kijken naar geweld, wat het feit is? Geweldloosheid is geen feit. Nietwaar? Hebben we contact met elkaar? Geweldloosheid is een denkbeeld, een concept, een gevolgtrekking. Maar het feit is dat er geweld is, dat je kwaad bent, dat je iemand haat, dat je mensen iets wilt aandoen, woede, jaloezie - dat hoort allemaal bij geweld. Dat is een feit. Welnu, kun je dit feit waarnemen, zonder de tegenstelling erbij te halen? Begrijpt u? Dan heeft u de energie, die verspild wordt in de poging het tegengestelde te verwerven, u beschikt over al die energie om het 'wat is' waar te nemen. In die waarneming bestaat geen conflict. Ik vraag me af of u dit allemaal snapt. Nietwaar?
50:50 So, what will a man do who has understood this extraordinary, complex existence based on violence, conflict, struggle, who is actually free of it, not theoretically about it – actually free, which means no conflict – what shall he do in the world? Will you ask me, or are you asking yourself this question? Will you ask this question – please, listen – will you ask this question, if you are inwardly, psychologically, completely free from conflict? Will you? Obviously not. It’s only the man in conflict who says, ‘If there is no conflict, I will be ended. I will be destroyed by society.’ Because society is based on conflict. But the society is what you have made of it. You have made the society, you are responsible for the society because you are greedy, envious, violent, and society is what you are. So, there is no difference between you and the society. You are society. Right? These are facts. But, when you separate yourself from society and say, ‘I am different from society,’ which is such nonsense, then, if there is complete transformation of the structure of society, which is violence, immorality and all the rest of it, in you, you affect the consciousness of society. And when you are so free, inwardly, will you ever ask that question: what shall I do in the outward world? Do answer it yourself, sir. Find out the answer for yourself. Because inwardly you have completely transformed something which man is conditioned to – this constant battle, battle, battle. Have I answered the question? I’ve answered it for myself, long ago. But, will you put that question to yourself and find out, without any illusion, without any fantasy, without any desire to be or not be, which all brings conflict, find out for yourself the fact of it? That is, a complete transformation, inwardly, of something which man has held as the most important thing, which is struggle, fight, conflict, you know, all the rest of it. Wat zal een mens dus doen die dit buitengewone complexe bestaan heeft begrepen, dat gebaseerd is op geweld, conflict, strijd, die er werkelijk vrij van is, niet in theoretische zin - maar werkelijk vrij, wat betekent zonder conflict - wat zal hij doen in de wereld? Zult u dat aan mij vragen of stelt u deze vraag aan uzelf? Zult u deze vraag stellen - luister alstublieft - zult u zichzelf afvragen of u innerlijk, psychologisch, volledig vrij bent van conflict? Doet u dat? Klaarblijkelijk niet. Het is alleen een mens met conflicten die zegt: "Als er geen conflicten zijn, is het met mij gedaan. De maatschappi zal mij kapotmaken." Omdat de maatschappij gebaseerd is op conflict. Maar de maatschappij is wat u ervan heeft gemaakt. U heeft de maatschappij gemaakt, u bent verantwoordelijk voor de maatschappij omdat u hebzuchtig bent, jaloers, gewelddadig, dus de maatschappij is wat u bent. Er is dus geen verschil tussen u en de maatschappij. U bent de maatschappij. Nietwaar? Dat zijn de feiten. Maar als u zich afscheidt van de maatschappij door te zeggen: "Ik ben anders dan de maatschappij", wat eigenlijk onzin is, maar als er in uzelf een totale transformatie plaatsvindt van de maatschappij, die gewelddadig is, immoreel en wat dies meer zij, beïnvloedt u het bewustzijn van de maatschappij. En als u zo vrij bent, innerlijk, zult u dan nog deze vraag stellen: "Wat zal ik doen in de uiterlijke wereld?" Beantwoord deze vraag zelf, mensen. Zoek het antwoord in uzelf. Want innerlijk heeft u iets volledig getransformeerd, namelijk hoe u bent geconditoneerd - deze voortdurende strijd, strijd en nog eens strijd. Heb ik deze vraag beantwoord? Dat heb ik voor mezelf gedaan, lang geleden. Maar stelt u zichzelf deze vraag eens, en ontdek, zonder enige illusie, zonder enige fantasie, zonder iets wel of niet te willen worden, wat allemaal conflict met zich meebrengt, ontdek voor uzelf de waarheid hiervan. Wat een totale tansformatie betekent in uw innerlijk, van iets wat de mens voor het allerbelangrijkst heeft gehouden, te weten strijd, vechten, conflict, u weet wel wat daarbij hoort.
54:58 So, the next thing is – if I may go on to something else – that our consciousness, if you have observed it and because we have leisure, we can look, now if you observe your consciousness, if you’re aware of your consciousness, that is, are you aware of your consciousness, what you are? If you are aware, then you’ll see that your consciousness is in total – I’m using the word ‘total’ in its absolute sense, not relative sense, in its absolute sense – your consciousness is in total disorder. Right? Are you aware of that fact? To be aware implies… very simple, to be aware – you are aware of the trees, you’re aware of where you’re sitting, I’m aware of the sun on my head, which I don’t like, I’m aware of the various colours and so on – aware outwardly. And, inwardly, to be aware implies to be aware without any distortion. You can’t distort that tree and say, ‘That’s an elephant.’ But you can very easily distort what you see, inwardly. Welnu, het volgende is - als ik ergens anders op in mag gaan - dat ons bewustzijn, als u dat heeft waargenomen, en omdat we ontspannen zijn, kunnen we er nu naar kijken, als u uw bewustzijn waarneemt, als u zich van uw bewustzijn bewust bent, wat betekent, ben u zich bewust van uw bewustzijn, van wie u bent? Als u zich bewust bent, zult u zien dat uw bewustzijn totaal - ik gebruik het woord 'totaal' in de absolute betekenis, niet in betrekkelijke zin, maar in absolute zin - dat uw bewustzijn zich in totale wanorde bevindt. Nietwaar? Bent u zich bewust van dit feit? Bewustzijn houdt in... heel eenvoudig, bewust zijn - u bent zich bewust van de bomen, van waar u nu zit. Ik ben me bewust van de zon op mijn hoofd wat ik niet prettig vind, ik ben me bewust van de verschillende kleuren, enz., uiterlijk bewust. Maar innerlijk bewust zijn houdt in dat je je bewust bent zonder enige vervorming. U kunt die boom niet vervormen en zeggen: "Dat is een olifant". Maar u kunt wel heel gemakkelijk vervormen wat u innerlijk ziet.
57:03 So, to be aware implies to be aware without any distortion of what is going on inside. Right? Are you so aware of your consciousness? If you are, you will find – don’t you find? – that it is contradictory, saying one thing, doing something else, wanting something else. You follow? The total movement, within an area which is so small, and so no space and in that little space there is disorder. Right, sir? Are you aware of this? Dus bewust zijn houdt in: bewust zijn zonder enige vervorming van wat er van binnen gebeurt. Nietwaar? Bent u zich op deze manier bewust van uw bewustzijn? Als dat zo is, zult u ontdekken, nietwaar, dat het in strijd is met zichzelf, het ene zegt en het andere doet, of iets anders wil. Begrijpt u? Het hele proces binnen een heel klein gebied, en dus geen ruimte, en in die kleine ruimte is sprake van wanorde. Nietwaar, mensen? Bent u zich dit bewust?
57:57 What time is it, sirs? Hoe laat is het, mensen?
58:01 Q: Eight past twelve.

K: Twelve? You must be tired at the end of an hour, because this is rather strenuous work. We’ll stop, presently, but let’s go on for a little while about this thing. We’ll pick it up again on Saturday and Sunday – next Saturday and Sunday – which is: are you aware of your consciousness? Are you different from your consciousness? Or, you are that consciousness. Right? That’s simple. You are that consciousness. You’re not different from your consciousness. And are you aware that you are in total disorder? And, ultimately, that disorder leading to neuroticism – obviously. And all the factors of modern society, with psychologists, psychoanalysts, psycho-therapists, you know, all that stuff going on. If you are aware, in the sense, that you watch yourself, which is your consciousness, without any disorder, without any distortion. Is that possible? That is only possible when the observer is the observed. You understand? When the observer is the observed, there is no distortion, he sees ‘what is.’ But if the observer exists, then he distorts what he sees. You understand this question? Is this clear? 		V: Acht minuten over twaalf.

K: Twaalf? U zult wel moe zijn aan het einde van een uur, want het is tamelijk inspannend werk. We zullen gauw stoppen, maar laten we op dit onderwerp nog een klein beetje doorgaan. We komen hierop terug, zaterdag en zondag - aanstaande zaterdag en zondag - het ging erover: bent u zich bewust van uw bewustzijn? Bent u anders dan uw bewustzijn? Of u bent dat bewustzijn. Nietwaar? Dat is eenvoudig. U bent dat bewustzijn. U verschilt niet van uw bewustzijn. Maar bent u er zich bewust van dat u in totale wanorde verkeert? En dat wanorde uiteindelijk tot een neurose kan leiden - natuurlijk. En alle elementen van de moderne maatschappij, met psychologen, psychoanalitici, psychotherapeuten, uw weet wel wat er allemaal gaande is. Als u bewust bent, in de zin dat u zichzelf bekijkt, wat uw bewustzijn is, zonder enige wanorde, zonder enige vervorming, is dat mogelijk? Dat is alleen mogelijk als de waarnemer is wat hij waarneemt. Begrijpt u? Als de waarnemer is wat hij waarneemt, is er geen vervorming, hij ziet 'wat is'. Maar als er sprake is van een waarnemer, dan zal hij vervormen wat hij ziet. Begrijpt u deze vraag? Is dit duidelijk?
1:00:09 So, can you observe… is there an observation of oneself, which is our consciousness, and see the actual fact of its disorder, of one’s disorder, in daily life? Not only outwardly, but much more deeply, inwardly. Outwardly, we are very orderly – some of us, at least – because it is compulsive, it’s becoming more and more… You have to be orderly in order to… etc. – I won’t go into all that. But, inwardly, are you in order? Or, there is disorder? Can you observe this fact? And what takes place when you observe choicelessly, which means without any distortion, what takes place? You understand my question? Because where there is disorder, there must be conflict. Where there is absolute order there is no conflict. And, we’re saying there is an absolute order, not relative order. And that can only come about naturally, easily, without any conflict, only when one is aware of oneself as a consciousness, observe the confusion, the turmoil, the contradiction outwardly and inwardly, and observe without any distortion. Then, out of that comes, naturally, sweetly, easily, an order which is irrevocable. Welnu, kunt u waarnemen... bestaat er een waarneming van jezelf, en dat is ons bewustzijn, waarbij je het echte feit van zijn wanorde ziet, van je eigen wanorde, in het dagelijks leven? Niet alleen uiterlijk, maar veel dieper, innerlijk. Uiterlijk zijn we zeer ordelijk - sommigen van ons tenminste - omdat het dwangmatig is, dat wordt het steeds meer... Je moet wel ordelijk zijn om te... enzovoort - ik ga daar allemaal niet op in. Maar heeft u innerlijk alles op orde? Of heerst er wanorde? Kunt u naar dit feit kijken? En wat gebeurt er als u keuzeloos waarneemt en dat betekent zonder enige vervorming, wat gebeurt er dan? Begrijpt u mijn vraag? Want als er wanorde heerst, moet er sprake zijn van conflict. Daar waar absolute orde heerst is geen conflict. En we hebben het over een absolute orde, geen relatieve orde. En dat kan alleen op een natuurlijke manier tot stand komen, gemakkelijk, zonder enig conflict, alleen als iemand beseft dat hijzelf zijn bewustzijn is, als hij de verwarring waarneemt, de onrust, de tegenstrijdigheden, zowel uiterlijk als innerlijk, en dat waarneemt zonder enige vervorming. Dan zal daaruit op een natuurlijke, milde en gemakkelijke manier een orde tot stand komen die onherroepelijk is.
1:02:32 So far... It’s an hour. Is that enough for an hour? Or would you like to sit and let me go on talking? Tot hier... Er is een uur voorbij. Is dit genoeg voor een uur? Of wilt u blijven zitten en mij verder laten praten?