Krishnamurti Subtitles home


OJ77T4 - De kunst van het luisteren, zien, leren en leven
Vierde openbare toespraak
Ojai, VS
10 april 1977



0:52 Yesterday morning, we were talking about fear, And, also, we were saying that our consciousness, the structure of our thinking, which is consciousness, is based on thinking, the desire for power, the many wounds that we receive from childhood, and, also, we talked yesterday about the freedom from all fear, and whether man who has lived for thousands of years, whether it is at all possible to be totally, completely be free of this great burden of fear. And I would like this morning, if I may, to talk about pleasure. One of the structures of our consciousness is fear, pleasure and sorrow, and before we talk about it, go into it, I think we ought to understand something very clearly and simply: the art of listening, the art of seeing, and the art of learning. The word ‘art’ is generally applied to artists, those who paint, those who write poems, do sculpture and so on, but the meaning of that word ‘art’ means giving everything its right place, putting all our thoughts, feelings, anxieties and so on, in their right place. So, the word ‘art’ means giving their proper place, proper proportion, putting everything in harmony, not just paint a picture or write a poem. Gisterochtend hadden we het over angst, en we zeiden ook dat ons bewustzijn, de structuur van ons denken, en dat is het bewustzijn, gebaseerd is op denken, het streven naar macht, de vele kwetsingen die we oplopen vanaf onze kindertijd, en we hadden het gisteren ook over vrij zijn van alle angst, en of de mens, die al duizenden jaren heeft geleefd, of het wel mogelijk is om helemaal, compleet vrij te zijn van deze grote last van angst. En ik zou deze ochtend, als het mag, graag willen spreken over genot. Bij de structuur van ons denken horen angst, genot en verdriet, en voordat we dat bespreken, ons erin gaan verdiepen, zouden we, denk ik, iets heel duidelijk en rechtstreeks moeten begrijpen: de kunst van het luisteren, van het zien, van het leren. Het woord kunst wordt gewoonlijk gebruikt voor kunstenaars, mensen die schilderen, gedichten schrijven, beelden maken enzovoort, maar het woord 'kunst' betekent alles de juiste plaats geven, al onze gedachten, gevoelens, zorgen en zo, op de juiste plaats. Het woord 'kunst' betekent de goede plaats geven, goed in verhouding, alles in harmonie, niet alleen een schilderij maken of een gedicht schrijven.
4:36 So, if you will this morning apply the art, the art of listening. We rarely listen to anybody. We are so full of our own conclusions, our own experiences, our own problems, our own judgements, so we have no space in which to listen. We ought to have some space, so that as two friends, you and I, the speaker, are talking over together their problems, amicably, under the shade of a tree, sitting down and looking at the mountains, but concerned with their problems, and so they are willing to listen to each other. And to listen is only possible when you put aside your particular opinion, your particular knowledge or problem, your conclusions, when you’re free to listen, not interpreting, not judging, not evaluating, but actually the art of listening. To listen with great care, attention, with affection. And, if we have such an art, if we have learnt such… rather, if you are capable of such listening, then communication becomes very, very simple. There’ll be no misunderstanding. Communication implies to think together, to share the things that we are talking about, together, to partake in the problem, as two human beings living in a monstrous, corrupt world, where everything is so ugly, brutal, violent and meaningless, it is very important, it seems to me, if I may point out, that, in the art of listening, one learns immediately, one sees the fact, instantly. And, if you, if one listens rightly, as we pointed out the meaning of that word ‘right’ – correctly, accurately, not what you think is right or wrong, but in the art of listening there is freedom, and in that freedom every word, every nuance of word has significance, and there is immediate comprehension, which is immediate insight and, therefore, immediate freedom to observe. Dus als u wilt, beoefen dan vanmorgen de kunst van het luisteren. We luisteren zelden naar iemand. We zijn zo vol van onze eigen opvattingen, eigen ervaringen, eigen problemen, eigen oordelen, dat we geen ruimte hebben om te luisteren. We moeten ruimte hebben, zodat jij en ik, de spreker, als twee vrienden, samen vriendschappelijk hun problemen kunnen bespreken, zittend in de schaduw van een boom, terwijl ze naar de bergen kijken, maar intussen betrokken zijn bij hun problemen, en daarom bereid zijn naar elkaar te luisteren. En je kunt alleen maar luisteren als je je persoonlijke mening opzijzet, je persoonlijke kennis of probleem, je conclusies, als je vrij bent om te luisteren zonder te interpreteren, te veroordelen of te beoordelen, maar echt de kunst van het luisteren toepast, heel zorgvuldig luisteren, met aandacht en genegenheid. En als we over die kunst beschikken, als we geleerd hebben ... of liever, als je in staat bent om zo te luisteren, wordt het heel eenvoudig om te communiceren. Dan zal er geen misverstand zijn. Communicatie houdt in dat we samen denken, dat we het samen over dezelfde dingen hebben, dat het een gedeeld probleem is, als twee mensen die in een afzichtelijke, corrupte wereld leven, waar alles zo lelijk, wreed, gewelddadig en zinloos is, is het heel belangrijk, lijkt me, als ik daarop mag wijzen, dat je bij de kunst van het luisteren meteen leert, dat je het feit onmiddellijk ziet. En als je op de juiste manier luistert, zoals we het woord 'juist' hebben uitgelegd - correct, accuraat, niet wat je denkt dat goed of fout is - maar in de kunst van het luisteren is vrijheid, en in die vrijheid heeft ieder woord, iedere nuance van een woord, betekenis, en is er onmiddellijk begrip, dat onmiddellijk inzicht is en daarom onmiddellijke vrijheid om waar te nemen.
8:54 Also, there is the art of seeing, to see things as they are, not as you wish to see them. To see things without any illusion, without any preconceived judgement, opinion, to see actually ‘what is,’ not your conclusions about ‘what is.’ Then the art of learning, not memorising, which becomes very mechanical, because our minds, our brains have already become so extraordinarily mechanical. So, the art of learning implies freedom to observe, to listen without prejudice, without argumentation, without any emotional, romantic responses. If we have these three arts, not merely as a verbal conclusion or an intellectual comprehension, but actually, in our daily life, to put everything in its right place, where they belong, so that one can live a really very quiet, harmonious life. But that is not possible if you haven’t learned this art of giving things their proper place. Er is ook de kunst van het zien, dingen zien zoals ze zijn, niet zoals je ze wilt zien. Dingen zien zonder illusie, zonder dat je al een vooroordeel of een mening klaar hebt, werkelijk zien 'wat is', zonder conclusies over 'wat is'. Verder is er de kunst van het leren, niet uit je hoofd leren, wat erg mechanisch wordt, omdat onze geest, ons brein al zo enorm mechanisch geworden is. De kunst van het leren betekent dat je vrij bent om waar te nemen, om te luisteren zonder vooroordeel, zonder tegenwerpingen, zonder emotionele, romantische reacties. Als we over deze drie kunsten beschikken, niet alleen als een verbale constatering of een intellectueel begrip, maar werkelijk in ons dagelijks leven alles de juiste plaats geven, waar het hoort, zodat we een werkelijk heel rustig, harmonieus leven kunnen leiden. Maar dat is onmogelijk als je niet de kunst hebt geleerd om alles de juiste plaats te geven.
11:02 So, we’re going to talk over together, this morning the problem of fear. Not only the problem of fear, and go into it much more, but also the problem, the question why human beings, throughout the ages, pursue, so intensely, pleasure. Not that it is wrong or right, but why? Modern civilisation, which is really based on consumerism, is the pursuit of pleasure, if you observe it – the books, your own feelings, is this constant, endless pursuit of pleasure, which we’ll go into, because pleasure and fear are the two sides of the same coin, and to understand one and disregard the other becomes rather meaningless. So, we have to examine both fear and pleasure. Not as separate things, but flowing into each other, as the two sides of the same tree, of the same coin. Dus we gaan het vanmorgen hebben over het probleem van angst. We gaan niet alleen dieper in op het probleem van angst, maar ook op het probleem, de vraag waarom mensen door de eeuwen heen zo sterk genot najagen. Niet dat het goed of fout is, maar waarom? De moderne beschaving, die gebaseerd is op consumeren, bestaat, als je goed kijkt, uit het najagen van genot - de boeken, je eigen gevoelens, zijn de constante, eindeloze jacht op genot, dat we zullen onderzoeken, omdat genot en angst twee kanten van dezelfde medaille zijn, en het is tamelijk zinloos om het ene te begrijpen en het andere te negeren. Dus we moeten zowel angst als genot onderzoeken. Niet alsof ze los van elkaar staan, maar het ene vloeit uit het andere voort, als twee kanten van dezelfde boom, van dezelfde medaille.
13:01 We were saying yesterday, that fear is time. Not only the chronological time but also psychological time. Time, as we pointed out, is movement, from here to there – physically to go from here to Santa Barbara or to Los Angeles you need time. That’s a movement. And, also, there is psychological time. At least, we think there is psychological time. That is, the changing of ‘what is’ into ‘what should be,’ the pursuit of an ideal away from ‘what is.’ The ‘what is’ is violence or grief or pain, and to overcome that or to understand it or to go beyond it, psychologically, we say there is non-violence, and to achieve that you need time. So, there is both physiological time, the time by the clock, and also, we think, unfortunately, that there is psychological time. That is, the pursuit of an ideal, which is time. For the speaker, all ideals are idiotic, because what is important is not ideals but to understand ‘what is.’ If one understands ‘what is,’ then the ideals become unnecessary. But we think that to overcome ‘what is,’ we need the ideals in order to lever, give pressure to wipe away ‘what is.’ So, that is time. Gisteren zeiden we dat angst tijd is. Niet alleen de chronologische tijd, maar ook psychologische tijd. Tijd, zoals we hebben uitgelegd, is beweging, van hier naar daar - om fysiek van hier naar Santa Barbara te gaan of naar Los Angeles is tijd nodig. Dat is een beweging. En er is ook psychologische tijd. We denken tenminste dat er psychologische tijd is. Dat wil zeggen, de verandering van 'wat is' in 'wat zou moeten zijn', het najagen van een ideaal dat weggaat van 'wat is'. Het 'wat is' is geweld of diep verdriet of pijn, en om dat te overwinnen of te begrijpen of er psychologisch overheen te komen, zeggen we dat er geweldloosheid bestaat en je hebt tijd nodig om dat te bereiken. Er is dus de fysieke tijd, de kloktijd, en we denken helaas ook dat er psychologische tijd is. Dat wil zeggen dat je een ideaal najaagt, wat tijd is. Voor de spreker zijn alle idealen onzin, want wat belangrijk is, is niet een ideaal maar het begrijpen van 'wat is'. Als je begrijpt 'wat is', worden idealen overbodig. Maar we denken dat we idealen nodig hebben om 'wat is' te boven te komen, om 'wat is' op te heffen, druk uit te oefenen, om het weg te vagen. Dus dat is tijd.
15:53 So, thought, which is memory, stored up in the brain as experience and knowledge. So, that movement of time is called evolution. Right? To evolve. So, we think one can be free of fear through time. Right? You understand? Now, the speaker is questioning the whole process of evolution, psychological evolution. Are you following any of this? Which is, there is fear – all human beings have various types of fears, both biological, as well as psychological. And the freedom from it, we have never demanded the freedom from it, we have never asked for the freedom of it, we put up with fear. And that’s a part of our conditioning. So, we are going to question and investigate together this question of whether the whole structure of human thinking, which is time, which is measure, and, as long as that process goes on, there must be fear. We are saying that fear can stop instantly, completely, and has no future. Not that you will have other forms of psychological fears, but the ending totally of fear. And that’s only possible when you understand the nature of time, the psychological time. You understand? May I go on? Het denken dus, dat bestaat uit herinneringen die in het brein zijn opgeslagen in de vorm van ervaring en kennis. Dat proces van tijd noemen we evolutie. Nietwaar? Evolueren. We denken dus dat je vrij van angst kunt zijn door middel van tijd. Nietwaar? Begrijpt u? De spreker zet vraagtekens bij het hele evolutieproces, psychologische evolutie. Kunt u dit volgen? Er is dus angst - alle mensen hebben diverse soorten angst, zowel biologische als psychologische - en de bevrijding ervan. We hebben nooit gevraagd naar de bevrijding ervan, we hebben nooit gevraagd om er vrij van te zijn, we hebben angst geaccepteerd. En dat hoort bij onze conditionering. Dus we gaan samen bedicussiëren en onderzoek doen naar de structuur van het menselijk denken, en dat is tijd, afmeten, en zolang dat proces doorgaat, is er sprake van angst. We zeggen dat angst meteen helemaal kan ophouden en zonder toekomst is. Niet dat je andere soorten psychologische angst krijgt, maar het volledig ophouden van angst. En dat is alleen mogelijk als je de aard van tijd begrijpt, de psychologische tijd. Begrijpt u? Mag ik verder gaan?
19:05 You see, we are so used to the idea of becoming something, or being something. This is very interesting. May I go into something, deviate a little bit from this? You have all heard, I’m pretty sure, because you are probably all acquainted with transcendental meditation. Aren’t you? Right? Unfortunately. You don’t know, actually, what it means. The word ‘mantra’ – which you repeat, after giving fifty dollars or a hundred dollars to somebody, and he tells you the secret of a new mantra, you know, that game you play the word ‘mantra’ – please listen to the word – the Sanskrit word ‘mantra’ means: ‘man’ means ‘to reflect upon not becoming or being.’ To reflect upon not becoming or being. Reflect about it, think about it, ponder about it, meditate about it. And ‘tra’ means ‘destroy or put away, deny, all self-centred activity.’ You understand? That is the real meaning of the word ‘mantra.’ Right? Ziet u, we zijn zo gewend aan het idee om iets te worden of iets te zijn. Dit is erg interessant. Vindt u het goed als ik even een zijpad insla? U hebt vast allemaal wel gehoord of bent wel bekend met transcendente meditatie. Nietwaar? Ja? Jammer genoeg. U weet niet echt wat het betekent. Het woord 'mantra', dat u herhaalt nadat u iemand vijftig of honderd dolar hebt gegeven, en hij vertelt je het geheim van een nieuwe mantra, u weet wel, het spelletje dat u speelt. Het woord 'mantra' - luister goed - betekent in het Sanskrit: 'man' betekent 'nadenken over het niet worden of zijn.' Nadenken over niet worden of zijn. Erover nadenken, denken, peinzen, mediteren. En 'tra' betekent: vernietig of doe weg, verloochen alle egocentrische activiteit. Begrijpt u? Dat is de echte betekenis van het woord 'mantra'. Nietwaar?
21:11 K: Leave it, sir, I’m talking – we’ll talk about it in the discussion tomorrow or day after tomorrow. That is, the total self-denial of not becoming, not being. And look what you have reduced it to: a commercial affair, a twenty million dollar industry, and the real meaning of it is gone. And I brought it in because we want something so quickly, as instant heaven, instant enlightenment, whatever it is. We are afraid to use our reason, afraid to be logical, sane. And if we want to understand the nature of fear, and see the consequences of fear in action, one must use logic, reason, and approach it sanely. And, to approach it sanely, you must understand the whole movement of thinking. And, we’ve said, over and over again, what is the nature and structure of thought. And thought invents time, psychologically, because thought says, as I am myself uncertain, not secure, it invents security in an idea, in an ideal, in a picture, in a symbol, and clings to that symbol. You are following all this? K: Nog niet, meneer. Ik ben aan het praten. We zullen het morgen of overmorgen in de discussie bespreken. Dat wil zeggen, totale zelfverloochening van niet worden, niet zijn. En kijk wat u ervan gemaakt heeft: een commerciële zaak, een miljoenenindustrie, en de echte inhoud is verloren gegaan. Ik heb het ingebracht omdat we iets zo snel willen hebben, een hemel, verlichting of wat dan ook op afroep. We zijn bang ons verstand te gebruiken, logisch en redelijk te zijn. Als we willen begrijpen wat de aard van angst is en zien wat de gevolgen zijn van de werking van angst, moeten we het logisch, redelijk en met gezond verstand benaderen. En om het verstandig te benaderen, moet je het hele denkproces begrijpen. En we hebben telkens weer gezegd wat de aard en structuur van het denken is. Het denken verzint de tijd op psychologisch gebied, want het denken verzint, omdat ik zelf onzeker ben, me onveilig voel, zekerheid als een idee, als een ideaal, een voorstelling, een symbool, en het klampt zich vast aan dat symbool. Volgt u dit alles?
23:51 So, to understand fear and go beyond it, completely – not only superficial fears, but the deep unconscious unknown fears – is only possible when you know, or when you understand the process of thinking, and give thought its right place. Which is the art of thinking. You understand? Are we following each other, somewhat? That is, as we said, thought is the outcome or the response of knowledge stored up in the brain as memory. So, thought has a right place – in building a house, all the technological world, and so on. But thought, psychologically, breeds fear. So, thought psychologically has no place, if you would be free of fear. Are you meeting each other? Om dus angst te begrijpen en het volledig te boven te komen - niet alleen de oppervlakkige, maar ook de diepe onbewuste angsten - is alleen mogelijk als je het denkproces kent of begrijpt en het de juiste plaats geeft. Dat is de kunst van het denken. Begrijpt u? Zitten we nog op één lijn? Zoals we al eerder zeiden, is denken het resultaat of de reactie van kennis die in het brein als herinneringen zijn opgeslagen. Het denken heeft dus een juiste plaats - bij het bouwen van een huis, de wereld van de technologie, enzovoort. Maar op psychologisch gebied veroorzaakt het denken angst. Dus er is geen plaats voor het denken op psychologisch gebied als je vrij van angst wilt zijn. Hebben we nog contact met elkaar?
25:27 Now, please listen to this, not how to be free of fear, which is meaningless, because the ‘how’ implies the invention of thought which creates, which brings about a system. When you say, ‘How am I to do it?’ you’re asking for a system. That system is put together by thought. So thought, again, is caught in a system, hoping to be free of fear. Right. So, what we are saying is, please learn the art of listening. That is, you have fears of many kinds, or you have a fear, or you have fears which, if you understand the root of it, all superficial, and the very root of fear, goes. So, please listen, as we said, with the art of listening. Which is, the art of listening is to put away your prejudices, your conclusions, your wanting to be even free of fear. The very want to be free of fear, the very desire to be free of fear is a hindrance to listening. Right? So, please learn, now, the art of listening. And, with that attention of listening, which is an art, when the speaker says, thought is time, thought is measure, thought is a movement in time, which creates fear – if you see that, if you actually listen to it, to that statement, and not make a conclusion of that statement, but actually listen, with your heart, with your mind, with all your capacity, attention and care, then you will see that fear has no place at all. The art of listening is the miracle. Have some of you got this? So, we’ll come back to it a little later. Luister alstublieft hiernaar, niet hoe je vrij moet zijn van angst, wat zinloos is, omdat het 'hoe' betekent dat het denken iets verzint, dat het een systeem creëert, ontwerpt. Als je zegt: "Hoe moet ik het doen?" vraag je om een systeem. Dat systeem is door het denken ontworpen. Het denken zit dan weer gevangen in een systeem, in de hoop vrij te zijn van angst. Goed. Wat we zeggen is dus, leer alstublieft de kunst van het luisteren. Dat wil zeggen, je hebt vele soorten angst of een bepaalde angst, of je hebt angsten, allemaal opvervlakkige, maar als je daarvan de oorsprong begrijpt, verdwijnt die vanzelf. Luister alstublieft, zoals we al zeiden, met de kunst van het luisteren. De kunst van het luisteren wil zeggen dat je je vooroordelen aan de kant zet, je conclusies en je wens zelfs om vrij te zijn van angst. Juist de wens om vrij te zijn van angst, het verlangen om daar vrij van te zijn, vormt een belemmering om te luisteren. Nietwaar? Leer dus alstublieft nu de kunst van het luisteren. Met die aandacht van het luisteren, wat een kunst is, als de spreker zegt dat denken tijd is, afmeten, dat denken een proces in de tijd is, dus angst veroorzaakt, als je dat ziet, als je werkelijk naar die uitspraak luistert en er geen conclusie van maakt, maar werkelijk luistert met je hart en je geest, met al je vermogen, aandacht en zorgvuldigheid, zul je zien dat er voor angst helemaal geen plaats is. De kunst van het luisteren is het wonder. Zijn er enkelen van u die dit begrijpen? We zullen er later op terugkomen.
28:43 So, now, we’re going to talk over together what is pleasure, why man has pursued pleasure – because that’s part of our consciousness, it’s part of our daily life, it’s part of our thinking, it is the motive that keeps us pursuing. Why has man made pleasure into such extraordinary importance, into such fantastic proportions – the whole world of entertainment – why? There is not only the world of entertainment from Hollywood and all the rest of the world, but also there is the religious entertainment. I’m not being sacrilegious or insulting, but the whole structure and the nature of religious mass and all the rest of it is a form of entertainment – you are entertained, you are emotionally sustained, excited. So, we have to go into this question, if you are willing, and you must be willing, because it’s part of your life. There is not only sexual pleasure, but also there are various types of psychological pleasures – the pleasure of owning something, the pleasure of possession – please listen, see it in yourself, not just accept the words of the speaker, that has no meaning, whatsoever the pleasure of possession, the pleasure of being attached to something, the pleasure of belonging to something – a group, a community, a sect, a family. Then there is the pleasure of power – power over others, power over oneself, the control, which is a form of asceticism. The word ‘asceticism’ comes from… which means basically ‘ash,’ the word ‘ascetic’ means ‘that which has been made into an ash,’ a withered human being – that’s what is implied. So, there is power, there is pleasure in power, possession, attachment, there is pleasure in belonging to a particular community, the pleasure of following the herd, not swimming against the current, or swimming against the current, which becomes, also, a form of pleasure. Nu gaan we het samen hebben over wat genot is, waarom mensen genot najagen - omdat dat deel uitmaakt van ons bewustzijn, van ons dagelijks leven, van ons denken, het is het motief waardoor we op jacht blijven gaan. Waarom heeft de mens genot tot zoiets belangrijks gemaakt, zo enorm groot gemaakt - de hele amusementswereld - waarom? Er is niet alleen de amusementswereld van Hollywood en de rest van de wereld, maar er is ook religieus vermaak. Dit is geen heiligschennis of belediging, maar de hele structuur en aard van de religieuze mis en de rest is een vorm van vermaak - je wordt vermaakt, emotioneel gevoed, gestimuleerd. We moeten dus op die vraag ingaan, als u dat wilt, en u moet dat wel willen, want het maakt deel uit van uw leven. Er is niet alleen seksueel genot, maar er zijn ook verschillende vormen van psychologisch genot - het genot dat je iets hebt, het genot van bezit - luister alstublieft, zie het bij uzelf, neem niet zomaar de woorden van de spreker aan, want dat heeft geen enkele betekenis. Het genot van bezittingen, het genot van ergens aan gehecht zijn, het genot van ergens bij horen, een groep, een gemeenschap, een sekte, een familie. Verder is er het genot van macht, macht over anderen, macht over jezelf, de beheersing, die een vorm van ascese is. Het woord 'ascese' komt van ... betekent eigenlijk 'as', het woord 'ascetisch' betekent 'wat tot as is gemaakt', een kwijnend persoon, dat betekent het. Er is dus macht, er schuilt genot in macht, in bezit, gehechtheid, het geeft genot als je bij een bepaalde gemeenschap behoort, als je meeloopt met de massa, niet tegen de stroom in zwemt of juist tegen de stroom in zwemt, wat ook een vorm van genot wordt.
32:39 So, there are these innumerable forms of pleasure. I hope one is aware of it. That is, if one may ask, are you, as a friend, talking over together, the friend asks, are you aware of the pursuit of pleasure which you follow, which you are pursuing? And we are discussing that pleasure, whether it is the pleasure of taste, food, sex, the biological pleasures, the sensuous pleasures and the psychological pleasures. Why do you as a human being who represent the world, and, as a human being, you are the world, why do you pursue this pleasure? You understand my question? Why this constant demand? The pleasure of achievement, the pleasure of living up to an ideal, the pleasure of the search for so-called God. God is, after all, the invention of thought, isn’t it? Are you willing to look into that? Because, while we are talking about that, it’s important to understand what is reality and what is truth. Because we have made God into an absolute truth, not only in this country but all over Europe and over the whole Asiatic world – mention the word ‘God’ and you are a most respectable person. Dus er zijn ontelbare soorten genot. Ik hoop dat u zich daarvan bewust bent. Bent u, als ik u dat als vriend mag vragen, terwijl we dit samen bespreken, bent u zich bewust van het genot dat u najaagt, dat u nastreeft? En we bespreken dat genot, of dat het genieten van een smaak, van eten, van seks is, het biologische genot, het zinnelijke genot en het psychologische genot. Waarom jaagt u als mens die de wereld vertegenwoordigt en als mens bént u de wereld, waarom jaagt u dat genot na? Begrijpt u mijn vraag? Waarom die voortdurende behoefte? Het genot van presteren, het genot van leven volgens een ideaal, het genot van de zoektocht naar de zogenaamde God. God is immers uitgevonden door het denken, nietwaar? Bent u bereid daarnaar te kijken? Want als we daarover praten, is het belangrijk te begrijpen wat werkelijkheid en wat waarheid is. Want we hebben van God een absolute waarheid gemaakt, niet alleen in dit land, maar in heel Europa en de hele Aziatische wereld - laat het woord 'God' vallen en je bent zeer gerespecteerd.
35:22 So, we are asking, what is reality and what is illusion and what is truth? Are you getting tired of all this?

Q: No. 		We vragen dus, wat is werkelijkheid en wat is illusie en wat is waarheid? Begint u moe te worden?

V: Nee.
35:45 K: I hope you’re not merely listening to a lot of words. Then it becomes very tiresome, then it becomes rather boring. But, if you’re listening, which is the art, which is a great art, then you have to find out what is reality. Would you say reality is everything that thought has created, everything – the beautiful building, the temple, the mosque, the cathedral, and all the contents of the cathedral, the mosque, and the temple. That is reality. And thought has not created nature. That is reality – there it is. But thought has created many illusions – the illusion of nationality, which is accepted as a reality, the illusion of war, which is accepted, a necessary, a civilised existence. So, thought, whatever thought has created, both technologically as well as that which thought has created as illusions, is a reality. And thought has not created nature, but thought has built a chair out of the wood of nature. You are understanding all this? Are you following all this? Does it interest you, all this? K: Ik hoop dat u niet alleen naar een heleboel woorden luistert. Dan wordt het erg vermoeiend, dan wordt het behoorlijk saai. Maar als u luistert, wat de kunst is, een grote kunst, dan moet u ontdekken wat de werkelijkheid is. Zou u zeggen dat de werkelijkheid alles is wat het denken heeft geschapen, alles - het mooie gebouw, de tempel, de moskee, de kathedraal en wat er in de kathedraal, de moskee en de tempel staat. Dat is de werkelijkheid. Het denken heeft de natuur niet geschapen. Dat is de werkelijkheid - zo is het. Maar het denken heeft veel illusies geschapen - de illusie van nationaliteit, die als werkelijkheid wordt geaccepteerd, de illusie van oorlog, die wordt geaccepteerd als iets noodzakelijks dat bij de beschaving hoort. Dus alles wat het denken heeft gecreëerd, zowel op technologisch gebied als wat het aan illusies heeft gecreëerd, is werkelijkheid. Maar het denken heeft niet de natuur geschapen, wel een stoel van het hout uit de natuur. Begrijpt u dit alles? Kunt u dit volgen? Bent u hierin geïnteresseerd?
38:18 So, truth has nothing whatsoever to do with reality, which we’ll talk about when we go into the whole question of what is meditation. Because what we’re talking now is part of meditation, the art of listening is a part of meditation, the art of seeing is part of meditation, and learning. So, what we’re doing now is the movement of meditation, which is to be free of fear, and the understanding of pleasure. So, we’re saying, is pleasure love? Right? Please find out for yourself, ask that question, is pleasure love? Is desire love? Is possession love? Is the desire for power, love? So, we are asking, desire, pleasure, is it the nature of love? And, if it is not, why have we made pleasure more dominant than love? And to understand love – please, do go into this with the speaker because this is very important in our life, because we have no love. We know what attachment is, we know what… to possess or being possessed, and the pleasures of that. We all know what it means to have sex and the pleasures of sex – the imaginations, the pictures, the thought involved in that act – all pleasure. All that, we’re asking, is that love? And we use that word ‘love,’ so easily – I love my country, I love my books, I love what I’m eating, I love my wife, or my girl. So, one has to go into this question, very deeply, to see and discover for oneself what love is. Without that, you have wasted your life, you’re just zombies, or just human beings uttering a lot of words, living a useless life, confused, miserable, suffering. Dus de waarheid heeft niets te maken met de werkelijkheid, met waar we over praten als we ingaan op de vraag wat meditatie is. Want waar we het nu over hebben maakt deel uit van meditatie, de kunst van het luisteren hoort bij meditatie, de kunst van het zien en het leren hoort bij meditatie. Wat we nu doen is het proces van meditatie, namelijk om vrij te zijn van angst en om genot te begrijpen. We vragen dus of genot liefde is? Nietwaar? Ontdek het zelf, stel jezelf de vraag of genot liefde is. Is verlangen liefde? Is bezit liefde? Is streven naar macht liefde? We vragen dus, hoort verlangen en genot bij de aard van liefde? En zo niet, waarom hebben we genot dan belangrijker gemaakt dan liefde? En om liefde te begrijpen - ga hier alstublieft met de spreker op in, want dit is erg belangrijk in ons leven, omdat we geen liefde hebben. We weten wat gehechtheid is, we weten wat ... het is om te bezitten of iemands bezit te zijn en het genot daarvan. We weten allemaal wat seks is en kennen het genot van seks - de fantasieën, de beelden, het denken dat bij de daad betrokken is - allemaal genot. Is dat allemaal liefde, vragen we. We gebruiken het woord 'liefde' zo gemakkelijk - ik houd van mijn land, van mijn boeken, van wat ik eet, ik houd van mijn vrouw of mijn vriendin. Dus je moet heel diep op deze vraag ingaan om zelf te zien en te ontdekken wat liefde is. Zonder liefde heb je je leven verspild, ben je een zombie of alleen maar iemand die een hoop woorden gebruikt, die een nutteloos leven leidt, verward, ongelukkig, vol leed.
42:33 So, we can only understand that which is love when there is the understanding, not verbal nor intellectual, but the depth of the meaning of pleasure. There is pleasure, there is enjoyment and there is joy. You understand? There is pleasure and the enjoyment of a morning, when the sun is out, early morning, the birds are singing, the light on the mountains, on the leaf and the colour – that’s a great delight, great enjoyment. But when thought comes into it and says, ‘What a lovely morning it is! I wish I could have such mornings every day,’ or the remembrance of such a morning and the pleasure of that morning, remembered, is pleasure, isn’t it? You are following what I’m saying? You all look so surprised. What’s the problem? Look, you have an experience, a pleasurable experience, an experience which is delightful, happy, joyous. And you don’t end it there. Thought comes in and says, ‘Let’s have it again, let’s repeat it.’ Which is the pursuit of pleasure, that which was delightful, enjoyable, has become, instantly, a pleasurable thing through the movement of thought. You get it? You understand this? So, there is pleasure, there is enjoyment, there is joy. Joy, you can never invite. It comes, happy, an extraordinary, harmonious, marvellous state. And you don’t end it there. Thought says, ‘I must have it again.’ The desire to have it again, is the pursuit of pleasure, not the actual experience. We kunnen dus alleen begrijpen wat liefde is als we, niet verbaal of intellectueel, maar diepgaand begrijpen wat genot betekent. Er is genot, er is blijdschap en er is vreugde. Begrijpt u? Er is genot en vreugde als 's morgens de zon is opgekomen, vroeg in de ochtend, als de vogels zingen, het licht op de bergen, op de bladeren en de kleuren - dat is een groot genoegen, grote vreugde. Maar als het denken gaat meedoen en zegt: 'Wat een prachtige ochtend! Ik wou dat het elke dag zo'n ochtend was," of de herinnering aan zo'n ochtend en het herinnerde genoegen van die ochtend is genot, nietwaar? Begrijpt u wat ik zeg? U kijkt allemaal zo verbaasd? Wat is hier moeilijk aan? Kijk, je hebt een ervaring, een prettige ervaring, een ervaring die heerlijk was, gelukkig, vreugdevol, en je laat het daar niet bij. Het denken gaat meedoen en zegt: "Dat wil ik weer. Laten we dat herhalen," wat het najagen van genot is, want wat heerlijk en vreugdevolg was, is onmiddellijk een zaak van genot geworden door het denkproces. Snapt u? Begrijpt u dat? Er is dus genot, er is blijdschap, er is vreugde. Vreugde komt nooit als jij dat wilt. Het komt, een gelukkige, bijzonder harmonieuze, heerlijke staat van zijn. Maar je laat het daar niet bij. Het denken zegt: 'Ik moet dat weer hebben." Het verlangen om het opnieuw te hebben is de jacht op genot, niet de echte ervaring.
45:50 So, there are these factors in pleasure, that which thought pursues, as pleasure, the enjoyment independent of pleasure, the delight, the beauty of something. Talking of beauty, would it be right to talk about it a little bit here? What is beauty? You know when you see something extraordinarily beautiful – the mountain, the deep valleys, shadow, a sheet of water – when you see these marvellous, intense things, at that moment, at that second, ‘you’ are not – ‘you’ with your problems, with your idiocies, with your absurdities, all that’s gone – you’re not there, because the magnitude and the dignity of the glory of a mountain is so enormous, it drives ‘you’ away. Which means, there is beauty only when ‘you’ are not. Got it? Genot bestaat dus uit de volgende elementen: dat wat het denken najaagt als genot, vreugde die losstaat van genot, de verrukking, de schoonheid van iets. Nu we het over schoonheid hebben, vindt u het goed om daar wat verder over te praten? Wat is schoonheid? U weet wanneer u iets heel erg moois ziet - de berg, de diepe dalen, schaduw, een gordijn van water, als je die prachtige, indringende dingen ziet, ben 'jij' er op dat moment, in die seconde niet - 'jij' met je problemen, met je dwaasheden, met je gekkigheid, dat is allemaal weg - jij bent er niet, want de grootsheid en de glorieuze waardigheid van de berg zijn zo groot dat ze 'jou' verdrijven. Dat betekent dat er alleen schoonheid is als 'jij' er niet bent. Begrepen?
47:48 So, we are saying, pleasure, enjoyment, and joy. And to put all this in their right place, is the art of living. But our consciousness, which is our daily life, is so confused, so contradictory, and we are saying, unless you understand, very deeply, pleasure, enjoyment and joy, which goes into great ecstasy, unless there is order in your consciousness, you cannot possibly meditate. And that is what we are doing, now, is to live a way of life which is meditative, not meditate and lead a stupid, mischievous, violent life. So, if pleasure, desire, is not love, if jealousy is not love, if attachment is not love, if being possessed or to possess is not love, and as most human beings live with the pleasures of possession, then what is the relationship between pleasure and love? What is the relationship between attachment – you know what attachment is, how it comes into being – and love? What is attachment? My country, my god, my belief, my wife, my husband, the dependence on another, whether it is a guru – and I hope none of you have gurus – then you’re depending on somebody who thinks he knows. When somebody says, ‘I know,’ beware of that person. We zeggen dus dat er genot is, blijdschap en vreugde en het is de kunst van het leven om die allemaal de juiste plaats te geven. Maar ons bewustzijn, dat bestaat uit ons dagelijks leven, is zo verward en tegenstrijdig, en ik zeg dat, als je niet heel grondig begrijpt wat genot en blijdschap is, vreugde die overgaat in grote extase, als er geen orde is in je bewustzijn, kun je onmogelijk mediteren. En dat is wat we nu doen, een leven leiden dat meditatief is, niet mediteren en een dom, slecht, gewelddadig leven leiden. Dus als genot en verlangen geen liefde zijn, als jaloezie geen liefde is, als gehechtheid geen liefde is, als iemands bezit zijn of bezitten geen liefde is, terwijl de meeste mensen genieten van bezit, wat is dan de relatie tussen genot en liefde? Wat is de relatie tussen gehechtheid - u weet wat gehechtheid is, hoe het ontstaat - en liefde? Wat is gehechtheid? Mijn land, mijn god, mijn geloof, mijn vrouw, mijn man, de afhankelijkheid van iemand anders, of van een goeroe. En ik hoop dat niemand van u een goeroe heeft, want dan ben je afhankelijk van iemand die denkt dat hij het weet. Als iemand zegt dat hij het weet, pas dan op.
51:32 So, to understand what is the relationship between pleasure and love, you must understand what is relationship between human beings. Right? What is the relationship between human beings, actually? Have they any relationship at all? Or it’s only relationship of reactions, a sense of dependency, sexual and all the rest of it. When you say, ‘I’m related to my wife or to my girlfriend or boyfriend,’ what does it mean? Go into it, for God’s sake, because this is your life. What does it actually mean? Are you really related? Or merely the idea, the thought of being related? You follow what I’m saying? If it is the thought of being related, that relationship is based on remembrance – remembrance of hurts, remembrance of sexual pleasures, remembrance of dependence, and so on. So, your relationship is based on the remembrance of things past, and to that relationship we hold. So, she has a remembrance of things past, and you have a remembrance of things past, so you never meet. You are understanding all this? Are you understanding all this? Perhaps you meet in bed but, actually, you never meet. Which is, as long as your relationship is based on remembrance of things of the past, then you are not related. You may call it ‘love.’ It’s a dead thing. And that’s why there is such conflict between man and woman. Right, sir? Om dus te begrijpen wat de relatie is tussen genot en liefde, moet je begrijpen wat de relatie is tussen mensen. Nietwaar? Wat is werkelijk de relatie tussen mensen? Hebben ze eigenlijk wel een relatie? Of bestaat die relatie alleen uit reacties, een gevoel van afhankelijkheid, seksueel en noem maar op. Als je zegt: 'Ik heb een relatie met mijn vrouw of mijn vriendin of vriend," wat betekent dat? Onderzoek het, in hemelsnaam, want dit is je leven. Wat betekent het eigenlijk? Ben je werkelijk met elkaar verbonden? Of is het alleen een idee, een gedachte dat je verbonden bent? Begrijpt u wat ik zeg? Als het de gedachte is dat je verbonden bent, is die relatie gebaseerd op herinnering - de herinnering aan kwetsuren, aan seksueel genot, de herinnering aan afhankelijkheid, enzovoort. Je relatie is dus gebaseerd op de herinnering aan eerdere gebeurtenissen en die relatie houden we vast. Zij herinnert zich dingen van vroeger en jij herinnert je dingen van vroeger, dus je ontmoet elkaar nooit. Begrijpt u dit alles? Misschien kom je elkaar tegen in bed, maar in feite ontmoet je elkaar nooit. Zolang je relatie is gebaseerd op herinneringen aan vroegere gebeurtenissen, ben je niet verbonden. Je mag het 'liefde' noemen, maar het is iets doods. En daarom is er zo'n conflict tussen man en vrouw. Nietwaar?
54:48 So, listen to it, not what to do about it. If you listen, as we said, the art of listening, to be sensitive, to be alert, to be watchful, now. If you are doing that, now, the art of listening, you will see, you will put thought in its right place. Then you’ll have an actual relationship with another, and, therefore, never conflict with another. Luister ernaar, niet: wat doen we eraan? Als je luistert, zoals we zeiden, de kunst van het luisteren, zodat je gevoelig bent, alert, oplettend, op dit moment. Als je dat nu doet, de kunst van het luisteren, zul je zien dat je het denken de juiste plaats geeft. Dan heb je echt een relatie met elkaar, en daarom is er nooit een conflict met een ander.
55:31 What time is it? It is twelve o’clock. Probably most of you will be glad it is twelve o’clock, but let’s go… I’ll go on a little while and then we will stop because you can’t stand more than an hour of this kind of talk. Because if you are working as the speaker is working, for you, your brains will not stand more than an hour. But, if you are not working as the speaker is working then you say, ‘Please go on.’ Hoe laat is het? Het is twaalf uur. Waarschijnlijk zijn de meesten van u blij dat het twaalf uur is, maar laten we nog even doorgaan en dan ophouden, omdat u dit niet meer dan een uur kunt volhouden. Want als u net zo hard werkt als de spreker dat doet voor u, houdt uw brein dit niet langer dan een uur vol. Maar als u niet zo hard werkt als de spreker, zegt u: "Ga alstublieft door."
56:24 So, we have come to a point in the understanding of our consciousness, which is our life, which is our daily, everyday life. In that consciousness, there is the desire for power, the many hurts that one has received from childhood. Then there is fear, pleasure and the thing that we call ‘love,’ which is not love. And the innumerable beliefs that we have – I believe in God, I don’t believe in God, I believe in socialism, I believe in... You follow? Belief. And belief indicates a life which is based on make-belief, which is nothing to do with actuality. So, we are bringing order in consciousness. Not by wanting order, not by making an effort to bring about order, but by listening, seeing, learning. To listen, there must be no direction. You understand? To see, there must be no distortion. And to learn, not to memorise, there must be freedom to observe, to learn, to watch. We zijn dus op een bepaald punt gekomen bij het begrijpen van ons bewustzijn, dat ons leven is, ons alledaagse leven. In dat bewustzijn zit het verlangen naar macht, de vele kwetsingen die je van jongs af aan hebt opgelopen. Verder is er angst, genot en dat wat we 'liefde' noemen, maar geen liefde is. En de talloze geloofsovertuigingen die we hebben - ik geloof in God, ik geloof niet in God, ik geloof in socialisme, ik geloof in ... Begrijpt u? Geloof. En geloof betekent dat je leeft op basis van de schone schijn, die niets te maken heeft met de werkelijkheid. We brengen dus orde aan in het bewustzijn. Niet door het verlangen naar orde, niet via een poging om orde te scheppen, maar door de luisteren, te zien, te leren. Om te kunnen luisteren moet er geen doel zijn. Begrijjpt u? Om te kunnen zien moet er geen vertekening zijn. En om te leren, niet om uit je hoofd leren, moet er vrijheid zijn om te observeren, om te leren, om gade te slaan.
58:29 So, we’ll discuss when we meet next time, Saturday, what is love, and its relationship to sorrow. And, if there is time, we’ll go into the question of what is death, because that’s one of the factors of life, the dying. And, unfortunately, we never face it. To find out what it means to die while living, while you’re full of life – not neurotic life, sane, healthy life – to find out the depth and the meaning of that extraordinary thing called death. And it is related to love. Love is not separate from life and death. We zullen dus als we elkaar zaterdag zien praten over wat liefde is en in welke relatie ze staat tot verdriet. En als er tijd is zullen we ingaan op de vraag wat de dood is, want dat is een van de elementen van het leven, het sterven. Jammer genoeg zien we dat nooit onder ogen. UItzoeken wat het betekent om te sterven tijdens je leven, als je vol levenslust bent - geen neurotisch leven, maar een verstandig, gezond leven - de diepte en betekenis onderzoeken van dat bijzondere fenomeen dat we de dood noemen. En die heeft alles te maken met liefde. Liefde staat niet los van leven en dood.
59:45 Right, sir? Is that enough? Nietwaar? Is dit genoeg?