Krishnamurti Subtitles home


OJ81Q2 - 2de vraag & antwoord bijeenkomst
Ojai (VS)
7 mei 1981



0:15 Wat een heerlijke morgen. Het is bijna zonde hier te zitten en elkaar te horen kreunen.
0:37 Er zijn meerdere vragen gesteld. Ik denk niet dat we ze allemaal kunnen behandelen. Dat zou waarschijnlijk een paar maanden kosten. Ik weet zeker dat jullie hier niet willen blijven zitten, voor nog eens twee maanden, en ik ook niet. We hebben dus een paar vragen uitgekozen, niet omdat we ze leuk vinden of ze ons goed uitkomen en gemakkelijk te beantwoorden zijn, maar veeleer omdat ze een groter terrein bestrijken.
1:33 Is een antwoord op een vraag verschillend van die vraag zelf? Bergt de vraag het antwoord al in zich? Het antwoord staat niet los van de vraag. De meesten van ons stellen vragen, aan onszelf of iemand anders, op zoek naar een antwoord - een probleem en de oplossing van het probleem -. We onderzoeken het probleem zelf eigenlijk nooit. We zijn meer geïnteresseerd in het antwoord, de oplossing van het probleem. Onze aanpak van een probleem is zoeken naar een antwoord, een tevreden stellend, geschikt, prettig, noodzakelijk antwoord. Maar we voelen ergens wel aan, als ik erop mag wijzen, dat het antwoord in de vraag zelf besloten ligt. Dus is het volgens mij belangrijk hoe we de vraag aanpakken, welke vraag of probleem dan ook, of het nu een persoonlijk probleem is een relatieprobleem of een groot universeel probleem. Hoe benaderen we het? Hoe gaan we ermee om? Hoe kijken we ertegenaan? Daarin ligt volgens mij de oplossing van onze problemen, niet een antwoord zoeken op het probleem, maar begrijpen wat het probleem precies inhoudt.
3:54 Oké? Ik hoop dat we hier samen over aan het denken zijn. We delen de vraag gezamenlijk, de spreker is de vraag niet aan het beantwoorden. We nemen de vraag gezamenlijk onder de loep, onderzoeken haar. En in de waarneming, het invoelend besef en ontvankelijk bewustzijn van de vraag ligt het antwoord zelf besloten.
4:36 Eerste vraag: 'Ik besef dat ik neurotisch handel - op zo'n lieflijke ochtend, helaas! - Ik besef dat ik neurotisch handel, ik heb psychotherapie gehad. Maar de neurose is eigenlijk nog altijd aanwezig. Wat moet ik doen?'
5:04 'Ik besef dat ik neurotisch handel, ik heb psychotherapie gehad. Maar de neurose is eigenlijk nog altijd aanwezig. Wat moet ik doen?'
5:22 Ik vraag me af hoevelen van ons werkelijk gezond zijn, logisch, helder denkend, objectief, niet altijd ronddraaiend in het kringetje van ons eigenbelang. Hoevelen van ons kunnen onbelemmerd naar zichzelf kijken? Als ik neurotisch ben, wat wil zeggen: raar gedrag, gewelddadig, wat neurose is, altijd steunend op mijn advocaten, de verzekering, artsen, de regering, altijd afhankelijk van anderen, wat allemaal deel uitmaakt van dat neurotisch gevoel van onvolkomenheid. Zouden we dat zelfs toegeven? Zouden we zelfs maar beseffen hoe ongelooflijk afhankelijk we zijn van anderen? We hebben het nu niet over de afhankelijkheid van de postbode, over de benzinepompbediende of de politieagent, enzovoort, maar dit gevoel dat we ergens op moeten leunen, we moeten een eigen identiteit hebben en onafhankelijk zijn, de zoektocht naar identiteit wat zelfvervulling is, te wortelen in het een of ander. Hoe diep zijn we ons eigenlijk bewust van dit alles? Dit behoort allemaal tot neurose, tot ons eigenaardige, abnormale gedrag, dat heel normaal is geworden.
8:27 Kunnen we naar onszelf kijken, als in een spiegel die niet vervormt, die ons precies laat zien wat we aan het bekijken zijn? Kunnen we dat? Niet leunen op psychotherapie, of een of ander systeem, geloof of ontsnappingsmiddel, maar gewoon naar onszelf kijken, niet als een kluizenaar, maar naar onszelf kijken in onze relatie, in ons gedrag, hoe we praten, hoe we lopen, hoe we kijken naar een mooie heuvel. Kunnen we dat, zonder enige vervorming van wat we zien?
9:47 Want is het niet veel belangrijker te zien 'wat is' dan 'wat zou moeten zijn'? We zijn zo geneigd tot idealisme dat we nooit feitelijk zien wat er aan de hand is. Onze ogen zijn gericht op de horizon, maar nooit op wat dichtbij is. Waarom is heel de wereld zo geworden? Stel jezelf alsjeblief deze vragen. Waarom stappen we naar iemand toe als we in moeilijkheden zitten? Waarom kunnen we die moeilijkheden niet zelf onder ogen zien, niet analytisch, niet door de oorzaak te zoeken, - dat is immers zonde van de tijd -. Maar ze gewoon bekijken. En in die waarneming worden oorzaak en gevolg, het hele mechanisme, vanzelf geopenbaard. Doe dit alsjeblief terwijl we samen aan het praten zijn.
11:43 Als je neurotsch bent... Ik weet niet in welke zin dit woord gebruikt wordt, misschien is heel de wereld wel neurotisch, want iedereen is zich aan het voorbereiden op oorlog, conflict, geweldige ambitie, competitie, proberen iemand te bedriegen, corruptie. Heel de wereld is zo. Corruptie, niet alleen in de hogere kringen, maar ook in het gewone dagelijkse leven, corruptie lijkt de normaalste zaak van de wereld geworden. Misschien is dat wel de oorzaak van dit neurotische gedrag. Wat kan men doen, wat kan ik doen wanneer ik zelf zie dat ik in feite neurotisch ben? Niet dat iemand me vertelt dat ik neurotsch ben, maar als ik zelf doorkrijg dat mijn gedrag eigenaardig is, alleen op mezelf gericht, volkomen egoïstisch. En ik ben heel emotioneel, uit mijn evenwicht. Ik neem dat allemaal waar: dat er op die manier een geestestoestand wordt gecreëerd die in tegenspraak met zichzelf is, die in conflict is en nooit rechtdoorzee. Wat staat mij te doen? Dat is wat de vraagsteller vraagt.
14:05 Als ik een dergelijk probleem had, zo'n soort neurose, zou ik zeker niet naar een analyticus of psychotherapeut gaan, want de analyticus moet ook geanalyseerd worden. Wat staat me dus te doen? Dat is een vraag waar we allemaal mee te maken hebben.
14:38 Door welke crisis krijg ik besef van het feit dat ik neurotisch ben? Iets moet me daarvan bewust maken. Of iemand vertelt het me, mijn vrouw, mijn man, een vriend, of ik neem waar wat ik aan het doen ben. Ik zie of mijn gedrag natuurlijk is - dit is een heel moeilijk woord, een ingewikkeld woord, 'natuurlijk' - of dat ik een beetje raar in mijn hoofd ben. De moderne wereld met al zijn problemen maakt de mensen heel vreemd en oppervlakkig. Ze willen continu vermaakt worden. Kan ik erkennen dat ik neurotisch ben en dat gegeven observeren zonder het te willen veranderen, zonder te zeggen: 'Ik moet gezond van geest worden', 'ik moet normaal worden, ik moet anders zijn', het gewoon observeren zoals het is, wat betekent dat we er aandacht aan schenken. Maar een neuroticus is misschien niet in staat er aandacht aan te geven. Ik ben misschien niet in staat alles in me te geven, mijn verstand, mijn hart, om naar mezelf te kijken, want een van mijn neurotische gedragingen is dat ik niet naar mezelf kan kijken. Het staat me niet aan wat ik zie. Ik raak depressief van wat ik zie, of erg opgetogen. Zonder opgetogenheid of terneergeslagenheid, zonder enige vervorming, kan ik als neurotisch persoon naar mezelf kijken? Omdat ik neurotisch ben, kan ik mezelf niet zo helder zien. En dus leun ik op iemand die me vertelt wat te doen. Zien jullie het probleem? Ik kan niet rationeel naar mezelf kijken, gezond van geest, intelligent, met gevoelig besef, en dus stap ik naar iemand die me vertelt wat te doen. Volgens mij is een ander vragen te vertellen wat ik moet doen, de essentie van neurotisch gedrag. Nietwaar? Ik weet dat jullie het daar waarschijnlijk niet mee eens zijn, maar met name in dit land - je ziet het tegenwoordig overal - gaan we te rade bij deskundigen, gezaghebbende figuren, om ons te zeggen wat we moeten doen.
18:59 Dus blijf ik neurotisch wanneer ik steeds op iemand leun. Kan ik naar mezelf kijken, ondanks mijn neurose, kan ik mezelf zien, alles met aandacht bekijken, niet egocentrisch, wat een vorm van neurose is, gewoon kijken. Kijk naar wat ik zeg. Dit vereist een totaal ander soort opvoeding. Een opvoeding die zelf-opvoeding aanmoedigt. Oké? Ben ik duidelijk? Delen we dit allemaal gezamenlijk? Zelf-opvoeding, niet opvoeding volgens iemand anders, maar al mijn handelen observeren, mijn denken en voelen, en de beperking daarvan inzien, en daarmee ontdekken of de geest ooit vrij kan zijn van zijn beperkingen.
20:45 Tweede vraag: 'Waarom gaat het gedrag van de mensen in dit land zo snel achteruit, en wat kunnen we daaraan doen? Wat heeft dit land de rest van de wereld te geven?'
21:02 'Waarom gaat het gedrag van de mensen in dit land zo snel achteruit, en wat kunnen we daaraan doen? Wat heeft dit land de rest van de wereld te geven?'
21:24 Wat heeft dit land de rest van de wereld op dit moment gegeven? De atoombom, voedsel - Amerikanen zijn vreselijk gul -, allerlei oorlogsmaterieel, medicijnen, hygiëne, en buitengewone kennisvergaring over de kosmos, het uitdijende en krimpende heelal, koelkasten, televisie. Dat heeft het tot dusverre gegeven aan de wereld, de 'know-how'. Maar de wereld leert die ook kennen, misschien zelfs beter dan hier, zoals in Japan. Dus wat geven we de wereld eigenlijk? Los van dit alles? We geven graan, en een steeds maar toenemende vraag naar entertainment, football, alles wat je ziet op tv, dag na dag. We verspreiden een dun laagje kennis en entertainment. Hoe elkaar te vernietigen. Amerika geeft ook graan, het heeft ook goede dingen gedaan.
23:59 Wat nu is cultuur? Is dit onderdeel van de cultuur dat alleen Amerikanen geven? En al die predikanten, jullie hebben ze zeker wel gehoord. De spreker luistert vaak naar ze, de baarlijke nonsens die ze uitkramen, en duizenden hangen aan hun lippen, en geven geld, en nog meer geld. Goeroes die vanuit India overkomen naar dit land met allerlei belachelijke kul. De Amerikanen zijn tamelijk onnozel - als ik daarop mag wijzen -. Ze slikken dat allemaal, spelen er even mee en laten het weer vallen. En de goeroes worden rijk en machtig. Los van dit alles, wat kan Amerika eigenlijk geven?
25:22 Het is een prachtig land, werkelijk een van de mooiste landen ter wereld. Er zijn heuvels, bergen, rivieren, uitgestrekte prairies, woestijnen, een uitzonderlijk potentieel. Religie, niet volgens de oude traditie, - wat helemaal geen religie is, maar herhaling zonder betekenis - religie is de enige bron vanwaaruit een nieuwe cultuur kan ontstaan. Nu rijst de vraag: Kan Amerika - ik weet niet waarom Amerika -, kan de wereld want Amerika is deel van de wereld, kan de wereld een nieuwe religie voortbrengen, die totaal verschilt van al dat bijgeloof, geloof, traditie, aanvaarding op gezag, verlossers, de oude geloofsovertuigingen. Kun je dat allemaal opzijvegen want dat is helemaal geen religie. Kan de wereld een nieuwe religie voortbrengen? Niet alleen Amerika, Europa of India, maar de wereld in zijn geheel. Want alleen daaruit kan een nieuwe cultuur ontspruiten.
27:18 De vraag wat Amerika voor de wereld kan betekenen heeft dus heel weinig zin. De wereld vraagt om een nieuwe religie, niet religie, want dat woord is bedorven door de priesters. Een religie zonder geloof, overtuiging of gezag, maar een religie van wat het meest heilig is. In dit land is er niet zoiets, ook geen respect voor heiligheid. Jullie spugen daarop. Ontdekken wat heilig is, naamloos, eeuwig, de waarheid waar geen pad naartoe leidt, om dat te ontdekken als een groep mensen, wat wil zeggen een volkomen integer leven leiden, zonder corruptie, zonder egocentriciteit. Misschien kan daaruit een religieuze geest, een nieuwe cultuur ontstaan. En dat is een deel van onze crisis.
29:12 Derde vraag: 'U heeft gezegd dat als men gehecht is, er geen liefde is. Ik begrijp dit, maar er zijn momenten van liefde waarin geen sprake is van verdeeldheid, verlangen of denken, en deze momenten staan toch vaak in verbinding met een persoon aan wie men gehecht is. Met gehechtheid lijkt een vorm te worden geboden, een begrenzing waarbinnen momenten van liefde gedijen. Gehechtheid is geen liefde, maar op een geheimzinnige manier zijn de twee met elkaar verbonden. Ze lijken in tegenspraak met elkaar. Wilt alstublief ingaan op deze schijnbare paradox?'
30:18 'U heeft gezegd'- sorry, de vraag is een beetje lang - 'U heeft gezegd dat er bij gehechtheid geen sprake is van liefde. Ik begrijp dit, maar er zijn momenten van liefde waarin geen sprake is van verdeeldheid, verlangen of denken, en deze momenten staan toch vaak in verbinding met een persoon aan wie men gehecht is. Met gehechtheid lijkt een vorm te worden geboden, een begrenzing waarbinnen momenten van liefde gedijen. Gehechtheid is geen liefde, maar op een geheimzinnige manier zijn de twee met elkaar verbonden. Ze lijken in tegenspraak met elkaar. Wilt u ingaan op deze paradox?'
31:17 Wat zeggen jullie? Jullie hebben aandachtig geluisterd naar de vraag. Wat is jullie reactie? Wat is gehechtheid? Er bestaan meerdere vormen van gehechtheid, niet alleen aan een persoon, maar ook aan een overtuiging, aan zoiets als geloof, aan een meubelstuk, aan een klein lapje grond, een klein erf met een huis erop. Waarom houden we hier zo aan vast? Vasthouden aan ideeën en idealen, conclusies, meningen, vooroordelen, vasthouden aan de een of andere hoop, de toekomst of aan de herinnering aan vroegere tijden, we klampen er ons wanhopig aan vast. Waarom? Wat is de oorzaak hiervan? Laten we dit onderzoeken, zonder het te analyseren. Begrijpen jullie wat ik bedoel?
33:26 Onze hersenen zijn erin getraind alles te analyseren. Nietwaar? Bij welk probleem dan ook willen we het meteen analyseren en oplossen. Analyse kost tijd, en wie is de analyticus die gaat analyseren? De analyticus is het geanalyseerde - ik ga hier niet nader op in, misschien zien jullie dat vanzelf tijdens ons onderzoek.
34:04 Waarom is de menselijke geest gehecht aan iets of iemand? Aan je lichaam - snappen jullie - of aan een of andere ervaring die je gehad hebt. En dat neemt je in beslag, stimuleert je, wijst je de weg. en je klampt je steeds meer vast aan iets dat gebeurd is, voorbij en dood. Of aan een of ander toekomstvisioen dat je hoop geeft. Waarom klampen we ons zo wanhopig vast aan iets? Stel die vraag alsjeblief aan jezelf. Jullie zijn geen toehoorders, dat is niet van belang. Belangrijk is dat jullie jezelf door de spreker waarnemen, jezelf zien en afvragen of je ergens aan gehecht bent. Is het misschien uit eenzaamheid, zo'n intense pijn bij de meesten? In bijna alle mensen, dit gevoel van totaal alleen staan? Krijgen we door ons vast te klampen, door aan iets gehecht te zijn, krijgen we daardoor een groter gevoel van veiligheid? Wanneer je zegt: 'Ik ben Amerikaan, Engels, Fransman, Indiër, Japanner', geeft dat je... Jullie komen daaruit voort. Jullie hebben je wortels in een idee, een concept. 'Amerika' is een concept. In die gehechtheid zit een geweldig gevoel van ergens bijhoren. Dat geeft je niet alleen financiële zekerheid, maar ook psychologische zekerheid. Als ik in Italië ben, waar het katholicisme heel sterk leeft, als ik daar zeg: 'Het is allemaal nonsens', geraak ik in een moeilijke positie. Ik krijg dan geen werk, word uit de gemeenschap verstoten, al dat soort ongein. Uit eenzaamheid raken we dus gehecht, door ons vragen, zoeken en verlangen naar veiligheid. Wanneer we onzeker en verward zijn, geeft ergens aan vastklampen ons een gevoel van duidelijkheid. Kennen jullie dat niet allemaal?
37:53 Als ik van mijn vrouw, vriend, meisje of jongen hou, ben ik gehecht. Onmiddelijk treedt het herinneringsproces in werking: voorvallen, woorden die tussen ons gevallen zijn, dat wordt allemaal opgeslagen en je raakt eraan gehecht, niet alleen fysiek, maar ook psychologisch, innerlijk, gehecht aan de herinnering van seks, plezier, verstrooiing, kameraadschap, iemand op wie je kunt steunen, met wie je kunt praten. Jullie kennen dat allemaal. Zijn we daarom gehecht? In deze gehechtheid aan een persoon, een geloofsovertuiging, een concept, een land, zit onvermijdelijk conflict. Als ik maar volhardt in de woorden dat ik Amerikaan ben, dat ik hindoe ben, of moslim, - jij aanbidt dit symbool en ik aanbid dat symbool -, zijn we eeuwigdurend in conflict. En als ik gehecht ben aan een persoon, wil ik die bezitten, vasthouden. Dit weten jullie toch allemaal wel? Of moet ik jullie dit vertellen? Daaruit komen jaloezie, bezorgdheid en angst voort. In dat gebeuren zit ook tederheid, liefde, - of er sprake is van liefde? Voor het moment noemen we het 'liefde' - een gevoel van samenhorigheid. Daarin schuilt ook conflict, want we moeten ook naar kantoor. Wat er allemaal gebeurt... we hoeven daar niet op in te gaan.
40:23 De vraagsteller zegt verder: soms is er ook liefde in gehechtheid. Deze gehechtheid - niet alleen aan een persoon, de vraagsteller heeft waarschijnlijk wel een persoon op het oog - biedt een vorm, een begrenzing waarin momenten van liefde voorkomen. We moeten dus heel duidelijk zijn over wat dat woord betekent, wat het inhoudt, het gevoel achter het woord, wat een heel sterk gevoel is. Je bent gehecht aan je huis. Je hebt een tuin aangelegd, er veel werk in gestoken, hem goed schoon gehouden, door al dat werk heb je een gevoel van eigenaarschap ontwikkeld, het gevoel dat dit van jou is. Als je geleefd hebt met een vrouw of man, getrouwd bent geweest, het hele proces van samenzijn, de ruzies, de ergernissen, kortom de conflicten. Als je ondanks dat alles niet gescheiden bent, klamp je je aan elkaar vast.
42:27 We moeten heel duidelijk begrijpen wat het betekent gehecht te zijn, het gevoel van gehechtheid. Als je gehecht bent, zie dan wat er gebeurt. Gehechtheid is de broedplaats van corruptie. Misschien accepteer je dit niet. Wees niet geschokt door dit woord, kijk er gewoon naar. Als ik gehecht ben aan mijn baan, mijn ideaal, aan mijn concept van de waarheid, van god of wat dan ook, eraan gehecht, het is deel van mijn geloof, mijn bloed, mijn conditionering. Als ik zo gehecht ben, is corruptie onvermijdelijk. Want dan ben ik tegen alle anderen die niet tot de speciale groep of sekte behoren. Misschien ben ik tolerant - dat is een van onze slimme trucs - maar in feite is er geen relatie tussen de katholiek, de moslim, de hindoe en de boeddhist. Ze zeggen dan wel: 'God is liefde', maar van een relatie aangaan is werkelijk geen sprake. In gehechtheid ligt de angst om iets kwijt te raken besloten.
44:28 Dus ik zie niet echt waar hem de paradox in zit. Misschien zit de spreker fout en moet hij verbeterd worden. Waar liefde is, is geen gehechtheid. Liefde is niet jaloezie, bezorgdheid of angst. Liefde is deugd, de schoonheid daarvan, de volheid ervan, enorme vitaliteit, hartstocht, geen lust maar hartstocht. Zo kunnen man en vrouw in vrijheid samen zijn - niet om te doen wat men wil, dat heeft niks met vrijheid te maken. Dit is allemaal aan de hand in dit land. Ik ben getrouwd, ik ben mijn vrouw zat, ik ruil haar in en vraag een scheiding aan. Jullie kennen dat wel. Als je liefde hebt, echt een enorme, heilige gave, die niet te cultiveren is, maar door te zien wat het niet is. Begrijpen jullie dat? Door negatie kom je tot het positieve. Dat wat het niet is. Ontkennen, niet louter met woorden, maar innerlijk, feitelijk ontkennen wat het niet is, wat onwaar is, het onware als onwaar zien, de illusie, de instemming. Door negatie kom je natuurlijk bij het positieve. Je begint met onzekerheid, en komt uiteindelijk uit bij absolute zekerheid. Maar gewoonlijk willen we zeker, veilig en vrij van twijfel zijn. Is het jullie niet opgevallen dat sommige van de grootste schrijvers, geletterde mensen, zogenaamd wereldberoemde mensen, beginnen met alles te ontkennen? En uiteindelijk eindigen ze als katholiek of boeddhist, of als een ander soort sektariër, omdat ze bang zijn voor de dood.
48:29 De kwestie is dus niet dat er geen momenten van liefde zijn, wat dat woord voor het moment ook moge betekenen, maar of we alle implicaties zien van gehechtheid, het totale plaatje, niet alleen aan personen, maar gehechtheid aan van alles, aan je gezicht, je lichaam, aan je overtuigingen, je ervaringen, je... Snap je het? Dat is vrijheid. En als die vrijheid er is, is er liefde. En als er liefde is, kun je doen wat je wilt. Oké?
49:54 Vierde vraag: 'We kunnen niet leven zonder enige vorm van relatie, maar er schuilt altijd conflict in. Waarom is dat zo?'
50:05 'We kunnen niet leven zonder vorm van relatie, maar er schuilt altijd conflict in. Waarom is dat zo?'
50:20 Goeie god! Jullie snappen, ik roep god niet aan. Alleen bij wijze van spreken. Waarom hebben we van het leven een probleem gemaakt? We zijn zogenaamd heel wereldwijs, we hebben ons ontwikkeld gedurende onmetelijke tijden, we hebben zoveel oorlogen gekend, bijna vijfduizend oorlogen in vijfduizend jaar tijd. We zijn goed opgeleid. We zouden hoogontwikkelde menselijke wezens moeten zijn, en toch hebben we dit probleem nog helemaal niet opgelost, namelijk dat mensen voortdurend in conflict leven. Niet alleen in persoonlijke relaties, maar conflicten met de natuur, met dieren, alles is een conflict geworden, een probleem. Waarom?
52:28 Laten we dit alsjeblief samen onderzoeken. Het is niet zo dat ik onderzoek en jullie luisteren. We gaan samen op onderzoek. Waarom ben je als mens in conflict? Conflict, zoals tegenstrijdigheid, imitatie, conformisme, het voortdurende verlangen iets te worden. De overweldigende ontevredenheid, de zoektocht naar steeds meer. Waarom? Onderzoek dit alsjeblief, meneer. Overal ter wereld hebben de monniken gezegd: 'De wereled is een tranendal, een grote puinhoop en ellende. Wij keren ons daarvan af en gaan in retraite, in aanbidding voor een beeld, een symbool of zo.' Zij leven ook in conflict. Ze ontkennen seks, leggen de eed van kuisheid af en branden de rest van hun leven van begeerte. En jullie gaan naar de maan om er een vlag of zoiets te planten. Dit zie je overal ter wereld gebeuren. Waarom? Waarom is de mens, jullie als mensen - zeker, jullie als mensen die de mensheid vertegenwoordigen, die de rest van de wereld zijn, jullie staan niet los van andere mensen, want ook julie lijden, jullie zijn bezorgd, onzeker, verward, bang, hebben plezier en ervaren soms schoonheid - ieder mens krijgt hiermee te maken. Jullie zijn de rest van de mensheid, op het psychologische vlak. Je bent misschien blond, hebt een blanke huid, of donker, zwart... Je bent in feite de rest van de mensheid. Als je deze vraag stelt, is dat geen zelfzuchtige vraag, alleen gericht op jezelf, omdat je vrij wilt zijn van een bepaald conflict. Je stelt de vraag daarentegen als een mens die de rest van de mensheid is. Dit is dus een universeel conflict, niet mijn conflict. Laten we hier duidelijk over zijn. We vereenzelvigen ons zo met onszelf, zo geïsoleerd van al het andere, wat deel is van onze neurose, van ons zelfbedrog, maar in psychologische zin zijn we in feite de mensheid. De mensheid ondergaat allerlei folteringen, kwellingen, teleurstelling, oneerlijkheid, huilen, lachen, je weet wel wat de rest van de wereld allemaal doormaakt, en jullie maken daar deel van uit. Jullie zijn de rest van de mensheid. Jullie zijn de mensheid, niet Meneer Smit, ergens achteraf in zijn kleine hokje.
57:22 Wanneer jullie deze vraag stellen, waarom de mens in conflict is, stellen jullie een geweldige vraag. Niet: waarom ben ík in conflict. Je vraagt dan: waarom zijn de mensen dat? Ze hebben al vijf, tien - ik weet niet hoeveel - miljoen jaar op aarde, en maar 1 of 2 mensen hebben het probleem opgelost. De rest van de mensen zit gevangen in deze beproeving.
58:12 Het is belangrijk dit te begrijpen en ons af te vragen of het ueberhaupt mogelijk is om geheel en al, absoluut vrij te zijn van conflict. Niet af en toe, niet terwijl je een berg staat te bekijken, of de mooie heuvels, de schaduwpartijen en de luchten, maar in het dagelijkse leven. Waarom?
59:10 Waar tegenstrijdigheid is, moet conflict zijn. Waar verdeeldheid is, moet conflict zijn. Fysieke verdeeldheid, zoals de ene staat tegenover de andere, de ene leer tegenover de andere, het ene bijgeloof tegenover het andere, de ene conclusie tegenover de andere, de ene ervaring groter dan de andere. Deze voortdurende verdeeldheid, tegenstrijdigheid, en tegenstelling moet wel conflict voortbrengen. Dat is een wetmatigheid. Niet mijn wet, maar gewoon een wet. We weten dit allemaal. Kijk maar naar de Verenigde Naties, kijk maar wat er aan de hand is in Rusland en Afghanistan, al die gruwelijkheden, de ene ideologie tegenover de andere. We hebben dit probleem nooit opgelost. Leven we dan zo graag in conflict? Je zegt: 'De natuur is in conflict', een van onze favoriete uitvluchten. We zien een groter dier een kleiner doden, we zien een plant naar licht zoeken en een grotere boom haar overschaduwen. Er is voortdurend strijd in de natuur - dit vraagt de spreker zich af -. Wij noemen het conflict. Wij, met onze geest vol conflict, ellende en zo voort, wij zeggen dat de natuur in conflict is. Maar de natuur is niet in conflict als je die met rust laat. Dat weten jullie ook wel.
1:02:12 Ik moet nu even stoppen want ze gaan de tape verwisselen. Hierna gaan we verder. Oké? Sorry dat we jullie hebben laten wachten.
1:02:40 We vroegen ons af waarom de mens, die miljoenen jaren geleefd heeft, conflict heeft getolereerd en geslikt. Is het een gewoonte? We zijn gewend geraakt aan conflict, aan oorlog, de haarkloverijen tussen de regeringen. Zijn we zo afgestompt dat we onszelf nooit op de proef stellen? Als we in conflict zijn, vinden we allerlei uitvluchten uit dat conflict, we bezitten een schitterend netwerk van ontsnappingsroutes, van god tot voetbal - ze zijn beide hetzelfde als ontsnappingsmiddel, het ene is niet nobeler dan het andere.
1:04:08 Kunnen we er nu achterkomen, op deze morgen, terwijl we erover praten als twee vrienden die begaan zijn met dit probleem, kunnen we het oplossen, zonder dat de tijd een rol daarin speelt? Kijk naar ons conflict. Ieder van ons is zo zelfzuchtig, ieder van ons is zo begaan met zichzelf: zijn geluk, zijn voldoening, zijn verdriet, zijn vlucht, zijn geloof, alles waar hij zich aan vastklampt. Waar gehechtheid is, daar is per definitie conflict. Dat is een feit. Als ik gehecht ben aan mijn hindoeïsme, ben ik bang om dat los te laten omdat ik niet weet wat er dan gebeurt. Ik wil zeker zijn. En omdat ik onzeker en egocentrisch ben, wil ik iets worden, edelmoediger, succesvol in wereldse zaken, ik wil meer geld, meer plezier, meer zekerheid, van het ene concept van een god of verlosser naar een ander gaan. Omdat ik ik-gericht ben - en mijn vrouw is dat ook -, moet er wel conflict zijn. Dat is onvermijdelijk, nietwaar? Ik zoek voldoening in seks, in zo veel andere dingen, en zij doet hetzelfde. Dus het zijn twee gescheiden entiteiten, - dat denken ze althans dat ze los staan van elkaar - met hun overweldigende behoefte, reactie, vooroordelen, wreedheid, ambitie, tot elke prijs iets zijn of worden. Hou kunnen deze twee vijandige, tegenstrijdige mensen zich bevrijden van dit geploeter, van dit conflict? Dat kunnen ze nooit, noch in de hemel of ergens anders. Hoe kunnen ze ook? Snappen jullie? Dit spreekt zo vanzelf. We zien het vanzelfsprekende vaak niet omdat het zo eenvoudig is. We willen dat het ingewikkeld is, iets dat we kunnen bestuderen, analyseren en bediscussiëeren. We zien nooit iets gewoon op een eenvoudige manier. We zeggen nooit: 'Kijk, laten we het aanpakken. Laten we uitzoeken of we echt totaal niet egocentrisch kunnen zijn.' Heel onze opvoeding, al onze religieuze idealen moedigen dit egocentrisme aan. Jullie zullen verlost worden - weet je, al die monsterlijke religieuze standpunten van de georganizeerde godsdiensten moedigen dit aan -. De Indiërs doen het op hun manier, net als de christenen, boeddhisten, kortom de hele wereld.
1:09:25 Waar dus verdeeldheid is, moet wel conflict zijn. Als je hier de waarheid en realiteit van inziet, namelijk dat ik mijn verlangens wil bevredigen, en zij ook, en dus staan die tegenover elkaar. We pakken verlangen niet aan. Begrijpen jullie wat ik zeg? We proberen mijn verlangen tegenover dat van haar te bevredigen, terwijl het begrijpen van verlangen eigenlijk belangrijk is, niet mijn bevrediging van mijn verlangen. Hebben jullie dit begrepen? Hebben we dit aan elkaar overgebracht? Het gaat ons om verlangen op zich, niet om mijn verlangen. Is dit duidelijk? Zal ik verdergaan? Deze vereenzelviging met een specifieke ervaring, mijn verlangen, mijn specifieke angst, angst voor mijn eigen dood, deze vereenzelviging met een idee. Snappen jullie? Of vereenzelviging met een of ander reëel feit, zoals pijn. Ik heb kiespijn. Oké, ik heb kiespijn, Vooruit ermee! Begrijpen jullie? Maar niet continu met jezelf zitten!
1:11:34 Zien jullie de waarheid hiervan: waar verdeeldheid is, moet conflict zijn. Arabier en Jood, kijk maar om je heen. We leven allemaal op aarde, we delen die, onze wereld, niet de Arabische wereld, of wat dan ook. Hemeltjelief! Blijkbaar zien we dat niet in. Kunnen we de waarheid hiervan inzien, de objectieve realiteit, niet de theorie dat verdeeldheid conflict schept, maar het feitelijke gevoel, de waarheid? Voelen jullie het, zien jullie het? Niet vanuit intellectuele ideevorming, niet het intellectueel begrip dat verdeeldheid onvermijdelijk conflict schept, maar het objectieve feit.
1:13:05 Als een groep mensen het inziet, die deel uitmaakt van de mensheid, zal die... Wat ik wil zeggen is dat dit een enorme stap is in een totaal andere richting. Maar we kunnen dit blijkbaar niet. En hieruit komen alleen ellende en conflict voort, verwarring, problemen, zonder einde.
1:13:43 Jullie weten dat de spreker de afgelopen zestig jaar gezegd heeft dat de waarheid een land zonder paden is, wat een feit is. Er leidt geen pad naartoe, geen verlosser leidt je ernaartoe, geen leider, geen systeem, niets, alleen begrip van het feit dat waarheid geen pad heeft. Als je dat inziet, als je ook heel helder voor jezelf inziet dat elke vorm van verdeeldheid onvermijdelijk conflict voortbrengt. We zien het volgende: We hebben een samenleving waarvan de wetten, regeringen en godsdiensten voortdurend met elkaar overhoop liggen, waarbij de een meer macht wil dan de ander. Dit is onze spiraal, dit is onze cultuur, en deze cultuur is al miljoenen jaren zo. In het oude Egypte, 5000 jaar geleden, probeerden ze al oppermachtig over anderen te zijn, en wij volgen datzelfde patroon in ons leven.
1:15:44 Wat staat ons dus te doen? Wat ga jij als mens, die in feite de mensheid is, wat ga je doen? Je hoort iets dat waar is, dat een feit is, een fysiek feit, Arabier en Jood, jij tegenover een ander, jij met jouw geloof, jouw ervaringen, jouw kennis, tegenover iemand anders met zijn kennis. Snap je? Conflict. Wat ga je doen? Als je hiervan de waarheid inziet, dat verdeeldheid, in welke vorm ook, destructief is en dat de wereld gevangen zit in deze destructiviteit, wat is dan je relatie met de wereld? Plotseling verschijnt er iemand, pakt je je bezit af of het een of ander, en creëert daarmee een confict. Wat doe je dan? Begrijpen jullie? Begrijpen we dit tezamen, misschien op een verbaal niveau, waarover we praten?
1:17:40 Zullen jullie vrij zijn van conflict wanneer jullie dit bosje verlaten? Alleen iemand die vrij is van conflict, kan conflict het hoofd bieden. Snappen jullie? Niet iemand die in conflict is. Die zal alleen meer conflict scheppen. Maar iemand die vrij is van conflict, weet er raad mee, conform de wet of hoe ook, want hij of zij zelf is vrij van die kwelling.
1:18:36 Vijfde vraag: 'U hebt gezegd - zal ik verdergaan? - 'U hebt gezegd dat als je je gehele aandacht schenkt aan een probleem, het probleem tot bloei komt en vanzelf verwelkt. Kunt u dit nader toelichten?'
1:18:55 Zijn jullie niet moe?
1:18:56 Vraagsteller: Nee
1:18:58 K: Weten jullie dat zeker? Dit is geen entertainment. Van amusement word je niet moe. Sorry!
1:19:12 'U hebt gezegd dat als je je gehele aandacht schenkt aan een probleem, het probleem tot bloei komt en vanzelf verwelkt. Kunt u dit nader toelichten?'
1:19:23 We hebben dit probleem met conflict. Kun je je conflict bekijken en er je volle aandacht aan geven? Alsjeblief, luister er even naar, voor een paar minuten. Luister. Je hebt een probleem, conflict. Kun je ernaar kijken, niet alleen naar luisteren, de toon, de inhoud, de subtiliteiten van het probleem, kun je ernaar kijken zonder het proberen op te lossen, zonder er een draai aan te geven, zonder enige beweegreden. Als een motief hebt, geef je er een draai aan, en dus vervorm je het probleem. Begrijpen jullie dat? Kun je gevoelig besef hebben van het conflict? Doe er verder niets aan, want je maakt deel uit van het conflict. Je bént het conflict. Als je er iets aan doet, schep je zelfs nog meer conflict. Ik vraag me af of jullie het snappen. Kijk dus naar het conflict, het kleine conflict en het universeel menselijke conflict, het persoonlijke conflict en het werelconflict . Kijk ernaar. Luister naar wat het te vertellen heeft. Jij moet dat verhaal niet vertellen, conflict moet het jou vertellen. Als een kind waarvan je houdt en dat op je schoot zit, het vertelt je een verhaal. Je onderbreekt het niet. Je bent er niet lomp tegen, je wilt alles horen wat het te zeggen heeft. Laat het conflict jou op dezelfde manier alles over zichzelf vertellen. Je hoeft alleen maar toe te horen, niet alleen met je oren, maar ook innerlijk het karakter ervan proeven. Kun je ernaar luisteren met al je aandacht, zonder enige inspanning? Wanneer je bij een kind bent dat je een verhaal aan het vertellen is, span je je ook niet in, zeg je ook niet: 'Ik moet mezelf beheersen, ik moet geduldiger zijn'. Je luistert omdat je van het kind houdt. Luister ook zo naar het probleem en je zult zien dat het tot bloei komt, groeit, heel zijn inhoud vrijgeeft. En wanneer het alles van zichzelf heeft laten zien, gaat het weg, is het klaar. Begrijpen jullie? Zo komt een probleem tot bloei en verwelkt het. Dat kost geen tijd. Alleen een ongeduldige geest kent tijd. Die zegt: 'Ik moet dit oplossen.' Maar een geest die heel zorgvuldig en met veel gevoel luistert, alert op al zijn kleine beweginkjes, alert op alle kleine subtiliteiten, wanneer je ernaar luistert met alle aandacht die in je is. Je kunt het geen complete aandacht schenken als je een beweegreden hebt, als je er een bedoeling hebt, als je zegt: 'Ik moet dit doen', dan gebeurt er niets. Maar als je je volledige aandacht geeft, laat het probleem zich helemaal zien en verwelkt het als een bloem. 's Morgens zie je het in knop, 's avonds is het verwelkt.
1:24:49 Dit is denk ik wel genoeg voor vanmorgen, nietwaar? Is het genoeg?
1:24:55 V: Ja