Krishnamurti Subtitles home


OJ82T1 - Houden we ons bezig met het gehele menselijke bestaan?
Toespraak 1
Ojai, Californië, VS
1 mei 1982



1:10 Wij zouden u erop willen wijzen, als u hier geen bezwaar tegen heeft, dat dit geen weekendvermaak is. We gaan ons bezighouden met de totaliteit van het bestaan, met al zijn complexe problemen en niet met een bepaald onderdeel. Dit is geen lezing, ofwel een toespraak over een bepaald onderwerp om informatie te verstrekken.
2:07 Ik denk dat het goed is om vanaf het allereerste begin van deze toespraken - en er zullen er, geloof ik, zes zijn en vier vraag- en antwoordbijeenkomsten - als we vanaf het allereerste begin kunnen begrijpen dat we niemand iets willen voorschrijven; we geen bepaalde ideeën of overtuigingen ter sprake brengen of bepaalde conclusies om u ergens van te overtuigen. Dit is geen propaganda; maar laten we gedurende al deze toespraken samen nadenken, samen waarnemen, luisteren naar de hele dynamiek van ons leven - of dat nu in Zuid-Afrika is of in Zuid-Amerika, Europa of Azië. We hebben te maken met een heel complex probleem dat heel zorgvuldig, behoedzaam bestudeerd dient te worden, zonder enige richting, zonder enig motief, waarnemen wat er zich daar buiten allemaal afspeelt in ons leven. Want als we niet begrijpen wat er buiten ons gebeurt, wat de maatstaf is waardoor wij onszelf kunnen begrijpen, als we niet inzien wat er eigenlijk aan de hand is in de wereld, de buitenwereld, buiten de huid als het ware, buiten het psychologische veld, dan hebben we geen meetinstrument waarmee we onszelf kunnen waarnemen.
4:41 Dus laten we eerst samen waarnemen. Ik bedoel met dat woord: zorgvuldig kijken, zonder enig vooroordeel, als een Amerikaan of Argentijn of Brit of Fransman of Rus, waarnemen - of Aziaat, sorry vergeten - waarnemen zonder enig motief, wat nogal moeilijk is. Helder waarnemen wat er gebeurt. Als men waarneemt en over de wereld reist, dan is er veel verdeeldheid, disharmonie, onenigheid, wanorde, veel verwarring en onzekerheid, er zijn demonstraties tegen een bepaalde vorm van oorlog. Er is terrorisme, de voorbereiding van oorlogen, onnoemelijk veel geld wordt besteed aan wapens. Er is de verdeeldheid in nationaliteiten: de ene natie tegen de andere, zich gereedmakend voor oorlog. En er zijn religieuze, sektarische afscheidingen: de katholieke, de protestantse, de hindoeïstische, de islamitische wereld, de boeddhistische. En steeds is daar die verdeeldheid in de wereld. Waar verdeeldheid heerst, moet disharmonie zijn, conflict. We zien dat over de hele wereld.
7:19 En dan is er de nationale eer, waar men trots op is en waarvoor men anderen wil doden. Er zijn allerlei sekten, goeroes, met ieder hun eigen volgelingen. Er zijn de spirituele gezagdragers in de katholieke wereld en in de protestantse wereld, minder in het boeddhisme en hindoeïsme maar er is de autoriteit van het boek in de islam. Dus daar waar disharmonie is, wanorde, daar zijn niet alleen conflicten, vernietiging van elkaar, maar ook de gehechtheid aan een bepaalde nationaliteit, waarmee men een bepaalde fysieke, uitwendige veiligheid hoopt te vinden. Dit is het verschijnsel dat zich voordoet in de wereld, waarvan men zeker is dat we dit allen kunnen gadeslaan: de ene groep tegen de andere groep. En dus vindt er afzondering plaats, niet alleen voor ieder mens, maar de afzondering van groepen. Met als bindmiddel een geloof, een gezindheid, een bepaalde ideologische conclusie, zoals in de totalitaire landen en in de zogeheten democratische wereld met haar idealen, dus de idealen, overtuigingen, dogma's, rituelen verdelen de mens.
9:51 Dit is het wat zich feitelijk afspeelt in de wereld. De externe wereld is het resultaat van onze eigen psychologische wereld. Deze uitwendige wereld is door ieder van ons gemaakt. Want we zijn geïsoleerde mensen. We hebben ons afzonderlijke beroep, ons eigen, afzonderlijke geloof, onze conclusies en ervaringen, waar we aan vast blijven houden en geleidelijk aan zondert iedereen zichzelf af. Er is egoïstisch handelen, dat zich extern uitdrukt in de natie, het tot een bepaalde religieuze groep behoren, of die groep nu uit zevenhonderd miljoen mensen bestaat, zoals de katholieke kerk, een ieder van ons zondert zich af. En zo brengen we extern een wereld voort via nationalisme, dat de veredelde vorm van tribalisme is en elke stam is bereid een andere stam uit te moorden voor hun geloof, voor hun land, voor hun economische handel enzovoort.
12:03 We weten dit allemaal, tenminste degenen onder ons die bewust zijn, die naar de radio luisteren, tv kijken, kranten lezen enzovoort. En er zijn mensen die zeggen dat dit helemaal niet kan veranderen, de menselijke conditie kan niet getransformeerd worden. De wereld functioneert al duizenden jaren op deze manier en deze wereld is gecreëerd door de menselijke conditie en die gesteldheid kan onmogelijk getransformeerd worden, een verandering in zichzelf voortbrengen. Ze beweren dat er wat gewijzigd kan worden, een kleine verandering, maar de mens zal altijd blijven wie hij is - in conflict met elkaar, elkaar uitmoordend en hij zal verdeeldheid blijven zaaien in hemzelf en in de wereld.
13:47 En anderen hebben geprobeerd sociale hervormingen door te voeren van allerlei soorten over de hele wereld, maar ze hebben geen diepe, fundamentele verandering gebracht in het menselijke bewustzijn. Dit is de toestand van de wereld. En hoe kijken we ernaar? Wat is ons antwoord hierop, als mensen? Niet de technologische wereld - de computers en al die buitengewone dingen die het menselijke brein uitvindt, maar wat houdt onze relatie feitelijk in, niet alleen met elkaar, maar met deze uitwendige wereld, wat is onze verantwoordelijkheid? Laten we het over aan de politici? Zoeken we nieuwe leiders? Alstublieft, dit is een heel serieus probleem dat we bespreken, samen bepraten. Nieuwe heilanden of terugkeren naar de oude traditie omdat mensen niet in staat zijn dit probleem op te lossen, terugkeren naar de oude, gebruikelijke traditie, iets dat ook gaande is. Hoe groter de verwarring in de wereld, des te groter de wens en drang terug te keren naar voorbije illusies, oude tradities, vroegere leiders, gewezen zogeheten heilanden.
16:23 Als men zich hier dus van bewust is, wat men zou moeten zijn, wat is ons antwoord op dit alles? Niet gedeeltelijk, maar een volledig antwoord op het hele verschijnsel dat zich voordoet, dat plaatsvindt in de wereld. Zijn we alleen maar bezig met ons eigen, persoonlijke leven? Hoe een rustig, sereen, onverstoord leven te leiden in een hoekje of houden we ons bezig met het gehele menselijke bestaan, met de gehele mensheid? Als je je alleen maar bezighoudt met je eigen persoonlijke leven, hoe onaangenaam het ook is, hoe beperkt het ook is, hoe verdrietig en pijnlijk het ook is, dan realiseer je je niet dat het deel het geheel is. Dus men moet naar het leven kijken, niet naar het Amerikaanse leven of het Aziatische leven, maar naar het leven als geheel - holistische waarneming. Die waarneming is geen persoonlijke waarneming - het is niet mijn waarneming of uw persoonlijke waarneming, maar de waarneming die de totaliteit begrijpt, de holistische kijk op het leven. Ieder is bezig geweest met zijn eigen particuliere problemen: problemen over meer geld, geen werk, zoeken naar zijn eigen vervulling, zoeken naar voortdurend plezier, angstig, geïsoleerd, eenzaam, depressief, lijdend en vanuit dat persoonlijke creëert men een heiland buiten zichzelf die ons verlossing zal brengen, voor ieder van ons. Deze traditie is al aan de gang in de Westerse wereld gedurende tweeduizend jaar en de Oosterse wereld, waarschijnlijk door een explosieve verspreiding vanuit India heeft hetzelfde beweerd in andere bewoordingen, andere symbolen, andere beelden, andere conclusies. Maar het is dezelfde individuele zoektocht naar zijn eigen verlossing, naar zijn eigen, particuliere geluk, naar de oplossing van zijn vele complexe problemen. Dat is wat ieder van ons probeert te doen.
20:45 Als we ons eigen, persoonlijke probleem niet kunnen oplossen, zijn er specialisten op allerlei gebieden, psychologische specialisten, die men raadpleegt om problemen op te lossen. Zij zijn daar ook niet in geslaagd. Ook de wetenschappers niet, integendeel. Technologisch gezien hebben de wetenschappers enorm geholpen - minder ziekte, betere communicatie, genezing, gezondheidszorg enzovoort. En de wetenschappers houden oorlog ook in stand. Wetenschappers zijn verantwoordelijk voor al het oorlogsmaterieel. Zij zijn verantwoordelijk voor de moord op miljoenen mensen in één klap. Dus noch wetenschappers noch politici gaan de mens redden, zowel in het Oosten als Westen, als in het midden van de wereld. Zij zoeken macht, een positie en zij spelen allerlei spelletjes met het menselijke denken. U weet wat er gebeurt. En in de Westerse wereld kiezen we hen - God weet hoe we ze kiezen. En in de Russische wereld niet, dat is een dictatuur, een complete gevangenis. En hetzelfde doet zich voor in de religieuze wereld, de zogeheten religieuze wereld. De autoriteit van de hiërarchie, de autoriteit van de paus, de bisschop, de aartsbisschop en de plaatselijke priester, in naam van een of ander beeld dat door denken is gecreëerd. En wij, als mensen, afgescheiden, afgezonderd, we zijn niet in staat gebleken om onze problemen op te lossen. We zijn hoogopgeleid, geslepen, egocentrisch, tot buitengewone dingen in staat, uitwendig. Maar vanbinnen zijn we min of meer wat we al miljoenen jaren zijn: we haten, we concurreren, we vernietigen elkaar, wat op dit moment feitelijk gebeurt. U heeft de deskundigen aangehoord die over de huidige oorlog spreken: ze praten niet over mensen die gedood zijn, maar over vernietigde vliegvelden, over dit of dat opblazen. Er is dus deze totale verwarring in de wereld gaande, waarvan ieder van ons zich bewust is.
25:31 En van daaruit rijst de vraag: wat moeten we doen? Zoals een vriend een tijdje geleden tegen de spreker zei: je kan niks doen. Je loopt met je hoofd tegen de muur. Het zal de komende miljoenen jaren zo doorgaan: vechten, doden, elkaar vernietigen, competitie, gevangenschap in allerlei vormen van illusies. Dit zal zo doorgaan. Verspil je leven en tijd niet. Deze tragedie, de vreselijke dingen die zouden kunnen gebeuren als een gestoord persoon op een knop drukt of als de computer het menselijke vernuft overneemt, veel sneller denkend, accurater en de computer kan de mens ook vernietigen, de menselijke geest, het menselijke brein, want de computer, de robot is tot van alles in staat, zoals ze in Japan bezig zijn. Dus wat gaat er gebeuren met de mens? Dit is dus het enorme probleem dat we onder ogen zien.
27:55 En van kindsbeen af tot ons overlijden bestaat onze vorming - een universitaire, als we geluk hebben - uit de een of andere vorm van specialisatie, veel kennis ophopen, die opslaan in onze hersenen en dan handelen, een baan vinden en daar vaardig aan vasthouden, als men kan, de rest van zijn leven, naar kantoor gaan, van 's morgens tot 's avonds en aan het einde daarvan sterven. Dit is niet een pessimistische houding of waarneming, dit is feitelijk wat er gebeurt. Als je de feiten waarneemt, niet gedeprimeerd, optimistisch of pessimistisch - het is zo.
29:13 En als je ten volle serieus en verantwoordelijk bent, vraag je: wat te doen? Zich terugtrekken in kloosters? Een commune vormen? Naar Azië gaan en zich bezighouden met zenmeditatie of andere vormen van meditatie? Men stelt serieus deze vraag. Als u geconfronteerd wordt met deze crisis in het bewustzijn, de crisis is niet daar, buiten ons. De crisis is in ons. U kent het gezegde: 'We hebben de vijand gezien en dat zijn wij'.
30:44 Dus de crisis gaat niet over economie, oorlog, de bom, politici, wetenschappers, maar de crisis is in ons, de crisis bevindt zich in ons bewustzijn. Totdat we diepgaand de aard van dat bewustzijn begrijpen en doorvragen, er diep in afdalen en voor onszelf uitvinden of dat bewustzijn volledig kan veranderen, tot die tijd zal de wereld nog meer ellende blijven voortbrengen, meer verwarring, meer gruwelen. Dus onze verantwoordelijkheid bestaat niet uit altruïstisch handelen, politiek of economisch, maar het begrijpen van de aard van ons zijn, waarom wij mensen, die op deze prachtige, beeldschone aarde leven, waarom we zo zijn geworden.
32:33 Dus we kunnen, als u wilt, als het uw verantwoordelijkheid is, we kunnen samen de aard van ons bewustzijn gadeslaan, de natuur van ons zijn. Dit is niet, zoals we al opmerkten, een lezing. Een lezing, een uiteenzetting over een bepaald onderwerp, waarin informatie wordt verstrekt - dat is wat men bedoelt met een lezing. Maar hier proberen we samen, u en de spreker samen, niet afzonderlijk, maar samen, de dynamiek van dit bewustzijn waar te nemen en zijn relatie tot de wereld, of dat bewustzijn individueel is, afgescheiden, of dat dat bewustzijn de totaliteit van de mensheid omvat. Begrijpt u dit? We worden van jongs af aan opgevoed tot individuen, met je afzonderlijke ziel - als je gelooft in dat soort zaken - of je bent getraind, opgeleid, geconditioneerd om te denken als een individu. We denken dat omdat we een eigen naam hebben, een eigen vorm, die donker is, licht, groot, klein, blond, zwart enzovoort en je eigen neigingen, we denken dat we afzonderlijke individuen zijn, onze eigen, bijzondere ervaringen enzovoort. Nu gaan we vraagtekens plaatsen bij dat idee: of we individuen zijn.
35:33 Het betekent niet dat we een soort vormeloze schepsels zijn, maar zijn we feitelijk gezien wel individuen, ook al houdt de hele wereld vast, zowel religieus als op andere manieren, aan het idee dat we afzonderlijke individuen zijn? En vanuit dat concept en wellicht vanuit die illusie, probeert ieder van ons vervulling te bereiken, iets te worden. In dat iets willen worden concurreren we met iemand anders, bevechten we een ander. Dus als we vasthouden aan die manier van leven, blijven we onvermijdelijk vastzitten aan nationalisme, tribalisme, oorlog. Waarom houden we vast aan nationalisme? Het lijden erachter, dat nu gaande is - de Britten tegen de Argentijnen, de Joden tegen de Arabieren, de Arabieren tegen de Joden enzovoort. Waarom hechten we zo'n buitengewoon, gepassioneerd belang aan nationalisme, wat in essentie tribalisme is? Waarom? Is het omdat tribalisme, vasthouden aan de stam, de groep, een bepaalde bescherming biedt, niet alleen fysieke bescherming, maar ook psychologische bescherming, een inwendig gevoel van eenheid, volheid? Als dat zo is, dan zal de andere stam dit ook zo voelen en daaruit ontstaan verdeeldheid, oorlogen en conflicten.
38:15 Als men de waarheid hiervan inziet, niet theoretisch en als men op deze aarde wil leven, die onze aarde is, niet van u of van mij, Amerikaans of Russisch of van hindoes, het is onze aarde om op te leven, dan is er helemaal geen nationalisme. Er is alleen het menselijke bestaan. Eén leven - het is niet uw leven of mijn leven, het leven als geheel leven. En deze traditie van individualiteit is vereeuwigd door religies, zowel in het Oosten als Westen, individuele verlossing voor ieder individu enzovoort. Wel, is dat zo? U weet, het is erg goed om te twijfelen, heel goed om een geest te hebben die vragen stelt, niet accepteert, een geest die zegt: we kunnen onmogelijk zo doorleven, op deze wrede, gewelddadige manier. Dus twijfelen, vragen stellen, is van buitengewoon belang, niet alleen maar de manier waarop men heeft geleefd accepteren, misschien gedurende vijftig, zestig of dertig jaar of de manier waarop men heeft geleefd gedurende miljoen jaar. Dus we vragen ons af of individualiteit echt bestaat. Is uw bewustzijn - we verstaan onder dat woord 'bewust zijn' de inhoud van uw bewustzijn, bewust zijn betekent aandachtig zijn, weten, gadeslaan, waarnemen - is uw bewustzijn met al zijn inhoud, de inhoud, zijnde uw geloof, uw plezier, uw ervaring, de afzonderlijke kennis die u vergaard hebt, zowel via een bepaald extern vakgebied of de kennis die u over uzelf hebt verzameld: uw angsten, de gehechtheden, de pijn, de kwellingen van eenzaamheid, het verdriet, de zoektocht naar iets meer dan slechts het fysieke bestaan, dat alles maakt iemands bewustzijn, met al zijn inhoud, de inhoud maakt het bewustzijn. Zonder inhoud is er geen bewustzijn zoals we het kennen. Hier valt niet over te discussiëren. Het is zo. Uw bewustzijn, dat heel complex is, tegenstrijdig, met zo'n buitengewone vitaliteit, dat bewustzijn - is dat van u? Is het denken van u? Of is er alleen denken, dat niet tot Oost of West behoort, er is slechts denken, wat alle mensen gemeen hebben, of zij nu rijk zijn of arm - technici met hun buitengewone capaciteiten of de monnik die de wereld vaarwel heeft gezegd en zich wijdt aan een idee, het is nog steeds denken.
44:08 Is dit bewustzijn iets dat alle mensen gemeen hebben, gemeen in de niet-degraderende zin van het woord - is dit bewustzijn van u of ook van de rest van de mensheid? Waar men ook gaat, ziet men lijden, pijn, zorgen, eenzaamheid, gekte, angst, zoeken naar veiligheid, verstrikt in kennis, de drang tot begeerte, eenzaamheid, het is gemeengoed, het is de grond waarop ieder menselijk wezen staat. Uw bewustzijn is het bewustzijn van de mensheid, de rest van de mensheid. Het is logisch. U mag het er niet mee eens zijn, u mag zeggen: mijn bewustzijn is anders en het moet op zichzelf staan, maar is dat waar? Als men de aard van dit alles begrijpt, dat u de rest van de mensheid bent, ook al mogen we dan een andere naam hebben, ook al leven we in andere delen van de wereld, zijn we op andere manieren opgevoed, welvarend of arm, als je achter dat masker kijkt, diepgaand, dan ben je als de rest van de mensheid: gekwetst, eenzaam, lijdend, wanhopig, neurotisch, gelovend in een bepaalde illusie, enzovoort. Of je nu naar het Oosten of Westen gaat, dat is zo. Ook al bevalt het u niet, u denkt bijvoorbeeld liever dat u volkomen onafhankelijk bent, een vrij individu. Maar als u heel diep waarneemt, bent u de rest van de mensheid. U kunt dit accepteren als een idee, een abstractie, als een geweldig concept, maar een idee is geen feit. Een abstractie is niet wat er feitelijk plaatsvindt. Maar de meesten van ons maken een abstractie van 'wat is' tot een idee en volgen dan het idee na, wat echt niet-feitelijk is.
48:13 Dus als dat zo is, als mijn bewustzijn en het uwe, met al zijn inhoud - de inhoud is in zichzelf tegenstrijdig, verward, worstelend met elkaar, feit en niet-feit, men wil gelukkig zijn en is ongelukkig, men wil vrede, wil leven zonder geweld en is toch gewelddadig - ons bewustzijn is in zichzelf wanorde. Het is de bron van onenigheid. En totdat we dit heel diepgaand begrijpen en totale orde ontdekken, zullen we altijd wanorde hebben in de wereld.
49:44 Dus een serieus persoon - daarmee bedoel ik iemand die zich niet snel laat afhouden van inspanningen om te begrijpen, die bereid is om diep in zichzelf te graven, in zijn bewustzijn, wat het gemeenschappelijke bewustzijn is van de hele mensheid, iemand die zich niet gemakkelijk laat verleiden tot amusement, verstrooiing, wat misschien soms nodig is, maar die consequent volhardt, zich elke dag verdiept in de aard van de mensheid, dat wil zeggen, in uzelf, waarnemen wat er feitelijk gebeurt in onszelf en vanuit die observatie wordt er gehandeld. Niet, wat moet ik doen, als een afgezonderd mens, maar een handeling die voortkomt uit een totale, holistische waarneming van het leven. Met dat woord 'holistisch' bedoelen we een gezonde, zinnige, rationele, logische waarneming, een waarneming die heel is, die heilig is, 'holy'. We gebruiken dat woord in die betekenis - holistisch. Welnu, is dat mogelijk? Is het mogelijk voor mensen als wij, die leken zijn - geen specialisten - leken, is het mogelijk voor ons om hiernaar te kijken, te kijken naar de tegenstrijdigheid, het verwarde bewustzijn als geheel, of moeten we er per onderdeel naar kijken? Alstublieft, luister een paar minuten als u geïnteresseerd bent.
53:03 Ik wil mezelf begrijpen, mijn bewustzijn. Ik weet van meet af aan dat het erg verdeeld is - het ene willen en het andere niet willen, het ene zeggen en het andere doen. Ik weet dat geloof de mens verdeelt. Ik geloof in, wat het ook is, Jezus of Krishna of zoiets of ik geloof in mijn eigen ervaringen waar ik aan vasthoud of de kennis die ik heb vergaard gedurende zestig jaar of veertig jaar of tien jaar - dat wordt buitengewoon belangrijk. Ik klamp mij daaraan vast. Dus ik zie in dat geloof de mens vernietigt en verdeelt. En toch kan ik het niet opgeven, want geloof heeft een vreemde vitaliteit. Het geeft mij een bepaald gevoel van veiligheid. Ik geloof in God - er schuilt daar een buitengewone kracht in. Maar God is uitgevonden door de mens. Als we allen, zoals sommigen geloven, kinderen van God zouden zijn, dan moet God een buitengewoon mens zijn, een buitengewoon persoon, want als we waarnemen wat we zijn zijn we armzalige figuren, en God moet zich ook nogal ellendig voelen over dit alles.
55:17 Dus God is een projectie van onze eigen gedachten, eigen wensen, onze eigen uitzichtloze wanhoop en het tegenovergestelde daarvan. Of ik geloof in bepaalde goeroes, u weet wel, al dat soort geloof. Waarom hebben we überhaupt geloofsovertuigingen? Een geest die verminkt is door geloof is een ongezonde geest. Er moet vrijheid zijn. Dat is weer een heel complex probleem: wat is vrijheid? Waar we nu niet op in zullen gaan. Dus is het mogelijk, voor mij en voor u, om diep in dit bewustzijn te graven, niet overtuigd door anderen, niet begeleid door psychologen, psychiaters enzovoort, diepgaand graven in onszelf en op onderzoek uitgaan, zodat we niet leunen op een ander, inclusief de spreker. En als we die vraag stellen, hoe kunnen we de verwikkelingen leren kennen, de tegenstrijdigheden, de hele dynamiek van het bewustzijn? Stukje bij beetje, zoals we daarnet met het geloof hebben gedaan. En in ons bewustzijn zijn we ook gekwetst geraakt. Elk mens is vanaf de kindertijd gekwetst. Gekwetst door de ouders - psychologisch bedoel ik. Gekwetst op school, door vergelijking, door competitie, doordat er gezegd wordt dat je moet uitblinken in een vak enzovoort, op de middelbare school, de universiteit en in het leven - het is een constant proces van gekwetst worden. We weten dit allemaal. We zijn allen mensen, we zijn diep gekwetst - waarvan we ons niet bewust kunnen zijn. En uit die gekwetstheid komen allerlei neurotische handelingen voort. Dat maakt deel uit van ons bewustzijn, van ons verborgen of toegankelijke bewustzijn, dat men gekwetst is.
59:02 Welnu, is het mogelijk om je helemaal niet gekwetst te voelen? Want het is een heel belangrijke vraag om te stellen. Want gekwetst zijn heeft tot gevolg dat je een muur bouwt rond jezelf, dat we ons terugtrekken uit onze relaties met elkaar om zo niet meer gekwetst te worden. Hierin schuilt angst, een geleidelijke afzondering. Nu vragen we: is het mogelijk om niet alleen vrij te zijn van vroegere angsten, maar ook nooit meer gekwetst te raken - niet door ongevoelig te worden, door onverschilligheid, door totale verachting van alle relaties, maar door te onderzoeken waarom en wat het is dat gekwetst raakt. Deze gekwetstheid is, zoals we al opmerkten, deel van ons bewustzijn, van waaruit allerlei neurotisch, tegenstrijdig handelen plaatsvindt. Dus zoals we geloof hebben onderzocht onderzoeken we nu gekwetstheid, die onderdeel is van ons bewustzijn - alstublieft, het is niet iets buiten onszelf, het is onderdeel van ons. Welnu, wat is het dat gekwetst wordt? En is het mogelijk om nooit meer gekwetst te worden? Begrijpt u dit? - een mens die vrij is, volkomen, die nooit ergens door gekwetst wordt, psychologisch, vanbinnen. Is dat geen belangrijke vraag? En wat is het dat gekwetst wordt? We zeggen: ík ben het die gekwetst wordt. Wat is dat 'ik'? Vanaf de kinderjaren heeft men een beeld van zichzelf opgebouwd. We hebben vele beelden, niet alleen beelden die anderen ons hebben opgelegd, maar ook de beelden die we zelf hebben gemaakt: als een Amerikaan - dat is een beeld, als een hindoe, als specialist. Dus het 'ik' is het beeld dat ik van mezelf heb gemaakt, als een groot man of ik ben heel goed in dit of in dat en dat beeld wordt gekwetst.
1:03:01 Nietwaar? U heeft een beeld: u bent een geweldige kok, een fantastische timmerman, een onderhoudende prater - Ik niet! (gelach) - een groot schrijver, spiritueel wezen, een leider, we hebben deze beelden zelf gecreëerd. We hebben andere beelden, waar we nu niet op ingaan. Deze beelden vormen samen het geheel van mij, als ik zeg dat ik gekwetst ben, bedoel ik dat het beeld gekwetst is. Als ik een beeld van mezelf heb - dat ik niet heb - ik heb er geen, en u komt langs en vertelt mij: gedraag u niet als een idioot, dan ben ik gekwetst. Dat is het beeld dat ik van mezelf gevormd heb als geen idioot zijnde, geen achterlijk uilskuiken, u komt langs en zegt: dat bent u wel en dat kwetst mij. En ik draag die pijn met mij mee, de rest van mijn leven, en vermijd pijn, zal elke bevestiging van mijn idiotie afweren (gelach). Lacht u niet, het is uw probleem, niet het mijne (gelach). Alstublieft, het is heel serieus, want de consequenties van gekwetstheden zijn heel complex. En vanuit die pijn zouden we vervulling willen hebben, we zouden dit of dat willen worden om te ontsnappen aan die ellendige pijn. Dus men moet het begrijpen. En is het mogelijk om helemaal geen beeld van zichzelf te hebben? Waarom heb je beelden van jezelf? Je mag er dan heel leuk uitzien, vrolijk, slim, met een gaaf gezicht en ik wil op je lijken en als dat niet zo is, ben ik gekwetst. Dus vergelijking draagt bij tot gekwetstheid, psychologisch. Waarom vergelijken we dan? Begrijpt u al deze vragen?
1:06:05 Dus kan men een leven leiden in de moderne wereld zonder enig beeld? De spreker zegt dat het mogelijk is, het ligt in ons vermogen. Maar dat vraagt om het begrijpen van relaties. Wat is een relatie? Hebben we tijd om dit te onderzoeken? We hebben langer dan een uur gepraat. U moet wel moe zijn. Als u dit beschouwt als vermaak, intellectueel of anderszins, dan is het slechts amusement, iets om te doen op zaterdagochtend. Maar als u serieus bent, in de diepe betekenis van dat woord, toegewijd aan de oplossing van de menselijke problemen, dan moet uw brein net zo actief zijn als dat van de spreker, moet u niet alleen maar een hoop woorden accepteren. Misschien zijn sommigen van u hier niet aan gewend, want we denken volgens de oude, traditionele lijnen, gewoonten en kiezen voor de gemakkelijkste weg. Maar dit vraagt om heel veel energie, zodat u kunt ontdekken of het mogelijk is nooit gekwetst te raken. En of het mogelijk is een leven te leiden zonder enig geloof, dat de wereld verdeelt en waardoor mensen elkaar vernietigen. De Zuid-Amerikanen geloven in iets en de Aziaten of de Westerse wereld gelooft in iets anders. De ideeën, de idealen, ideologieën vernietigen de mensheid. Of men dus kan leven zonder enig geloof en ontdekken dat men, nooit gekwetst hoeft te raken, wat betekent dat men geen beeld van zichzelf heeft, als een hindoe, als boeddhist, als katholiek, als protestant, als professor. U mag doceren, lesgeven, informeren, maar het gaat om het beeld van uzelf als professor, niet om wat u doceert - begrijpt u? Is dat mogelijk? Dat is ware vrijheid.
1:10:08 En het is mogelijk om als iemand mij een idioot noemt, - want ik heb een beeld van mezelf, als ik er een heb - om volledige aandacht te geven aan die bewering als die geuit wordt. Begrijpt u? Als ik een beeld van mezelf heb gevormd en u mij een idioot noemt, dan reageer ik direct. De reactie is er onmiddellijk. Als de reactie er onmiddellijk is, kunt u aandacht geven aan die directheid. Begrijpt u dit? Maak ik mezelf duidelijk? Dit betekent: heel helder luisteren naar het idee dat ik een idioot ben. U heeft mij een idioot genoemd - er dan heel aandachtig naar te luisteren, als u volledig luistert, is er geen reactie. Het is het gebrek aan intens luisteren dat het beeld creëert. Heeft u dit begrepen? Stel ik heb een beeld van mezelf, want ik heb over de hele wereld gereisd enzovoort. Ik heb een beeld van mezelf. U komt langs en zegt: kijk, oude jongen, jij bent niet zo goed als de andere goeroe, de andere leider of een of andere leraar, een andere idioot (gelach). Je bent zelf een idioot. Ik luister hier volledig naar, geef volledige aandacht aan wat is gezegd. Als er volledige aandacht is, wordt er geen centrum gevormd. Alleen onaandachtigheid creëert het centrum. Heeft u dit begrepen?
1:13:01 Kan men zulke aandacht geven? Begrijpt u dit? Een geest die zo traag is, een brein dat verward is, verstoord, neurotisch, dat eigenlijk nog nooit iets onder ogen heeft gezien, dat nog nooit van zichzelf de hoogste capaciteit heeft gevraagd, wat volledige aandacht is. En als er volledige aandacht is voor de bewering dat ik een idioot ben, heeft het zijn betekenis volkomen verloren. Want als er aandacht is, is er geen centrum dat reageert.
1:14:10 Ik ben klaar voor deze morgen. Ik geloof dat we elkaar morgenochtend weer ontmoeten. Mag ik opstaan, alstublieft?