Krishnamurti Subtitles home


OJ82T4 - Wat zijn de oorzaken van de menselijke conflicten?
Toespraak 4
Ojai, Californië, VS
9 mei 1982



1:06 Kunnen we verdergaan waar we gisteren gebleven zijn? We spraken over wanorde en de oorzaken van wanorde en de uiterst schadelijke, destructieve aard van angst. We hebben ons er zeer grondig in verdiept, stap voor stap en zagen dat het mogelijk is om psychologisch volkomen vrij te zijn van de last van angst. En we hebben even de kwestie van het menselijke conflict aangestipt. Als ik erop mag wijzen, dit is geen vermaak, geen uitje op zondagochtend omdat u niks beters te doen heeft. Noch is het intellectueel amusement. Het leven is en was altijd al zeer serieus. Serieus in de zin dat men een antwoord moet hebben de dingen die rondom ons gebeuren: de vreselijke oorlogen die bezig zijn, de religieuze verdeeldheid, de verschillende typen goeroes met hun eigenaardige vermaak. En dit is een serieuze bijeenkomst, mag men hopen - het is echt nodig dat men zijn eigen brein oefent, zijn eigen capaciteit, zijn eigen energie, niet gestimuleerd door anderen of door deze toespraken, maar veeleer, zoals we hier samen de huidige menselijke toestand onderzoeken, is het noodzakelijk dat deze bijeenkomst niet benaderd wordt als een lezing, een lezing ter informatie of om een discussie te voeren, ideeën over te brengen, bepaalde oordelen en evaluaties. Dit is dus geen lezing, zoals we hier steeds weer hebben uiteengezet. De spreker fungeert slechts als een spiegel waarin men zijn eigen toestand weerspiegeld ziet, de eigen angsten, zorgen, eenzaamheid en de lijdensweg van het leven met zo nu en dan een vleugje plezier.
5:55 Dus we spraken gistermorgen over angst, wanorde en de andere ochtenden spraken we over hoe mensen gekwetst zijn vanaf de kindertijd en dat ze die pijn meedragen gedurende hun leven en dat het mogelijk is om vrij te zijn van deze gekwetstheden. En we spraken ook over relaties, menselijke relaties. Waarom er zoveel conflicten zijn in die relaties. En of het mogelijk is om te leven, niet alleen wat betreft deze zaken, maar in essentie, diepgaand te leven zonder conflicten.
7:08 Waarom doet de mens, na zoveel millennia, zo verbazingwekkend intelligent in één richting, de technologische, waarom passen mensen die grote intelligentie niet toe op hun eigen leven en kijken ze niet of het mogelijk is te leven zonder conflicten? Wat zijn de oorzaken van de menselijke conflicten? Waarom leeft men het dagelijks leven, in onze relaties, in onze handelingen, met zoveel conflicten, strijd, zoveel pijn? Alstublieft, zoals we hebben gezegd, u stelt deze vraag, niet de spreker. De spreker geeft slechts woorden aan de toestand van iemands eigen geest, de toestand van iemands eigen leven: de enorme tegenstrijdigheden, het ene zeggen en het andere doen, het ene denken en anders handelen. Waarom heeft de mens, na zoveel eeuwen, zoveel informatie verworven over de buitenwereld, bijna alles, terwijl hij van binnen, psychologisch, geen onderzoek heeft verricht naar zijn eigen problemen, naar zijn eigen gezwoeg, angsten, pijn, verdriet? Is dat zo omdat we ons altijd hebben gewend tot autoriteiten, tot iemand die ons moet vertellen wat we moeten doen? Er zijn in dit land, zoals men heeft waargenomen, deskundigen op allerlei gebied: religieus, psychologisch enzovoort. Zij vertellen ons wat we moeten doen, wat we moeten denken. En we worden langzamerhand afhankelijk van hen en verliezen zo ons eigen vermogen, onze eigen wezenlijke energie van intelligentie om de oorzaken van onze conflicten te verkennen en ontdekken, strijd, pijn enzovoort.
10:53 Deze morgen worden we geacht te spreken over oorzaken van conflicten. Er zijn verschillende soorten conflicten, zowel in- als uitwendig. De innerlijke conflicten komen tot uiting in de uiterlijke conflicten, er is alleen een ordelijke samenleving mogelijk als wij mensen een ordelijk leven leiden, een verstandig, rationeel, gezond, heilig leven. En dus worden we geacht samen na te denken over waarom we zo zijn geworden als we zijn.
12:09 Zoals gezegd in vorige toespraken: de inhoud van ons bewustzijn bestaat uit gekwetstheden, overtuigingen, conclusies, oordelen, evaluaties, angsten, plezier, allerlei vormen van hebzuchtige gehechtheden, doodsangst, iets zoeken dat verder reikt dan het gewone aardse bestaan - dat is de inhoud van ons bewustzijn. Dat is wat we zijn. Wij of het 'ik' is niets anders dan die inhoud. Ik denk dat dit duidelijk gemaakt moet worden. Het zou kunnen zijn dat men zo geconditioneerd is tot analyseren, we willen te weten komen waarom wij mensen leven zoals we leven en dus beginnen we met analyseren om verscheidene oorzaken te achterhalen van dit ongelukkige, problematische bestaan. Maar we hebben nooit onderzocht wie de analyticus is en het geanalyseerde. Is de analyticus iets anders dan het geanalyseerde, en kan de analyticus slechts met woorden de oorzaak vinden en kan hij dan de oorzaak verdrijven? We hebben dit duizenden jaren gedaan. We kennen de oorzaken. De meeste intelligente mensen die zich bewust zijn van hun eigen onrust kunnen met gemak via analyse de oorzaak of oorzaken vinden.
15:17 En op die manier hebben we de analyticus gescheiden, die het bewustzijn van zichzelf onderzoekt. Ik hoop dat dit duidelijk is. Mijn bewustzijn, en het uwe, is zijn inhoud. Zonder de inhoud is er geen bewustzijn zoals we het kennen. Men wil de inhoud van zijn bewustzijn onderzoeken, men wil kijken, men wil ontdekken waarom dat bewustzijn in conflict verkeert, in tegenspraak. Dus men scheidt zichzelf af van dat wat onderzocht wordt. Alstublieft, let een beetje op als u wilt. Het denken scheidt zichzelf af als de analyticus, die analyticus probeert die verwarring te onderzoeken, die onrust, die eenzaamheid, die wanhoop en begint dan de oorzaak te achterhalen. Vervolgens probeert hij de oorzaak te verdrijven, terwijl hij zo hoopt de effecten van die oorzaak uit te wissen. Er is dus deze afscheiding, als de analyticus en het geanalyseerde en wanneer er een psychologische verdeeldheid is in onszelf dan moet er conflict zijn. Dit is een wet, als zwaartekracht, dat wanneer er innerlijk een tegenstrijdigheid, verdeeldheid is, een onderscheid tussen de analyticus en het geanalyseerde, zoals de waarnemer en het waargenomene, dan moet er een conflict zijn: zoals de arabier en de jood, de hindoe en de moslim, de ideologische verschillen tussen de kapitalistische samenleving en de totalitaire samenleving, er moet een conflict zijn. En dat conflict brengt de verdeeldheid voort, brengt het gevoel voort niet heel te zijn, het gevoel niet heel te zijn, want in ons, in onszelf zit de verdeeldheid.
19:01 Dus is het mogelijk om ons dit te realiseren, niet intellectueel, maar werkelijk het feit te zien, zoals men feitelijke pijn kan zien, zoals men kiespijn heeft enzovoort, zich werkelijk realiseren, voelen, ontwaren, dat daar waar psychologische verdeeldheid heerst er onvermijdelijk, logischerwijs een conflict moet zijn. En dit conflict ontkent het gevoel van heel zijn. Dat wil zeggen, het gevoel van heelheid is het vrij zijn van fouten: fouten maken, u kent het woord 'fout'. Dus zich heel voelen, het gevoel van heel zijn, betekent niet innerlijk versnipperd, uiteengevallen als we zijn. Dat wil zeggen, alle psychologische problemen hebben met elkaar te maken: de pijn, de wanorde, het conflict in relaties, al deze problemen staan in relatie tot elkaar. We behandelen ze apart. En de waarneming of het logische, oprechte inzien dat alle problemen, psychologische problemen, welke dan ook, tot elkaar in relatie staan, je kunt niet het ene probleem scheiden van andere problemen. En het gevoel waarnemen van de hele beweging van problemen is één probleem. Een probleem is volgens woordenboeken iets wat je wordt toegeworpen, dat is de betekenis van probleem. Iets dat je wordt toegeworpen, als uitdaging, dat is de betekenis van dat woord 'probleem'. Het is een uitdaging, iets dat je krijgt voorgeschoteld. Je moet het op de juiste manier tegemoet treden. Maar we benaderen elk probleem alsof het iets afzonderlijks is, en willen dat los van andere problemen oplossen, zoals we in het leven doen: religie - die helemaal geen religie is zoals die nu wordt beleden - staat los van uw intellectuele, technologische leven. Als u een groot chirurg bent, heeft uw dagelijks leven niet uw aandacht, wat u innerlijk bent, u bent bezig met uw techniek, uw operatiemethode enzovoort.
23:35 Dus we leiden een leven, zowel uiterlijk als innerlijk, met een gevoel van verdeeldheid, wat betekent dat we nooit de totaliteit van het leven voelen. Dat het leven een beweging is, niet jouw leven en dat van anderen; het leven als geheel is één. Het is geen Amerikaans leven of Indiaas leven of een boeddhistisch leven of een islamitisch leven, het is leven dat op deze aarde geleefd dient te worden, gezond, rationeel, niet verdeeld in naties, wat een tribale verering is van een idee. Dat gebeurt nu met de Falklandeilanden, deze tribale oorlog die aan de gang is.
24:54 We willen dus allemaal veilig zijn, dat is natuurlijk. Fysiek willen we veilig zijn: een huis hebben, een schuilplaats, kleding, voedsel. Dat is natuurlijk, gezond, verstandig, rationeel, voor iedereen, niet alleen de welvarende mensen. Er is wereldwijd enorm veel armoede, zelfs in dit land. Deze armoede, dit gebrek aan verbinding met de gehele wereld komt voort uit nationale verdeeldheid, religieuze verdeeldheid, economische verdeeldheid. Er is geen gevoel voor mondiale verbondenheid. Luister hier alstublieft naar. En onze uiterlijke problemen zullen nooit opgelost worden, tenzij we deze mondiale relatie hebben. Daarom is het belangrijk om heel grondig te begrijpen dat ons bewustzijn, met al zijn overtuigingen, dogma's, oordelen, eenzaamheid, wanhoop, zorgen, angst, gekwetstheden gemeengoed is voor de hele mensheid, of zij nu in Rusland leven, in China of in dit land. en omdat het gemeengoed is voor de hele mensheid, bent u de mensheid. U bent geen afzonderlijk individu. Dat is moeilijk te beseffen. Want u lijdt en een man in het Verre Oosten ook, hij is daar onzeker, verward, onderdrukt, en u ook, u bent verward, onzeker, u zoekt naar zekerheid, veiligheid, dit is het probleem van alle mensen. En het is zo moeilijk om dat feit in te zien, want we zijn te geconditioneerd tot individualiteit, om het feit te zien dat we zijn als de rest, we zijn de mensheid, we zijn het geheel van de mensheid. En daardoor zal ons handelen een mondiale verbondenheid zijn, waarin nationale en religieuze verdeeldheid niet bestaan.
28:37 Dus we zouden deze morgen in overweging kunnen nemen of de menselijke geest veilig kan zijn, vrij van fouten. Begrijpt u mijn vraag? De mens heeft gestreefd naar veiligheid, niet alleen fysiek via familie, de groep, de gemeenschap, nationaliteit enzovoort, maar heeft ook geprobeerd veiligheid te vinden in collectieve ideeën, het collectief, dat dezelfde conclusies heeft, dezelfde overtuigingen, dezelfde grenzen. De mens heeft veiligheid nagestreefd via afzondering. Dat doen we allemaal. We willen veilig zijn in onszelf, los van de rest van de mensheid. 'Veilig' betekent dit gevoel van totaliteit hebben, heel zijn, dan ben je volkomen veilig. Maar je kunt niet heel zijn of dat buitengewone gevoel van heelheid hebben als er sprake is van verdeeldheid. Welnu, wat de spreker beweert, zou onjuist kunnen zijn. U moet dat in twijfel trekken, uzelf vragen stellen. Het zou zijn eigen merkwaardige bedenksel of illusie kunnen zijn. Maar nu je het hebt gehoord, moet je ontdekken of het mogelijk is of onmogelijk om een leven te leiden dat heel is, en daardoor veilig. Dat betekent dat u, die naar deze uitspraak heeft geluisterd, dat u uw geest moet gebruiken, niet ermee moet instemmen. U moet uw leven nauwkeurig onderzoeken, uw bestaan, uw gehele handelen, ontdek voor uzelf of het mogelijk is om volkomen veilig te zijn. U kunt onmogelijk veilig zijn in afzondering, het maakt niet uit wie dat zegt, het is een wet. En wat gebeurt er dus als u niet veilig bent in afzondering, waarom is de wereld zo opgedeeld? De Britten, de Argentijnen, de Fransen, de Russen, volgt u dit? En in religieuze zin ook: de christenen en het christendom zijn verdeeld in hun overtuigingen, er zijn duizenden verschillende overtuigingen binnen het christendom, hetzelfde geldt voor India, overal ter wereld doet zich hetzelfde voor.
33:14 Dus we vragen of men besef heeft van dit feit, kun je in de moderne wereld leven, je zaken doen, wat men dan ook doet, met een gevoel heel te zijn, niet gefragmenteerd. Specialisatie is een van de factoren van gefragmenteerdheid. Er zijn specialisten nodig: doktoren, timmermannen, postbodes enzovoort. Maar waarom zou u psychologisch, innerlijk een specialist moeten zijn? Begrijpt u dit? We zijn mensen.
34:28 Dus we moeten ook de aard van plezier bespreken, zoals we spraken over angst. En we moeten ook ingaan op de kwestie van het lijden, of het mogelijk is voor ons als menselijke wezens, die al zoveel millennia op deze aarde leven, of het mogelijk is onze ellende te beëindigen. Alstublieft, zoals we hebben gezegd is dit een serieuze vraag. Het is niet slechts een preek op de zondagochtend. Godzijdank zitten we niet in een kerk of kathedraal, u zit onder prachtige bomen. We moeten serieus genoeg zijn om al deze zaken te onderzoeken. Dus we onderzoeken eerst waarom de mens tegen elke prijs plezier heeft nagejaagd, waarom het zo'n belangrijk iets is geworden in het leven. Als u het ene benadrukt, ontkent u het andere. U streeft louter plezier na, plezier in zoveel vormen: het plezier van bezit, plezier van gehechtheid, plezier in iets te worden, plezier in kennis te hebben, plezier in een stukje aarde te bezitten, plezier in het gevoel dat je iets bereikt hebt, dat je lichamelijk goed in vorm bent, het plezier in drinken - u weet wel, al die vormen van plezier. Niet alleen seksuele herinneringen aan plezier, maar het plezier van zoeken, vinden, bereiken, iemand zijn. Dus waarom is plezier zo buitengewoon belangrijk geworden in het leven?
37:47 Wat is plezier? Zoals we heel zorgvuldig de aard van angst hebben onderzocht, we daar heel gedetailleerd op in zijn gegaan, zo zouden we ook plezier moeten beschouwen, onderzoeken. Wat is plezier? Beantwoord u alstublieft deze vraag, niet de spreker. Is het een herinnering? Plezier in bidden, plezier in aanbidden - ik weet niet tot wie u bidt, wat u aanbidt, maar het is plezier. Is het een herinnering aan voorbije dingen? Of is het iets in de toekomst? Denken over dat wat u plezier zou kunnen geven. Of de herinnering aan iets waar u gisteren behagen in schiep. Bestaat plezier, net als angst, nu, in de zin van plezier hebben op het moment? Het is als een man die zegt: 'Ik ben gelukkig.' Op het moment dat hij het zegt, is hij het niet. Het is slechts de herinnering aan voormalig geluk, of aan gisteren, die herinnering is het plezier en het streven naar die herinnering in actie. Ik hoop dat u dit alles kunt volgen. Dus is plezier een kwestie van tijd? Is plezier een bezigheid van het denken? Net als angst, we hebben dit gisteren gezegd en al vele malen eerder, tijd en denken zijn de wortel van angst. Tijd en denken zijn de bron van plezier. We willen angst ontkennen, maar streven plezier na. Zij zijn twee kanten van dezelfde medaille. Je kunt niet vrij zijn van angst als je de aard van plezier niet begrijpt. Als je naar die berg kijkt, ook al is het een bewolkte ochtend, als je naar deze geweldige oude bomen kijkt en de blauwe lucht, geeft je dat vreugde. Het is een geweldig iets om naar de natuur te kijken en de bergen en de rivieren en de dieren - in het wild, niet in de dierentuin. Het geeft je een gevoel van buitengewone weidsheid en schoonheid. Dat herinnert u zich, waarna die herinnering het najaagt omdat ze meer van hetzelfde wil hebben. Dus denken en tijd zijn de oorzaken van angst en plezier. We ontkennen noch verdedigen, noch onderdrukken angst, maar nemen die waar, zien wat die inhoudt, om er zo volledig vertrouwd mee te raken.
43:20 Vervolgens kan men vragen: wat is liefde? U begrijpt dat al deze vragen heel serieus zijn, menselijke vragen die uw dagelijks leven beïnvloeden. Is liefde plezier? De mens heeft liefde daartoe gereduceerd. Is liefde plezier? Is liefde begeerte? De liefde voor het land, een persoon, een gedicht, een schilderij, vaderlandsliefde, de liefde voor het vergaren van een hoop kennis. Dus wat is liefde? De liefde voor God - het is zo gemakkelijk om van God te houden. We weten niet wat dat is, maar hebben het verzonnen, dus houden we ervan. Begrijpt u? We houden van wat we zelf uitvinden. Dus wat is liefde? Negatie is de positiefste daad. Dat wat onecht is afwijzen, totaal afwijzen wat onecht is, is de positiefste daad. Het hele concept van nationalisme afwijzen bijvoorbeeld of een heiland of een instantie buiten ons die ons zou moeten hervormen, ons veranderen, een andere samenleving voortbrengen, elk soort instantie buiten ons afwijzen is de positiefste daad. Dus dat wat geen liefde is volkomen afwijzen. Dat wil zeggen, jaloezie afwijzen, elke vorm van vijandigheid afwijzen, competitie aan de kant zetten, de eenzaamheid verwerpen, het gevoel van afzonderlijke entiteit - u bent geen afzonderlijke entiteit, u bent verbonden, u bent de mensheid.
47:19 Dus dat wat onecht is afwijzen is de waarheid. Alle illusies afwijzen betekent leven in de realiteit. Dus kan men dat wat geen liefde is afwijzen, aan de kant schuiven. Gehechtheid is geen liefde, zie de consequenties van gehechtheid, gehechtheid aan een idee, een geloof, een conclusie, een stuk aarde, zoals mijn land, gehechtheid aan een persoon. Wat behelst deze gehechtheid? Stel dat ik gehecht ben aan mijn vrouw. Wat zijn de consequenties van gehechtheid? Onderzoek dit alstublieft voor uzelf. Ik ben gehecht aan mijn vrouw of de vrouw is gehecht aan mij. En de consequenties zijn angst, het verlies. Ik ben gehecht aan een geloof, zelfde verhaal, angst om dat te verliezen. Als ik gehecht ben aan een bepaalde ervaring, houd ik eraan vast en vecht, verzet me tegen elk onderzoek van jou dat het in twijfel trekt. Ik durf er niet aan te twijfelen, want zonder dat voel ik me niets. Dus is het mogelijk om een relatie te hebben met een man, vrouw, of iets - wat dan ook - zonder enige mate van gehechtheid? Als ik tegen mijn vrouw zou zeggen: 'Schat, ik ben niet gehecht aan je', wat zou ze dan zeggen? Ze zou waarschijnlijk iets naar mijn hoofd gooien. (Gelach) U lacht, maar u past het niet toe, u ziet de feiten niet onder ogen, dat gehechtheid een volkomen ontkenning is van liefde. U zal zeggen: ik begrijp het logischerwijs, intellectueel, maar ik heb niet het gevoel dat ik er vrij van moet zijn omdat dat een van de oorzaken van conflicten is. Waar conflict is, is niet slechts verdeeldheid, maar ook geen liefde. Als ik dat wat God genoemd wordt liefheb, een bedenksel van de mens, dan is daar een conflict, want ik wil zijn vergeving, zijn gebed. Volgt u dit?
51:46 Dus liefde kan niet bestaan waar vijandigheid is, competitie, gehechtheid, conflict, bezit. Welnu, kan de geest, kan een mens dat allemaal afwijzen en samenwonen met een man of een vrouw in de samenleving? U heeft deze uitspraak gehoord - die is waar of uiterst betekenisloos. Als het betekenisloos is, dan heeft het geen waarde. Maar als u het gehoord heeft en vindt dat het waarde heeft in de zin van dat het toegepast kan worden, waarom passen mensen dan, dit alles wetende, het niet toe? Waarom veranderen mensen nooit volkomen? Niets van buiten zal je veranderen - geen goden, goeroes, meesters, redders, geen autoriteit. Een verandering van die conditionering is alleen mogelijk als u de waarheid ervan inziet. Dat houdt in dat u zelf helder, objectief, onpersoonlijk moet denken. Dat betekent dit buitengewone gevoel van heel zijn hebben. Niet gefragmenteerd zijn betekent veilig zijn, vrij van alle onjuistheid. En als de geest in die toestand is, dan is er liefde. Het gaat er niet om of u van uw vrouw houdt of niet van iemand anders houdt, liefde is liefde. Zie dit alstublieft in. Het gaat niet om: kan ik van de ene persoon houden en niet van een ander? Het is als het parfum van een bloem. Als de geur er is, is die niet alleen bestemd voor degene die er het meest nabij is, maar de bloem zelf is de schoonheid van het leven, om te bekijken, te bewonderen, eraan te ruiken door wie dat wil. Dit is geen romantische uitspraak die je kunt bewonderen, waarover je met een glimlach zegt: ik zou willen dat ik het bezat. Want zonder dat parfum van liefde, heeft het leven geen betekenis. U mag een geweldige professor zijn, een groot wetenschapper enzovoort, zonder dat heeft het leven zijn vitaliteit, diepte, pracht verloren.
56:03 En we zouden ook moeten praten over wat schoonheid is. Wat is de kwaliteit van de geest die schoonheid heeft? Is het het gezicht dat goed bedekt is met allerlei cosmetica, prachtig haar, de juiste vorm ogen enzovoort? Is er schoonheid in het schilderij van een grote meester? Is er schoonheid in een prachtig gedicht? Wat is schoonheid? Want als u niet die kwaliteit van diepte en helderheid heeft die schoonheid voortbrengt, dan heeft liefde ook geen betekenis, want deze twee gaan samen. Dus men moet heel zorgvuldig op onderzoek uitgaan en als je heel serieus bent, diepgaand, wat is schoonheid dan? Kan schoonheid bestaan als de geest in conflict verkeert? Als je problemen hebt, één of veel, kan schoonheid dan bestaan? Of is er schoonheid daar waar jij niet bent? Heb je ooit naar een geweldige berg gekeken, de grootsheid, waardigheid, de onbeweeglijkheid van die berg als je ernaar kijkt? Even verdrijft de grootsheid ervan al je problemen - voor een seconde. Dat komt omdat jij, met al je problemen, er op dat moment niet bent. En je zegt: wat een geweldig iets is dat. De uitwendige grootsheid verdrijft de onbeduidendheid van jezelf. Dat gevoel van immensiteit, indrukwekkendheid, die geweldige woordenloze toestand schuift de kleine problemen van het leven aan de kant. Als een kind met speelgoed; speelgoed neemt het kind in beslag, even vergeet het kind zichzelf of het wordt geabsorbeerd door het speeltje. En wij zijn ook geabsorbeerd door iets, we ontsnappen aan onszelf. Wat geabsorbeerd moet worden. U bent nu geabsorbeerd door de toespraak. Dus op het moment bent u rustig enzovoort. Dus als u er met uw problemen, uw angsten, uw eenzaamheid, uw gehechtheden, niet bent, dan is er schoonheid. En daar waar schoonheid is en liefde, wordt het leven een buitengewone beweging.
1:00:56 Ik denk dat we nu beter kunnen stoppen. We zullen zaterdag verder praten over de beëindiging van verdriet, wat dood betekent, wat meditatie is, of er iets is dat volledig voorbij alle woorden gaat, voorbij alle tijd, dat wat heilig is. We zullen erover praten op zaterdag en zondag. Mogen we opstaan?