Krishnamurti Subtitles home


OJ82T5 - Daar waar lijden is, is geen liefde
Toespraak 5
Ojai, Californië, VS
15 mei 1982



1:11 We gaan verder als u het goed vindt, met waar we afgelopen zaterdag over gesproken hebben. Sommigen van u waren daar mogelijk niet bij, dus ik zal beknopt herhalen waarover we gesproken hebben. Ik zou er graag op willen wijzen dat dit geen vermaak is. De meeste mensen zijn eraan gewend vermaakt te worden, gesterkt door de woorden en daden van een ander enzovoort. Dit is geen lezing zoals wat men daar normaliter onder verstaat. We proberen u ook niet te leiden of te vertellen wat u moet doen, dit is geen propaganda. Maar we denken gezamenlijk na, wat nogal een probleem is, want elk van ons wil denken op zijn eigen, specifieke manier, vanuit zijn eigen gezichtspunt enzovoort. Maar hier, gedurende deze vorige vier toespraken, hebben we gezegd hoe belangrijk het is om samen na te denken. Het vermogen om na te denken, niet over iets - maar daarover een beetje later - maar na te denken, en dat betekent waarnemen wat er feitelijk gebeurt in de buitenwereld en ook bewust te zijn van alle moeilijkheden, psychologische kwellingen waar men last van heeft, en voor zichzelf te ontdekken wat de relatie is tussen het zogeheten individu en diens psychologische activiteit en de wereld.
4:06 We hebben ook gezegd dat de samenleving buiten ons, die zo gevaarlijk, zo onzeker is geworden, het resultaat is van onze eigen dagelijkse activiteiten, wellicht hebben vorige generaties hiertoe bijgedragen, maar wij zijn werkelijk verantwoordelijk voor alles wat er in de wereld gebeurt. En we hebben er ook op gewezen dat ons bewustzijn, dat wil zeggen, het bewustzijn van elk zogeheten individu, wat hij denkt, wat hij gelooft, zijn gevoelens, zijn wanhoop, zijn eenzaamheid, zijn angsten, zijn plezier, zijn geneugten, zijn bepaalde vorm van aanbidding enzovoort, dit alles is de inhoud van ons bewustzijn. En dit bewustzijn is gemeenschappelijk, als je dat woord 'gemeenschappelijk' mag gebruiken, voor de mensheid. Waar je ook gaat op deze prachtige aarde, die je langzamerhand vernietigt, waar men ook gaat - zelfs als toerist - is er dit probleem van alle mensen: zij lijden, zij doorstaan veel ellende, de angst voor eenzaamheid, niet in staat op eigen benen te staan, hun vorm van aanbidding, hun geloof, hun goden enzovoort, net als in het Westen. Dus zoals we getoond hebben, als je je heel diepgaand verdiept in deze vraag, dit bewustzijn, waarvan elk van ons denkt dat het van ons is, ons speciale bezit, is het gemeenschappelijke bezit van de mensheid. Dus bewust, diepgaand, zijn we geen individuen, ook al hebben alle religies, samenlevingen, families enzovoort, volgehouden dat we afzonderlijke individuen zouden zijn met onze eigen specifieke neigingen, capaciteiten, uiterlijke vormen, zoals een naam enzovoort. We zijn de rest van de mensheid, daardoor zijn we de mensheid. We zijn de wereld en de wereld zijn wij. Dit is geen curieuze, exotische theorie, zoiets als een ideaal, maar een feitelijk, psychologisch feit, of je het leuk vindt of niet, dit is een feit. Want jij lijdt en de Aziaten lijden ook, jij hebt je vele problemen en zij hebben die ook. Jij bent een nationalist en zij ook, jij wilt zekerheid, duurzaamheid, stabiliteit, continuïteit en zij ook.
8:24 Dus de illusie dat we in ons bewustzijn afzonderlijke individuen zijn is geen feit. En als men zich dat realiseert, niet als idee, niet als een idealistisch concept, iets waar we naar moeten streven, maar veeleer dat dit de gezamenlijke bodem is waarop alle mensen over de hele wereld staan.
9:07 En we hebben er ook op gewezen dat in onze relaties met anderen, intiem of anderszins, man of vrouw, veel strijd, veel onbegrip is, tegenstrijdigheid, ieder gaat psychologisch zijn eigen weg, streeft zijn eigen ambitie na of haar vervulling enzovoort. Als twee evenwijdige lijnen die elkaar nooit raken, misschien seksueel. En we hebben ook over de aard van angst gesproken, de uiteenlopende vormen van angst en of de mens, die deze vreselijke last van angst millennium na millennium heeft gedragen, er ooit volkomen vrij van kan zijn. We zijn er diep in afgedaald, stap voor stap en het is mogelijk, geen theorie, geen doel, maar feitelijk mogelijk om volkomen vrij te zijn van psychologische angsten.
10:41 En we hebben ook gesproken over het najagen van plezier. Er zijn in deze wereld steeds meer, uiterlijk, allerlei vormen van vermaak, zowel religieus als allerlei andere vormen van vermaak, voetbal enzovoort. En we hebben getoond hoe mechanisch we zijn geworden, we herhalen keer op keer hetzelfde, iets dat de computer doet. Die mag het dan sneller doen, efficiënter, veelomvattender, maar onze eigen geest, onze eigen gevoelens herhalen zich.
11:59 We gaan deze ochtend, als u dat toestaat, praten over waarom het zo is dat wij mensen, die al meer dan een miljoen jaar op deze aarde leven, waarom we zijn geworden zoals we zijn: wreed, gewelddadig, tegenstrijdig, elkaar dodend in naam van God, in naam van een land, in naam van vrede. Er was een leus in zwang na de Eerste Wereldoorlog, die luidde: 'Deze oorlog (en de volgende) is om een eind te maken aan alle oorlogen'. En dit zich herhalende proces van elkaar doden is verdergegaan, ook al zijn we hoogopgeleid, technologisch zijn we buitengewoon efficiënt, maar psychologisch zijn we zeer primitief. En we zeggen: waarom veranderen we niet? Waarom stopt deze vreselijke, individualistische, competitieve gedrevenheid niet, die de wereld vernietigt?
14:06 En we zullen samen praten over de aard van wat we als liefde beschouwen. Dit is een vraag die de oude Egyptenaren zich ook stelden, de oude Hindoes en van recenter datum de christenen en het islamitische concept, zij hebben allen gepredikt, over je naaste liefhebben enzovoort. Dit is in religieuze zin beweerd in alle landen, maar blijkbaar hebben we ons nooit gerealiseerd wat het is. We praten er veel over, er zijn boeken over geschreven, maar we hebben een God of goden gecreëerd en we houden van die God of goden, we kennen de aard van die schoonheid niet precies. Dus we moeten - ook al zijn we er de vorige keer beknopt op ingegaan - we moeten deze vraag zeer diepgaand onderzoeken. Is het slechts een zintuiglijke reactie, seksueel plezier? Alstublieft, zoals gezegd is dit geen lezing, dit is niet de spreker die een standpunt verdedigt, maar we onderzoeken samen - alstublieft, ik herhaal dit steeds weer - samen, we onderzoeken de aard van wat men liefde noemt.
17:00 Dus men moet zichzelf afvragen of het slechts zintuiglijk is, een seksuele reactie, die steeds meer in het Westen - en het sijpelt door naar het Oosten - is verworden tot plezier. Is liefde plezier, een vorm van vermaak, iets dat vraagt om een bepaalde zintuiglijke vervulling? Is het begeerte? We hebben ons heel zorgvuldig verdiept in wat begeerte is, hoe begeerte opkomt en het verlangen naar vervulling. Als er geen vervulling is, is er frustratie en alle neurotische activiteiten vanuit onvervuld verlangen. We hebben ons daarin verdiept. Het is onnodig - als u hier voor het eerst bent, hoop ik dat u het niet erg vindt dat we hier niet weer op ingaan.
18:50 Dus is liefde begeerte? Als dat zo is, dan ook alle moeilijkheden, frustraties, het verlangen naar vervulling, met alle conflicten die dat meebrengt - dan is liefde dus conflict? Alstublieft, het moet weer herhaald worden: u stelt deze vraag, niet de spreker. De spreker laat slechts zien wat u zelf onderzoekt, niet slechts letterlijk, intellectueel, als iets dat langskomt, maar feitelijk in het dagelijks leven. Is liefde een beweging die continuïteit heeft in plezier en begeerte? U stelt deze vraag. En waarom is plezier zo buitengewoon belangrijk geworden in de wereld? De hele amusementsindustrie, zogeheten sport en ook, als u het mij wilt vergeven, het religieuze amusement, dat als heilig wordt beschouwd, dit zijn de verscheidene vormen van plezier. Dus men vraagt: is liefde een beweging, een eindeloze beweging van plezier? Is liefde gehechtheid? Gehechtheid aan een geloof, aan een concept, aan kennis, een persoon of symbool. In gehechtheid schuilt angst, met alle kwellingen van het alleen zijn. Dus als men de consequentie inziet van gehechtheid: men is gehecht aan zijn land, aan de vlag, zoals iedereen in de wereld, de eigen, symbolische vlag, de Aziaten hebben hun eigen vlaggen, waaraan ze vreselijk gehecht zijn, zoals in dit land, waarvoor u elkaar wilt doden, dat is wat er nu aan de gang is. En we zeggen dat het een principe is, een principe dat een land dat agressief is geworden teruggedrongen moet worden en daarom willen we anderen doden. Dit is de aloude herhaling sinds onheuglijke tijden. En elke religie, de oudste en de recente van 2000 jaar geleden, heeft altijd gezegd: heb lief en dood niet. Maar ons plezier is sterker dan dit voorschrift.
24:02 Dus men moet als men volkomen serieus is in onze relaties tot elkaar, man en vrouw, in de relatie met de rest van de mensheid, of iemand nu zwart, blank, paars of wat voor kleur dan ook is, waarom bestaan er in die relatie zoveel conflicten? Is dat zo omdat we in die relatie zekerheid, veiligheid zoeken? En deze zoektocht naar veiligheid in relaties en natuurlijk vervulling in die relatie, is dat liefde? Dus onderzoek alstublieft, laat ons deze vraag samen heel diepgaand onderzoeken. Als dat allemaal geen liefde is: de gehechtheden, het verlangen naar vervulling, de drang en de angst alleen te zijn, eenzaam, dat allemaal, als dat allemaal geen liefde is, jaloezie, haat, arrogantie, trots, dat is allemaal geen liefde, kan het beëindigd worden? Dit is echt een serieus probleem, want we beëindigen nooit iets, want we willen als we iets beëindigen een vervanging. Als ik dit opgeef, wat heb ik dan?
26:37 De vraag naar de beëindiging van een bepaald probleem is echt belangrijk: het beëindigen. Want uiteindelijk, zoals we straks zullen bediscussiëren, het beëindigen van het leven is de dood. Dan kunt u niet argumenteren, u kunt niets meenemen, dan komt er volledig een einde aan uw herinneringen, gehechtheden enzovoort. Dus men moet zeer serieus onderzoeken of er een einde mogelijk is - zonder vervanging, zonder vraag om de garantie dat als er een einde aan komt, er iets anders zal zijn. Dus we moeten diepgaand onderzoeken, zoals gezegd, of alle dingen die onwaar zijn, zoals trots, arrogantie, gehechtheid en de verlangens, pleziertjes, die overduidelijk geen liefde zijn, of er aan dat alles een einde kan komen? Want zonder liefde in het leven, het parfum, de passie, gaat de diepte van het leven verloren. Het leven wordt heel oppervlakkig, erg afgezaagd, materialistisch, wat de wereld meer en meer wordt, want we hebben nooit voor onszelf ontdekt wat liefhebben is. Liefde is geen herinnering aan voorbije gebeurtenissen en plezier, liefde is geen kennis. Toch heeft kennis een buitengewoon grote rol in ons leven gespeeld. Want alle wetenschappers en biologen enzovoort zeggen dat de vooruitgang van de mens alleen via kennis gaat. We accepteren zo gemakkelijk wat de deskundigen zeggen, we onderzoeken nooit zelf iets. Het is een slechte zaak, denk ik - ik kan het mis hebben - dat boeken zo belangrijk zijn geworden, wat andere mensen hebben gezegd en geschreven, alle deskundigen, psychologen. We praten niet over de deskundigen in de technologische wereld, maar de psychologische deskundigen, die een hoop kennis hebben verzameld over jezelf, over andere mensen en zal die kennis, zal kennis de mens transformeren? Volledig, de aard van zijn bewustzijn volkomen transformeren, niet gedeeltelijk, niet hier en daar, iets minder angst, wat aardiger, ietwat genereuzer, minder conflicten, maar zal deze kennis die de mens heeft verworven over de psyche, in vele eeuwen, over de verschillende afdelingen in ons bewustzijn, zal kennis, wat opgehoopte informatie is en opgehoopte ervaring, zal die kennis de hele inhoud van de mens transformeren, de inhoud van zijn bewustzijn? Alstublieft, stelt u zichzelf deze vraag.
32:41 U heeft gestudeerd, u heeft onderzoek naar uzelf verricht of andere psychologen hebben u gezegd wat u bent en u heeft kennis over uzelf verzameld, misschien niet zoveel, maar een beetje. En heeft die kennis - kennis is altijd iets van het verleden - de mens getransformeerd of zal een totaal ander soort energie, totaal ander soort activiteit of non-activiteit een transformatie van het bewustzijn voortbrengen? Want dit is weer belangrijk om te begrijpen en om je in te verdiepen.
33:56 Er zijn mensen die zeggen: de mens is geconditioneerd, het is onmogelijk om die conditionering te veranderen. Er bestaat een hele filosofie, een hele school die dit gelooft, beweert, zij schrijven erover, hele slimme mensen. En als die onmogelijk veranderd kan worden, dan leven we onophoudelijk in conflict, leven we in strijd, voortdurend neuroticisme in allerlei vormen. Dus zal kennis over je vrouw het conflict veranderen dat er bestaat tussen man en vrouw?
35:14 Dus men moet zich afvragen: welke plaats neemt kennis in? Alles wat je geleerd hebt op school, de universiteit, je eigen persoonlijke ervaringen, de vergaarbak van het geheugen, we gebruiken het brein als opslag, wat het verleden is, dat het heden ontmoet, weliswaar gewijzigd en zich in die gewijzigde vorm voortzet als de toekomst. Dus we zeggen, vragen: heeft die kennis een diepgaande verandering voortgebracht in de mens, zodat ze niet zullen doden, zodat er hoe dan ook geen angst is, in psychologische zin, zodat de mens deze buitengewone capaciteit heeft van een ander te houden? En is kennis geen barrière geworden om lief te hebben? Alstublieft, onderzoek dit. Dus kan er een einde komen aan alle dingen die dat parfum verhinderen? En het kan niet worden gerealiseerd door conflicten, strijd, door de wil te laten gelden, want de wil is immers het toppunt van begeerte, de essentie ervan.
37:57 En we zouden ook samen praten over de zeer complexe en blijkbaar eindeloze kwestie van het lijden, niet alleen apart, individueel, persoonlijk lijden, maar ook het lijden van de mensheid. Er zijn zoveel oorlogen geweest, praktisch elk jaar ergens ter wereld gedurende de afgelopen vijfduizend jaar en meer. Oorlog, dat betekent elk jaar doden, doden, doden, hoe vele miljoenen hebben geleden, tranen vergoten, de vlam van eenzaamheid gevoeld, en nog steeds gebruiken we blijkbaar niet onze intelligentie om deze wreedheid te stoppen, deze beestachtigheid van geweld, waarover we ook al hebben gesproken. Dus er is lijden, zowel fysiek als niet-fysiek. Het begrijpen van het niet-fysieke lijden zal helpen bij fysiek lijden.
39:57 Dus we moeten eerst samen de aard van lijden onderzoeken: waarom menselijke wezens psychologisch, innerlijk door zoveel pijn gaan. Dit onderzoek is niet cynisch of sadistisch, maar men moet onderzoeken of psychologisch lijden kan stoppen. Is dat een gemotiveerde vraag? Is die vraag irrelevant? Want we veroorzaken, mensen veroorzaken psychologisch veel leed bij anderen. We worden gekwetst, diep, waarover we hebben gesproken aan het begin van deze toespraken - dat is ook lijden en de consequenties van psychologisch gekwetst worden - we hebben ons hierin verdiept - weerstand, isolatie, angst enzovoort. En in de christelijke wereld is het lijden vermeden via de aanbidding van een symbool, maar het lijden bestaat nog steeds. In Azië hebben ze allerlei verklaringen voor lijden, maar toch lijden ze nog steeds. Blijkbaar is er geen einde aan het lijden gekomen - de menselijke droefenis, de menselijke pijn, het verdriet, lijkt geen einde te hebben.
42:34 En we moeten samen onderzoeken - niet verbaal, intellectueel of romantisch - uitvinden of er een volledig einde mogelijk is van droefenis. Want daar waar droefenis is, is geen liefde, daar waar droefenis is, is geen compassie, daar waar droefenis is, is geen diepgaande intelligentie. Dus men moet zich verdiepen in deze vraag: wie is het die lijdt? Dit houdt ook verband met de vraag over de dood. Daar gaan we ook op in, als er tijd is vanmorgen. Wie is het die door deze pijn gaat, door tranen, uiterste eenzaamheid en wanhoop als je iemand verliest van wie je denkt te houden? Wie is het die lijdt? Wat is de aard van dat gevoel of die staat van het bewustzijn? Begrijpt u dit allemaal? We begrijpen elkaar, niet? Of praat de spreker tegen zichzelf? Dit zijn uw problemen, niet die van de spreker. Dus luister alstublieft, onderzoek, ontdek, laat het niet over aan een ander, want als je het aan een ander overlaat om dit op te lossen, dan leun je op anderen en dan verlies je je eigen intrinsieke capaciteit om alle menselijke problemen op te lossen, die jij bent.
45:32 Dus we vragen: wie is het die lijdt? Als je tranen stromen, je je volstrekt verloren voelt, de schok nadat iemand die je dierbaar was, is weggegaan of gestorven, wie is het die dit gevoel van hevige pijn heeft? Wat inhoudt, wie is het 'ik' die zegt: ik lijd? Wie is deze entiteit die deze schok voelt en de pijn en de wanhoop van eenzaamheid? Alstublieft, dit is een belangrijke vraag om te stellen, want als we de aard van het sterven onderzoeken - ook al lijkt dat op een stralende ochtend morbide, toch is dat niet zo - dan ook weer: wie is het die sterft? Wie is de psyche, wat is de aard van de psyche, het 'ik', het 'ik' dat lijdt? We klampen ons vast aan het idee dat het 'ik' iets permanents is, het 'ik' heeft een continuïteit, de herhaling: mijn huis, mijn bezit, mijn kennis, mijn ervaring, mijn conditionering, mijn angst, mijn plezier, wat verborgen aanwezig is - dus, wie is dat 'ik'? Verschillende psychologen hebben er verschillende interpretaties voor. Als we alles wat de psychologen hebben gezegd opzij schuiven en onszelf waarnemen - inclusief wat de spreker zegt - onszelf heel helder waarnemen zonder enige richting, zonder enig motief, feitelijk wat we zijn.
49:19 De oude Grieken en de oude Hindoes hebben gesproken over jezelf kennen, niet volgens een of andere deskundige, maar jezelf kennen. Wat is dat zelf en wat kun je erover te weten komen? Begrijpt u? Wat is dat zelf en er kennis over hebben en wat is de kennis die is verzameld na erover geleerd te hebben? Begrijpt u de vraag? Kan ik mezelf kennen via de tijd? Dat wil zeggen, ik heb geleerd, ik heb mezelf waargenomen, naar alle reacties gekeken in mijn relaties met een ander, intiem of anderszins, ik heb een hoop kennis verzameld via die waarneming en als ik weer andere reacties waarneem, andere eigenschappen en zintuiglijke reacties, interpreteert die opgedane kennis wat er feitelijk gebeurt. Nietwaar? Volgt u dit? Dus dan kent u zichzelf eigenlijk helemaal niet, u herhaalt de kennis die u heeft verworven via allerlei onderzoek en waarneming, wat uw kennis is geworden en met die kennis begint u weer de huidige reacties te interpreteren, de huidige gebeurtenissen en voorvallen. Dus u herhaalt de kennis die u heeft verworven, vormt die om en projecteert die op de toekomst. De cyclus is kennis, handelen, leren van die handeling, wat tot nog meer kennis wordt om de cyclus gaande te houden. Ik hoop dat u dit allemaal begrijpt. Niet? We vertellen u niets dat u niet zelf heeft waargenomen, als u heeft waargenomen.
52:10 Dus om jezelf te kennen, echt, diepgaand, moeten herinneringen en voorbije kennis geen plaats hebben. Je moet elk voorval, elke reactie waarnemen alsof je die voor het eerst ziet. Dat is weten, waarnemen, binnentreden in het veld van dit onmetelijke leven dat zich heeft gespecificeerd als het 'ik'. Waar het 'ik' is, het zelf, daar is geen liefde. Dus het is heel belangrijk om het voor onszelf uit te zoeken en niet weg te lopen voor deze vraag, want het is jouw leven, het is jouw verantwoordelijkheid. Als je het slechts vermijdt en vlucht in allerlei vormen van vermaak, dan breng je grote ellende voort in de wereld, waarvoor jij volstrekt, volkomen verantwoordelijk bent.
53:49 En daar waar het einde van lijden is, daar is compassie. Lijden, het stoppen ervan, is passie hebben. Er is een groot verschil tussen lust en passie. Lust kent iedereen. Maar de passie, niet geïdentificeerd met een of ander symbool, christelijke of Aziatische symbolen. We hebben die passie niet. De missionarissen, evangelisten, de predikers van God en noem ze allemaal maar op, zij zijn verkopers. Om passie te hebben, passie om de wreedheid, het geweld te begrijpen, de angsten en de pijn, om die op te lossen, zodat de geest vrij is van alle bezoedeling van strijd. Je hebt een enorme energie nodig om je daarin te verdiepen. Maar als men slechts gevangen zit in angst, plezier - plezier is iets anders dan vreugde, kijken naar iets heel moois. Maar de herinnering eraan en de begeerte die herinnering te continueren is plezier.
56:07 En als we tijd hebben en als u niet moe bent deze morgen, dan kunnen we samen dit immense, complexe probleem van de dood beschouwen. Net als plezier, angst, gehechtheid, pijn, het conflict in relaties, is dat onze dagelijkse realiteit en de dood maakt ook deel uit van ons leven. Het is niet iets dat pas aan het eind van het leven komt, als we oud zijn, ziek, een ongeluk krijgen, het hoort bij het hele gebeuren van het leven. En we staan nooit stil bij het belang van de dood, de kwaliteit, de diepte van dat woord. De meeste mensen zijn er bang voor en door die angst hebben zij allerlei theorieën uitgevonden die hun troost geven. In Azië - de oorsprong ervan ligt mogelijk in India - reïncarnatie, wat wil zeggen dat het 'ik' dat sterft een nieuwe kans heeft in een volgend leven om zo gelukkiger te zijn of hebzuchtiger enzovoort. In de christelijke wereld is er het hele concept van wederopstanding. Je hoort er waar je ook gaat de hele dag over, in Azië en hier. En wat is belangrijk, wat er na de dood is of voor de dood? Alstublieft, stel deze vraag aan uzelf. Want de meesten van ons zijn bang voor de dood of rationaliseren die, zeggen dat het onvermijdelijk is, zoals een boom bloeit en dan sterft, alles groeit, wordt oud en vergaat, verwelkt. Dus je rationaliseert het bestaan als je een intellectueel bent of als je een heel goede tijd hebt gehad gedurende je leven: populair, geld enzovoort, dan zul je zeggen: ik heb een reuzeleuk leven gehad. Of, zoals bij het gros van de gewone mensen, is het leven oppervlakkig, teleurstellend, misschien zijn we technologisch sterk: geld, een positie, status of we zijn maar zwakke mensen, onzeker, geen psychologische zekerheid en dus wordt ons leven nogal eentonig, betekenisloos. Dus moeten we ons niet eerst afvragen wat ons leven is? Niet wat het is om te sterven, daar komen we nog wel aan toe.
1:01:30 Wat is ons leven? Van het moment van geboorte tot het moment van sterven, wat gebeurt er feitelijk in ons leven? U weet er alles van, we hoeven het niet te herhalen. Als je volwassen bent, dan werk je in een fabriek of als zakenman, advocaat, van vroeg tot laat - herhalen, herhalen, herhalen. En als je een huisvrouw bent, u weet wat ik bedoel, men hoeft er niet tot in detail op in te gaan. Ons leven is dus nogal oppervlakkig, of het nu gaat om wetenschappers, grote filosofen, generaals of politici, los van hun titel en positie zijn ze precies als andere mensen: ijdel, psychologisch gefrustreerd, een positie nastrevend - enzovoort, u weet het. Ons dagelijks leven is dus een routine en een ontsnappen aan die routine. Ons dagelijks leven bestaat uit werken en nog eens werken, zonder vrije tijd. En als we vrije tijd hebben, wat men vakantie noemt, is het slechts ter vermaak. Dus ons leven is miezerig, smakeloos - excuses voor deze woorden, ze beschrijven slechts hoe het is - met af en toe een vonkje van grote schoonheid, diepgang en geluk. Het einde daarvan is sterven. En de mens - man, vrouw - overal ter wereld is meer bezig met de dood dan met leven - leven zonder conflicten, leven met veel energie, leven in helderheid, leven zonder een schaduw van conflicten. En dat is alleen mogelijk als angst volkomen eindigt, psychologisch. Dan is er geen behoefte meer aan goden.
1:05:21 Dus wat is het dat sterft? De verzameling kennis over onszelf? De verzameling bezittingen? De verzameling van alle dingen waaraan je gehecht bent. Dus is het mogelijk te leven - alstublieft, begrijp dit - te leven met de dood, altijd? Dat is alles beëindigen terwijl je leeft, dag na dag, begrijpt u? Dat betekent dat de geest elke dag fris incarneert. Dat is creëren, dat is een geest die scheppend is, niet inventief. Er is een groot verschil tussen inventiviteit en scheppen. De hele technologische wereld en de technici in die wereld zijn inventief, want zij gebruiken kennis. En zij bewegen van kennis naar kennis, maar zij zijn nooit vrij van de kennis, opdat er een volkomen nieuw begin zou zijn. Dus leven met de dood - geen - zelfdoding, dat is belachelijk - leven met de dood, mijn pijn beëindigen, het compleet te beëindigen, onze gehechtheid te beëindigen, enzovoort, zodat het leven, leven en dood steeds samen bewegen. Doe het.
1:07:56 Als men zijn geest en energie wijdt aan dit onderzoek en de activiteit, is er een compleet andere manier van leven. En we praten daar morgen verder over, welke plaats zo'n leven in de wereld heeft en of dat een religieus leven is. En de plaats van een religieus leven in meditatie enzovoort.
1:08:48 Mag ik opstaan, mensen?