Krishnamurti Subtitles home


OJ84Q2 - Tweede vraag-en-antwoord bijeenkomst
Ojai, VS
24 mei 1984



0:56 Als ik naar de vragen kijk, lijkt het alsof we nooit vragen stellen over ons dagelijks leven. Er zijn heel veel theoretische, ideologische vragen, die werkelijk geen enkele betekenis hebben. Je vraagt je af waarom er geen vragen worden gesteld over iemands eigen leven, over depressie, angst, een diep gevoel van eenzaamheid, enzovoort. Zijn we niet geïnteresseerd in ons dagelijks leven of komt het omdat we in een fantasiewereld leven en proberen antwoorden te vinden op romantische, sentimentele, idealistische of religieuze opvattingen? Ik vraag me af, als ik zo vrij mag zijn, waarom we niet zulke directe, eenvoudige vragen over onszelf stellen.
2:38 We willen allemaal een eind aan oorlogen maken, sommige mensen tenminste. Maar 'pacem in terris', vrede op aarde in het Latijn, is blijkbaar in deze wereld onmogelijk, ondanks demonstraties, ondanks alles wat de priesters verkondigen en de religieuze boeken, enzovoort, kunnen we blijkbaar nooit vrede in deze wereld hebben. Maar we vragen nooit of we een vredig dagelijks leven kunnen leiden, zonder enig geweld, zonder alle ontelbare, in aantal toenemende problemen, een zuiver, eenvoudig en intens leven. Blijkbaar is dat onmogelijk. Zulke vragen stellen we niet.
4:02 Mag ik u iets vragen? Waarom komt u hier? Ik meen het, waarom zijn we hier allemaal? Als de spreker in India is en elke keer voor vijf- tot achtduizend mensen spreekt, komen ze, de meesten van hen verstaan Engels, en de meesten komen om in de aanwezigheid van een religieus persoon te zijn, zo noemen ze hem tenminste, een 'religieus persoon.' Ze begrijpen niet goed waar de spreker het over heeft, ik weet zeker van niet. Maar omdat het een traditie, een gewoonte is, moeten ze wel komen, het is de reputatie, het beeld dat ze hebben en al die onzin. Ik wilde bijna een krachtterm gebruiken. Misschien komt u hier uit nieuwsgierigheid of om een mooie ochtend door te brengen onder de bomen met het licht dat door de bladeren valt of om te zonnebaden en naar die arme kerel te luisteren. En dus gaat u op die manier verder. Daardoor veranderen we niet diepgaand en ingrijpend. Waardoor veranderen mensen wel? Dit is werkelijk een heel serieuze vraag. Waarom gedragen we ons op deze manier? Is het mogelijk om leed, pijn, angst, een gevoel van wanhopige depressiviteit waarvan men zich bijna onmogelijk kan bevrijden, en de verschrikkelijke ambities, de wedijver en al dat soort dingen die er gaande zijn, kunnen we dat allemaal veranderen, ieder van ons? U zult vast en zeker vragen: maakt het werkelijk iets uit of ik verander, of er iemand verandert? Zal dat ook maar enige invloed hebben op het gedrag van de hele mensheid, de verdorvenheid, bijgelovigheid en gewelddadigheid? Ik denk dat het een verkeerde vraag is. Het betekent dat je alleen maar wilt veranderen als het invloed heeft op de rest van de wereld. En zo niet, dan maakt het niet veel uit hoe je leeft.
8:06 Ik vraag me af of je ooit hebt overwogen dat één mens het hele menselijk bewustzijn kan veranderen. Eén mens. Een slecht voorbeeld is een neurotisch, krankzinnig persoon als Hitler, die de wereld zoveel kwaad heeft gedaan, maar hij heeft de rest van de wereld veranderd en beïnvloed, hun bewustzijn en hun gedrag. Je zou ook kunnen zeggen, heeft de Boeddha vijfentwintigduizend jaar geleden de wereld op een of andere manier beïnvloed? Of de christenen, die in de verlosser geloven, Jezus en dergelijke, hebben ze werkelijk de wereld veranderd, de menselijke geest veranderd, het menselijk gedrag, het eindeloze lijden? Of hebben de priesters in de hele wereld die verandering tegengehouden? Begrijpt u mijn vraag? Er zijn geen directe, rechtstreekse lessen van Boeddha of Jezus. Zijn lessen werden kennelijk na zestig jaar geïnterpreteerd, dus er zijn geen directe lessen. Misschien heeft dat mensen verhinderd om juist te handelen. In de loop van mijn lange leven vraag ik me af waarom mensen hun levenswijze niet grondig veranderen. Is er nog meer lijden nodig? Is er nog meer geweld nodig? Nog meer deskundigen enzovoort? Of missen we de energie, de drang, de passie, de intensiteit om het patroon van ons diepgewortelde gedrag te veranderen?
11:33 Stel uzelf alstublieft deze vragen. Er zijn me hier veel vragen gegeven. Vragen bevatten een probleem en problemen moeten worden opgelost. Niet dat door de oplossing van één probleem ... tien andere problemen ontstaan. Maar het beëindigen van een probleem, van elk probleem. Blijkbaar zijn we niet in staat om dat te doen, of het nu op politiek, economisch, sociaal of religieus gebied is. We zijn voortdurend aan het reorganiseren. Als die reorganisatie niet goed werkt, reorganiseren we het weer, we blijven elke organisatie reorganiseren. Ik weet niet of je dit hebt opgemerkt. En dat noemen we 'vooruitgang'. Dat noemen we 'orde scheppen' in de wereld. Kun je alle organisaties opzijzetten - vooral de spirituele, als ik dat woord mag gebruiken, dat zo uitgehold is - kun je nergens bij horen, niet vastzitten in een hokje, in een systeem, en werken, kijken, je eigen gedrag waarnemen en veranderen?
14:01 Waarom doen we dat niet? Waarom ben je afhankelijk van anderen? Stel alstublieft deze vragen op een heel serieuze manier.
14:35 Eerste vraag: Er zijn momenten van gewaarzijn waarin er grote helderheid is, waarin angst, verdeeldheid en ervaringen afwezig zijn. Maar die momenten zijn kort. Wat is nodig om die helderheid, intensiteit en heelheid vol te houden?
15:08 Er zijn momenten van gewaarzijn waarin er grote helderheid is, waarin angst, verdeeldheid en ervaringen afwezig zijn. Maar die momenten zijn erg kort. Wat is nodig om die helderheid, intensiteit en heelheid vol te houden?
15:43 Aan wie stelt u deze vraag? Dit is duidelijk een serieuze vraag. Het lijkt een serieuze vraag. Aan wie stelt u deze vraag? En u wilt een antwoord van iemand. Die iemand is op dit moment hier de spreker. Als u niet tevreden bent met het antwoord van de spreker, loopt u door naar iemand anders. En als die ander niet goed genoeg is, zoekt u weer iemand anders op. U blijft hiermee doorgaan. Dat betekent, nietwaar, dat we afhankelijk zijn van anderen om ons te vertellen wat we moeten doen, wat we moeten denken, hoe we helderheid kunnen vinden, mentale gezondheid, een volledig leven. Blijkbaar zijn we altijd van iemand afhankelijk. Nooit onderzoeken we en vragen we ons af of we er zelf voor kunnen zorgen dat we volledig onafhankelijk van anderen zijn. Zoek uit of het mogelijk is om totaal niet verward te zijn, absoluut helder, niet een tijdje, niet af en toe als je niets anders te doen hebt, maar of het mogelijk is? Niet dat die helderheid doorgaat. Begrijpt u? Stel dat je heel even helder bent en die kortstondige helderheid verjaagt angst, ervaringen en dergelijke, dan is de herinnering aan die helderheid niet het feit van die herinnering. Nietwaar? Ik vraag me af of je dit ziet. Stel dat ik in het bos loop, niet hier in Californië waar de zon te hard schijnt, stel dat ik in in het bos loop en naar de vogels luister, naar het gevlekte licht en de schoonheid van de bladeren en er is even absolute helderheid. Vervolgens heeft die helderheid een indruk in het brein achtergelaten en zegt: allemachtig, wat was dat helder. Daarna wil je dat die helderheid door blijft gaan, nietwaar? Net als met plezier wil je dat het doorgaat. Continuïteit is de beweging van het geheugen. Daar moet ik op ingaan.
19:56 Het houdt tijd in, nietwaar? Alles wat doorgaat heeft tijd nodig en houdt dus tijd in. En tijd gaat niet samen met helderheid. Helderheid is juist vrij van tijd. Laten we hier nogmaals op ingaan, als u dat goedvindt.
20:29 Stel bijvoorbeeld dat je psychologische zekerheid wilt hebben. En een paar seconden of een paar dagen heb je dat gevoel dat je absoluut veilig bent, beschermd, door en door zeker. Na een paar dagen verdwijnt het. Maar de herinnering aan dat gevoel blijft. En de herinnering wil datgene continueren wat er twee dagen geleden is gebeurd. Nietwaar? Hierin zitten we allemaal gevangen. Dat wil zeggen, het voortduren van een ervaring die voorbij is en de herinnering eraan, de herinnering aan datgene wat er is gebeurd willen we voortzetten. Als we dus naar deze vraag kunnen kijken, tijd volgens het horloge, volgens zonsondergang en zonsopkomst, tijd in de vorm van dag en nacht, de tijd van het jaar enzovoort, dat betekent dat er tijd is. En denken is ook tijd, nietwaar? Kunt u dit volgen? Tijd is een beweging van het denken vanuit het verleden naar het heden en de toekomst, wat een beweging van tijd is. Deze beweging heeft zijn eigen continuïteit, nietwaar? Volgen we dit samen? En het brein, dat in de loop van de tijd is geëvolueerd, zegt: continuïteit is noodzakelijk, omdat - begrijpt u? - het noodzakelijk is om door te gaan. Dat is fysiek, biologisch gezien noodzakelijk. Maar het wil ook psychologisch doorgaan. Het brein raakt dus verward als er geen continuïteit is. Volgt u dit allemaal? Doen we dit enigszins samen.
23:35 En ik stel de vraag of er psychologisch eigenlijk wel continuïteit bestaat. Begrijpt u mijn vraag? Ik stel de vraag, het is geen bewering, of er psychologisch gezien eigenlijk wel continuïteit is? Dat wil zeggen, momenten van helderheid, waardoor alle angsten, alle problemen en al het gezwoeg in het leven wordt uitgebannen, dat gebeurt even. En het brein zegt: het moet doorgaan. Omdat het alleen maar denkt in termen van tijd, van continuïteit, begrijpt u? Biologisch gezien is het nodig om dag in dag uit door te gaan. Hetzelfde huis, hetzelfde eten, dezelfde kleren, hetzelfde dak boven je hoofd. Psychologisch willen we in een relatie dat zekerheid blijft doorgaan. Nietwaar? Volgt u dit? Is er in een relatie eigenlijk wel zekerheid? Iets wat heel lang duurt. Als dat verlangen er is, is er conflict. Ik vraag me af of u dat begrijpt. O nee!
25:37 Relaties zijn heel belangrijk, ze zijn enorm belangrijk in het leven, relaties. Je kunt in deze wereld onmogelijk leven zonder relaties, of je nu een monnik, een sannyasi of een zwerver bent, je bent altijd verbonden met het verleden of een persoon of een idee over de toekomst. Het betreft niet alleen fysieke relaties. Relaties zijn van serieus belang in het leven, er zijn momenten dat er in een relatie grote diepgang is, stilte en een enorm gevoel van geluk. Nietwaar? Kent u dat niet? De spreker hoeft dit niet door te nemen, maar hij zal het toch doen. En die momenten waarin er een diep gevoel van volledigheid, van heelheid is, wordt geregistreerd, vastgelegd door het brein en het is de functie van het brein om iets vast te leggen en voort te zetten. En dus begin het geheugen een belangrijke rol te vervullen.
27:23 Ik vraag me af of er eigenlijk wel zekerheid is in een relatie. Begrijpt u mijn vraag? We willen het graag. We denken dat het absoluut noodzakelijk is, maar is het er wel? Stel uzelf die vraag. Zekerheid betekent dat het er altijd is maar is er in het leven iets permanent? De dood is er altijd, maar laten we de dood even vergeten. Is er iets permanent in het leven? We willen iets wat er altijd is. Religieuze mensen zeggen allicht: God is permanent. Dat is een prachtige uitvinding maar heeft weinig te betekenen. Dus zoeken we in relaties zekerheid en bestendigheid. Dat hele idee, luister hier alstublieft heel even naar, dat hele idee dat we zekerheid en bestendigheid nodig hebben wordt vertaald als gehechtheid. Nietwaar? Er is dus diepe gehechtheid aan iemand anders, misschien duurt het een maand, een week of vijftig jaar. En tijdens die toestand van gehechtheid komen al die conflicten van jaloezie, achterdocht, angst, winnen en verliezen. Dit weet u toch wel, nietwaar? Dus het verlangen in een relatie naar een gevoel van blijvende continuïteit, waarin zekerheid is, leidt tot gehechtheid met alle verwikkelingen van gehechtheid. Als je dat ziet, het feit ervan waarneemt ... Begrijpt u? Het waarneemt, zoals je een boom waarneemt en, tenzij je blind ben, loop je er niet tegenaan en stoot je jezelf. Als je dus het feit ziet dat het verlangen in een relatie naar bestendigheid en zekerheid, onvermijdelijk leidt tot vele conflicten, tot gehechtheid, angst enzovoort, dan wordt door die waarneming zelf het verlangen naar zekerheid verdreven. Begrijpt u? Is deze vraag duidelijk? Dat zodra we denken in termen van tijd, van continuïteit, dat intensiteit en helderheid en het gevoel van heelheid verdwijnen. Ik vraag me af of u dit alles begrijpt.
31:50 U hebt hiernaar geluisterd, is het allemaal onzin? Zegt u: waar heeft u het in hemelsnaam over? Of is het gezond verstand, redelijk, logisch en als u, ik vraag dit met alle respect, als u dit heel duidelijk ziet, het feit dat we in ons dagelijks leven psychologisch verlangen naar een gevoel van continuïteit, een gevoel van zekerheid, dat dit onvermijdelijk tot conflicten moet leiden. Nietwaar? Zien we dit, nemen we dit feit waar? En we zeggen dat, als we de waarheid ervan inzien, door dat inzicht het verlangen naar zekerheid en bestendigheid wordt verdreven. Wat is dan onze relatie met elkaar? Begrijpt u? Begrijpt u mijn vraag? Stel dat de spreker of dat jij dit gevoel van zekerheid en bestendigheid niet hebt, het heeft niets te betekenen, wat is dan de relatie? Begrijpt u? Wat is dan mijn vrouw, mijn man of vriendin, vriend of wat dan ook? Stel deze vraag, denk er goed over na, zoek het uit. Wat is je relatie met een ander, intiem of anderszins? Is er alleen maar een zekere afstand? Of als er geen bestendigheid is, geen verlangen naar bestendigheid en zekerheid met alle bijkomende verwikkelingen, is er dan een nieuw ontwaken mogelijk, een nieuw gevoel van wat liefde is? Begrijpt u mijn vraag? Bestendigheid en gehechtheid met de pijn en het plezier, de zorgen en de angst, zijn geen liefde. En als die afwezig zijn, totaal, diepgaand en fundamenteel, is het andere als een bloem die bloeit. Nietwaar? Is dit mogelijk? Is dit mogelijk wanneer je dit allemaal hoort, is het mogelijk in je dagelijks leven? Liefde is geen denken, geen verlangen of gevoel, liefde heeft een totaal andere kwaliteit. En die is volkomen afwezig als het andere, veiligheid en dergelijke, door ieder mens wordt verlangd.
36:26 Tweede vraag: Wat is oordelen? Hoe bepaal je de scheidslijn tussen een mening en het waarnemen van een feit?
36:41 Wat is oordelen? Hoe bepaal je de scheidslijn tussen een mening en het waarnemen van een feit?
36:52 Dat is een goede vraag. Wat is een feit en wat is een mening? En wat is de scheidslijn tussen die twee? Waarom hebben we meningen? De betekenis van dat woord 'mening', is oordeel, waardering, een van te voren gevormd idee, u weet wel, al die dogmatische meningen die iedereen heeft. Waarom hebben we zoveel meningen? Onderzoek dat alstublieft. Waarom hebben we überhaupt meningen? We hebben over alles een mening. Blijkbaar zijn die heel sterk en we denken dat het vrijheid is om ontelbare meningen over van alles te hebben. Dat geeft je een gevoel van vrijheid, je denkt tenminste dat je vrij bent, onafhankelijk. Het is mijn mening, ik heb gelijk. We hebben dus ontelbare meningen.
38:32 En wat zijn feiten? Wat is een feit? Een feit is datgene wat er is gebeurd, nietwaar? Dat wat er is gebeurd. Een voorval of een ongeluk is een feit dat gisteren plaatsvond. En een feit is ook wat er nu gebeurt, nietwaar? Wat er nu gebeurt. Jij en ik zitten hier en hebben een gesprek, een dialoog of een vraag en antwoord, enzovoort, dat is een feit. Wat er morgen zou kunnen gebeuren is geen feit. Nietwaar? Ik vraag me af of we elkaar hierin vinden. Wat zou er kunnen gebeuren als je deze plek verlaat en weggaat... Er zou misschien iets kunnen gebeuren. Een feit is dus wat er is gebeurd en wat er nu gebeurt, maar een feit is niet wat er zal gebeuren. Dat is duidelijk. Wat er zal gebeuren wordt bepaald door wat er nu gebeurt, nietwaar? Ik vraag me af of u dit ziet. De toekomst zit besloten in het heden. Nietwaar? De toekomst, wat je nu bent is de toekomst. Nietwaar? Een beetje anders maar in wezen wat je nu bent. De toekomst zit dus in het heden. Nietwaar? En het verleden zit ook in het heden. Nietwaar? Dus het heden bevat alle tijd. Speel er niet mee als een theorie, dat is zinloos. Het wordt een leuze als je het herhaalt, een cliché, het verliest zijn betekenis. Maar als je ziet dat het verleden doorgaat in het heden ... Nietwaar? En dat de toekomst in het verleden zit, in gewijzigde vorm, het verleden dat enigszins gewijzigd is in het heden, dus het heden, het nu, bevat alle tijd. Nietwaar? En als je nu niet verandert, zul je morgen in iets andere vorm hetzelfde zijn. Dus de toekomst zit in het heden. Het is echt heel belangrijk dit te begrijpen want wat is handelen? Daar moet ik niet op ingaan, dat is te ingewikkeld.
42:12 Dus waarom klampen mensen zich vast aan meningen en niet aan feiten? Je kunt uit een feit een mening vormen. Nietwaar? Van een feit kan een mening worden gemaakt, maar de mening is niet het feit. Ik kan een auto-ongeluk krijgen en jij komt voorbij en ziet het en hebt er allerlei meningen over, maar het feit is: ik heb een ongeluk. Dus waarom hebben we eigenlijk meningen over de regering, over religie, over dit en dat, over literatuur, over gedichten, begrijpt u? Waarom? Is het een soort spel? Is het een soort energieverspilling? Is het een andere vorm van kletsen? Dat is allemaal verspilling van tijd en energie. Maar als je bij de feiten blijft, namelijk, wat er is gebeurd of wat er op dat moment gebeurt, zijn dat alleen maar feiten. Ik kijk naar de boom. Dat is een feit. Waarom heb ik er een mening over? Als ik een houthandelaar ben, goddank ben ik dat niet, en zeg: 'Dat is een waardevolle boom, laten we hem omhakken,' is dat een ander verhaal. Maar om voortdurend meningen over alles te hebben, lijkt me zo'n stompzinnige verspilling van energie en tijd, het is zo nutteloos.
44:33 En oordelen, wat is oordelen? Een rechter spreekt een oordeel uit over een misdadiger of iemand die onschuldig is. Er was eens een rechter, de spreker kende hem. Hij had een hoge positie als jurist en werd rechter. Nadat hij jarenlang zijn oordeel had uitgesproken, zei hij op een ochtend: 'Waar oordeel ik over? Wat is de waarheid? Ik spreek over alles mijn oordeel uit op grond van eerdere voorvallen, maar wat is de waarheid? Als ik dat niet uitzoek, is het zinloos om te oordelen.' Zoals destijds de gewoonte in India was, zo'n achtenvijftig jaar geleden, riep hij zijn familie bij elkaar en zei: 'Ik ga me terugtrekken uit de wereld en trek de bossen in naar een afgelegen dorp om te mediteren en te onderzoeken.' Ik geef u de feiten, niet mijn mening erover.
46:13 Na twintig of veertig jaar, ik ben vergeten hoe lang precies, nam iemand hem mee naar een van de toespraken die K gaf en hij kwam de spreker na afloop bezoeken en zei: 'Wat heb ik al die veertig jaar toch gedaan? Ik ben vertrokken om de waarheid te zoeken, heb gemediteerd en van alles gedaan, maar ik zie nu dat ik mezelf heb gehypnotiseerd, dat ik in een illusie heb geleefd.' Begrijpt u dit? Om als een oude man zoiets toe te geven en te zeggen: 'Dat is een feit', vereist heel veel inzicht.
47:12 Dus wat is oordelen, wat is rechtvaardigheid? Is er rechtvaardigheid in de wereld? Vraag uzelf dat alstublieft af. Is er rechtvaardigheid in de wereld? Je komt uit een goede familie, er is geld, onderwijs, voorspoed, succes, en de ander woont in een achterbuurt, geen enkele toekomst behalve armoede en voortdurend ploeteren. Wat is daar rechtvaardig aan? De Indiërs hebben daar een heel goede verklaring voor, de hindoes, namelijk karma. Begrijpt u? Dat woord 'karma' betekent handelen. Niet al die betekenissen die eraan zijn gegeven. Dat je nu goed moet handelen. Want als je nu goed handelt, is de toekomst ook goed. Dus als je nu slecht handelt, zul je daar de volgende dag of het volgende leven voor boeten.
48:54 Is er rechtvaardigheid in de wereld? Een schurk kan een knappe advocaat inhuren en ermee wegkomen. Dat gebeurt elke dag. Jij bent slim, ik niet. Jij bent mooi, ik niet. Jij bent bijzonder energiek, ik niet. Dit zijn feiten. Dus wat is daar rechtvaardig aan? Er is de zogenaamde rechtvaardigheid van de wet, maar die is totaal iets anders dan echte rechtvaardigheid. Rechtvaardigheid vind je alleen als er vrijheid en compassie is. Zonder die vrijheid en compassie - die de uiting van intelligentie is - is er rechtvaardigheid, anders is er geen rechtvaardigheid in de wereld. Dit is geen mening, geen theorie, maar als je dat gevoel van grote compassie hebt, wat een heel serieuze zaak is, is er in die compassie rechtvaardigheid.
50:42 Derde vraag: veel mensen hebben moeite met het feit van homoseksualiteit. Leraren hebben eeuwenlang dit onderwerp vermeden. Kunt u, al is het maar even, wat licht op deze kwestie werpen? Ik heb drieduizend kilometer gereisd om deze vraag te stellen.
51:10 Er zijn veel mensen die moeite hebben met het feit van homoseksualiteit. Leraren hebben eeuwenlang dit onderwerp vermeden. Kunt u alstublieft, al is het maar kort, deze vraag beantwoorden? Ik heb drieduizend jaar ... kilometer gereisd (gelach) om deze vraag te stellen. Sorry, dat klopt. Ik heb drieduizend jaar gereisd! Dit is al vele duizenden jaren een vraagstuk geweest. Het is niet nieuw. We hebben geen standpunt over deze kwestie. We veroordelen het niet, vinden het niet goed of verkeerd. Het zijn feiten, nietwaar? Zoals heteroseksualiteit een feit is. Homoseksualiteit bestaat in de wereld en is in verschillende delen van de wereld heel gewoon, maar in andere delen van de wereld bijna onbekend. Dus hoe beantwoord je deze vraag? Wat is de vraag? Waarom maken we er zo'n enorm probleem van. Blijkbaar maken we van heteroseksualiteit helemaal geen probleem, Maar hiervan maken we een probleem, waarom? Het is een feit. Zouden we de kwestie van heteroseksualiteit en homoseksualiteit verschillend moeten onderzoeken? Niet het ene of het andere veroordelen, of het ene goedkeuren en het andere ontkennen, maar onderzoeken waarom beide vormen van seksualiteit zo enorm belangrijk zijn geworden. Nietwaar? Waarom? U moet die vraag beantwoorden. Televisie, tijdschriften, in alle bestsellers bevatten dit element, gedetailleerd, elke dag. Volgt u dat? Ik hoef u dit alles niet te vertellen. Elke dag wordt seksualiteit benadrukt - ik heb het niet over homo- of heteroseksualiteit - seksualiteit in het algemeen. Waarom hechten mensen hier zoveel belang aan. En als het niet belangrijk is, heb je het gevoel dat er iets mis met je is, dat je neurotisch bent, dat je eraan moet voldoen, u weet wel, de tientallen verklaringen van de psychologen, van de deskundigen, de sexuologen. Waarom? is het genot? Herinneringen aan de beelden van seksualiteit? Begrijpt u? Waarom heeft men door de eeuwen heen zoveel belang hieraan gehecht? Als het je wordt afgenomen, heb je het gevoel dat er iets vreselijks is gebeurd. Je kunt vrijwillig zeggen dat je geen ... ik zal celibatair leven en het klooster ingaan, of niet het klooster ingaan maar celibatair leven, met alle problemen van het celibaat. Nietwaar?
56:25 Dus wat is de vraag? Waarom hebben we hieraan zo'n grote plaats in het leven gegeven? Het hoort bij het leven, nietwaar? Evenals lopen, kijken, rennen, lachen, tranen, het hoort bij het leven. Maar waarom heeft dat ene zo'n belangrijke plaats ingenomen? En het wordt zorgvuldig aangemoedigd. Nietwaar? Door de amusementsindustrie. Verdiep u hier alstublieft in. En de psychologen hebben dit ook aangemoedigd, zoek je vervulling. En sommige moeders hebben het gevoel dat er iets mis is met hun dochter of zoon als ze geen vriend of vriendin hebben na hun twaalfde, dertiende. Dit gebeurt er allemaal in de wereld, vooral in dit land. In de traditionele landen, zoals India en andere landen, is er nog ... zeggen ze, wacht alsjeblieft, geef niet toe, wacht tot je twintig of tweeëntwintig bent, of zoiets.
58:18 Als je dit alles ziet, wat leer je daar dan van? Leren, niet moralistisch, geen moraal, geen celibaat enzovoort, maar wat leer je hier dan van? Kom op! De religies in de hele wereld, de oude, ik noem ze niet heel oud, de hindoes, de boeddhisten, het christendom hebben altijd gezegd: leef celibatair, als je God wilt volgen, wees dan celibatair. Waarom? En ze leggen de gelofte van zuiverheid af, gaan het klooster in, worden monnik, zwervende monnik zoals in India, en kwellen zichzelf hiermee. Nietwaar? Ze hebben een gelofte afgelegd waaraan ze zich moeten houden. Ik weet niet waarom ze die gelofte afleggen, maar als je dat eenmaal hebt gedaan, moet je die gelofte, die je hebt geaccepteerd, vervullen. Maar psychologisch, innerlijk, de hormonen, alles functioneert en je hebt het er vreselijk moeilijk mee. De spreker heeft velen van hen gesproken. Ze gaan door een hel. Dat heeft religie gedaan. U weet dat toch?
1:00:42 En je vraagt je af waarom de mens tegen zichzelf heeft gezegd dat je om het hoogste te bereiken een celibatair leven moet leiden? Begrijpt u? Met andere woorden, je moet jezelf pijnigen, je moet kwellingen ondergaan en dan kom je dichter bij God. Dat hele gedoe lijkt zo onnozel. Sorry! Ik heb heel veel sannyasis in India ontmoet, monniken. Ik zal de details niet vertellen, maar ze hebben zichzelf op alle mogelijke manieren gefolterd. Want de algemene opinie is dat je om God te bereiken, het hoogste, een leven van absolute onthouding moet leiden. Dat wil zeggen dat mensen nooit hebben begrepen wat soberheid is. Zullen we daar op ingaan? Verveelt het u niet? Het geeft niet of het u verveelt. Waarschijnlijk wilt u hier niet op ingaan, het zou u erg van streek kunnen maken. Raak alstublieft niet van streek, want we hebben het over feiten.
1:02:53 Wat is soberheid? De oorspronkelijke betekenis van dat woord, zoals we onlangs hebben uitgelegd, betekent in het Grieks: een droge mond, niet dat je moet drinken, maar een droge mond in de betekenis van ruw zijn, scherp, droog. Zo kreeg de mens langzamerhand het idee dat dit 'sober' moest zijn en heeft hij zichzelf opgebrand. Begrijpt u? Als je jezelf dag na dag forceert, maand na maand, jaar na jaar, en jezelf opjaagt, eindig je als iemand die dor en droog is. Maar als je onmatig bent in de andere richting, heb je hetzelfde probleem.
1:04:22 Dus kun je een leven leiden zonder conflict? Begrijpt u? Geen uitersten, die conflict inhouden, zowel de zinnelijke behoeften als het onderdrukken van de zinnelijke behoeften. Kun je leven zonder ook maar enig gevecht, zonder inspanning en strijd tussen die twee? Begrijpt u mijn vraag? Dat vereist veel onderzoek naar het hele probleem van verlangen, willen, wensen en de biologische drijfveren. Begrijpt u? Wilt u hiermee doorgaan?
1:05:50 Hier is een goede vraag aan het eind. Ik heb hem net gezien! Hoe kun je op deze aarde leven, luister hier alstublieft naar, hoe kun je op deze aarde leven zonder haar schoonheid aan te tasten of te vernietigen, zonder anderen leed toe te brengen of te doden? Hoe moet je op deze aarde leven zonder haar schoonheid aan te tasten of te vernietigen, de schoonheid van de aarde, zonder anderen leed toe te brengen of te doden.
1:06:36 Maar we moeten onze vraag afmaken waarover we het daarnet hadden. Hoe laat is het, meneer? Houden we het nog een kwartier langer vol? Werkt u net zo hard als de spreker of luistert u alleen maar? Is uw brein even actief aan het werk met vragen stellen en twijfelen, gedreven om uit te zoeken of er een totaal andere manier van leven is?
1:07:34 We zeggen dat leven zonder conflict vereist dat we de hele kwestie van verlangen onderzoeken, wat een heel erg ingewikkeld probleem is. Wilt u daar werkelijk op ingaan? Nee, ik vraag dat niet omdat ik aanmoediging nodig heb. Ik vraag het alleen. Waar we mee bezig zijn is een heel serieuze zaak. Het heeft geen zin om alleen maar te luisteren en te herhalen, dat is totaal zinloos. Maar als je ziet wat de feiten in deze wereld zijn, wat er werkelijk plaatsvindt in de wereld, niet alleen in dit land, maar in elk land, in zogezegd elke cultuur. De conflicten tussen mensen nemen steeds meer toe, ze nemen niet af. Als ik 'man' zeg bedoel ik ook vrouwen, dus windt u daar alstublieft niet over op en zegt: waarom noemt u de vrouwen niet? Tenzij je de beweging van verlangen heel grondig begrijpt, niet de beschrijving ervan, niet de uitleg, maar onderzoekt waarom verlangen zo buitengewoon belangrijk is geworden, het verlangen om succes te hebben, om meer geld te hebben, seks te hebben, opwinding, amusement, begrijpt u? De enorme drang en snelheid van verlangen en de dwingende behoefte om die te vervullen. Nogmaals, religies hebben gezegd dat je verlangen moet onderdrukken, wat weer strijd betekent, conflict, foltering. Religie heeft mensen enorm beschadigd. En ze doen het nog steeds, niet alleen in de christelijke wereld, maar overal, de islamitische wereld, kijk wat ze in Iran en Irak doen. Daar zijn geen woorden voor.
1:10:52 Dus wat is verlangen? Begrijp alstublieft dat we het niet proberen te onderdrukken of aan te moedigen, maar het is een feit. Het feit is dat we worden gedreven door verlangen. En als je het de kop indrukt, veroorzaakt dat pijn. Nietwaar? Het gevoel dat je niet in staat bent om het te vervullen. Dus we willen tot elke prijs dat het verlangen wordt vervuld. Je zegt misschien: 'Verlangen naar God, verlangen naar inzicht,' maar het is nog steeds verlangen. Hemel, moeten we hier allemaal op ingaan.
1:11:56 Als je naar een boom kijkt, naar de schoonheid van de boom, het licht op de bladeren en de bergen verderop, de dalen, de schaduwen en het zonlicht dat door de bladeren valt en de enorme schoonheid van de aarde ziet, is dat een zintuiglijke gewaarwording. Nietwaar? Ik ga niet in op de vraag of schoonheid een zintuiglijke gewaarwording is. Daar ga ik niet op in, dat is een ander probleem. Nee, niet probleem, dat is heel iets anders, interessant als je het onderzoekt: is schoonheid een zintuiglijke gewaarwording? Als je dat alles ziet, de aarde met haar schoonheid, is het een zintuiglijke gewaarwording. Nietwaar? Zien met de fysieke ogen en het zien roept de gewaarwordingen op. Nietwaar? Als je een mooie vrouw of man ziet, wekt dat allerlei gewaarwordingen. Met die gewaarwording is niets mis, die is normaal, gezond, natuurlijk, behalve als je verlamd bent, blind en doofstom. Dus als je sensitief bent, ben je je hier scherp van bewust. En je ziet dit. Het wordt waargenomen. Wat gebeurt er dan? Je kijkt naar deze heuvels. Het zien van die heuvels wekt bepaalde gewaarwordingen. Wat is de volgende stap? Onderzoek het, kijk er alstublieft naar. Komt het denken er dan niet bij en zegt: wat is dat prachtig! Nietwaar? Het denken vormt vervolgens een beeld van die gewaarwording. Nietwaar? Ik zeg niets wat niet feitelijk is, het is geen veronderstelling of iets wat verzonnen is. Gewaarwording - contact en gewaarwording - vervolgens vormt het denken een beeld van die gewaarwording. Nietwaar? Volgt u dit? Als het denken een beeld uit die gewaarwording vormt, ontstaat het verlangen. Gewaarwording is geen verlangen. Gewaarwording is gewaarwording. Maar als het denken erbij komt en zegt: wat is dat prachtig, wat een prachtige jurk is dat, wat een mooi overhemd - als je een man bent, een mooi overhemd, als je een vrouw bent, een mooie jurk. Je gaat naar binnen, raakt het aan, voelt het, trekt het aan en het denken zegt dan: wat zie ik er goed uit. Dat overhemd staat me goed. Dan ontstaat het verlangen. Begrijpt u dit? Dit is een feit. Het is niet iets theoretisch, maar een feit.
1:16:47 De vraag is nu, als je je er nog meer in verdiept: de gewaarwording, dat je een mooi schilderij ziet, in een mooie lijst en met mooi licht, schitterend, dat is een gewaarwording. Daarna zegt het denken: ik wou dat ik die in mijn kamer had. Als het denken de leiding neemt over de gewaarwording, ontstaat het verlangen. De vraag is nu: kunnen gewaarwording en denken uit elkaar worden gehouden? Ga hierop in. Niet door de wil, door dwang, inspanning en dergelijke. We stellen een heel serieuze en eenvoudige vraag. Gewaarwording is natuurlijk, denken is min of meer natuurlijk, met de bijbehorende beelden. Dat is wat er gebeurt. Kan er nu een ruimte, interval, onderbreking zijn, zodat de gewaarwording losstaat van het denken? Begrijpt u? Zie wat dat inhoudt. Het vereist enorme aandacht, grote opmerkzaamheid. Zien, gewaarworden. De spreker heeft een paar prachtige dingen in de wereld gezien, mooie auto's, mooie mensen - dat bedoel ik niet in de gangbare betekenis - mooie mensen. Het maakt niet uit. Onze natuurlijke aanleg is om te kijken naar deze wereld, de grote schoonheid, de vernielingen die mensen op aarde aanrichten. Maar ook de mooiste tuinen ter wereld te zien, huizen, paleizen, enzovoort, waar we in hebben gewoond, zonder ons ook maar ergens mee te identificeren. O, dat weet u allemaal niet. Nooit zeggen: 'Ik wou dat ik dat had.' Begrijpt u? Dat vereist veel waarneming, oplettendheid en helderheid.
1:20:19 En dat alles houdt in dat er gevoel is voor innerlijk leren, wat discipline is. Leren is discipline, niet conformeren. Begrijpt u?
1:20:38 Vierde en laatste vraag: Hoe kun je op deze aarde leven zonder haar schoonheid aan te tasten of te vernietigen, zonder anderen leed te bezorgen of te doden?
1:20:51 Hoe kun je op deze aarde leven zonder haar schoonheid aan te tasten of te vernietigen, zonder anderen leed te bezorgen of te doden.
1:21:05 Heb je die vraag ooit gesteld? Werkelijk? Niet theoretisch, maar werkelijk die vraag gesteld en onder ogen gezien? Loop er niet voor weg, ga het niet verklaren: het is nodig en dergelijke, maar kijk ernaar, ga de confrontatie aan. Heb je zo'n vraag ooit gesteld? Niet als massa in een demonstratie tegen een politicus die een nationaal park wil vernietigen of zoiets. Als je die vraag stelt, betekent het dat je in vuur en vlam staat, Het is iets heel reëels, niet zomaar een verzonnen vraag om de tijd door te komen. Te leven op deze aarde met haar buitengewone schoonheid en die niet te vernietigen en om een einde aan smart te maken en een ander niet te doden, een ander mens niet te doden, iemand die leeft niet te doden. Er zijn mensen in India, een bepaalde sekte, die zich alleen lopend verplaatsen, ze nemen geen trein, geen vliegtuig, geen rijtuig, maar ze lopen alleen en zetten een masker op om met hun adem geen insect te doden. Begrijpt u? Ze zijn met een hele groep. Sommigen van hen kwamen de spreker opzoeken, ze liepen twaalfhonderd kilometer van april tot januari, en gebruikten geen enkel vervoermiddel, ze liepen alleen maar. Ze willen niet doden.
1:24:05 Er zijn ook mensen die doden, bij wijze van sport, bij wijze van amusement, om winst te maken, de hele vleesindustrie. Nietwaar? Mensen vernietigen de aarde door giftig gas te dumpen, u weet wat er allemaal in dit land gebeurt, ze vervuilen de lucht, het water en ze vervuilen elkaar. Dat doen we met de aarde en met onszelf.
1:24:54 En de vraagsteller vraagt: kunnen we op deze aarde leven met haar grote schoonheid en anderen geen leed toebrengen of doden? Dit is een heel serieuze vraag. Een leven leiden zonder anderen leed toe te brengen of anderen te doden, dus geen mens doden, geen enkel dier doden bij wijze van sport of om op te eten. Begrijpt u dit alles? Dat is de vraag.
1:26:11 Er was in een bepaalde periode in India een bevolkingsklasse die nooit vlees at. Ze meenden dat het verkeerd was om te doden. Ze werden brahmanen genoemd. De westerse beschaving heeft zich nooit afgevraagd of doden juist is, of het doden van een levend wezen gerechtvaardigd is. De westerse wereld heeft hele bevolkingsgroepen uitgeroeid. Nietwaar? Dit land heeft de indianen uitgeroeid, uitgewist, omdat ze het land en de rest wilden hebben. Dus kunnen we op deze aarde leven zonder te doden, zonder oorlog? Ik kan het antwoord geven, maar wat voor waarde heeft dat voor u, want u doodt nog steeds. Ik pleit niet voor vegetarisme. Iemand schreef een tijd geleden, ik kreeg het knipsel toegestuurd, hij schreef: 'Vegetarisme verspreidt zich in dit land als een smerige ziekte.' Zelfs als je een kool doodt. Nietwaar? Dus waar trek je de grens? Maak je er een probleem van? Begrijpt u mijn vraag? Als je tegen oorlog bent, zoals bepaalde mensen zijn, ik ook, tegen oorlog, het doden van mensen om welke reden dan ook, kun je geen brief posten, nietwaar? De postzegel die je koopt, het eten dat je binnenkrijgt, daarvan gaat een deel naar defensie, bewapening. Als je benzine koopt, wat 'gas' heet in dit land, gaat een deel daarvan naar de belasting enzovoort. Dus wat ga je doen? Als je geen belasting betaalt, krijg je een boete of ga je naar de gevangenis, als je geen postzegels koopt, kan je geen brieven schrijven, kan je niet reizen. Nietwaar? Volgt u dit allemaal? Vindt u het amusant? Op die manier drijf je jezelf in de hoek en in een hoekje leven lijkt erg onbetekenend. Dus wat ga je doen? Als je zegt: ik ga niet reizen, ik schrijf geen brieven, want dat houdt allemaal het leger, de marine, de bewapening in stand, nationaliteiten, de hele santenkraam. Of zou je het anders benaderen? Waarom doden we? Religies, vooral het christendom heeft waarschijnlijk meer mensen op aarde gedood, ze hebben mensen gemarteld, noemden hen ketters en gooiden hen op de brandstapel. U kent die hele geschiedenis wel. De moslims hebben het gedaan, de islamitische wereld, en waarschijnlijk zijn de hindoes en boeddhisten de enigen ... omdat hun religie het verbiedt.
1:31:20 Hoe kunnen we op deze aarde leven zonder elkaar te doden en leed toe te brengen aan een ander? Om echt heel diep op deze vraag in te gaan, want dit is een heel serieuze vraag, is er die liefde aanwezig waardoor de vraag beantwoord kan worden? Als je een ander liefhebt, als je van een ander mens houdt, zou je hem dan willen doden? Zou je dan ook maar iets doden, behalve dat je bepaald voedsel nodig hebt, groenten, noten enzovoort, melk, maar afgezien daarvan, zou je iets doden? Ga op deze vragen in en leef ernaar, praat er in godsnaam niet over.
1:32:52 Wat de wereld verdeelt zijn idealen, de ideologie van de ene tegenover de andere groep. Deze eeuwige verdeeldheid, blijkbaar eindeloze verdeeldheid tussen mensen, man en vrouw, enzovoort. Er is geprobeerd die door logica, redelijkheid te overbruggen, door allerlei instellingen en stichtingen en organisaties en dat is op geen enkele manier gelukt. Dat is een feit. Kennis heeft het probleem ook niet opgelost, kennis in de zin van een hoop ervaring enzovoort. En het denken heeft het probleem zeker niet opgelost.
1:33:50 Er is dus maar een uitweg: ontdekken of uitzoeken wat liefde is. Liefde is geen verlangen, geen bezit, liefde is niet zelfzuchtig, geen egocentrische activiteit, eerst ik en dan jij. Maar blijkbaar betekent die liefde niets voor de meeste mensen. Ze kunnen er boeken over schrijven, maar het heeft geen betekenis. Dus is er die kwaliteit, die geur, dat vuur, die compassie? En compassie heeft zijn eigen intelligentie, de allerhoogste intelligentie. Als er die intelligentie is, die voortkomt uit compassie, uit liefde, worden al deze problemen op een simpele, rustige manier opgelost. Maar we onderzoeken de vraag niet helemaal tot het eind. Misschien onderzoeken we het intellectueel, verbaal, maar als je dat doet met je hart, met je geest, met hartstocht, zal de aarde mooi blijven. Dan is er een groot gevoel van schoonheid in jezelf.