Krishnamurti Subtitles home


OJ85T4 - Het einde van conituïteit
Vierde openbare toespraak
Ojai, VS
19 mei 1985



0:24 Ik hoop dat jullie niet uit nieuwsgierigheid zijn gekomen. Ondanks de artikelen die zijn verschenen in bladen en kranten, dat zijn slechts woorden. Laat je niet verleiden door die woorden als ik je dat mag aanraden. Alstublieft, laat je niet imponeren door de reputatie, de leeftijd, door alles wat is geschreven en waarover is gesproken. Omdat we er samen over spreken, niet dat de spreker belangrijk is. De persoonlijkheid is volledig onbelangrijk in deze wereld. Maar waar we het samen over over gaan hebben is van belang. En de wereld verkeert in zo'n toestand dat we serieus zouden moeten zijn. We zouden behoorlijk ernstig moeten zijn over wat we denken, waarom we denken, wat onze vooroordelen zijn, waarom we tot een bepaalde sekte of groep behoren, waarom we bepaalde ideologieën hebben, waarom we alleen dat najagen wat ons behaagt, wat we leuk vinden en wat niet, wat ons aanstaat en wat ons aantrekt.
2:58 Als we tenminste deze ochtend voor een uurtje of zo dat alles opzij zouden kunnen zetten, wat behoorlijk lastig is, omdat wij alleen maar functioneren in een bepaalde routine, in overeenstemming met onze meningen, oordelen, evaluaties. Die juist of verkeerd kunnen zijn, maar waar we nooit aan twijfelen. We zetten nooit vraagtekens bij onze overtuiging, onze idealen, ons geloof, waarom we dit allemaal hebben. En ik denk dat het vooral belangrijk is je niet te laten overtuigen door de spreker, niet onder de indruk te raken. Dit is geen bijeenkomst die je zal stimuleren, je op zal winden op het intellectuele vlak, emotioneel of ideologisch. Voor de spreker is het heel belangrijk te kijken naar het zwoegen en het verdriet van de mensheid. Als we hier bijeen zijn, dat we heel eerlijk tegen onszelf zijn, zonder zelfbedrog, zonder tot een vaste conclusie te komen maar onderzoeken, in beweging blijven, verder gaan. Dan kunnen we samen over dingen praten. Niet alleen maar luisteren naar de spreker, wat ideeën opdoen, of het er al dan niet mee eens zijn, maar we zouden vanmorgen een oordeel helemaal uit ons leven kunnen bannen, al is het maar voor deze ochtend. Dan kunnen we met elkaar in gesprek gaan als twee vrienden, die over een mooi bospad wandelen en hun problemen bespreken zonder dat ze proberen elkaar te overtuigen, omdat het vrienden zijn, ze kennen elkaar al een poos. Het kunnen oppervlakkige of echte vrienden zijn. Als ze echte vrienden zijn in de diepste zin van dat woord, is er geen barrière tussen hen. Ze kunnen praten over hun intieme problemen, hun crises, niet alleen economisch, sociaal en religieus of politiek, maar over de crisis in hun bewustzijn, de crisis in hun leven. Maar om over deze dingen te praten moeten ze vrij zijn. En vrijheid is heel belangrijk. Niet de vrijheid om te doen waar je zin in hebt, wat precies is wat we allen doen, want iedereen wil zichzelf uiten, zichzelf waarmaken, iemand zijn, je kent al dat eigenbelang wel dat in de wereld speelt, is het in naam van God of in de naam van de kerk, de politiek, enz.
7:20 Dus we zouden ons vanmorgen o.a. moeten verdiepen in deze zaken, omdat we gaan discussiëren, zoals we tijdens de laatste drie lezingen en in de vraag-en-antwoord bijeenkomsten diverse aspecten van ons leven hebben besproken, het conflict, onze dagelijkse conflicten met elkaar en de dagelijkse strijd in onszelf, de vreselijke dingen die in de wereld gebeuren. Dat is echt verschrikkelijk, weerzinwekkend. Als je in enkele van die landen bent geweest, kom je met dit alles direct in contact. Niet dat je het hebt gelezen in kranten en tijdschriften en politieke toespraken. De wereld verkeert in een echt ernstige crisis. Het lijkt ons niet te raken. En de mens is vreselijk wreed tegenover zijn medemens geweest, door oorlog, concentratiekampen, wat nog steeds doorgaat, de holocaust, niet alleen in de laatste oorlog, maar dit folteren van mensen, ze opsluiten in concentratiekampen, ze met miljoenen tegelijk doden om een ideologie, niet alleen maar zes miljoen mensen van een bepaalde groep. China, Rusland hebben miljoenen mensen gedood. Dit laat ons allemaal onverschillig.
9:40 Als menselijke wezens zijn we al duizenden jaren geëvolueerd, maar we zijn nog wat we zijn, wat we zijn geweest, een beetje wereldwijs, met wat goede manieren, wat beter gevoed en gekleed, alles aan de buitenkant, middeleeuwse priesterkleding. Maar innerlijk zijn we wat we waren, hardvochtig, wreed, egoïstisch. We gaan het daar samen over hebben. De spreker vertelt niets nieuws. Later zullen we het hebben over wat nieuw is en wat scheppen is. Maar dit zijn voor de hand liggende feiten: miljoenen lijden honger, de armoede neemt toe, de aarde is overbevolkt. Je zou eens iets van dat alles moeten gaan zien. Dan zal je je niet meer louter zorgen maken om je eigen persoonlijke belangen. En mensen, menselijke wezens, hebben altijd vrijheid gezocht. Dat is een van hun raciale, religieuze, economische en sociale ... dat ze vrij zouden moeten zijn. En die vrijheid is misbruikt in de democratische wereld. Wat inhoudt dat we allemaal afgescheiden individuen zijn, die precies doen waar ze zelf zin in hebben. Niemand moet ons hinderen, ons weerhouden. Dat is wat we allen willen. En dat is wat er op de hele wereld gebeurt, behalve in de totalitaire wereld, waar ze zijn onderworpen aan de elite, waar hun verteld wordt wat te doen, wat te denken, wat te schilderen, welke literatuur te lezen, welke muziek te luisteren, enzovoort. Ik wijs hier alleen maar op, zonder een standpunt in te nemen. Als je dit begrijpt, niet alleen woordelijk, maar met je hele hart en ziel begrijpt, dan ga je handelen. Waarnemen en handelen zijn hetzelfde. Het zijn niet twee verschillende activiteiten.
13:19 We hebben het dus tijdens de laatste drie lezingen gehad over conflict, psychologische wonden met hun gevolgen, schuldgevoel, wat waarschijnlijk iedereen meemaakt of iets vasthouden wat behouden moet blijven. We hadden het over angst. En gistermorgen bespraken we samen verdriet en het beëindigen van verdriet en wat liefde, compassie is, wat niets te doen heeft met vriendelijkheid, met medelijden, met gebeden, devotie. Dat alles heeft helemaal niets te doen met liefde en mededogen, elk met een eigen intelligentie. We hadden het er gistermorgen samen over.
14:44 En vanmorgen zouden we het er samen over moeten hebben, houdt dat alstublieft steeds in gedachte, dat we er samen over praten. De spreker vertelt je niet wat je moet denken, maar wat denken is, niet: wat te denken. de juiste, de foute gedachte, de edele, de onedele gedachte, de ideologische gedachte, de dialectische gedachte, dat alles is steeds het denken. In welke omlijsting of kader je het ook zet, het blijft denken. Of het nu rechts of extreem links denken is of extreem rechts dan wel helemaal in het midden, het blijft steeds denken. Het denken heeft de mens enorm veel goeds gebracht. Het denken heeft grootse technologie gebracht. Denken heeft de medische wetenschap, chirurgie voortgebracht. Denken heeft ook vreselijke oorlogen voortgebracht, brute, weerzinwekkende wreedheden. We hebben het dus over wat het denken is, niet hoe te denken, of samen denken. Als we de aard van het denken begrijpen, niet alleen in woorden of verstandelijk, maar de kwaliteit ervan begrijpen, de bron van het denken, wanneer we dat echt begrijpen, dan kunnen we veel verder gaan. Maar om alleen in het rijk van het denken te blijven, slimme advocaten, louche advocaten, ze denken allemaal, of het de kluizenaar is of de monnik, of je een relatie met je vrouw hebt en de erkenning, dat is allemaal de beweging van het denken. Of we denken samen en vormen daardoor een groep of we behoren samen tot de een of andere ideologische toestand, we denken samen en worden katholiek of protestant en alle onderverdelingen van het christendom. Ik weet niet of het jullie is opgevallen dat er in dit kleine dorp wel een tiental kerken moeten zijn. Oh, ik weet niet hoeveel, ze zijn nooit geteld. Maar het blijft het denken.
18:31 En toen we op die vraag ingingen, wat denken is, we zullen er nu niet op ingaan, als je er belangstelling voor hebt, kan je erover lezen en nadenken, maar het is nogal eenvoudig, niet gecompliceerd. Dat wil zeggen dat al ons denken berust op geheugen. Al ons denken is gebaseerd op kennis. Wat die kennis ook is, of het belangrijke kennis is, verzamelde kennis, of de kennis van iemand die volslagen onwetend is, die niet kan lezen of schrijven, wonend in een gehucht in een armoedige hut, denkt hij nog steeds.
19:31 Denken is dus gebaseerd op ervaring en ervaring is altijd beperkt, waardoor kennis altijd beperkt is, nu of in de toekomst of in het verleden. En onze herinneringen zijn ook beperkt, omdat ze alle zijn gebaseerd op kennis en ervaring. Het denken is dus altijd, in de toekomst of in het heden of verleden, is altijd beperkt. Waar beperking is moet conflict zijn, als je altijd over jezelf nadenkt, zoals de meeste mensen doen, hoe ze eruitzien, hoe ze lopen, hoe ze zich gedragen, tot welk geloof ze horen, wat hun geloof is, enzovoort, eindeloos over zichzelf denkend of over hun ideeën enzovoort. Het denken heeft de mensheid dus verdeeld, Amerikanen, Russen, Aziaten, Indiërs, het verre oosten, het nabije oosten, Jood, Arabier, enzovoort. Dus waar beperkt denken is en het denken is altijd beperkt, moet conflict zijn, fysiek conflict of intellectueel conflict of ideologisch conflict of conflict tussen man en vrouw, wat er nu aan de hand is.
21:17 Uiteindelijk moeten we ons dus afvragen, als we dit alles beschouwen, wat is vrijheid? Kan er ooit volledige, complete vrijheid zijn? Het woord 'vrijheid' betekent ook niet slechts vrij handelen, vrij denken, maar dat woord omvat oorspronkelijk ook liefde. Vrijheid betekent ook mededogen. En wij hebben van die vrijheid, die iets heel bijzonders is, zo absoluut noodzakelijk voor de mensen, iets heel onbeduidends gemaakt. Dat wil zeggen dat iedereen precies wil doen waar hij zin in heeft of wat hij denkt nodig te hebben. En dat beperkt de enorme vrijheid die besloten ligt in dat woord. Vrijheid is niet vrij van iets, bevrijd zijn van mijn complexen of mijn vooroordelen, dat is allemaal nogal kinderachtig. Vergeef me dat woord. Vrijheid betekent het einde aan totale ... niet alleen gehechtheid, dat is ook weer een deel van iemands ego, afwezigheid van het 'ik', de volledige afwezigheid van eigenbelang. Laten we het er samen over hebben.
23:50 En we gaan het vanmorgen samen hebben over, net als gisteren, waarom we in wanorde leven. Omdat we het samen gaan hebben over de dood. Zoals we gisterochtend zeiden, gaan we het erover hebben. Het is geen morbide onderwerp. Het is niet iets om uit de weg te gaan. Het is iets dat mensen bezighoudt. Het gaat je aan vanaf je geboorte tot je sterft. Het is ons aller onvermijdelijke lot. Dat is een zekerheid. Misschien is er niets wat zo zeker en onontkoombaar is. De dood staat ons allen te wachten. We gaan er nu over praten. Maar om dat te begrijpen, het immense belang van de dood, niet de angst ervoor of hoe er overheen te komen, hoe de dood op een prettige manier tegemoet te treden, zoals daar boeken over zijn geschreven. Mooi idee, is het niet? Hoe blij te sterven. We gaan het er dus over hebben.
25:29 Maar voor we dat doen, zouden we het zelf moeten uitzoeken, want er kan een verband zijn, luister er alsjeblieft rustig naar. We praten er samen vriendschappelijk over, zonder je in enige richting te overtuigen noch door je troost te bieden, niet te zeggen, ja, er is iets na de dood. Die spelletjes zijn door iedere religie gespeeld, door iedere goeroe, door elke oplichter. Lach alsjeblieft niet, dit is veel te serieus, niet dat we geen humor zouden mogen hebben, lachen is gezond, maar lachen kan een middel zijn om de feiten te ontlopen. Dat moet je je bewust zijn. Niet dat we geen humor zouden mogen hebben, met je hele wezen lachen om een goede mop. De spreker heeft een heleboel goede moppen verzameld, geen schuine moppen, maar goede grappen. Maar de spreker zal daar niet op ingaan.
27:06 We moeten dus eerst afwegen, zoals we al deden, we moeten er wat nader op ingaan, waarom mensen van welk ras, cultuur, groep dan ook, waarom leven ze in wanorde? Wat is de reden, wat is de oorzaak, de wortel van wanorde? We stellen elkaar die vraag. Wacht alsjeblieft niet op de spreker om de vraag te beantwoorden, want jij bent verantwoordelijk voor de vraag. Jij bent verantwoordelijk om het uit te zoeken waarom we wanorde accepteren. Overal ter wereld, politiek, religieus, economisch en sociaal, is er zo'n enorme wanorde in de wereld. Oorlog is de ultieme wanorde. Wat is dus de bron van wanorde? Hebben we ons dat ooit afgevraagd? Of probeer je alleen vanuit wanorde, omdat je in wanorde leeft op zoek te gaan naar orde? Begrijp je mijn vraag? Een wanordelijk brein kan geen orde vinden. Oké? Het lijkt zo normaal, zinnig. Ik ben verward, onzeker, gevangen in de saaiheid van het leven en de verveling van dingen steeds opnieuw te doen, of het nu de geslachtsdaad is of dat het ideologisch is, ons brein is zo mechanisch geworden, omdat we door de deskundigen zijn geautomatiseerd. Excuus, er zijn hier enkele deskundigen. Wij zijn geautomatiseerd, geprogrammeerd door de religies om dit wel en dat niet te geloven.
29:56 Ik vraag dus, we vragen elkaar, ligt de oorzaak van wanorde in onszelf, in ons brein, is de oorzaak, een van de oorzaken, daar gaan we naar kijken, we zeggen niet dat dit de oorzaak is of dat er meerdere oorzaken zijn. We moeten de echte oorzaak ervan vinden, geen veelheid aan oorzaken of causaliteiten. Waardoor komt het? Waarom leven we in wanorde, wat we onder ogen moeten zien. Als je dat niet wilt, doe het dan niet, het geeft niet. Maar als we eerlijk zijn, als je de oorzaak van wanorde wilt ontdekken, moeten we onderzoeken, zonder vooroordeel, zonder iemand de schuld te geven van de wanorde, of de maatschappij waarin we leven. De samenleving waarin wij leven, hebben we zelf gemaakt: grootouders, overgrootouders, betovergrootouders. En wij maken de maatschappij door onze hebzucht, onze ambitie, door onze agressie, ons eigenbelang, enzovoort. Dit is de maatschappij die wij hebben gecreëerd, de religieuze verschillen, nationale verschillen, enzovoort. Omdat ons brein gefragmenteerd is, het is niet heel, volledig actief. Het is innerlijk versnipperd, door begeerte, door genot, door agressie en geweld enzovoort. Het brein is nooit holistisch. Is dat een van de oorzaken van wanorde? Volgen jullie dit? Omdat onze hersens zo geconditioneerd zijn, zo geprogrammeerd, wat het juiste woord is, als een computer. En dus denkt het brein langs een bepaalde lijn, handelt volgens zijn geloof, zijn ervaring. Is dat de oorzaak van onze wanorde? Ik bedoel, we onderzoeken, we observeren, ondervragen, zonder te analyseren.
33:09 Kunnen we daar een beetje op ingaan? Wij zeiden: geen zelfanalyse of analyse door experts. Analyse houdt ontleding in, het uit elkaar halen. En wie is het die analyseert? Begrijpen jullie mijn vraag? Ik vraag jullie, wie is het die analyseert, niet alleen politiek, religieus enzovoort, maar zelfanalyse, zelfbedrog, die zegt: ik moet niet misleid worden, ik moet eerlijk zijn. We vragen dus, zeggend dat het geen analyse is omdat degene die analyseert en zegt: 'Ik ga het analyseren' is dat wat wordt geanalyseerd. Er is geen verschil, luister hier alsjeblieft naar, er is geen verschil tussen het geanalyseerde en de analyticus. Ze zijn hetzelfde. Zie het gezond verstand hierin, de rationaliteit ervan. Maar wij hebben de analyticus en het geanalyseerde gescheiden of liever, datgene wat geanalyseerd moet worden. Er is dus conflict tussen degene die analyseert en wat geanalyseerd moet worden. Maar als ze één zijn, wat ze zijn, wordt de hele problematiek behoorlijk anders. Er is geen denker buiten het denken. Oké? Het denken maakt de denker. Maar de denker zegt tegen zichzelf, ik sta los van het denken en daarom kan ik het controleren. Begrijp je? Als je dat ooit echt begrijpt, krijgt conflict een heel andere betekenis.
35:37 We analyseren dus niet. Er is alleen gadeslaan, geen entiteit die observeert. Klop dit? Er is alleen het observeren van de dingen zoals ze zijn. Maar zodra ik zeg: ik moet zorgvuldig kijken, kijk ik wel goed, is dit goed of fout, dan analyseer je, scheid je de waarnemer van het waargenomene. Natuurlijk ben jij de boom niet. Dat hoop ik niet. Maar als je deze eiken observeert, ernaar kijkt zonder te zeggen dat het je al of niet bevalt, dat het al of niet mooi is, enzovoort. Daarom is er alleen het gadeslaan, en die heel heldere observatie zonder vooringenomenheid, vooroordeel, precies die observatie is actie. We zullen daar op ingaan. We observeren dus. We kijken naar onze wanorde in ons dagelijks leven, de verveling, het vermoeiende, het werktuigelijk deel ervan, enzovoort.
37:07 Wordt wanorde dus veroorzaakt door deze verdeeldheid in ons? Ik moet goed zijn, ik ben gewelddadig, maar eens zal ik geweldloos zijn. Ik ben hebberig, wreed, maar op een dag zal ik... dat wil zeggen dat de entiteit die zegt te verschillen van zijn eigenschappen, moet dan in conflict komen met zijn eigenschappen. Maar die ben jij zelf. Begrijpen jullie dit? Als je dit werkelijk grondig begrijpt, elimineer je alle conflict, die de oorzaak is van wanorde. Ik vraag me af of jullie dit begrijpen. Kijk, ik verschil niet van mijn eigenschappen, van mijn hebzucht. Maar ik heb gezegd dat het mijn conditionering is, hebzucht is iets buiten of in me wat ik moet controleren. Of ik laat hebzucht toe. Maar het werkelijke feit is dat ik de hebzucht ben. Ik verschil niet van de hebzucht. Hebben jullie dit begrepen?
38:44 Dus deze verdeling, psychologische opdeling in ieder van ons kan wel een van de hoofdoorzaken van wanorde zijn. Meneer, begrijp u dat? Ik zou willen dat u dat deed. Het is geen intellectuele daad. Het is niet iets dat je zegt, welaan, ik zal het cultiveren. Zie het gewoon als een feit. Zolang er psychologische verdeeldheid in mij is, ik verschil van mijn eigenschappen, ik ben anders dan wat ik zeg, ik ben anders dan mijn beeld, ik verschil van mijn geweld, leidt dat verschil tot conflict en conflict kan de bron van wanorde zijn. Oké? En wanneer er geen scheiding is, zoals tussen de acteur en de rol die hij speelt, maar als ze één zijn, onafscheidelijk, als dat dan echt, waar, eerlijk, werkelijk is, dan eindigt conflict en heeft een geheel andere beweging plaats.
40:28 Een van de oorzaken van wanorde is de scheiding tussen nationaliteiten, religies, de hindoes, de boeddhisten, de christenen, je kent al die verdeeldheid die plaatsvindt op deze wereld. Als wanorde ophoudt, wordt orde natuurlijk, het is niet iets dat gecultiveerd is, het is niet iets dat je dag in, dag uit herhaalt. Het komt op natuurlijke wijze, makkelijk, vrijelijk. En als je in gedachten houdt dat conflict de essentie van wanorde is, tussen man en vrouw, tussen God en de mens zo er een god is, tussen goed en kwaad. Wees alsjeblieft voorzichtig, daar is een verdeling. Het goede is niet geworteld in het kwade. Het goede heeft geen wortels in het kwade. Begrijpen jullie dit? Goed is niet het tegenovergestelde van slecht. Als het goede een relatie heeft tot het kwaad, wordt het goede nog beperkt door het kwaad. Klopt dat? Begrijpen jullie dit? Kom op heren, kom in beweging. Het tegenovergestelde, dat wil zeggen, geweld en zijn tegenhanger geweldloosheid. Als het goede wordt geboren uit begrip van geweldloosheid is het niet het goede. Goed staat niet in verband met het kwade. Dit is echt een feit.
42:48 Laten we het dus over de dood hebben. Want na de dood moeten we nog bespreken wat religie is. Wat is het dat de mens sinds onheuglijke tijden, wat is het dat de mens heeft gezocht buiten fysiek comfort, lichamelijke pijn, psychologische zorgen enzovoort, heeft hij gezegd dat er iets méér moet zijn dan al die lelijke wreedheid en vulgariteit. Er moet iets zijn wat niet door het denken is gemaakt. Er moet iets immens, naamloos zijn. We gaan het uitzoeken. We gaan er samen naar kijken en erover leren. We moeten dus vele, vele dingen behandelen vanmorgen en ik hoop dat jullie het geduld kunnen opbrengen, de energie, de vitaliteit om je aandacht erbij te houden.
44:10 Sterven doen we allemaal. Door dus samen over dit onderwerp te praten, wat uiterst belangrijk is - de dood is niet iets sensationeels. Begrijpen jullie? Het is niet iets om over te huilen, iets om aan herinnerd te worden, om te vermijden, iets dat je op de schoorsteenmantel zet en aanbidt. Het is een geweldig gebeuren. We gaan het daar dus samen over hebben. De mens is altijd bang geweest voor de dood. Dat is een feit. Waarom? Wat betekent dood? Niet wat na de dood is, daar gaan we straks op in. Het is iets heel bijzonders om te sterven. Niet iets om te vermijden, dat kan je niet. Je kunt heel jong sterven, door een of andere kwaal, door een ongeval, door de schuld van je ouders, door teveel drinken, roken, je weet wel, alle zaken in deze lelijke samenleving. En er is sterven door ouderdom, door ongeval, ziekte, seniliteit enzovoort. We gaan er dus samen induiken. Samen, onthoud dit steeds, alsjeblieft. We gaan onze energie erin stoppen om het belang te onderzoeken, de diepgang van dat buitengewone gebeuren.
46:41 In wezen omvat het twee dingen. Continuïteit en het einde van continuïteit. We hebben 40, 50, 90, 120 jaar geleefd, hoelang het ook was, en in die lange tijd tussen geboorte en dood hebben we zoveel zaken verworven. Niet alleen fysieke, auto's, huizen, als je geluk hebt, een terrein van ongeveer 2000 m 2, en je hebt kennis opgedaan, ervaring. Je hebt vele herinneringen verzameld, veel ervaringen. Je hebt verzameld, bij elkaar geraapt, zowel uiterlijk als psychologisch. Je wilt niet verliezen wat je hebt verzameld, wat je hebt onthouden, wat je hebt geleden. We willen dus, en dat hebben we, een lange continuïteit. Wat geërfd is van het ras, collectieve beperkte ervaringen. We zijn als eekhoorns aan het verzamelen. Oké? En aan wat we hebben verzameld zijn we ontzettend gehecht. En dat is continuïteit. Het kan tien dagen duren of 100 jaar voortduren. De continuïteit van de traditie, de continuïteit van vereenzelviging met een ras, met een groep, met een familie. Begrijpen jullie? Dit verlangen, de drang om door te gaan, niet alleen in mijzelf maar de geërfde verzameling. Als ik sterf, gaat mijn zoon verder. Hij erft wat ik fysiek heb verzameld en ook psychologisch.
49:42 Er is dus dit lange, eeuwen- en eeuwenlang verzamelen en continuïteit. Klopt dat? De dood komt voorbij, wat betekent dat het organisme wegkwijnt. Of we hebben het verstandig, rationeel, gezond gebruikt, of hebben het misbruikt door diverse drugs, enzovoort. Het organisme komt dus onvermijdelijk aan een einde. Dat einde is de dood. Oké? We moeten ons dus afvragen wat het betekent te eindigen. Begrijpen jullie? Continuïteit en het einde. Zijn we nog samen? Praten we er samen over? Dit is een conversatie tussen jullie en de spreker. Er is dus deze continuïteit waar je je aan vastklampt, en er is het eindigen van die continuïteit. We hebben dus hopelijk begrepen wat het betekent om door te gaan. En we zeggen dus, ik zal sterven, maar in het volgende leven is er iets, ik leef volgend leven wel. Er zal een volgend leven zijn. Alle Aziatische mensen, aanhangers van Pythagoras en sommige westerlingen, oude volken zeggen dat het zo is. En het hele oosten gelooft min of meer in wedergeboorte, omdat ze willen voortbestaan. Ze hebben zich nooit afgevraagd, sommigen deden dat wel, de oude volken, wat het is dat doorgaat? Bestaat continuïteit überhaupt? Vragen jullie je dit alles af? Neen, dat doen jullie niet. Ik vraag het jullie. In godsnaam. Bestaat er überhaupt continuïteit? En als dat niet zo is, waar gaat het dan om? Waarom zou ik nog verzamelen? Dus zal ik niet verzamelen en dan worden ze kluizenaars, de Indiase monniken, jullie kennen dat alles wel. Ik ga niet verzamelen, ik heb slechts één idee opgedaan wat mijn god, mijn redder, mijn goeroe is, ik heb één ding opgepikt en daar klamp ik mij dus aan vast.
53:01 Wij weten dus wat het betekent om continuïteit te hebben. We moeten dus onderzoeken wat beëindigen betekent. Een vrijwillig einde, niet door leeftijd of ziekte, een of andere vreselijke pijn en zo. Wat betekent het iets te beëindigen? Oké? Daarom vraag ik mij af, is continuïteit schepping of uitvinding? Volgen jullie dit alles? Echt? Kan continuïteit ooit scheppend zijn? Of is het uitvinden als er continuïteit in de vorm van kennis is? Dat wil zeggen, uitvindingen zijn gebaseerd op kennis. Wetenschappelijke vindingen, mechanische uitvindingen enzovoort, zijn er omdat er voorafgaande kennis is. Wat wil zeggen, in dezelfde lijn doorgaan met uitvinden, het verzamelen van meer kennis, meer uitvinden, dat is wat er op technisch gebied gebeurt in de wereld.
54:33 Is schepping schepping, niet alleen de baby, creatie, is het gerelateerd aan eindigen? Begrijpen jullie? We gaan het uitzoeken. O, jullie mensen. Alsjeblieft, ik spreek, maar jullie doen hier niet aan mee. Vermoei je alsjeblieft niet teveel. Wat is dus iets beëindigen? Kan ik, luister alsjeblieft, een gewoonte beëindigen? Kan ik morgen met een gewoonte stoppen? Of vandaag? Onderzoek het. Vrijwillig, niet uit verlangen, door een aanwijzing, omdat iemand zegt: stop ermee, dan krijg je een beloning, dat is allemaal onvolwassen gedoe, maar zoek zelf uit wat het betekent om ergens mee te stoppen, makkelijk, blij, zonder inspanning. Dat wil zeggen, niet alleen stoppen met bepaalde fysieke gewoontes maar met gewoontes die het brein heeft gecultiveerd om veilig te leven. Begrijpen jullie? Het stopzetten. Dat betekent sterven, nietwaar? Omdat wij een grote opslag van herinneringen zijn. We zijn een bundel herinneringen. Oké? Ik vraag me af of je dit ziet. Niet, ik ben spiritueel en god en zo, dat is nog steeds het geheugen. De Indiërs hebben een eigen verklaring. Een afzonderlijk Atman, ik zal niet op dat alles ingaan.
57:04 Sterven betekent dus het einde. Oké? Je hoeft het niet aan te nemen, je hoeft het niet leuk te vinden, maar het is een feit. Je kan niet alles meenemen. Je zou het graag tot het laatste moment bij je houden, als je een banksaldo hebt, en alles comfortabel tot de laatste seconde willen hebben. Ik kende een man die veel geld had verdiend, steenrijk. Hij lag op sterven. En hij bewaarde een hoop geld in zijn kast. Letterlijk. Ik was er toevallig bij. Hij vroeg zijn zoon de kast te openen, om naar alle diamanten te kijken, het goud, de bankafschriften, biljetten. En hij keek er blij naar terwijl op sterven lag. Ik weet het. En hij had nooit door dat hij stervend was, omdat het geld hem zo enorm aan het hart lag, niet de dood, maar dat wat in die kast lag. Is er dus een einde aan iemands diepste herinneringen, zijn gehechtheid? Aha, laten we dat oppakken.
59:00 Maak je een einde aan je gehechtheid? Wat is gehechtheid? Waarom zijn we gehecht aan iets of iemand, onroerend goed, geld, de vrouw, de echtgenoot, aan een of ander idiote conclusie, aan enig ideologisch concept, waarom zijn we zo gehecht? Onderzoek het. Laten we het er samen over hebben. En over de gevolgen van gehechtheid.
59:55 Als ik aan jou gehecht ben, als de spreker aan jullie als gehoor gehecht is, bedenk dan in welke staat zijn brein moet zijn. Hij is bang om geen gehoor te hebben. Hij wordt nerveus, raakt overstuur en hij is eraan gehecht mensen uit te buiten, om een reputatie te hebben. Begrijp je? De consequenties van gehechtheid zijn dus, als je er goed naar kijkt, of het nu de vrouw of de man is, een jongen, een meisje of een idee, een foto of een herinnering, aan een ervaring, het gevolg is dat het de angst voedt om die te verliezen. Oké? En uit die angst ontstaat jaloezie. Hoe jaloers zijn we niet. Op de machthebbers, begrijp je? Al die jaloezie. Uit jaloezie ontstaat haat. Natuurlijk, jaloezie is haat. En als je gehecht bent is er altijd achterdocht, geheimzinnigheid. Is dit alles jullie al eens opgevallen? Ik hoef het jullie niet te vertellen. Het is zo gewoon op de wereld. En kan je, als je gehecht bent aan iets of aan een bepaald idee, een zeker iemand, kan je dat nu beëindigen? Dat is de dood. Dat wil zeggen, kan je de hele dag met de dood leven? Denk er eens over na, duik erin. Je zult de grootsheid ervan zien, de onmetelijkheid ervan. Dat betekent niet dat je zelfmoord pleegt, we hebben het niet over die domme dingen, maar om met de dood te leven, alle gehechtheid te beëindigen, alle angstgevoelens, wat betekent dat je een actief brein hebt, actief zonder richting, doel, enzovoort. Actief. Dat wil zeggen, iedere seconde met de dood leven, nooit verzamelen, nooit vergaren, nooit iets continuïteit geven. Heren, jullie weten niet, als je het wel doet, zal je zien wat het betekent. Dat is echte vrijheid. En uit die vrijheid is er liefde. Liefde is geen gehechtheid. Liefde is geen genot, hebzucht, vervulling.
1:04:03 En we zouden samen moeten praten over wat religie is. Zullen we verder gaan? Zijn jullie moe? Willen jullie even pauzeren? Dit is een heel serieus onderwerp de dood en alles wat de mens onderneemt, iedere menselijke ervaring, verdriet, pijn, smart. Dit is ook een erg belangrijke vraag - wat is religie? Niet de ongelovige of de gelovige, maar al in de dagen van de oude volken werd gezegd, dit volstaat niet, onze manier van leven is zinloos. We kunnen het leven zin geven, wat een intellectueel proces is. Maar de echte diepte en betekenis van het leven, waar gaat dat allemaal om? En in dat onderzoek zeiden ze, er moet iets méér zijn dan dit alles. Juist? En het woord 'religie', het woord zelf, zij vonden de betekenis van dat woord niet, de etymologische betekenis van dat woord. We moeten dus samen uitzoeken wat echte, werkelijke religie is, niet de door het denken bedachte religie, niet de georganiseerde religie zoals het christendom of hindoeïsme of boeddhisme. Dat is geen religie. Dat is gewoon weer andere big business. Oké? Ik veroordeel het niet, ik kijk er alleen naar. Wij kijken ernaar. Ik meen het echt, ik veroordeel het niet. De spreker heeft geen gevoel van afkeuring in zich, hij zegt alleen dat dit feiten zijn, die we niet kunnen vermijden. En nu zien wij het onder ogen. Het christendom is een van de grootste, rijkste zaken in de wereld. Er is in Zuid India een tempel waar iedere drie dagen een miljoen dollar wordt ingezameld. Nietwaar? Met die miljoenen dollars iedere drie dagen, hebben ze universiteiten, scholen opgezet, de armen eten gegeven, al de reguliere sociale zorg gedaan maar dat is geen religie. Eenmaal per week naar de kerk gaan, sorry dat ik lach om dit alles, een keer per week gaan, biechten, de hostie aannemen, de middeleeuwse kleding en al het gezang en gedans of wat je ook doet op al die plaatsen. Dat vinden wij religie, wat helemaal niets van doen heeft met ons leven, met ons dagelijks, onfortuinlijk, miserabel, blije, ongelukkige leven. Het is iets van de traditie waarin we zijn opgevoed. Of we kunnen het ontkennen en zeggen dat het allemaal onzin is en cynisch over dat alles worden.
1:08:43 Maar als we serieus zijn, en ik hoop dat jullie dat zijn, al is het maar vanochtend, wat betekent het dan een religieus brein te hebben? Voor de spreker is het brein verschillend van de geest. Langzaamaan, ik zal het een beetje uitleggen. De hersenactiviteit is niet alleen maar neurologisch maar ook psychologisch. Oké? Het is het centrum van alle zintuiglijke ervaring en is het centrum van alle stimulering: opwinding, noden, verlangens. Het is het centrum van al het denken. En het is beperkt. Het kan God uitvinden, immense ruimte bedenken, maar het blijft op het gebied van het brein. Begrijp je? Terwijl de geest buiten het brein is. Accepteer dit alsjeblieft niet. Hoewel we deze zaak bespraken met bepaalde geleerden, sommigen accepteren het, anderen zeggen, deze arme oude baas is gewoon wat warrig. Dat is oké.
1:10:19 Kijk er dus zelf zorgvuldig naar. De spreker is geen autoriteit, accepteer dus geen autoriteit in dit soort zaken, om godswil, kijk er zelf naar. Je brein is geconditioneerd, geprogrammeerd, opgeleid tot Oxford, Cambridge, hier Harvard enzovoort, gefilterde kennis. Van de hoogleraar, de leraar krijg je kennis en die geef je dan door. En de hele activiteit vindt plaats in de schedel, en hoeveel het zich daarom ook voor kan stellen, het blijft nog steeds binnen het brein. Daarom is die kennis beperkt. Liefde zit niet in de hersenen. Besef dat in godsnaam. Liefde kan niet in je brein zitten. Je kunt niet over liefde denken, de liefde tussen jou en je vrouw of man, wat het ook is. Het is daar als sensatie. Daarom is die sensatie geen liefde. De dood is geen sensatie. Klopt dat? Dus is voor de spreker het brein iets verschillends van de geest. We zullen daarop ingaan als we tijd hebben. Vinden jullie het erg als ik wat langer doorga?
1:12:18 Gehoor: Nee, alstublieft.
1:12:25 K: We zien dus, als je weldenkend, rationeel bent, als je geheel onpersoonlijk zonder vooringenomenheid kijkt, dat alles wat de mens in elkaar heeft gezet, zoals religie, geen religie is. De wierook, de rituelen, de aanbidding, het gebed, al de hiërarchie, de enorme rijkdom van deze mensen, immens, prachtige schilderingen, het Vaticaan, geweldige juwelen in diverse tempels in India. Aanbidding, knielen, een knieval maken, dat is allemaal beslist geen religie. Word niet boos. Luister alsjeblieft gewoon, kijk ernaar.
1:13:39 De fundamentalisten, de evangelisten, de fundamentalisten niet alleen in dit land, Iran en de islamitische wereld. En het fundamentalisme groeit langzaam als een vreselijke ziekte ook in India. Omdat het ze een gevoel van macht, positie geeft, maar beperkt. Dus al dat gepreek, de leerredes, alle schoonheid van de prachtige katholieke rituelen. Als je ziet hoe de kardinalen in Venetië of Rome de dienst leiden, is dat een prachtig gezicht. Het is als een militaire parade, maar mooi. Maar dat is niet de schoonheid waar wij het gisteren over hadden. Dat alles is dus geen religie. Oké? Intellect, wat de kracht van onderscheiding is, de kracht om onderscheid te maken, te zien wat waar is, wat vals is, dat is de kracht van het denkvermogen. En over de hele wereld hebben de intellectuelen dit alles ontkend. Niet dat spreker een intellectueel is, ik zeg het slechts. Dat alles is dus geen religie. Kan het brein, dat tot dit alles is geconditioneerd, er los van komen? Niet morgen, nú. Er is geen morgen. Daar gingen we al op in. Tijd - ik ga daar allemaal nu niet op in, dat duurt te lang. Tijd is nú. Als de tijd dus stopt, als dat alles geen betekenis heeft, kan je je afvragen wat religie is. Oké?
1:16:17 Dan komt het hele vraagstuk van wat meditatie is. Om erachter te komen wat meditatie is, te ontdekken, niet te ervaren. Begrijp je? Te zien wat waarheid is. Niet mijn of jouw waarheid, of de christelijke waarheid of de hindoe waarheid. Als het de mijne en de jouwe is, is het geen waarheid. Klopt dit? Het is van mij. Ik houd eraan vast en jij ook. Hoe kan dat? Net zoals liefde niet de mijne en de jouwe is. Waarheid heeft dus geen nationaliteit, geen geloof, geen pad ernaartoe, geen systeem. We moeten erbij zien te komen, erachter komen. Niet dat ik of jij het ontdekt, het samen inzien. En er is het hele vraagstuk van meditatie, gewaar-zijn, aandacht. Oké?
1:17:54 Meditatie is een woord uit India dat de goeroes naar dit land hebben overgebracht. De betekenis van het woord is 'overpeinzen', de betekenis, betekenis volgens woordenboek. Overpeinzen, erover denken, je informeren over iets, mediteren. Ik mediteer over een boek dat ik ga schrijven. Of ik mediteer over het schilderij dat ik ga schilderen. Maar meditatie is klaarblijkelijk iets anders. Er is de meditatie van de zenboeddhisten. Als je geïnteresseerd bent in het woord 'zen', dat komt van het Sanskriet woord 'ch'an'. Een boeddhistische priester ging in de 6e eeuw naar China en verkondigde daar het boeddhisme. En zij konden het woord ch'an niet uitspreken en zo werd het 'zhia', waarna de Japanners het overnamen en het 'zen' werd. Men heeft mij dit verteld, het kan onjuist zijn. Neem het zo je wilt. Er is dus een hele beweging en waardering en boeken over zen. Verder is er de boeddhistische meditatie, die heel gecompliceerd is, ik zal er niet op ingaan. En er is de hindoe meditatie. Dan hebben ook wat mensen uit Tibet hun meditatie meegenomen. En de goeroes verzinnen hun eigen meditatie. Het woord 'goeroe' betekent gewicht in het Sanskriet, gewicht, zwaar. En ook dat woord heeft verschillende betekenissen. Nameljik, iemand die helpt onwetendheid uit te roeien. Begrijpen jullie? Niet degene die zijn onwetendheid aan anderen oplegt. Ik ben blij dat we kunnen lachen. Het betekent diverse andere dingen, maar zo is het genoeg.
1:21:02 Meditatie is dus, zoals nu op de hele wereld wordt beoefend, een weloverwogen daad, een systematische oefening, in kleermakerszit, op een bepaalde manier ademen, je gedachten beheersen, je eigen reacties stilleggen, vasthouden, controleren, onderdrukken, of stap voor stap je bewust worden van je hele lijf, ik zal daar niet op ingaan, bewust-zijn, wakker blijven, niet in slaap vallen. Er zijn diverse systemen en methodes. Sommige zijn prettig, andere onplezierig. Bij sommige is er een goeroe die je wakker houdt tijdens je meditatie, door of tegen je te schreeuwen of door je een beetje te slaan. Ja, dit gebeurt. Lach alsjeblieft niet. Of je mediteert op een afbeelding, op een symbool, een gedicht of alleen een regel. Het houd allemaal richting in, controle, beperkte energie, dwang. Oké? Voor de spreker is dat allemaal geen meditatie. Voor de spreker, neem het niet aan alsjeblieft, is er een volledig ander soort meditatie. Omdat al die methodes het resultaat zijn van misleiding, kunstgrepen. Is dit juist? Stilaan dus, als je die dingen beoefent wordt je brein onvermijdelijk suffig. Oké? En je kunt met röntgenstralen en alfagolven en al die zaken, laten zien dat je bepaalde dingen uitstekend kan doen, maar het blijft nog steeds, binnen een heel klein gebied. De spreker zegt dus: accepteer dit in het geheel niet. Want het heeft geen zin te accepteren en dan te zeggen: u heeft gelijk, u heeft ongelijk, dat is absurd. Kijk er gewoon naar. Bewuste meditatie is geen meditatie. Weloverwogen meditatie lijkt op iedere andere vorm van prestatie, als je zakendoet, Omdat ik arm ben neem ik me voor om rijk te worden. Wat is het verschil tussen de man die geld najaagt, macht, een positie en de ander die zegt, ik mediteer om nirvana te bereiken of de hemel of stilte? Helemaal geen. Beiden bereiken wat ze willen. Alleen de een noemt het spiritueel, de ander noemt het handel. En we slikken het allebei.
1:24:24 Bestaat er dus meditatie zonder vooropgezet doel? Als je je dat afvraagt, door alles opzij te zetten, zal je erachter komen. Wat wil zeggen, een brein, als je hier diep op in wilt gaan, een brein dat vrij is van alle verzamelde kennis. Zie het onder ogen. Want alle kennis is conditionering. Oké? Omdat kennis altijd beperkt is, daar gingen we gisteren al op in, waarom? Omdat kennis is gebaseerd op ervaring. En ervaring is altijd beperkt of het nu de ervaring van god is of van wat het ook moge zijn, God is jouw vinding vanuit jouw angst, jouw zorgen, jouw verlangen veilig te zijn, om comfort te hebben, om op iemand te vertrouwen, op iemand te steunen.
1:25:52 Dus de hersens, die hun eigen ritme hebben, de spreker is geen specialist op het gebeid van het brein, maar hij heeft gekeken, zowel naar zijn eigen heel kleine brein als naar dat van de mensheid en dat brein is een eeuwigdurend gekakel, bidden, om steun vragen, hulp eisen, het is ontzettend actief. En kan die activiteit verminderen? Heel rustig worden, stil, zonder enige beweging, niet opgewekt, geen gecultiveerde stilte. Er kan veel worden gezegd over stilte, niet nu, want het is bijna één uur. Stilte tussen herrie. Stilte tussen twee oorlogen, vrede. Begrijpen jullie? Stilte tussen twee tonen. Tussen twee woorden. Tussen twee gedachten. Dat is allemaal geen stilte. Dat is niet het verstilde, rustige, volledig vredige brein dat leeg is van alles wat de mens heeft verzameld. En de mens heeft altijd van het begin af aan gezocht naar het naamloze. Hij gaf het verschillende namen, verschillende aspecten, hier in het christendom is het het ene, in het hindoeïsme het andere. In het hindoeïsme kan je al dan niet geloven, je blijft toch hindoe. Begrijpen jullie? Je hoeft nooit naar een tempel te gaan, kan ontzettend sceptisch zijn, overal aan twijfelen en toch hindoe zijn. Ze hadden een fantastisch gecultiveerd brein. . Nu wordt het allemaal handel.
1:28:41 Er bestaat dus een niet bewuste, onopzettelijke meditatie. In die meditatie is opperste verstilling. Het is niet het ophouden van gedachten. Die stilte is geen product van het denken. Daarom is het van veel belang om het denken te begrijpen, denken en alles wat ermee samenhangt. En als het brein helemaal stil is dan is er dat wat naamloos is. Dat kan niet worden beschreven, dat kan je geen eigenschappen geven, dat is niet de heiland, dat is niets. Het is iets volslagen anders.
1:29:35 Er is dus dat iets dat voorbij tijd is, omdat alle tijd is opgehouden. Dat is echte meditatie, dat is de werkelijk religieuze geest. Kan ik opstaan?