Krishnamurti Subtitles home


RV85DS1 - Waaruit bestaat het gevoel van angst?
1e discussie met studenten
Rishi Valley, India
5 december 1985



1:04 Krishnamurti: What would you like me to talk about? You don’t have to raise your arm – just tell me. K: Waar zal ik over praten? Nee, je hoeft je vinger niet op te steken; vertel het maar.
1:22 Student: Why are you superior and we are inferior to you? Why do we feel that way – many of us? S: Waarom bent u meer dan wij en zijn wij minder dan u?

S: Waarom hebben wij dat gevoel, tenminste velen van ons?
1:33 K: Feel superior, inferior?

S: Yes, sir. 		K: Je meer voelen of minder?

S: Ja.
1:37 K: My god, I never thought about it! Why do we, sitting here – there’s an echo there. Why do we – that’s stopped that – why do we, why do you feel that you are superior to the rest of us? Is that it? K: Mijn hemel, daar heb ik nooit een ogenblik over nagedacht! Waarom hebben wij, zoals we hier zitten- - er is hier een echo - Waarom hebben wij waarom hebben wij het gevoel dat u meer bent dan wij met zijn allen? Bedoel je dat?
2:12 S: Many of us feel that.

K: Many of us feel that way. Why? Why do you think? 		S: Velen van ons

K: Velen van ons hebben dat gevoel. Waarom? Heb je enig idee waarom?
2:24 S: Maybe because everybody is talking about you. S: Misschien omdat iedereen over u praat.
2:28 K: Oh, everybody’s talking about me. Too bad! Then apart from that, why do you think that way at all? K: 0, dus iedereen praat over mij! Daar kan ik niets aan doen! Maar los daarvan, waarom? Waarom hebben jullie dat idee eigenlijk?
2:40 S: I don’t know.

K: You don’t know. 		S: Ik weet het niet.

K: Je weet het niet.
2:42 S: It just comes into our minds.

S: It just comes into our mind. 		S: Het komt gewoon bij ons op.
2:46 K: Not two at once. What did you say? Please, don’t be afraid. K: Eén tegelijk, graag! Wat zei je? Zeg het maar, niet verlegen zijn!
2:59 S: It just comes into our minds. S: Het komt gewoon bij ons op.
3:03 K: Just comes into our brain. Why? I’ve been all over the world, which you haven’t been. I have been before the war, the second world war, all over Europe, Australia, New Zealand, Fiji, South America – right? – all over America, Europe and so on. Does that make any difference? K: Het valt je zomaar in. Waarom? Ik heb de hele wereld bereisd, jullie niet. Ik ben Ik ben vóór de oorlog, vóór de tweede wereldoorlog, overal in Europa geweest. In Australië, Nieuw Zeeland, Fiji, Zuidamerika, ja? Overal in Amerika en in Europa, en zo. Maar maakt dat nu iets uit?
3:36 S: No.

K: No. Then what makes you different from somebody else? 		S: Nee.

K: Nee. Wat maakt iemand dan anders dan een ander?
3:44 S: Sir, maybe we form opinions about the other person. We build up some kind of opinion. S: Misschien vormen we ons een mening over de ander.

S: We vormen ons een of andere mening.
3:53 K: Why do you have opinions about other people? You tell me why you have different opinions from others. What is an opinion? You are clever boys, come on! Those too sitting up among the mighty! What is an opinion? Why do we have opinions about me, about each other, about the elder people? Why do you have opinions, what do you mean by opinions? K: Waarom heb je een mening over anderen? Vertel mij nu eens waarom jullie andere meningen dan een ander hebben! Wat is een mening? Kom, jullie zijn bijdehand genoeg! En jullie ook, daarboven, tussen de hoge heren! Wat is een mening? Waarom houden we er meningen op na? Over mij, over elkaar, over ouderen? Waarom hebben jullie meningen? Wat versta je onder meningen?
4:41 S: An image, an idea. S: Een denkbeeld, een idee.
4:45 K: An image, or an idea about other people. Why do you have them? You don’t know me. Right? Right? No, no, darling, just a minute. You don’t know me, do you? No. I come here once in a while and there is a lot of fuss about it. Right? But you don’t really know me. Why do you have an opinion of me? I may be an awful crook. Right? I may be a charlatan – you know – humbug, anything you like, but you don’t know me. Right? Right? So why do you have an opinion about me? Opinion means a suggestion, first. Also it means that you have a preconceived idea about him. Right? Also you have an image about him. Right? According to that image you translate what he says, what he looks like, and all the rest of it. Right? So, why do you have all this? I’m asking all of you, why do you have opinions? K: Een denkbeeld of een idee over anderen. Waarom hebben we die dan? Jullie kennen mij niet. Is dat niet zo? Akkoord?

S: Maar u luistert naar ons.

K: Een ogenblik, lieve kind. Je kent mij niet, is het wel? Nee. Ik kom hier zo af en toe eens en daar wordt dan veel ophef van gemaakt. Akkoord? Maar je kent mij niet echt! Waarom heb je dan een mening over mij? Misschien ben ik wel een ras oplichter! Ik kan wel een charlatan zijn een bedrieger, wat je maar wilt, je kent mij niet! Is het niet zo? Akkoord? Waarom heb je dan een mening over me? Een mening wil om te beginnen zeggen: een bepaald idee maar ook nog dat je iemand met een zeker vooroordeel bekijkt, niet? Je hebt een bepaalde voorstelling van hem. Nietwaar? En overeenkomstig die voorstelling interpreteer je wat hij zegt hoe hij er uit ziet, en zo meer. Niet? Waarom heb je al die ideeën? Ik vraag het jullie allemaa

S: waarom houd je er bepaalde meningen op na?

S: Uit nieuwsgierigheid! Het is nieuwsgierigheid.
6:21 S: Curiosity. It’s curiosity. K: Waarom ben je nieuwsgierig naar mij?
6:25 K: Curiosity. Why do you have curiosity about me? I’ll tell you all you want to know about me, everything you want to know about me. Right? So, why are you curious about me? How I comb my hair? How I brush my teeth, how long I sleep? Right? Do you want to know all that? No, you don’t. Be honest, you don’t. Right? So, what do you want to know about me? You don’t know. So, why do you have an opinion about me? Why do you have an opinion about each other? That means, I have an opinion about you and that opinion prevents me from looking at you. Opinion interferes between me and you. Right? So why do you have that? Ik wil je alles vertellen wat je maar weten wilt alles wat je maar over mij wilt weten. Ja? Waar ben je dan zo nieuwsgierig naar? Hoe ik mijn haar kam? Hoe ik mijn tanden poets? Hoe lang ik slaap? Is het dat? Wil je dat soort dingen weten? Nee, dat wil je niet. Wees eerlijk, dat wil je niet. Nietwaar? Dus, wat wil je dan over me weten? Dat weet je zelf niet! Waarom hebben jullie dan een mening over mij? Waarom hebben jullie meningen over elkaar? Want dat betekent: ik heb een bepaalde mening over jou en die maakt dat ik nooit echt naar jou kijk. Die mening dringt zich tussen jou en mij in. Nietwaar? Waarom doen we zo?
7:45 S: Then how do you look at another person? S: Maar hoe moet je een ander dan wel bekijken?
7:47 K: How do you look at another person? Look at me. I look at you. Why do you need an opinion? I look at you. You have cut your hair up to here. I have combed my hair. You have seen my photo probably. But what? Why do you have an opinion? Go on, think it out. Are you really thinking or are you just being silent? Can you look at somebody, listen to somebody without a single opinion so that you hear what he says? Right? You understand what he says, you begin to grasp the significance, the meaning of what another is saying. Right? But if you have an opinion, you can’t hear. Right? So will you listen to me when I talk? Actually listen, with your ear and listen to what he has to say without translating what he is going to say to you. That means actually listen to somebody. Right? Actually listen. Will you listen to your teacher? K: Hoe je iemand bekijkt? Kijk naar mij. Ik kijk naar jou. Waarom zou je een bepaalde mening moeten hebben? Ik kijk naar jou. Jij knipt je haar tot zo ver af. Ik heb mijn haar op een bepaalde manier gekamd. Je zult wel een foto van me gezien hebben, en dan? Waarom moet je een mening hebben? Kom, denk nu eens door! Denken jullie echt, of ben je alleen maar stil? Kun je naar iemand kijken of luisteren zonder ook maar één enkele mening zodat je hoort wat hij zegt? Je begrijpt wat hij zegt je begint door te krijgen wat de betekenis, de zin is van wat die ander zegt. Akkoord? Maar als je je al een mening hebt gevormd kun je niets horen. Is dat niet zo? Dus, zullen jullie naar mij luisteren, als ik aan het woord ben? Echt luisteren! Met allebei je oren luisteren naar wat hij zegt zonder te interpreteren. Dat is echt naar iemand luisteren. Ja? Echt luisteren. Luister je zo naar je leraren?
9:40 S: Yes, sir.

K: Don’t lie. Don’t pretend. Do you listen to your teacher?

S: Not all the time. 		S: Ja.

K: Nee, niet jokken! Niet doen alsof! Luister je naar je leraar?

S: Niet aldoor.
9:52 K: Not all the time. Good! When do you listen to them? Don’t look at them. When do you listen to them? You four are talking, let the others talk too. When do you listen to your teacher or to your educator? K: Niet aldoor! Mooi! Wanneer luister je naar hem? Nee, niet naar hen kijken! Wanneer luister je naar hen?

S: (onhoorbaar)

K: Jullie vieren zijn aldoor aan het woord, laat de anderen ook eens praten! Wanneer luister je naar je leraar, je opvoeder?
10:19 S: When it suits you. S: Als het je uitkomt.
10:21 K: When it suits you. Perfectly right! When it is comfortable to you, when it is nice to you, when it suits you, you listen to him. Right? That’s not listening, is it? You know what to listen means, don’t you? That is, you hear a sound – right? and that’s conveyed to your brain which then translates into the language you are accustomed to and says, ‘This is what he is saying to me’. Right? Right? So, do you listen to anybody? Carefully, not just casually. You know. But do you actually listen to anybody? To your father, to your uncle, to your aunt, to your mother, your teacher, your friend, do you actually listen to anybody? K: Als het je uitkomt, heel juist! Als je het prettig vindt als het je bevalt, als het je uitkomt dan luister je naar hem. Niet? Dat is geen luisteren, is het wel? Je weet toch wel wat luisteren wil zeggen? Luisteren is: je hoort een geluid en dat wordt overgebracht naar je hersenen die het dan vertalen in de taal die je gewoon bent en je zegt 'Dat zegt hij tegen me'. Niet? akkoord? Luister je nu ooit naar iemand? Aandachtig, niet met een half oor. Je kent dat. Luister je echt ooit naar iemand? Naar je vader naar je oom, naar je tante, naar je moeder, je leraar je vriend, luister je ooit echt naar iemand?
11:31 S: We listen to you. S: Wij luisteren naar u.

K: Luisteren jullie naar mij? Waarom?
11:34 K: You are listening to me – why? Are you really listening to me? Or pretending, saying, ‘Yes, let’s get on with it’. Are you actually listening? Do you listen to the birds? Luister je echt naar mij? Of doe je maar alsof en zeg je dan: 'Goed, laten we verder gaan' Luisteren jullie echt? Luister je naar de vogels?
11:59 S: When we have no distractions we do listen. S: Als je niet ergens door wordt afgeleid, dan luister je wel.
12:04 K: You do it when? As a distraction. K: Hoe zeg je dat je luistert? Als een soort afleiding?

S: Nee
12:07 S: No. If there is no distraction, you do listen to what you like listening to. Als je niet wordt afgeleid, luister je echt naar dat waar je wil naar luisteren.
12:12 K: So, why do you use the word ‘distraction’? Tell me, you grown up people up there sitting quietly, why do you use the word ‘distraction’? You know what that word means? K: Waarom gebruik je het woord "afleiding"? Vertellen jullie me dat eens, jullie volwassenen, zo stilletjes daarboven! Waarom gebruik je het woord "afleiding"? Weet je wat dat woord betekent?
12:30 S: Something that comes in the way of something else. S: Ja, iets dat iets anders in de weg staat.
12:34 K: Old boy, I am asking you, what do you mean by distraction? To be attracted – right? – and to be distracted. What are you attracted by? Are you listening to me? Is it fun? Are you forced to listen to me? Nobody asked you to come and listen to me, have they? Are you quite sure? Don’t look at them. You see the older ones don’t talk at all because they are higher up. And you too when you grow up to be a little higher you will also stop talking. But you don’t stop talking amongst yourselves but you’ll stop talking to me. Right? Right? Why? Are you curious about what I want to say? Do you want me to tell you where I have been? Do you want me to tell you whom I met? K: Beste jongen, ik vraag je: wat bedoel je met "afleiding"? Ergens door aangetrokken worden, niet? - en afgeleid worden. Waar word je door aangetrokken? Luister je naar mij? Vind je dat prettig? Moet je van iemand naar mij luisteren? Niemand heeft je toch gevraagd hier naar mij te komen luisteren, wel? Weet je dat echt zeker? Nee, niet naar hen kijken! De ouderen zeggen geen woord, merk je wel die zijn hoger gestegen! En als jullie zo groot zijn geworden dat je ook hoger bent gestegen zullen jullie ook niets meer zeggen. Dan zeg je nog wel van alles tegen elkaar maar niet meer tegen mij. Niet? Waarom is dat? Ben je benieuwd naar wat ik wil zeggen? Wil je dat ik jullie vertel waar ik geweest ben? Wie ik allemaal ontmoet heb?
14:11 S: No, sir.

K: No. You are not interested, are you? These three birds are talking all the time. I’m glad you’re talking. But the others keep quiet. Why? I met your Prime Minister, I met the Vice President. They had lunch and dinner and we gabbled – you know what the word ‘gabble’ is? Talk. And we met several other people. What is a politician? 		S: Nee, nee.

K: Nee, dat interesseert je niet, wel? Deze drie vogels zijn aldoor aan het woord. Ik vind het prachtig dat jullie praten. Maar de anderen zeggen niets. Waarom? Ik heb met jullie minister president gesproken, en met de vice president. We hebben samen gegeten en gebabbeld Weet je wat "babbelen" is? Praten. En we hebben nog diverse andere mensen ontmoet. Wat is een politicus?
15:00 S: Somebody who campaigns to win elections and to look after the state or country in some high post. S: Iemand die een campagne voert om de verkiezingen te winnen en op een hoge post de belangen van het land te verzorgen
15:19 S: Who leads the country, sir. S: Die het land bestuurt, mijnheer.

K: Eh? Het land besturen
15:22 K: Leads the country. Are they leading the country? Besturen ze het land echt?
15:33 S: No, sir. S: Nee, dat niet.
15:35 K: Then why do you use that word ‘lead the country’? K: Waarom zeg je dan "het land besturen"?
15:41 S: Who helps the country. S: Iemand die het land vooruit helpt
15:45 K: What do you mean ‘the country’? K: Wat bedoel je met "het land"?

S: Het land waar we wonen.
15:48 S: The place we live in. K: Wat bedoel je met 'het land'? Welk land?
15:51 K: What do you mean ‘the country’? Which country? S: Elk land.

K: Elk land
15:57 S: Any country.

K: Any country. So, are the politicians leading the country? 		Besturen de politici het land nu?
16:05 S: They are trying to help.

K: Trying to help what? Poverty? 		S: Ze doen hun best om te helpen.

K: Waarmee te helpen? De armoede verhelpen?
16:11 S: Trying to help to solve the problems. S: Nee, ze proberen te helpen de problemen op te lossen.
16:14 K: What problems? K: Welke problemen?

S: Verscheidene problemen.
16:17 S: Various problems.

K: Tell me what problems are. 		K: Vertel me eens wat "problemen" zijn!
16:20 S: Sir, to solve the grievances of the people. S: Om een oplossing te vinden voor de grieven van het volk.
16:26 K: Grievance of other people. Right? Have you got grievances? Against whom? I wish some of them would talk. What are you interested in? Do you want to talk to me or shall I go on talking to myself? K: De grieven van andere mensen. Niet? Hebben jullie grieven? Tegen wie? Ik wou dat een paar van hen eens wat zeiden! Waar zijn jullie in geïnteresseerd? Willen jullie met mij praten, of zal ik tegen mezelf blijven praten?
17:07 S: Excuse me, I would like to ask you about fear. S: Ik zou wel iets willen weten over angst.
17:13 K: Fear. That is a tremendous subject, isn’t it? Are you afraid of something? Be honest.

S: Sometimes I am. 		K: Angst! Dat is me nogal wat, niet? Ben jij ergens bang voor? Zeg het maar eerlijk!

S: Soms wel.
17:31 K: Sometimes you are. What do you mean by fear? Carefully think it out, carefully listen to the meaning of that word ‘fear’. Are you afraid of your mother and father? Sometimes. K: Soms wel. Wat versta je onder angst? Pas op, goed nadenken! Aandachtig luisteren naar wat dat woord betekent, angst. Ben je bang voor je moeder, of voor je vader? Zo af en toe?
17:54 S: Sometimes when they get angry.

K: Yes, sometimes. Now, what is the feeling that you have when you are frightened, when you have fear? What is the feeling? Go on, sir. Carefully think it out, don’t just say anything. When you have fear what is the feeling of it? What is the taste of it? You have tasted bananas, you have tasted various types of food – what is the taste of fear? Especially for the older people, the older students. They are very frightened because they have got to pass exams and their fathers will tell them what to do. Right? Right? You’re also going to be told what to do, pass exams, get a job – you know all that. So what is the feeling of fear? 		S: Soms, als ze boos worden.

K: Ja, soms. Wat heb je dan voor een gevoel, als je angstig bent, als je bang bent? Wat voor een gevoel is dat? Ga verder. Nee, pas op, denk goed na, zeg nog even niets! Als je bang bent, wat voel je dan? Hoe smaakt de angst? Je weet hoe bananen smaken en allerlei andere soorten voedsel; hoe smaakt nu angst? Vooral de ouderen, de oudere leerlingen. Ze zijn vaak erg angstig voor een examen dat ze moeten doen en hun vaders vertellen hen wat ze moeten doen. Is het niet zo? Niet zo? Dat zullen ze jullie ook nog wel vertellen, wat je moet doen examens afleggen, een baan krijgen, al die dingen. Hoe voelt angst nu aan?
19:08 S: You feel like you want to withdraw into something away from what is frightening you. S: Je hebt het gevoel dat je je ergens terug wilt trekken ver van dat wat is, van dat wat angstaanjagend is.
19:20 K: Yes, you see a cobra, there are several of them here, I believe, I haven’t seen them, long ones and rather poisonous, you are frightened – right? – and you withdraw. What is the feeling of it? K: Ja. Je ziet een cobra die heb je hier in soorten, geloof ik, maar ik heb ze nog niet gezien van die lange, flink giftige dan ben je bang niet? en je trekt je terug. Hoe voelt dat aan?
19:41 S: The pain you are going to get. S: Je voelt de pijn die je zou krijgen.
19:51 K: The pain. Yes, let’s keep to that word, the pain that you might have if a cobra bites. Now, what is that feeling like? You haven’t been bitten but you imagine what might happen – right? – or think what might happen, and you have fear. I am asking you, if I may most politely, what is the feeling of that? Perhaps the older generation will join us. What is the feeling of fear? Think it out sir, go on, don’t go to sleep, early morning. K: De pijn, de Ja, laten we het op dat woord houden de pijn die je zou kunnen krijgen als een cobra je beet. Wat is dat nu voor een gevoel? Je bent niet gebeten maar je stelt je voor wat er zou kunnen gebeuren, akkoord? daar denk je aan, en dan ben je bang. Nu vraag ik jullie, als dat mag wat is dat voor een gevoel? Misschien wil de oudere generatie ook eens meedoen! Hoe voelt angst aan? Kom, denk nu even door, val niet in slaap! Het is nog vroeg in de morgen!
20:53 S: Sir, maybe your mind is troubled. S: Misschien is je geest verontrust.
20:57 K: The brain is troubled. What do you mean by that? K: Je brein is verontrust. Wat bedoel je daarmee?
21:03 S: Sir, you don’t understand what to do. S: Je weet niet wat je moet doen.
21:06 K: You don’t understand what you’re doing. Right? You see a cobra on the road, or along the path, and you know it is a poisonous thing – right? – and you run from it, or cry, shout. I’m asking you, what is the feeling behind that? K: Je weet niet wat je aan het doen bent is het wel? Je ziet een cobra, op de weg of aan de kant van het pad en je weet dat het iets giftigs is - niet? en je loopt er voor weg, of je roept, je schreeuwt. Nu vraag ik je: Wat voor gevoel zit daar achter?
21:32 S: Sir, you feel slightly restless. S: Je voelt een soort onrust.
21:42 K: You feel restless, you feel anxious. Right? You get frightened. What is the feeling of that being frightened? K: Een gevoel van onrust; je bent ongerust. Niet? Je wordt bang. Wat is dat voor een gevoel, dat bang zijn?
21:54 S: You feel insecure. S: Je voelt je onveilig.

K: Onveilig.
21:57 K: Insecure. What do you mean by that word ‘insecure’? Go on. Examine it step by step. Wat bedoel je met dat woord "onveilig"? Kom, ga door, onderzoek het, stap voor stap.
22:07 S: Without protection. S: Zonder bescherming.

K: Zonder bescherming.
22:11 K: Without protection. You’ve not been bitten by the cobra. Right? You’ve already preconceived all this. Right? Do you understand what I am saying? You have imagined you might get hurt, you might go to bed, you might die. You get frightened. I’m asking you, you’re not answering my question, if you don’t mind my saying so, what is the feeling of it? What is behind these words? Je bent niet door die cobra gebeten. Ja? Maar je hebt je daar vooraf al een voorstelling van gemaakt. Akoord? Begrijp je wat ik zeg? Je hebt je voorgesteld hoe je misschien pijn zou kunnen hebben in bed zou moeten liggen, misschien wel dood zou kunnen gaan. En je wordt bang. Nu vraag ik je - en jullie geven geen antwoord op mijn vraag, als ik het zeggen mag - Wat is dat voor een gevoel? Wat gaat er achter die woorden schuil?
22:56 S: You feel as if you just, your muscles tighten up and there’s... I don’t know how to describe it.

K: You tell me. 		S: Je voelt je of je spieren spannen zich en Ik weet niet hoe ik het moet beschrijven.

K: Vertel het me maar.
23:10 S: Just as if your heart has stopped beating and sometimes for people like me it just starts beating even faster. S: Het is net of je hart ophoudt met kloppen en soms, bij mensen zoals ik, begint het juist nog sneller te kloppen.
23:19 K: I don’t understand you. K: Ik heb het niet verstaan.
23:21 S: He says that the heart beats faster. S: Hij zegt: je hart klopt sneller.
23:24 K: That’s what I want you to tell me. The heart beats faster. K: Ah! Dat wou ik van je horen! Je hart klopt sneller
23:30 S: He says, the muscles stiffen.

K: Muscles tighten. By Jove, come up here, old boy. You don’t mind sitting next to me?

S: No, sir. 		S: Hij zegt dat je spieren zich spannen.

K: Spieren! Toe maar! Kom hierheen, jongen! Je vindt het toch niet erg om naast me te zitten?

S: 0, nee.
23:40 K: You do mind?

S: No, sir. 		K: Vind je het wèl erg?

S: Nee, zeker niet!
23:42 K: Then sit next to me. Two monkeys! Heart beats faster. Your muscles contract. Right? And what else happens? Go on, just tell me. You wanted to discuss about fear. That’s what I’m doing. Right? K: Kom dan naast me zitten. Twee aapjes! Je hart klopt sneller. Je spieren trekken samen, niet? En wat gebeurt er nog meer? Vooruit, vertel het me maar! Jullie wilden praten over angst. Dat doe ik nu. Niet?
24:17 S: You feel like hitting it with a stone or something. S: Je hebt het gevoel dat je hem met een steen zou willen slaan, of zo iets.
24:22 S: You feel like getting disposed of it. S: Dat je je ervan zou willen ontdoen.
24:30 K: I don’t...

S: You feel like getting rid of it. 		K: Ik begrijp

S: Je hebt het gevoel dat je hem kwijt wil.

K: Je wil hem doodmaken.
24:34 K: You want to kill it. All right, your muscles contract. Goed, je spieren trekken samen.
24:54 S: You feel as though a bell is tinkling inside you. S: Je hebt een gevoel alsof er binnenin je een bel rinkelt.
25:09 K: A bell tinkling inside you. What do you mean by that? K: Een bel die binnenin je rinkelt? Wat bedoel je daarmee?
25:20 S: You get that sort of feeling. S: Je hebt zulk gevoel.
25:22 K: Have you ever been really frightened? K: Ben je ooit echt bang geweest?
25:26 S: Yes, sir. S: 0, ja.
25:29 K: I doubt it. K: Ik betwijfel het.
25:33 S: At the moment you want to do something, to run but you can’t do it.

K: Yes, old girl. But I am asking you something else, you’re not telling me. 		S: Je wil iets doen, op dat ogenblik; je wil weglopen maar je kan niet.

K: Jawel, beste meid maar ik vraag je iets anders; je vertelt het me niet.
25:43 S: You start sweating, sir. S: Dan begin je te zweten.
25:46 K: He said to me, the muscles contract, you know, shrink, and your brain becomes for a second numb, it doesn’t think, it is frightened. Right? K: Hij zei tegen me: 'Je spieren trekken samen'. Snap je? Ze krimpen En je brein is, een seconde maar, verlamd. Het denkt niet, het is bang. Is het niet zo?
26:09 S: It thinks of the past images. S: Het denkt in beelden van vroeger.
26:18 K: It thinks of past images. Does it, at the moment you are frightened, when you see that cobra? Or a second later, ‘By Jove, how dangerous it is’, you run away from it, you kind of throw stones at it from a distance and so on. But you’re not telling me, if you don’t mind my repeating it, what is the feeling behind it? You know that feeling when you get hurt. Right? You know the feeling when you burn your finger. Right? You know the feeling when somebody hits you. I hope nobody does, but somebody hits you. Right? You know the feeling of it. So what is the feeling of fear? Don’t tell me. Carefully think it out. The feeling. The feeling when somebody insults you, you know what it means. Somebody flatters you, you get... Right? So you know the feeling of all that. But I am asking you what is the feeling, the sensation behind fear? K: Het denkt in beelden van vroeger. Doet het dat op het moment waarop je schrikt als je die cobra ziet of een seconde daarna? 'Tjonge, wat gevaarlijk' Je loopt er voor weg, je gooit er met stenen naar van een afstand, en zo meer. Maar je vertelt me nog steeds niet - daar blijf ik toch op hameren - welke gevoelens zitten daar achter? Je kent het gevoel als je je pijn doet, niet? Je weet hoe het aanvoelt als je je vinger brandt. Niet? Je kent het gevoel dat je hebt als iemand je een klap geeft. Hopelijk doet niemand dat, maar goed, iemand slaat je. Ja? Je kent dat gevoel. Wat is angst nu voor een gevoel? Zeg nog maar even niets, denk er met al je aandacht over na. Over dat gevoel. Je weet wat het voor een gevoel is als iemand je beledigt. Of iemand vleit je, je wordt Niet? Je kent al die gevoelens. Nu vraag i

K: 'Wat voor gevoel wat voor gewaarwording, zit er achter de angst?
27:41 S: You feel frightened. S: Je wordt bang.
27:45 K: Yes, old boy, I said that, you feel frightened. But what is the feeling behind it? K: Ja, beste jongen, dat zei i

K: je wordt bang. Maar wat voor gevoel steekt daar nu achter?
27:53 S: Sir, I think it’s a feeling of complete confusion. S: Ik denk een gevoel van volslagen verwarring.
28:04 K: A feeling of confusion. What does that word ‘confusion’ mean? You see, you don’t think it out. K: Een gevoel van verwarring. Wat betekent dat woord "verwarring"? Jullie denken niet door, zie je!
28:16 S: You don’t know what to do. S: Je weet niet wat je moet doen.
28:20 K: You don’t know what to do. Quite right. Go on, go on, say some more. K: Je weet niet wat je doen moet, precies. Ga door, vertel verder.
28:35 S: You don’t know if you do something, it will be right or wrong. You’ve not had the experience.

K: Yes. So your muscles contract – right? Your brain is confused, there is a feeling of isolation, you know what that means?

S: Yes. 		Je weet niet of het goed of verkeerd is, als je iets doet. Je hebt er geen ervaring mee.

K: Ja. Dus, je spieren spannen zich, niet? Je weet niet wat je moet denken, je voelt je verlaten weet je wat dat zeggen wil?

S: Ja.
28:57 K: A feeling of being completely isolated from others. You’re facing a cobra, facing something dangerous and you feel... you shrink. Right? The feeling... K: Het gevoel dat je van iedereen verlaten bent. Je staat voor een cobra, voor iets gevaarlijks en je voeltje krimpt ineen. Het gevoel
29:16 S: You are just stunned at that moment. S: Je bent verstijfd op dat moment.
29:29 K: Stunned. That’s it. Stunned. When you have fear you feel stunned, your nerves are all shrunk. Right? You feel you’re isolated and so on, so on. Now, just a minute. You feel all that, then what do you do? She asked that question, she said, ‘Talk about fear’, fear of passing examinations or not passing. Right? Fear of failure, fear of your parents, fear of your educators, fear of snakes – fear. Right? You have dozens of fears. Right? Dozens of them. Agree? Right? Now, what causes fear? What is the cause? You understand when I am using the word ‘cause’? Do you understand the word, when I use ‘cause’? K: juist. Verstijfd. Als je bang bent voel je je verstijfd. Al je zenuwen trekken samen, niet? Je voelt je verlaten, enzovoort, enzovoort. Maar wacht nu even. Je voelt dat; wat doe je dan? Zij heeft deze vraag gesteld, ze zei 'Laten we over angst praten.' Angst om examen te doen, of om te zakken, niet? Angst om niet te slagen, angst voor je ouders angst voor je opvoeders, angst voor slangen - angst. Niet? Je hebt tientallen angsten. Niet? Tientallen! Akkoord? Juist? Wat doet angst ontstaan? Wat is de oorzaak? Je begrijpt toch wat ik bedoel, als ik het woord "oorzaak" gebruik? Begrijp je dat woord, dat ik gebrui

K: "oorzaak"?
30:52 S: Yes. What is the motivation.

K: What is the motivation? What is the beginning of fear? What starts fear? What is the cause, what is the root, what is the basis of fear. I have used several words ‘cause’, ‘motive’, the ‘root’. Right? 		S: Ja.

S: Wat de aanleiding is.

K: Wat is de aanleiding? Hoe de angst begint. Wat doet de angst ontstaan? Wat is de oorzaak, wat is de oorsprong wat is de basis van de angst? Nu heb ik verschillende woorden gebruikt: oorzaak, aanleiding, oorsprong. Ja?
31:20 S: You suppose when you think that this may happen. You say, ‘Suppose I don’t pass my exam, what will my parents say?’ So you think this might happen and so you feel fear. If I don’t pass the examination, what will my parents think of me. S: Je veronderstelt, of je denkt, dat iets gebeuren zal. Je zegt: 'Stel dat ik zak voor mijn examen; wat zeggen mijn ouders dan wel? Je denkt dat dit kan gebeuren en je voelt de angst.
31:38 K: Yes. Yes. That is, what will others think of you if you fail your exam. I hope you all will fail! K: Ja Dus: wat zal een ander van je denken als je zakt voor je examen. Ik hoop dat jullie allemaal zakken!
31:58 S: If you think of the future, you then get scared. S: Je denkt aan de toekomst en dan word je bang.
32:05 K: Now, there are one, two, three talking at once. K: Nu praten er twee of drie tegelijk!

S: Je denkt aan de toekomst en dan
32:16 S: You think of the future and then... K: Ja, maar wacht nu eens eventjes, ga nu eens even niet verder.
32:24 K: Wait a minute, wait a minute, wait a minute – stop there. What do you mean by the future? Wat versta je onder de toekomst?
32:32 S: What’s going to happen to you. S: Wat er met je zal gebeuren.
32:34 K: What might happen. Right? If I fail in my examination, and I hope you all will, and you think of the future, what your parents say, what your teachers say. Right? What do you mean by the future? K: Wat er zou kunnen gebeuren, is het niet? Als ik zak voor mijn examen, en ik hoop dat jullie allemaal zakken en dan denk je aan de toekomst aan wat je ouders zullen zeggen, en je leraren, niet? Maar wat bedoel je met "de toekomst"?
33:01 S: Sir, what might happen. Somebody might hit you, you might be degraded. S: Wat er zou kunnen gebeuren. Iemand zou je kunnen slaan, je zou teruggezet kunnen worden.
33:04 K: Future. I understand, old boy. What do you mean by future? K: Ja, de toekomst. Ik begrijp het, beste jongen. Wat bedoel met "de toekomst"?
33:11 S: What is going to happen in the past? S: Wat er in het verleden zal gebeuren. [gelach]
33:21 K: The past is over! I’m asking you what is the future. What do you mean by the word? Please do listen – this is important for you. What do you mean by the future? K: Het verleden is voorbij! Ik vraag je: 'Wat is toekomst?' Wat bedoel je met dat woord? Luister goed, dit is belangrijk voor jullie. Wat bedoel je met "de toekomst"?
33:38 S: What might happen.

K: What might happen. That is, you might – not you, I hope – I might get ill, I might be killed, I might be wounded. That is all the future, isn’t it? ‘I might be’. Right? 		S: Wat er zou kunnen gebeuren.

K: Wat er zou kunnen gebeuren. Zoals: je zou - niet jullie, hopelijk - ik zou ziek kunnen worden ik zou gedood kunnen worden, ik zou gewond kunnen raken. Dat is allemaal toekomst, niet? Ik zou kunnen. Ja?
33:59 S: When you get scared you think it will happen. S: Maar als je bang bent, denk je dat het zal gebeuren.
34:05 K: Yes. Now, wait a minute, what is the future, I’m asking you. Tomorrow is the future. Isn’t it? Right?

S: Yes, sir. 		K: Ja. Maar wacht nu even. Wat is toekomst, vraag ik jullie. Morgen is toekomst, niet? Juist?

S: Ja.
34:16 K: Next second is the future. Next second. Next hour. Right? So, I’m asking you what do you mean by the future? Careful. Think it out carefully. Don’t just say something that comes to your... Future. K: De volgende sekonde is toekomst. De volgende sekonde. Het volgende uur. Niet? Dus, ik vraag je: 'Wat bedoel je met toekomst?'. Pas op, denk er goed over na. Zeg niet meteen wat je voor de De toekomst.
34:39 S: Future is when you don’t know what is going to happen. S: Als het in de toekomst is, weet je niet wat er zal gebeuren.
34:42 K: I said that. That means the future. Right? What might happen, what might not happen, I hope it will happen, I hope it will not – all that is future. Right? You might grow taller, I might grow shorter – might, might, might. So, the word ‘might’ implies the future, a possibility. Right? It might happen. The roof might fall down. I might get ill. All that is implied – future. Right? Agreed to that?

S: Yes, sir. 		K: Dat zei ik al. Dat is wat toekomst betekent. Wat er zou kunnen gebeuren, of misschien juist niet. Ik hoop dat het zal gebeuren, of juist niet. Dat is allemaal toekomst. Ja? Jullie zouden kunnen groeien, ik zou kunnen krimpen Zou, zou, zou. Dus het woordje "zou" verwijst naar de toekomst, naar een mogelijkheid. Akkoord? Het zou kunnen gebeuren. Het dak zou kunnen instorten. Ik zou ziek kunnen worden. Dat houdt het allemaal in. Toekomst. Akkoord? Zijn we het eens?

S: Ja.
35:27 K: Now, what is future? That is tomorrow. Today, it is now 5 minutes past 10 and in another 5 minutes it will be 10 minutes past 10 – future. Think it out. This is important for you. What do you mean by the future? K: Wat is nu de toekomst? Dat is morgen. Vandaag, het is nu vijf over tien en over vijf minuten zal het tien over tien zijn. Toekomst. Doordenken. Dit is belangrijk voor je. Wat bedoel je met "de toekomst"?
35:51 S: What is going to happen tomorrow. S: Wat er morgen zal gebeuren.
35:53 K: Darling, we said that, dear. We said, future is what might/might not happen. Future is tomorrow. Right? Future is the next second. Right? So, what does that mean – future? It is too complicated for you. K: Dat hebben we al gezegd. We hebben gezegd: de toekomst is wat zou kunnen gebeuren, of juist niet. De toekomst is morgen. Niet? De toekomst is de volgende sekonde. Niet? Maar wat betekent dat nu: de toekomst? Dit is te ingewikkeld voor jullie.
36:19 S: Future is something unknown to you. S: De toekomst is iets wat je niet kent.
36:25 K: Is it unknown to you? K: Is het iets wat je niet kent?
36:32 S: At times it might be known to you. If you know what might be happening, if you know you are going to get into the college or something, then you will know what will happen to you. S: Soms kan het iets zijn wat je wèl kent.

S: Als je weet wat er zou kunnen gebeuren als je weet dat je Als je een bepaalde studie gaat volgen of zoiets dan weet je wat je te wachten staat.
36:48 K: Yes, if you pass the exam. Right? K: Als je tenminste slaagt voor je examen! Niet?
36:54 S: When somebody tells you what’s going to happen then you know the future.

K: Yes, old boy. We have been through all that, when we said ‘it might happen’ it’s always in the future. Right? Right? Or it may not happen – it’s future. It is too difficult for you. So, fear means either now, actual fear now, or in the future. Right? Right? Are you afraid now? 		S: Als iemand je vertelt wat er zal gebeuren dan ken je de toekomst.

K: Ja, jongen dat hebben we allemaal al gehad toen we zeiden: 'Wat zou kunnen gebeuren' dat is altijd in de toekomst. Niet? Het kan ook zijn dat het niet gebeurt. Dat is de toekomst. Dit is te moeilijk voor jullie. Angst speelt dus of nu dat is directe angst, of in de toekomst. Ja? Ja? Zijn jullie nu bang?
37:37 S: Not now.

K: Why? 		S: Nee, nu niet.

K: Waarom niet?
37:40 S: Because there is nothing to fear. S: Omdat er niets is om bang voor te zijn.
37:42 K: There is nothing to fear. Right? But when you enter the class you’ll... Here nobody is telling you what to do, what not to do, what to think, what not to think. Nobody is telling you that. Therefore, you don’t care. Or you are really listening to find out. Right? No, you’re too young, too small. Fear is one of the most difficult things to understand and to be free of it. Right? People have gone to war, killed each other on account of fear. You understand? ‘I might lose my country, I might lose my property, I might not belong to this group’ – you understand? So war, killing, has been going on for 2 million years. You understand this? For 2 million years human beings have killed each other. K: Er is niets om bang voor te zijn. Akkoord? Maar als je de klas binnenkomt Hier vertelt niemand je wat je moet doen of niet moet doen wat je moet denken of niet moet denken. Dat vertelt niemand je. Daarom trek je je nergens iets van aan. Of het is zo dat je echt luistert om er achter te komen. Ja? Nee, jullie zijn te jong, te klein. Angst is een van de moeilijkste dingen om te begrijpen en los van te komen. Ja? Mensen zijn de oorlog ingegaan en hebben elkaar gedood, alleen uit angst. Begrijp je? Ik zou mijn land kunnen verliezen of mijn bezittingen ik zou uit deze groep uitgesloten kunnen worden. Begrijp je? Dus oorlog, elkaar doden, dat kennen we al twee miljoen jaren. Begrijpen jullie? Twee miljoen jaar lang brengen mensen elkaar al om.
39:06 S: Why? S: Waarom?
39:07 K: Because he and I belong to one tribe. You and another belong to another tribe. Right? You want our land or we want your land, or we want to steal your property – you follow? This kind of battle, killing, wounding, maiming each other has been going on for 2 million years. K: Omdat Hij en ik horen tot de ene stam. Jij en die ander horen tot een andere stam. Is het niet zo?

K: Jij wil ons land hebben of wij willen jouw land hebben of wij willen jouw eigendom stelen. Begrijp je? Dat soort veldslagen, elkaar doden, verwonden en verminken, dat duurt nu al twee miljoen jaar.
39:33 S: Sir, there is division between us. S: Er is verdeeldheid tussen ons.

K: Verdeeldheid.
39:40 K: Division. There is India and Pakistan. That’s a division, isn’t it? So they are willing to kill each other. India en Pakistan. Dat is verdeeldheid, nietwaar? Dus zijn ze bereid elkaar te doden.
39:53 S: Sir, but why? S: Maar waarom willen ze elkaar dan doden?
39:56 K: Why? Very simple. I’m a Pakistani and he is Hindu. I want him to become a Muslim. Right? Or I think my country is bigger, nobler and so on than his country. K: Waarom? Heel eenvoudig. Ik ben de Pakistani en hij is de Hindu. Ik wil dat hij moslim wordt. Niet? Of ik vind dat mijn land groter, edeler enzovoort is dan zijn land.
40:24 S: What do they gain in that? What do they gain in making other people Muslim or whatever they are? S: Maar wat hebben ze daarmee dan gewonnen? Wat winnen ze ermee als ze een ander tot moslim maken, of tot wat dan ook?
40:30 K: That’s just it. What do we gain from it? You answer me. They are silly people. Right? No, listen carefully. This is happening in England, happening in Germany, in America, Russia. It’s happening everywhere. This country is a poor country. Right? You go down the village and you see appalling poverty and yet they are building tremendous armaments. Right? Why? K: Dat is het hem juist! Wat winnen we ermee? Geven jullie mij daar maar eens antwoord op. Het zijn dwaze mensen, niet? Nee, luister goed. Dit gebeurt in Engeland in Duitsland, in Amerika en in Rusland. Dit gebeurt overal! Dit land is een arm land. Nietwaar? Ga naar het dorp en je ziet ontstellend veel armoede. En toch zijn ze een geweldige bewapening aan het opbouwen! Niet? Waarom?
41:11 S: Sir, because they want...

K: No, carefully listen. As long as you’re an Indian and you feel you’re an Indian, you’re going to kill somebody. Right? So, nationalism, racialism, tribalism, as long as that exists, you’re going to kill somebody or somebody will come and kill you. 		S: Ze willen

K: Nee, luister nu even goed! Zolang je een Indiër bent en je je ook een Indiër voelt, heb je de bereidheid iemand te doden. Akkoord? Dus nationalisme, racisme en stamgevoelens zolang dat nog bestaat, zul je anderen doden of zullen anderen jou komen doden.
41:45 S: Sir, if you have no nationality, then what do you identify yourself with? S: Als je geen nationaliteit hebt waar identificeer je je dan mee?
41:54 K: If you have no nationality, how can you identify yourself with something? Right? Why do you want to identify with India, with America, with Russia – why? K: Als je geen nationaliteit hebt hoe kan je je ooit ergens mee identificeren? Akkoord? Waarom wil je je ergens mee identificeren? Met India, met Amerika, met Rusland Waarom?
42:11 S: Sir, I feel secure as being a part of it. S: Om me veilig te voelen als een deel van
42:13 K: Wait a minute, wait. You feel secure. Right? Do you? K: Nee, wacht nu eens eventjes! Je voelt je veilig? Ja? Is dat zo?
42:20 S: But then yet you have your fears of your country being fought for. If you are a part of something, if you are a person and can say you are an Indian or something like that, you always have a fear of people coming and attacking you or saying that you should be, what you just said, or a Muslim or something like that. S: Maar dan moet je weer bang zijn dat je land in oorlog raakt met anderen.

S: Als je ergens deel van uitmaakt, als je iemand bent die kan zeggen 'Ik ben een Indiër' of zoiets dergelijks zul je altijd bang zijn dat er anderen komen die jou zullen aanvallen of zullen zeggen dat wat wat je net zei dat je moslim moet worden, of iets dergelijks.
42:47 K: I don’t understand. K: Ik begrijp het niet.
42:49 S: She said that you feel insecure if you don’t have a nationality, or if you can’t say you are an Indian or an American. When you say that, you still have the fear of being attacked. S: Zij zei dat je je onveilig voelt als je geen land hebt of als je niet kunt zeggen dat je Indiër of Amerikaan bent. Maar al zeg je dat, je blijft zitten met de angst aangevallen te worden.
43:06 K: Yes. So you are willing to kill me as a Muslim? Yes? You must be an idiot. Why do you want to kill me? Because I believe in some other god? But why do you want to kill me? K: Ja. Dus dan ben jij bereid mij te doden, mij als moslim? Ja? Je moet wel gek zijn! Waarom wil je mij doden? Omdat ik een andere god geloof? Maar waarom wil je me dan doden?
43:27 S: Sir, to get a good name. S: Om goed aangeschreven te staan.
43:34 K: To get a good name, by killing me? K: Goed aangeschreven staan door mij te doden?
43:40 S: It seems that you are more powerful after that. S: Het is alsof je meer macht hebt, daarna.
43:48 K: You feel happier for killing me? K: Voel je je gelukkiger door mij te doden?
43:51 S: No, because then you feel you are more powerful. S: Nee! Maar je hebt het gevoel dat je meer macht hebt.
43:54 S: You feel more secure because then you’ve got... S: Je voelt je dan veiliger, omdat je meer
43:56 K: You are all rather a crazy crowd! I was invited, if I may talk about it, I hope you don’t mind, I was invited to speak at the United Nations. You know what that is?

S: Yes, sir. 		K: Jullie zijn een vreemd stel! Ik werd uitgenodigd als ik het daar even over mag hebben ik hoop dat jullie dat niet erg vinden maar ze hebben mij uitgenodigd om voor de Verenigde Naties te spreken. Jullie weten wat dat is?

S: Ja.
44:14 K: Yes? Yes? Are you sure?

S: Yes, sir. 		K: Ja? Weet je het zeker?

S: Jazeker.
44:22 K: Are you sure you are sitting here? K: Zijn jullie er zeker van dat je hier zit?

S: 0, ja!
44:29 S: Yes, sir. K: Ik werd uitgenodigd om de Verenigde Naties toe te spreken
44:32 K: I was invited to speak at the United Nations and I spoke for 45 minutes. One of the chief organisers of that body after I had spoken he gets up and says, ‘Great privilege’, etc., etc., ‘to meet you, sir’, and so on, and he says, ‘I have worked here in this organisation for 40 years, very hard’. You understand what I’m saying? Forty years he has worked very hard to create, to sustain, to keep the United Nations going and he says, ‘After 40 years I have learnt not to kill another human being’. Do you understand what I’m saying? Are you as dumb as the United Nations? Do you understand what I’m saying? It took him 40 years to learn not to kill another human being. Forty years! Do you understand what I’m saying? Are you going to do the same? en ik heb daar zo'n 45 minuten gesproken. Een van de hoofdorganisatoren van dat bestuursorgaan stond op nadat ik gesproken had en zei 'Een grote eer' enzovoort, enzovoort 'u te ontmoeten', enzovoort. En hij zei: 'Ik heb in deze organisatie nu 40 jaar heel hard gewerkt' Begrijpen jullie wat ik zeg? Hij had 40 jaar heel hard gewerkt om de V.N. op te bouwen, in stand te houden de V.N. draaiende te houden, en hij zei 'Na 40 jaar heb ik nu geleerd dat ik een ander niet moet doden'. Begrijp je wat ik zeg?

K: Zal het bij jullie ook zo gaan? Begrijp je wat ik zeg? Het had hem veertig jaar gekost om te leren een ander niet te doden. Veertig jaar! Begrijp je wat ik hier zeg? Ga je hetzelfde doen?
46:03 S: No, sir. S: Nee!
46:05 K: I’m not sure. K: Daar ben ik helemaal niet zo zeker van!
46:06 S: At least now I’m not going to do it. At least now I don’t think I’m going to kill another person. But I don’t know when I grow up.

K: That’s right. You will be equally an idiot, will you? 		S: Tenminste, nu denk ik dat ik niemand doden zal. Tenminste nu denk ik dat ik niet een ander mens zal doden. Maar ik weet niet hoe het zal zijn als ik volwassen ben!

K: Precies! Dan zal je zo'n zelfde idioot zijn, niet?
46:19 S: I can’t say.

K: You’re quite right. It’s too difficult for you to understand what is the root of fear. Much too difficult. There is fear. You always control it or run away from it or suppress it or cry. Right? But perhaps there is another way of dealing with it altogether. Do you want to know? But that requires a great deal of thinking, a great deal of investigating. How long do you spend studying mathematics or biology or science, how many years? Years, don’t you? School, college, university. You spend about 20 or 25 years going through all that. Right? And you won’t even spend ten minutes or five minutes to find out if you can be free of fear. You spend twenty years in some beastly subject and you won’t even spend 5 minutes to understand the nature of fear. That’s correct. Right? 		S: Daar kan ik niets over zeggen.

K: Je hebt volkomen gelijk. Het is te moeilijk voor jullie om te begrijpen waar angst zijn oorsprong vindt. Veel te moeilijk. Angst is er. Je beheerst de angst, loopt ervan weg of onderdrukt ze, of gaat huilen. Akkoord? Maar misschien bestaat er nog een heel andere manier om er mee om te gaan. Zou je dat willen weten? Maar dat vergt heel veel nadenken! Heel veel onderzoek, heel veel. Hoeveel tijd besteden jullie eraan om wiskunde te leren of biologie of natuurkunde? Hoeveel jaar? Jarenlang, nietwaar? De school, de academie, de universiteit. Het kost je zowat 20 of 25 jaar om die te doorlopen. Niet? En je wilt er nog geen tien of vijf minuten aan besteden om er achter te komen of je vrij van angst kunt zijn! Je besteedt 20 jaar aan een of ander onzalig onderwerp en je wil nog geen 5 minuten besteden aan het leren wat angst in wezen is. Zo is het toch, nietwaar?
47:57 S: Yes, sir. S: Ja.
47:59 K: So, you have to learn a great deal, you have to understand a great deal what is the root of fear. I will tell you very briefly. Fear is involved in time – tomorrow, might happen. Right? So you have to investigate what time is. That’s too difficult for you. Not only by the clock, but what time is. You plant a seed, it takes time to grow. Right? You have a baby, it takes time to become an adolescent. One is unhealthy, then to become healthy takes time. Right? You are learning mathematics or physics or whatever you are learning, and to be able to pass an exam in that subject takes time. It takes time for you to get from here to Madanapalle or to your home. You understand? Time is very important in one’s life. Not only to go from here to there but also to grow, physically grow and then inwardly to grow. All that takes time. And it has taken time from the first man till now, 2 million years, called evolution. Right? So, your whole life is bound by time. You understand? All your life is bound by time. You’re living now, you might die. There is a long number of years. Right? So, our whole life is entangled, is concerned with time. You will pass your exams, you might not pass. Time. Then we have to enquire what is time. It is too difficult. K: Je moet dus heel wat leren je moet veel inzicht krijgen om te begrijpen wat de oorsprong van de angst is. Ik zal het je in het kort vertellen. Angst heeft te maken met tijd: "morgen", "zou kunnen gebeuren". Niet? Je moet dus nagaan wat tijd is. Dat is te moeilijk voor jullie. Niet alleen volgens de klok, maar wat tijd is. Je stopt een zaadje in de grond, dat heeft tijd nodig om te groeien. Niet? Je hebt een baby, die heeft tijd nodig om een tiener te worden. Je bent niet gezond, dan is er tijd voor nodig om gezond te worden. Ja? Je leert wiskunde of natuurkunde of wat dan ook en om met succes examen te kunnen doen voor dat vak heb je tijd nodig. Het kost tijd als je van hier naar Madanapalle wilt of naar waar je woont. Begrijp je? Tijd is erg belangrijk in ons leven. Niet alleen om van hier naar daar te gaan, maar ook om te kunnen groeien lichamelijk te kunnen groeien. En vervolgens innerlijk te groeien. Dat vraagt allemaal tijd. En er is tijd voor nodig geweest van de eerste mens tot nu, twee miljoen jaar, dat noemen we evolutie. Niet? Je hele leven wordt dus door tijd bepaald. Begrijp je? Je hele leven is gebonden door de tijd. Nu leef je, maar je zou kunnen sterven. Daartussen kan een lange reeks van jaren liggen. Niet? Dus ons hele leven is verweven verbonden met tijd. Je zult slagen voor je examens, of zakken Tijd. En dan moet je gaan onderzoeken wat tijd is. Dit is te moeilijk.
50:31 S: Time is relative, isn’t it? S: Tijd is relatief, is het niet?
50:35 K: I know that, I said that, lady. I did not purposely use that word because ‘relative’ means something else also, ‘He is my relative’. Now just a minute. Time is relative, but what do you mean by time? Sir, there you are, grown-up people who are going to pass exams who are going to get your jobs, get married. All that takes time. Right? So, is man bound forever to time? No, this is too difficult. What do you say, sir? Do you understand?

S: I didn’t quite understand. 		K: Dat weet ik. Dat zei ik al. Ik heb met opzet dat woord niet gebruikt, omdat relatief ook iets anders betekent: 'He is my relative' (hij is mijn verwandte). Een ogenblik, nu. Tijd is betrekkelijk, maar wat versta je onder tijd? Kijk, je bent volwassen, je zult examens afleggen een betrekking krijgen, trouwen. Dat vraagt allemaal tijd. Niet? Is de mens nu aldoor aan de tijd gebonden? Nee, dit wordt te moeilijk. Wat zeggen jullie ervan? Begrijp je dit?

S: Niet helemaal.
51:27 K: You don’t quite understand. Look, you are very small now. You will grow up, to be tall, to be... so that takes time, doesn’t it? If you are ill, it takes time to get well. It takes time to get up in the morning, to get ready, all the rest of it, to bathe and all that – it takes time. It takes time to learn a subject, to learn a skill, to learn to plant a seed in the garden and see it grow. Everything in life takes time. Right?

S: Yes, sir. 		K: Je begrijpt het niet helemaal. Kijk, nu ben je nog klein. Je zult opgroeien, je zult groot worden. Dat vraagt tijd, niet? Als je ziek bent, heb je tijd nodig om beter te worden. Het kost tijd om 's ochtends op te staan, om je klaar te maken enzovoort, baden, al die dingen, dat kost tijd. Het vraagt tijd om een vak te leren, om een zekere vaardigheid te krijgen om te leren hoe je een zaadje in je tuin moet planten en het zien groeien. Alles in het leven kost tijd. Nietwaar?

S: 0, ja.
52:13 K: And man is bound by time, to go from here to there. Where do you live? K: En de mens wordt door de tijd bepaald. Bijvoorbeeld om van de ene plaats naar de andere te gaan. Waar woon jij?
52:25 S: Sir, in Bombay.

K: Bombay. It took time for you to come from Bombay to Rishi Valley. 		S: Ik woon in Bombay.

K: Bombay. Je hebt tijd nodig gehad om van Bombay naar Rishi Valley te komen.
52:32 S: Yes, sir. S: Ja.
52:33 K: Two nights or one night or whatever it was. And also to pass your exams, to get a job and all that takes time. So, you are bound by time. Right? Clear?

S: Yes. 		K: Twee nachten, of één nacht, wat dan ook. En ook om examens af te leggen een baan te krijgen, enzovoort, heb je tijd nodig. Je bent dus door de tijd bepaald. Duidelijk?

S: Ja.
52:52 K: Clear? Right. That means – I won’t go into all this. It’s too complex for you to understand. Whatever you do is bound by time, which is, the past says, ‘You don’t do that’, the past says, ‘Don’t do that’. If you do, you will be punished or you will gain. So, the past is controlling you now. Get it? Understand it very simply first. The past is controlling what you do now. ‘I must not do that’, you have had the same experience and the past says, ‘Don’t do it again, you will get ill’. The past is shaping your thinking which means the past means the time. So, time is shaping what you do now and the future depends on what you do now. K: Akkoord? Duidelijk? Duidelijk? Dat betekent - ik zal er niet te diep op ingaan - dit is echt te ingewikkeld voor jullie alles wat je doet wordt door tijd bepaald, dat wil zeggen: het verleden zegt tegen je: 'Doe dat niet, doe dit wel'. Als je dat doet word je gestraft, als je dit doet win je erbij. Je wordt dus in het heden bepaald door het verleden.

K: Snap je?

S: Ja.

K: Zie het om te beginnen heel simpel. Het verleden bepaalt wat je op dit moment doet. 'Dat moet ik niet doen.' Je hebt in het verleden dezelfde ervaring gehad en het verleden zegt: 'Doe dat niet nog eens, want dan word je ziek.' Dus het verleden bepaalt je denken. En het verleden is de tijd. De tijd bepaalt dus wat je momenteel doet. En de toekomst is afhankelijk van wat je nu doet.
54:09 S: Yes, sir.

K: Clear? Think it out, old boy. Think it out carefully. The past is teaching you, telling you what to do now and what you do now will shape the future. Right? So the future is being now put together, manufactured. 		S: Ja.

K: Duidelijk?

K: Denk er over na, beste jongen, denk er vooral goed over na. Het verleden treedt op als leraar en vertelt je wat je moet doen. En dat wat je nu doet, bepaalt de toekomst. Ja? Dus de toekomst wordt op het huidige moment gevormd.
54:32 S: At this moment.

K: At this moment. Get it?

S: Yes, sir. 		S: Op dit moment.

K: Op dit moment. Snap je het?

S: Ja.
54:36 K: Are you sure?

S: Yes, sir. 		K: Weet je het zeker?
54:39 K: So the past controls the present and the present is shaping the future. So careful, think it out. So the future is now being manufactured. Get it?

S: Yes, sir. 		K: Het verleden bepaalt dus het heden en het heden bepaalt de toekomst. Dus pas op, denk na. Dus de toekomst wordt nu gevormd. Begrepen?

S: Ja.
54:58 K: So the future is now being formed. Get it?

S: Yes, sir. 		K: De toekomst wordt dus nu gevormd. Begrepen?

S: Ja.
55:05 K: I wonder if you do.

S: Sir, I do. 		K: Ik vraag het me af!

S: Ja, toch wel.
55:08 K: So what you do now is most important. Not what you will do tomorrow. Get it? What you do now is all important because that is going to make your future. Get it?

S: Yes, sir. 		K: Dus wat je nu doet is heel belangrijk! Niet wat je morgen zult doen. Begrijp je? Alleen wat je nu doet is belangrijk want dat bepaalt je toekomst. Begrijp je wel?

S: Ja.
55:33 S: Sir, is time limited?

K: Don’t bother, old lady. Don’t ask abstract questions because I can give you an abstract answer but it has no meaning. Time is always limited. So, is there a way – this is much too difficult – is there a way of being free of time? 		S: Is tijd begrensd?

K: 0, maak je daar niet druk om! Stel niet van die abstracte vragen! Want ik kan je wel een abstract antwoord geven maar dat heeft weinig zin. Tijd is altijd begrensd. Bestaat er nu een manier - dit is veel te moeilijk - is er een manier om vrij te zijn van de tijd?
56:06 S: No, sir. S: Nee.
56:11 K: Why do you say ‘no’? K: Nee? Waarom zeg je nee?
56:16 S: Sir, when one is living there is no way, but maybe after death. S: Tijdens ons leven is dat niet mogelijk, misschien als we dood zijn.
56:22 K: Do you know what death means? K: Weet je wat dood zijn betekent?
56:24 S: No, sir.

K: Then don’t use that word. Ask yourself a question. Don’t try to answer it. Ask yourself. Which is, your brain inside the skull is put together through two million years, conditioned, shaped, moulded, experience, knowledge, all that is there. Now, can you now do what is right so that it will be right all the way along? You understand my question?

S: Yes, sir. 		Gebruik die woorden dan niet. Stel jezelf deze vraag. Probeer er niet op te antwoorden. Stel jezelf de vraag. Dat is jouw brein, wat er onder je schedel zit is in de loop van twee miljoen jaren opgebouwd geconditioneerd, gevormd door ervaring, kennis dat is daar allemaal in aanwezig. Kun je nu zodanig juist handelen dat je werkelijk in alle opzichten het juiste doet? Begrijpen jullie mijn vraag?

S: Ja.
57:18 K: This is too difficult. Right? K: Dit wordt te moeilijk. Is het niet zo?
57:28 S: Sir, what’s the true meaning of concentration and attention? S: Wat is de eigenlijke betekenis van concentratie en aandacht?
57:42 K: Do you really want to know?

S: Yes, sir. 		K: Wil je dat werkelijk weten?

S: Ja, echt.
57:44 K: Why? Think it out. Think it out. Did somebody else tell you to ask that question? K: Waarom? Denk goed na. Heeft iemand anders je gezegd dat je dit moest vragen?
57:54 S: Yes, sir.

K: Ah, that’s it. 		S: Ja, zo is het.

K: Ah! Dat is het hem dus!
58:00 S: My father told me that you had once made a comment that you need attention more than concentration. S: Ja, mijn vader vertelde me dat u eens gezegd hebt dat je aandacht harder nodig hebt dan concentratie.
58:11 K: Your father told you. Why? Do you know what concentration is? Listen, I’m your teacher, your educator, you are looking out of the window, much more interesting than at the page. Right? Right?

S: Yes, sir. 		K: Vertelde je vader dat? Waarom? Weet je wat concentratie is? Luister, ik ben je leraar je opvoeder. Jij kijkt naar buiten, wat je daar ziet is veel interessanter dan je boek. Akkoord? Ja?

S: Ja.
58:40 K: I’m the teacher and I say, ‘Please, look at the page’, and you don’t want to look at the page but you want to look at the bird out there. Right? So, he says, ‘Look, if you want to learn, look at the page’. And he gets annoyed if you keep on looking at the window. So, he comes up and shakes you, or pulls your ear, or pulls your hair or beats you up. Nobody beats you up here, I hope. No. So what happens? You want to look out of the window but somebody says ‘Look at the page’. So you have a conflict, don’t you? You want to look out there and you want to look at the page. So you have a conflict. Right?

S: Yes, sir. 		K: Ik ben dus de leraar en ik zeg: 'Wil jij in je boek kijken!'. En jij wil niet in je boek kijken jij wil naar die vogel daarbuiten kijken. Ja?

K: Dan zegt hij: 'Kijk, als jij wat leren wil, moet je in je boek kijken'. Hij zit verveeld met dat je naar buiten blijft kijken. Dus komt hij op je af en hij trekt aan je oor of aan je haar of geeft je een klap. Hier geeft niemand je ooit klappen, hopelijk? Nee. Wat gebeurt er dus? Jij wilt naar buiten kijken, maar er is iemand die zegt 'Kijk in je boek'. Dus kom je met jezelf in conflict, niet? Je wil naar buiten kijken en je wil ook in je boek kijken. Dus je hebt een conflict. Akkoord?

S: Ja
59:41 K: So conflict goes not necessarily with concentration. Right? I want to concentrate on the page. I force myself to pay a great deal of notice to the page, a great deal of concentration, that means I don’t try to think of anything else but what is on that page. In that process there is a great deal of resistance, conflict, because I want to look out there but I have to look at this page. You understand? So there is a great deal of conflict, a great deal of effort. I won’t go into it. Whereas attention has no effort. Whoever asked you to ask me that question, tell them that. In attention there is no effort at all. You attend. We have been together this morning for an hour. Do you want to go on? K: Conflict is dus niet noodzakelijkerwijs met concentratie verbonden. Akkoord? Ik wil me op mijn boek concentreren. Ik dwing me extra veel aandacht aan mijn boek te besteden ik concentreer me hevig; dat betekent dat ik probeer aan niets anders te denken dan aan wat er in dat boek staat. Daarmee roep ik veel verzet op ik kom in conflict. Want ik wil naar buiten kijken maar ik moet in mijn boek kijken. Begrijp je? Een enorm conflict dus, en een enorme inspanning. Ik zal er verder niet op doorgaan. Daarentegen aandacht vraagt geen inspanning. Zeg dat maar tegen degene die jou zei dat je die vraag moest stellen. Aandacht kost niet de minste inspanning. Je bent gewoon aandachtig. We zijn hier vanmorgen nu een uur bijeen geweest. Willen jullie nog doorgaan?
1:01:12 S: Yes, sir. S: Ja, graag.
1:01:13 K: Yes? Why? K: Ja? Waarom?
1:01:16 S: It’s interesting.

K: It’s more fun! And there is a class waiting for you and you don’t want to go to the class but you want to be entertained! Right? Have you ever looked at those flowers? 		S: Het is interessant.

K: Je doet dit liever! Je hebt een les te wachten en daar voel je niet zo veel voor; liever aangenaam beziggehouden worden! Niet? Hebben jullie ooit naar die bloemen gekeken?
1:01:44 S: Yes, sir. S: Jawel.
1:01:47 K: Have you looked at them? Look at them. Take time and trouble to look at those flowers for a minute. Look at it. Look at the mixture of colours, and the beauty of it, the setting of it, the light on it. Now, what does that mean to you? Don’t say, ‘beauty’, or... What does it mean to you? When you look at all that spread of colour and the variations in that colour, the green against the red, the further dark green and all that, what does it mean to you? K: Heb je er naar gekeken? Kijk er naar! Neem de tijd en geef je de moeite een ogenblik naar die bloemen te kijken. Kijk er naar. Kijk naar die mengeling van kleuren, hoe mooi dat is tegen die achtergrond, met dat licht er op. Wat betekent dat voor je? En zeg nu niet: 'Schoonheid' of Wat betekent dit voor jullie? Als je naar die uitgestrekte kleurentooi kijkt de variaties in kleur het groen tegen het rood, het donkere groen enzovoort. Wat betekent dat voor jullie?
1:02:48 S: What does it mean to you, sir?

K: I will tell you in a minute. I asked you the question first. 		S: Wat betekent het voor u?

K: Dat zal ik je zo meteen vertellen. Ik heb de vraag het eerst gesteld.
1:02:54 S: Sir, it means that why do we want all these houses and what we call mechanical things when we’ve got all this from natural life. S: Het betekent dat Waarom willen we toch al die al die huizen en mechanische dingen .als we al dat leven in de natuur hebben?
1:03:23 K: It is much easier to look at a mechanical thing. But to look at nature, the hills and the shadows, the rocks, the shape of the rocks, the fields, how they are sown, all in a line, or mangoes growing, and the birds, and the butterflies, and the green earth, the shadow, the waterless stream and so on. Look at it. Look at the beauty of it, the greatness of it, the majesty of those rocks. But you are all concentrated on books. Right? On books, passing exams, getting a job, getting married and having a house. That’s all you are interested in. Right? Right, sir? But beyond the house there is the horizon. Right? Beyond the house are all these marvellous hills and beauty and greatness. Sir, is that enough for this morning? Yes? Are you going to have a nice day? K: Naar iets mechanisch kun je veel gemakkelijker kijken. Maar naar de natuur kijken, naar de heuvels en de schaduwen de rotsen, de vorm van de rotsen de velden, hoe gezaaid, allemaal in een lijn of mango's die groeien en de vogels en vlinders, en de groene aarde de schaduw, de rivierbedding zonder water, enzovoort. Kijk er naar. Kijk naar de schoonheid, de grootsheid de majesteit van die rotsen. Maar jullie zijn helemaal geconcentreerd op boeken. Is het niet zo? Op boeken, examen doen een baan vinden, trouwen en een huis krijgen. Dat is alles wat jullie interesseert. Niet? Nietwaar? Maar achter het huis ligt de horizon. Akkoord? Achter het huis liggen die prachtige heuvels in al hun schoonheid en grootsheid. Is dit niet genoeg, voor vanmorgen? Ja? Zul je een prettige dag hebben?
1:05:22 S: Yes, sir.

K: Yes, sir? Have a nice day. 		S: Ja!

K: Een mooie dag dan!
1:05:28 S: Thank you, sir.

K: Enjoy yourself. Right? Tell the class to go ahead! You know what I am inciting you? You know what that means?

S: No, sir. 		S: Dankuwel!

K: Amuseer je! Laat de les de les maar! Begrijp je waar ik je toe aanzet? Weet je wat dat zeggen wil?

S: Nee.
1:05:50 K: Inciting you – to blow up. You can’t. Don’t blow up with guns and dynamite as they are doing. Have a good day. Have a nice day. Right? Have a happy day. It’s a beautiful morning. Enjoy it. All right, sir. K: Je er toe aanzetten te laten ontploffen Nee, dat gaat niet. Doe het niet met kruit en dynamiet. Maak er een prettige dag van, een mooie dag. Ja? Een gelukkige dag. Het is een prachtige morgen. Geniet ervan. Zo dan.