Krishnamurti Subtitles home


SA76D3 - Oordelen en de dood
Derde openbare discussie
Saanen, Zwitserland
30 juli 1976



0:24 It seems to me that we never actually observe what is taking place. To know what is exactly taking place is a great revelation. To see exactly, accurately, what is going on, both in the outside world, technologically, politically – as far as we can know politically - and observe in ourselves the actual movement of thought, our responses, the motives. We are so unfamiliar with ourselves. And all our dialogues and talks have been to bring about a transformation – we are using the word ‘transformation’ correctly, an inward revolution, psychological, so that human beings are really different, basically, not carry on the same old way, same old routine, boredom, loneliness, suffering and all the rest of it. So, it is very important, it seems to me, to observe accurately, correctly, rightly, what is going on. And if we can so observe, I think we will learn enormously, we'll discover so many things. But when we observe we generally don’t like what we see, or like what we see, so we run away from it. Whereas if we could stay with what actually is going on, not imaginatively, or in any way suppress it but observe it meticulously. Then we will find out for ourselves an extraordinary lot of things. Het komt mij voor dat we nooit echt waarnemen wat er zich afspeelt. Weten wat er zich echt afspeelt is een grote openbaring. Nauwkeurig kijken naar wat er gaande is, zowel in de buitenwereld, op technologische en politiek gebied - voor zover we het op politiek gebied kunnen weten - als het in onszelf waarnemen van de daadwerkelijke beweging van het denken, onze reacties en motieven. We zijn zulke onbekenden voor onszelf. Maar alle dialogen en toespraken zijn erop gericht om een transformatie teweeg te brengen - ik gebruik het woord 'transformatie' op de juiste manier, een innerlijke, psychologische revolutie, waardoor mensen in wezen echt anders worden en niet op dezelfde voet doorgaan, in hun oude patronen van verveling, eenzaamheid, lijden en ga zo maar door. Dus het is erg belangrijk, lijkt mij, om nauwkeurig en op de juiste manier waar te nemen wat er zich afspeelt. Als we op die manier kunnen waarnemen zullen we denk ik enorm veel leren, we zullen zoveel zaken ontdekken. Maar als wij waarnemen vinden we het meestal niet leuk wat we zien, of vinden het wel leuk wat we zien, dus vluchten we ervan weg. Maar als we stil zouden kunnen blijven staan bij wat er zich werkelijk afspeelt, zonder beelden te vormen of het op een of ander manier te onderdrukken, maar door het heel precies waar te nemen, dan zullen we enorm veel zaken over onszelf ontdekken.
3:21 So, after saying that, what shall we have a dialogue about this morning? Bearing in mind that a dialogue means conversation between two friends who are concerned with the same problem, who are interested, deeply involved, and therefore a certain affection, care, hesitation in enquiry. Na dit gezegd hebbende, waar zullen we deze ochtend een dialoog over houden? Houd in gedachte dat een dialoog een gesprek betekent tussen twee vrienden die zich zorgen maken over hetzelfde probleem, die belangstellend en zeer betrokken zijn en daarom genegenheid en zorgzaamheid tonen, terughoudend zijn in hun onderzoek.
3:57 Q: Could we speak about our judgements? We can't observe ourselves because we always judge. Vraagsteller: Kunnen we het hebben over onze oordelen? We kunnen onszelf niet waarnemen omdat we altijd oordelen.
4:08 K: Could we talk about attachments? K: Kunnen we het hebben over gehechtheid?
4:12 Q: Judgement. V: Oordelen.
4:13 K: Judgement. I beg your pardon. We're always judging ourselves. That's one of the questions. K: Oordelen. Neem me niet kwalijk. We veroordelen onszelf altijd. Dat is een van de vraagstukken.
4:29 Q: What are emotions? V: Wat zijn emoties?
4:32 K: What are emotions? K: Wat zijn emoties?
4:40 Q: What does it mean to behave? V: Wat betekent het om je te gedragen?
4:43 K: What does it mean to behave? K: Wat betekent het om je te gedragen?
4:47 Q: Death and dying. V: De dood en sterven.
4:53 K: Death and dying. K: De dood en sterven.
5:02 Q: (In Italian) V: (In het Italiaans)
5:37 K: The gentleman asks, in Italian, forgive me if I do not put it rightly, correct me. He asks, it is not only that we cry for ourselves, when someone whom we like dies, but also what happens to the other person? What is involved in death with regard to the other person? Even our tears may be for that person. K: Meneer vraagt, in het Italiaans, neem me niet kwalijk als ik het niet goed weergeef, verbeter me dan maar. Hij vraagt: het is niet alleen dat wij verdriet hebben als iemand die ons dierbaar is sterft, maar ook: wat gebeurt er met die andere persoon? Wat betekent de dood voor die andere persoon? We kunnen ook om die persoon huilen.
6:40 Q: To what extent do circumstances impede observation of 'what is'? V: In welke mate belemmeren omstandigheden het waarnemen van 'wat is'?
7:18 K: What prevents observation? Do circumstances, relationship, all the impingement of the outer environment, does that prevent observation? Is that your question, sir? K: Wat staat het waarnemen in de weg? Is het zo dat omstandigheden, relaties, alle invloeden uit onze omgeving, de waarneming belemmeren? Is dat uw vraag, meneer?
7:37 Now, what shall we discuss? Just a minute. We have asked several questions. Your question, which is, why we are always judging, and so we never observe accurately ourselves. Before we even look at ourselves there's always a judgement taking place. That is one of the questions. The other question was, would you talk about death? And behaviour, what do you mean by behaviour? And we cry, not only for ourselves when there is a death of someone whom you like or love, but we cry for that person, also. So, there is this tremendous sense of sorrow, not only for the one that is gone, but also for oneself. So, what shall we discuss or have a dialogue about among these questions? Welnu, waar zullen we het over hebben? Wacht even. Er zijn meerdere vragen gesteld. Uw vraag, namelijk, waarom oordelen we altijd, waardoor we onszelf nooit nauwkeurig waarnemen. Reeds voordat we naar onszelf gaan kijken vindt er een beoordeling plaats. Dat is een van de vragen. De andere vraag was: wilt u over de dood praten? En gedrag, wat bedoelt u met gedrag? En we huilen, niet alleen om onszelf als iemand die u graag mag of van wie u heeft gehouden, is overleden, maar we huilen ook om die persoon. Er is dus enorm groot verdriet, niet alleen om de persoon die is overleden, maar ook om onszelf. Welnu, waar zullen we over discussiëren of een dialoog over hebben wat deze vragen betreft?
8:56 Q: Death.

K: Judgement? Death. Do you want to talk about death – really? 		V: De dood.

K: Oordelen? De dood. Wilt u het over de dood hebben - werkelijk?
9:14 Q: Judgement. Judging. V: Oordeel. Het oordelen.
9:22 K: Judgement. We'll begin with that, judgement, and go on into the other question. That's very important because we're going to find out whether we judge death, or see it as it is. We will come to that. K: Oordelen. We gaan beginnen met 'oordelen' en gaan dan in op de andere vraag. Dat is erg belangrijk, want we gaan onderzoeken of we de dood veroordelen of bekijken zoals hij is. Daar komen we vanzelf op.
9:40 The question is, why human beings always judge, or condemn, or approve, or accept? Why is there this constant movement of appreciation or depreciation – why is there this state? That is the question. Why do you think you judge? It is our tradition, partly, isn’t it? We are brought up from childhood to judge, to evaluate. Right? This is good, this is bad, this is right, this is wrong, this should be, this should not be, I am not good, I am bad, all the rest of it. This constant repetition of judgement. Is that an avoidance of facing oneself? You understand my question? I project judgement over everything – politics, economics, religion, god, no god, about everything – and projecting that I hide myself from myself. It's like a smoke screen I throw out and behind that I refuse to look. Is that one of the factors? And is it another factor that it is much easier to judge? Judgement being opinion, prejudice, or previous knowledge, and that reaction to previous knowledge is almost instantaneous, and so it's much easier to judge than to withhold judgement, and observe, which becomes much more difficult. De vraag is waarom mensen altijd oordelen, veroordelen, goedkeuren of aannemen? Waarom is er deze constante beweging van waardering of afkeuring - vanwaar deze instelling? Dat is de vraag. Waarom denkt u dat u oordeelt? Voor een deel is dat onze gewoonte, nietwaar? We hebben van kinds af aan geleerd om te oordelen en in te schatten. Nietwaar? Dit is goed, dat is slecht, dit klopt, dat is verkeerd, zo moet het, zo moet het niet, ik doe het niet goed, ik ben slecht, ga zo maar door. Dit constante herhalen van oordelen. Doe je dit om te voorkomen dat je jezelf onder ogen ziet? Begrijpt u mijn vraag? Ik vel over alles een oordeel - politiek, economie, geloof, God, geen God, over alles - en door dat te doen verberg ik mezelf voor mezelf. Het is alsof ik een rookgordijn opwerp en weiger daarachter te kijken. Is dat een van de factoren? En is een andere factor dat het makkelijker is om te oordelen? Een oordeel in de vorm van een mening, vooroordeel of al aanwezige kennis, en de reactie op die voorkennis komt bijna onmiddellijk, dus het is veel makkelijker om te oordelen dan om je in te houden en waar te nemen, wat veel moeilijker wordt.
12:17 So, is it an avoidance and an escape from looking exactly at ‘what is’? And judgement in religious matters is tremendously potent, potent, because all religions judge. When you die there is an entity who is going to judge you. You know the Greek idea. All this is a form of judgement about you. When you go to appear at the gate of St. Peter then he's going to judge you, and so on and on and on. Is that part of our great tradition – religious, social, and also partly avoiding to observe what is actually going on? Is het dus het ontwijken en het ontvluchten van het nauwkeurig kijken naar 'wat is'? En het oordeel in religieuze zaken is enorm krachtig, krachtig, want alle religies oordelen. Als je doodgaat is er een entiteit die een oordeel over je gaat vellen. U kent het Griekse denkbeeld wel. Dit is allemaal een vorm van oordelen over u. Wanneer u aan de poort van Petrus verschijnt gaat hij u beoordelen, enzovoort. Maakt dit deel uit van onze lange traditie - religieus, sociaal - en draagt het bij aan het vermijden van het waarnemen wat er echt gaande is?
13:41 If some of these are the facts, and perhaps more, is it possible not to judge at all but to observe? I like that red shirt, or I don’t like that red shirt. But without that reaction, just to observe. Then I learn much more, I see that colour totally differently. I don’t know if you have noticed it. Als sommige van deze zaken feiten zijn, misschien nog meer, is het dan mogelijk om helemaal niet te oordelen maar waar te nemen? Ik vind die rode blouse mooi of niet mooi. Echter zonder die reactie, alleen maar waarnemen. Dan kom ik veel meer te weten, ik zie die kleur heel anders. Ik weet niet of het u wel eens is opgevallen.
14:31 So, in behaviour – that gentleman asked what is behaviour – what place has judgement in behaviour? You understand? One judges behaviour according to a traditional pattern – I get up when the ladies come in, open the door for the ladies, this or that, various forms of behaviour. What relationship is judgement to behaviour? You understand what I’m... You understand my question? And what is behaviour – to behave? To act really, isn’t it? To act, in my relationship with another or with my friend, so on, so on. In relationship to act. Now, to act rightly, correctly, accurately, which is not judgement, is it? I wonder if you see that. We say behaviour is action. Right? Of course. Is that action based on judgment? Or is it accurate, correct, right? I'm using those three words which have the same meaning. So, when we use the word ‘accurate’, is that accuracy based on previous memories, previous activity, previous patterns, and then judge my action – right or wrong, good or bad? Or in correct action there is no judgement. I'm finding something. Dus wat gedrag betreft - die meneer vroeg wat het is om je te gedragen - welke plaats heeft het oordeel in gedrag? Begrijpt u? Je beoordeelt gedrag op grond van een traditioneel patroon - ik sta op als er een dame binnenkomt, hou de deur open voor dames, wat dan ook, allerlei vormen van gedrag. Hoe staat het oordeel in relatie tot gedrag? Begrijpt u wat ik ... Begrijpt u mijn vraag? En wat is gedrag - je gedragen? Eigenlijk handelen, nietwaar? Handelen, in mijn relatie met een ander of met mijn vriend, enzovoort. Handelen in een relatie. Welnu, handelen op de goede manier, juist, precies, wat geen oordeel inhoudt, nietwaar? Ik vraag me af of u dat begrijpt. Ik zei: gedrag is handelen. Nietwaar? Natuurlijk. Is dat handelen gebaseerd op een oordeel? Of is het precies, juist, goed? Ik gebruik deze drie woorden die dezelfde betekenis hebben. Dus als ik het woord 'precies' gebruik, is die nauwkeurigheid gebaseerd op vroegere herinneringen, vroeger handelen, vroegere patronen, en beoordeel ik mijn handelen als goed of verkeerd, goed of slecht - of is handelen het juiste handelen? In het juiste handelen bevindt zich geen oordeel. Ik begin iets door te krijgen.
17:40 What is correct action? Can I say previously, before the act takes place, ‘This is correct action, this is the wrong action’? You understand my question? Are we meeting each other? I want to find out, as a human being living in this world, what is correct action – politically, religiously, in every way, in all directions, completely. Now, how am I to find out what is correct action? First, I must enquire if it is based on judgement – judgement of others, or a judgement which I'm going to impose on my action according to the pattern which I have developed. So, is correct action based on a judgement of others, or on my own judgement based on experience, knowledge and all the rest of it? Are we meeting? Yes? Am I acting because of environment, correctly? Or am I acting correctly because I have previous patterns of behaviour? Or is action independent of both? Action means the doing now. The doing now, active present, isn’t it? The verb, to act. And acting is the moment of action. If that action is based on the future – ideals, hope, judgement – then it is not acting. Right? Or if that action is based on my previous conclusion, it is not acting. If I act according to the past, it is not action. Or if I act according to the future, it is not action. Action being the active present of that verb to act. Right? Action is only in the present. So where does judgement take place? You understand my question? If I am acting without the pattern of the future or the past, then it is complete action. You may say that is wrong action, or another may say it is right, but it is action. So, behaviour is not based on the past pattern, or a future ideal. It is acting now, whatever that action be in the present. Please, see the importance of this. If there is no pattern of the future, according to which I am acting, or a pattern of the past according to which I'm acting, then I'm acting without motive, without the idea of a reward or punishment. So, acting is now. So where action is in the present, free from the past and the future, it is right action. I wonder if I have got it. Have you understood it, sir? Have I conveyed something? Wat is het juiste handelen? Kan ik van tevoren zeggen, voordat het handelen plaatsvindt: 'Dit is een juiste handeling, dit is een verkeerde handeling'? Begrijpt u mijn vraag? Hebben we contact met elkaar? Ik wil erachter komen, als iemand die in deze wereld leeft, wat juist handelen is - politiek, religieus, op elke manier, op alle gebieden, volledig. Hoe kan ik er nu achter komen wat juist handelen is? Allereerst moet ik onderzoeken of het op oordelen is gebaseerd - het beoordelen van anderen, of een oordeel waaraan mijn handelen moet voldoen volgens een patroon dat ik heb ontwikkeld. Dus is juist handelen gebaseerd op het beoordelen van anderen of op mijn eigen oordeel dat gebaseerd is op ervaring, kennis en noem maar op? Hebben we contact? Ja? Handel ik juist vanwege mijn omgeving? Of handel ik juist op grond van oude gedragspatronen? Of is handelen onafhankelijk van beide? Handelen betekent: doen in het hier en nu. Doen in het hier en nu, het heden, nietwaar? Handelen, handelen is het moment van de actie. Als dat handelen gebaseerd is op de toekomst - idealen, hoop, oordeel - dan is het geen handelen. Nietwaar? Of als het handelen is gebaseerd op mijn oude conclusies, is het geen handelen. Als ik handel op grond van het verleden is het geen handeling. Of als ik handel op grond van de toekomst is het geen handeling. Want handeling is de tegenwoordige tijd van het werkwoord handelen. Nietwaar? Handeling is alleen in het hier en nu. Dus waar is er sprake van oordelen? Begrijpt u mijn vraag? Als ik handel zonder een patroon van de toekomst of het verleden is het een totale handeling. U zou kunnen zeggen dat het verkeerd handelen is, of iemand anders zegt dat het goed is, maar het is handelen. Gedrag is dus niet gebaseerd op een oud patroon of een toekomstig ideaal. Het handelen is nu, welke handeling het ook is in het heden. Zie alstublieft het belang hiervan in. Als er geen patroon van de toekomst is op grond waarvan ik handel, of een patroon van het verleden dat ik volg in mijn handelen, dan handel ik zonder motief, zonder het idee van een beloning of straf. Dus het handelen bevindt zich in het hier en nu. Dus als handelen zich in het nu afspeelt, vrij van het verleden of de toekomst, is het de goede handeling. Ik vraag me af of u het begrepen heeft. Heeft u het begrepen, meneer? Is er iets van overgekomen?
22:30 Q: Judgement is always based on the past. V: Een oordeel is altijd gebaseerd op het verleden.
22:33 K: Yes, on criteria. Yes, pattern, yes. That’s what we’ve said. So, we've answered those two questions: judgement and behaviour. And then there is the question of death. Do you want to discuss that? K: Ja, op criteria. Ja, op een patroon, ja. Dat heb ik gezegd. Dus ik heb twee vragen beantwoord: oordeel en gedrag. En dan is er de vraag over de dood. Wilt u het daarover hebben?
23:10 Q: There is also the question of emotion. V: Er is ook een vraag over emoties.
23:14 K: Quite right. What is emotion? What is the relationship of emotion to thought? Is emotion independent of thought? Or is thought part of emotion? Emotion, what does that mean? The word, itself? K: Dat klopt. Wat is emotie? Wat is de relatie tussen emotie en het denken? Is emotie onafhankelijk van het denken? Of maakt het denken deel uit van emotie? Emotie, wat betekent dat, het woord zelf?
24:09 Q: To move out. V: Bewegen naar buiten.
24:11 K: To move out. It comes from the word motion, motive, and emotive, out. Now, just a minute. I'm asking, is emotion, feeling, sentiment, sensation, have they any relationship to thought? Sentiment, emotionalism, romanticism, what is their relationship to thought? And emotion, sentiment, romanticism, what relationship have they to love? You understand my two questions? Which is, the relationship to thought and the relationship to love. K: Bewegen naar buiten. Het komt van het woord bewegen, motief, emotioneel, naar buiten. Even wachten. Wat ik vraag: is emotie, gevoel, sentiment, sensatie, hebben deze enige relatie met het denken? Sentiment, emotionaliteit, romantiek, wat is hun relatie tot het denken? En emotie, sentiment en romantiek, welke relatie hebben zij met liefde? Begrijpt u mijn twee vragen? Namelijk: de relatie tot het denken en de relatie tot de liefde.
25:37 Is love sentiment? Is love romanticism? Is love a sensation? So, what is emotion, to move out? I feel very strongly about something. What does that imply? You feel something very strongly about... Hinduism, doesn't matter what or communism, or dictatorship. Let’s call it dictatorship communism is becoming now bourgeois So, we can carry on. Have you emotions? Now, what is its relationship to thought? Wait, wait. Go carefully, carefully. Is liefde een sentiment? Is liefde romantiek? Is liefde een gewaarwording? Dus wat is emotie, bewegen naar buiten? Ik ben ergens door geëmotioneerd. Wat houdt dat in? Je hebt sterke gevoelens over ... hindoeïsme, maakt niet uit wat, of communisme of dictatuur. Laten we zeggen dictatuur, communisme wordt nu wat gewoontjes. Laten we doorgaan. Heeft u emoties? Welnu, wat hebben die te maken met het denken? Wacht. Let goed op.
27:03 Q: It cannot exist without thought. V: Het kan niet bestaan zonder het denken.
27:08 K: That’s what I'm going to ask, sir, find out. Don’t categorise. Let’s play with it. If there was no thought would you have emotions? Or you would have sensation? So, we are asking, what is the relationship between thought and emotion? I see something very beautiful: perception, seeing, contact, sensation, desire, then thought. And thought builds the image, which is established. So, there is perception, seeing, then contact, sensation. If thought doesn’t interfere there, it stops there, then there is only sensation. I wonder if you are meeting my point. Please don’t accept this, I may be totally wrong. So, examine it, investigate it, question it. K: Dat is wat ik wil vragen, meneer, zoek het uit. Stop het niet in een hokje, laten we ermee spelen. Als u geen gedachten had, zou u dan emoties hebben? Of zou u dan sensatie voelen? Dus ik vraag: wat is de relatie tussen het denken en emotie? Ik zie iets heel moois: gewaarwording, het zien, contact, gevoel, verlangen, dan het denken. En het denken vormt het beeld dat zich vastzet. Je hebt dus gewaarwording, het zien, dan contact, gevoel. Als het denken daar niet tussenkomt stopt het daar, dan is er alleen het gevoel. Ik vraag me af u snapt wat ik bedoel. Neem het alstublieft niet aan, ik zit er misschien helemaal naast. Dus bestudeer het, onderzoek het, vraag het je af.
28:48 That is, I see something which is most pleasurable. Seeing awakens the senses, all the senses are awakened and can it stop there and not let desire, thought, image? You follow what I’m saying? Then is emotion merely sensation, untouched by thought? Therefore, it's no longer a movement of desire. Stel, ik zie iets dat heel aangenaam is. Het zien maakt de zintuigen wakker, alle zintuigen ontwaken, maar kan het daar stoppen, zonder verlangen, het denken en het beeld? Begrijpt u wat ik bedoel? Is emotie dan niet slechts een gevoel, onaangeraakt door het denken? Zodoende is het niet langer een beweging van het verlangen.
29:45 Q: So, it doesn't become a pattern for action. That's right. Have you understood? It is fairly simple. I see a beautiful – what? Tell me something. V: Het wordt dus geen patroon voor het handelen.

K: Dat klopt. Heeft u het begrepen? Het is tamelijk eenvoudig. Ik zie een mooie - wat? Vertel het me.
29:58 Q: Woman. V: Vrouw.
29:59 K: Woman? Ah, I thought so. You all love that, don’t you? There is the perception of a beautiful woman. Religions have condemned desire, you know, because by perceiving that woman, seeing that woman, all the sensations arise, then thought comes in, the image is formed, and the battle begins. Right? So throughout the world the religious monks have said, cut out desire, suppress it, control it, don’t look at a woman. I don’t know if you have walked behind any priests, or any group of monks. If you have, you would notice this – they look and promptly look away. Because they daren’t, the whole tradition says, suppress it, deny it. But what we are saying is something entirely different. Seeing that beautiful woman or a man, sensations awaken, which is natural, and to stop there, not let thought come in, then the desire begins, then the image-making begins. You understand? You try it, do it some time and you will see the extraordinary discipline it demands. Discipline in the sense: not imposing a pattern, but the act of learning, which is discipline. The seeing of a beauty, the sensations arising and withering away. They do not wither away when thought comes in, then desire begins and all the problems. You follow? Right. K: Vrouw? Ah, dat dacht ik al. Daar houden jullie van, nietwaar? Je hebt een gewaarwording van een mooie vrouw. Religies hebben het verlangen veroordeeld, weet u, omdat bij het waarnemen van die vrouw, het zien van die vrouw, alle gevoelens naar boven komen, dan komt het denken erbij, het beeld wordt gevormd en de strijd begint. Nietwaar? Dus over de hele wereld hebben religieuze monniken gezegd, verban het verlangen, onderdruk het, beheers het, kijk niet naar een vrouw. Ik weet niet of u achter een priester of een groep monniken heeft aangelopen. Als dat zo is, zou u dit kunnen merken - ze kijken even en kijken meteen weer weg. Want ze durven niet, de hele traditie zegt: onderdruk het, ontken het. Maar ik zeg iets totaal anders. Als je kijkt naar die mooie vrouw of man wekt dat gevoelens op, wat natuurlijk is, maar laat het daar stoppen, laat het denken niet tussenbeide komen, want dan begint het verlangen, dan begint de beeldvorming. Begrijpt u? Probeer het maar uit, doe het een tijdje en je zult zien hoeveel discipline dit vereist. Discipline in de zin van het niet belasten met een patroon, maar de kunst van het leren toepassen, wat discipline betekent. Het zien van schoonheid, gevoelens die opkomen en weer vervagen. Ze vervagen niet zodra het denken erbij komt, waarna het verlangen volgt en alle problemen beginnen. Begrijpt u? Goed.
32:45 So, let’s move to now, if you want to discuss death. It is an immense problem this, you understand? Do you really want to go into it? Dus laten we verder gaan, als u het over de dood wilt hebben. Het is een enorm probleem, begrijpt u? Wilt u er echt op ingaan?
33:01 Q: (In Italian) V: (in het Italiaans)
33:23 K: His question is localised, a particular question, which is, when there are tears when somebody dies whom you like, or love, those tears are directed towards that person and towards oneself – or oneself. Oneself and the other. That's a particular question which we'll come to in the course of the dialogue about death. K: Zijn vraag is duidelijk, het is een specifieke vraag, namelijk: als je tranen laat bij iemand die sterft die je dierbaar was of van wie je hield, hebben die tranen te maken met die persoon en met jezelf - of jezelf. Jezelf en die ander. Dat is een specifieke vraag waar ik op terugkom in de loop van de dialoog over de dood.
33:56 Q: (Inaudible) V: (Onhoorbaar)
34:18 K: Some people have noticed, the questioner says, that at the moment of death there is a smile on the face of the person who is dying – some of the cases. Some people die with great agony, in accident, old age, crippled, unconscious, and then perhaps the smile doesn’t come in. Or, as the gentleman says, sometimes it happens there is a smile on the face of a person who is dying. What is the significance of that smile? That's the question. K: Sommige mensen hebben opgemerkt, zegt de vraagsteller, dat op het moment van de dood er een glimlach verschijnt op het gezicht van de persoon die doodgaat - in sommige gevallen. Sommige mensen sterven in doodsstrijd, bij een ongeluk, van ouderdom, door verminking, bewusteloos, dan verschijnt de glimlach misschien niet. Of, zoals meneer zegt, soms gebeurt het dat er een glimlach verschijnt op het gezicht van iemand die doodgaat. Wat is de betekenis van die glimlach? Dat is de vraag.
35:13 Q: (In Italian) V: (In het Italiaans)
35:23 K: What is the difference between fear, sorrow and happiness? K: Wat is het verschil tussen angst, verdriet en blijdschap?
35:39 Do we want to discuss that question? Willen we het over deze vraag hebben?
35:42 Q: Could we stay with death? V: Kunnen we het bij de dood houden?
35:49 K: Could we first discuss death and then that question afterwards? Is that all right, sir? K: Zullen we het eerst over de dood hebben en daarna die andere vraag? Is dat goed, meneer?
36:24 We are going to have a dialogue about death – dialogue being a conversation, an enquiry between two friends, between two people, or a few people who are really concerned about it, not theoretically, who actually want to find out. So, we are enquiring, we are not dogmatically stating anything, we are enquiring. And when we enquire rightly then we discover the truth of it, you understand? To enquire correctly there must be freedom. If I am afraid of death then I can’t enquire because that fear is going to warp my investigation. Right? Is that clear? Or if I have a belief about death and after life, that too distorts investigation. So, to investigate about a human problem as death, which is very complex, there must be freedom to look. And you cannot observe, or investigate if there is any kind of prejudice, belief, hope, fear. Therefore, are you prepared for that? You understand my question? That to enquire very seriously there must be no prejudice – otherwise, it distorts – no fear, no desire for comfort, hope... None. The mind must be completely empty to look. That's the first thing to have to find out about something. We gaan een dialoog voeren over de dood - dialoog als een gesprek, een onderzoek door twee vrienden, door twee vrienden of een paar mensen die er echt in zijn geïnteresseerd, niet theoretisch, maar die er echt achter willen komen. We gaan dus onderzoeken, we gaan niet dogmatisch stellingen poneren, we onderzoeken. En als we het goed onderzoeken komen we bij de waarheid, begijpt u? Om het op de juiste manier te onderzoeken moet er vrijheid zijn. Als ik bang ben voor de dood kan ik niet onderzoeken, want die angst zal mijn onderzoek vervormen. Nietwaar? Is dat duidelijk? Of als ik een opvatting heb over de dood en het hiernamaals, zal ook dat het onderzoek vervormen. Dus om het menselijke probleem van de dood te onderzoeken, dat zeer complex is, moet er vrijheid zijn bij het kijken. En je kunt niet waarnemen of onderzoeken als er maar een spoor van vooroordeel, geloof, hoop of angst is. Dus ben je er klaar voor? Begrijpt u mijn vraag? Om het serieus te onderzoeken moet je geen vooroordeel hebben - anders verstoort het - geen angst, geen verlangen naar troost, hoop... Niets. De geest moet volledig leeg zijn om te kijken. Dat is het eerste wat je moet hebben als je ergens achter wilt komen.
38:36 First of all, every human being has a desire for continuity. Right? Every human being. The ancient Egyptians did it in one way, and the modern people do it in another way – they bury them, or incinerate them, or in incinerating they hope something will continue. So, there is this solid demand on the part of every human being that there must be some kind of continuity. Right? It is there in you, isn’t there? Look at it. So, what is it that continues? Is there anything that continues? Is there anything permanent? Or everything is impermanent. You understand my question? So, I must find that out. Before I can go into the question of death, I must first find out, a human being, you, or a human being must find out if there is anything permanent that continues. Continuity implies permanency. Right? Now, is there anything in you as a human being that has a continuity? Ten eerste heeft elk mens een verlangen naar continuïteit. Nietwaar? Elk mens. De oude Egyptenaren deden het op een bepaalde manier en moderne mensen doen het op een andere manier - zij begraven ze, of cremeren ze of bij het cremeren hopen ze dat er iets zal doorgaan. Er is dus dit sterke verlangen dat deel uitmaakt van elk mens dat er een soort continuïteit moet zijn, nietwaar? Het zit ook in jou, nietwaar? Kijk ernaar. Dus wat is het dat doorgaat? Is er wel iets dat doorgaat? Is er iets blijvends? Of alles is vergankelijk. Begrijpt u mijn vraag? Ik moet daar dus achter komen. Voordat ik kan ingaan op het vraagstuk van de dood, moet ik daar eerst achter komen, een mens, jij, een mens moet erachter komen of er iets permanent is dat doorgaat. Continuïteit houdt duurzaamheid in, nietwaar Welnu, bevindt er zich iets in jou als mens dat continuïteit heeft?
40:44 Q: The desire for continuity seems to be permanent. V: Het verlangen naar continuïteit lijkt permanent te zijn.
40:55 K: No, sir, careful. No, apart from desire, apart from it, is there anything permanent? Permanent being continuous, which is a movement without an end. K: Nee, meneer, voorzichtig. Nee, los van verlangen, los daarvan, is er iets dat permanent is? Permanent als voortdurend, wat een beweging is zonder einde.
41:19 Q: The feeling of 'I', maybe. V: Het gevoel van 'ik', misschien.
41:22 K: No, not maybe. First, look at it, sir. There is the desire for continuity desire being, we said very carefully, sensation, plus thought is desire and the desire creates the image. See the sequence of it. Sensation, thought, desire, the image-making. Apart from desire, is there something that is permanent, which means time doesn’t touch it? That's what we mean by permanent. Time will not change it. And therefore it is a movement continuous. So, is there anything in a human being which is permanent? K: Nee, niet misschien. Kijk er eerst naar, meneer. Je hebt het verlangen naar continuïteit. Verlangen als, zoals ik zei, let goed op, gevoel plus het denken is verlangen en het verlangen schept het beeld. Kijk naar de volgorde hiervan. Gevoel, het denken, verlangen, de beeldvorming. Los van het verlangen, is er iets dat blijvend is, wat betekent dat het niet door de tijd wordt aangeraakt. Dat is wat ik bedoel met permanent. De tijd zal het niet veranderen. En daarom is het één doorgaande beweging. Dus is er iets in de mens wat blijvend is?
42:43 Q: What is the psyche? V: Wat is de psyche?
42:48 K: What is the psyche? We'll come to that. Madame, you put a question without... Please, don’t put questions which are not related actually to what we are discussing. Please, I beg of you because you're not paying attention then to what we are saying. We'll include the psyche and all that, presently. But this is what we are asking, is there anything permanent in human beings? K: Wat is de psyche? Daar komen we nog op. Madame, u stelt een vraag zonder... Alstublieft, stel geen vragen die geen verband houden met waar we het nu over hebben. Alstublieft, ik smeek het u, want u geeft uw aandacht dan niet aan wat er wordt gezegd. We nemen de psyche en nog meer straks mee. Maar dit is wat ik vraag: is er iets in de mens dat blijvend is?
43:22 Q: If we talk about continuity we always think in terms of time. V: Als we over continuïteit praten denken we altijd in termen van tijd.
43:26 K: That’s right, sir. Continuity means time, and also it means there is no time. If it is continuous from the beginning to... – never ending, it is beyond time. Just a minute. I don’t want to investigate that yet. Is there anything in a human being, in you, in me, that is permanent? K: Dat klopt, meneer. Continuïteit betekent tijd, maar het betekent dat er geen tijd is. Als het voortduurt vanaf het begin tot... - zonder einde, is het buiten het bereik van de tijd. Wacht even. Ik wil dat nog niet onderzoeken. Bevindt er zich iets in de mens, in jou, in mij, dat blijvend is?
43:52 Q: I think it is the self V: Ik denk dat het het zelf is.
43:56 Q: There is a feeling of existence, always. V: Er is altijd een gevoel dat je bestaat.
44:00 K: There is the feeling of existence, there's the feeling of the self. The self and the feeling of living, from childhood till you die. Existence, the feeling of living. So, what is the ‘I’? We said the ‘I’ is permanent – somebody says that. So, what is the ‘I’, the ‘me’, the psyche, the personality? What is that? Please, be serious, don’t fiddle with this thing, because it's much too serious if you really want to go into this question. K: Er is het gevoel dat je bestaat, er is het gevoel van het zelf. Het zelf en het gevoel van het leven, van je kindertijd totdat je doodgaat. Bestaan, het gevoel van leven. Dus wat is het 'ik'? We zeiden: het 'ik' is blijvend - iemand zei dat. Dus wat is het 'ik', het 'mij', de psyche, de persoonlijkheid? Wat is dat? Wees alstublieft serieus, maak er geen potje van, want daar is het veel te serieus voor als je je in dit vraagstuk wilt verdiepen.
44:56 Q: Thought as memory. V: Het denken als herinnering.
45:01 K: You are saying, thought as memory. Are you repeating this because you have heard somebody say it, or is it a truth to you? K: Je zegt: het denken als herinnering. Herhaal je dit nu, omdat je het iemand hebt horen zeggen, of is het een waarheid voor je?
45:17 Q: (In Italian) V: (In het Italiaans)
45:26 K: Please, sir, do listen carefully. We are having a conversation, or enquiring into what is the ‘I’ – the ‘I’ being the feeling that you're living, that you are existing. Then, what is that ‘I’? Is that ‘I’ permanent? The ancient Hindus laid down that that ‘I’ is evolving, life after life, till it reaches perfection, which is the highest principle, Brahman. So, that ‘I’ has a continuity till it makes itself perfect and is absorbed into the highest principle. That is the idea of reincarnation – re-incarnating. Please listen to that word – re-incarnating. That is, born over again. Now, we are asking, what is that ‘I’? Is that ‘I’ permanent? Don’t repeat something which you do not yourself find. Merely repeating what somebody else has said, that's of no value. Is that ‘I’ permanent? Which means, what is that ‘I’? How does it come into being? Is it a spiritual entity, therefore continuing, or is it a momentary affair, in a flux, in constant change? Is it the essence, a spiritual thing, which is a non-material process, you understand? Or is it a material process? Material process being, thought as being matter, it has built through various incidents, accidents, impressions, impingement of environment, family, name, all that is a material process put together by thought, and thought says, ‘I am different from thought’. You are following all this? So, the ‘I’ and thought have separated themselves and say, ‘Thought will go on, my thought will go on’. K: Alstublieft, meneer, luister zorgvuldig. We hebben een gesprek en onderzoeken wat het 'ik' is - het 'ik', het gevoel dat je leeft, dat je bestaat. Vervolgens, wat is dat 'ik'? Is dat 'ik' blijvend? De oude hindoes stelden dat het 'ik' evolueert, leven na leven, totdat het volmaaktheid bereikt, wat het hoogste beginsel is, Brahman. Dus dat 'ik' heeft continuïteit totdat het zichzelf perfect maakt en wordt opgenomen in het hoogste beginsel. Dat is het idee van reïncarnatie - re-incarneren. Luister eens goed naar dat woord - re-incarneren. Dat wil zeggen: steeds opnieuw geboren worden. Nu vraag ik: wat is dat 'ik'? Is dat 'ik' blijvend? Herhaal niet iets wat je niet zelf hebt gevonden. Het alleen maar herhalen wat iemand anders heeft gezegd heeft geen waarde. Is dat 'ik' blijvend? Met andere woorden, wat is dat 'ik'? Hoe ontstaat dat? Is het een spirituele entiteit en daarom blijvend of is het een zaak van korte duur, een vluchtig iets dat steeds verandert? Is het de essentie, iets spiritueels, dus een immaterieel proces, begrijpt u? Of is het een materieel proces? Het denken is materie, het is gevormd door allerlei voorvallen, ongelukken, indrukken, door invloeden vanuit de omgeving, het gezin, een naam, dat alles is een materieel proces samengesteld door het denken en het denken zegt: 'Ik ben anders dan het denken'. Volgt u dit allemaal? Dus het 'ik' en het denken hebben zich van elkaar afgescheiden en zeggen: 'Het denken gaat door, mijn gedachten zullen doorgaan'.
48:58 So, you have to find out for yourself, in this enquiry about death, if there is anything permanent. Or everything is in movement, everything, both the material process and the idea that you are a spirit – both are in constant movement, movement being time, time being from here to there, chronologically, time also being the cultivation of the psyche. Movement. So – you understand? – is there anything permanent, or everything in a human being is undergoing change? Dus u moet er voor uzelf achter komen, in dit onderzoek over de dood, of er iets is dat blijvend is of dat alles in beweging is, alles, zowel het materiële proces als het idee dat u een ziel heeft - beide voortdurend in beweging, beweging als tijd, tijd als van hier naar daar, chronologisch, ook tijd als de cultivatie van de psyche. Beweging. Dus - begrijpt u? - is er iets dat blijvend is, of is alles in een mens onderhevig aan verandering?
50:02 Q: There is something permanent. Those moments of knowing the timeless. V: Er is iets dat blijvend is, momenten waarop je tijdloosheid ervaart.
50:12 K: He says, there is something permanent. Which is, there are certain moments in life when there is a realisation or a happening that is beyond time. That happening is permanent. That is what the gentleman says. When that thing happens, if it has become a memory... K: Hij zegt: er is iets dat blijvend is. Namelijk, er zijn bepaalde momenten in het leven wanneer je een besef hebt of er een gebeurtenis is buiten het bereik van tijd. Die gebeurtenis is blijvend. Dat is wat die meneer zegt. Als zoiets plaatsvindt, als het een herinnering is geworden...
50:46 Q: Not the memories. V: Niet de herinneringen.
50:47 K: Wait, listen to it, sir. I said ‘if’ it has become a memory then it is a material process, and you can call that permanent. Or if it happens, that extraordinary state of timelessness, and if it is not a memory, the question then is, will it continue? You understand? Just let me finish. Keep your question, sir. That is, you have an experience of something – I won’t use even the word ‘experience’ – there is a happening of something which is beyond time. When it is not registered as memory then it still remains beyond time: the moment it is registered, it is made of time. That is simple. Then is that happening a continuous thing? Or does it end? If it is continuous then it is of time. Please, this very carefully I have gone into, because we are going to go into something which requires great attention, real sensitivity to find out. We are saying, asking, is there something permanent? It is for you to answer it. One wants something to be permanent. There is the desire to have permanency – my permanent house, my permanent name, my permanent form the memories, the attachment, we want everything permanent. All insurance is based on permanency. Right? So – just a minute, sir – we have to find out for ourselves if there is anything permanent. K: Wacht even, luister eerst, meneer. Ik zei, als het een herinnering is geworden is het een materieel proces en dat kun je niet blijvend noemen. Of als het plaatsvindt, die buitengewone staat van tijdloosheid en het geen herinnering is, is vervolgens de vraag: zal het voortduren? Begrijpt u? Laat het me even afmaken. Wacht even met uw vraag, meneer. Stel, u heeft een ervaring van iets - ik zal zelfs het woord 'ervaring' niet gebruiken - er doet zich een gebeurtenis voor van iets dat buiten het bereik van tijd is. Als het niet wordt opgeslagen als een herinnering blijft het nog buiten de tijd, maar zodra het wordt opgeslagen is er sprake van tijd. Dat is eenvoudig. Is vervolgens die gebeurtenis dan een voortdurende zaak? Of komt er een einde aan? Als het voortduurt, dan is er sprake van tijd. Alstublieft, ik ben hier zorgvuldig op ingegaan, want we gaan iets behandelen dat veel aandacht vereist, een grote sensitiviteit om het uit te zoeken. Wat ik vraag: is er iets blijvends? Het is aan u om antwoord te geven. Je wilt dat er iets blijvends is. Je hebt het verlangen naar iets blijvends - mijn permanente huis, mijn vaste naam, mijn lichaam, herinneringen, gehechtheid, we willen dat dat allemaal blijvend is. alle verzekeringen zijn gebaseerd op duurzaamheid, nietwaar? Dus - wacht even, meneer - we moeten er voor onszelf achter komen of er iets is dat blijvend is.
53:22 Q: The ultimate truth within oneself is timeless because it's in everybody. V: De ultieme waarheid in jezelf is tijdloos, want die heeft iedereen.
53:36 K: No, no, sir. Do look, please! You see, for myself, there is nothing permanent. I'm not imposing this onto you. Nothing permanent. Then what is death? You understand? If there is a continuity of the ‘me’, the ‘me’ putting its structure, put together by thought, thought being the word, the word being the name, the name being attached to the form. The name, the form of the body, the organism, and the whole structure of the psyche is put together by thought, obviously. Do you see that? Or do you say, ‘No, no, there is something much more spiritual behind that’? If there is something much more spiritual behind that, and if you say that exists, it is still part of thought. You understand? If you say that, behind this veil of time – which is a good expression – veil of time, there is something utterly timeless, then you have recognised it. Right? If you have recognised it, it's part of your memory, if it is memory it is a material process of thought. Either that something behind the veil is real, true, therefore unthinkable. Right? So, you don’t know. But when you assert there's something spiritual, a spiritual essence, you have already contaminated it, therefore, it's no longer spiritual. Grasp this once and you will see. This is an old trick among a great many Hindus that there is God within you, Brahman is within you, and all that you have to do is peel off, like onion skin. You understand? That is, you have established by thought God in you, or the Brahman in you, and then thought says, ‘I must get at it, therefore, let me operate’. K: Nee, nee, meneer. Kijk alstublieft! Weet u, voor mijzelf bestaat er niets blijvends. Ik leg u dit niet op. Niets blijvends. Vervolgens: wat is de dood? Begrijpt u? Als er continuïteit is van het 'ik', het 'ik' waarvan de structuur is samengesteld door het denken, het denken dat het woord is, het woord dat de naam is, die weer is verbonden met het uiterlijk. De naam, de vorm van het lichaam, het organisme, en de hele structuur van de psyche is samengesteld door het denken, natuurlijk. Begrijpt u dat? Of zegt u: 'Nee, nee, er zit nog iets achter wat veel spiritueler is?' Als er iets achter zit wat veel spiritueler is en u zegt dat dat bestaat, maakt dat nog steeds deel uit van het denken. Begrijpt u? Als u zegt dat achter deze sluier van tijd - wat een mooie uitdrukking is - sluier van tijd, er iets volkomen tijdloos bestaat, dan heeft u dat herkend, nietwaar? Als u dat heeft herkend maakt het deel uit van uw geheugen, als het een herinnering is, dan is het een materieel proces van het denken. Ofwel datgene achter de sluier is echt, waar, daarom ondenkbaar, nietwaar? Dus u weet het niet. Maar wanneer u aanneemt dat er iets spiritueels is, een spiritueel essentie, dan heeft u het al bezoedeld, zodoende is het niet langer spiritueel. Zodra je dit begrijpt zal je het zien. Het is een oude truc onder een groot aantal hindoes dat er zich een God in jou bevindt, Brahman is in jou en het enige dat je hoeft te doen is jezelf afpellen, als een ui. Begrijpt u? Dat wil zeggen dat je via het denken God in jezelf hebt gevestigd, of Brahman in jezelf, en dan zegt het denken: 'Ik moet daarbij zien te komen, laat me er daarom aan werken'.
57:13 So, if all thought is a material process, and whatever it has put together is still a material process, even though it says, there is a permanent ‘me’, it is still part of the structure of thought. Then, what is an ending, which is death? I wonder if you are following all this. Just listen to it, sir. Look at it, you don’t answer me. Look at it first, look, before you answer it. As most of us desire continuity and therefore are frightened of death, then what takes place when there is an ending called death? You understand? Dus als al het denken een materieel proces is, is wat het ook heeft samengesteld nog steeds een materieel proces, zelfs als het zegt: er is een blijvend 'ik', maakt dat nog steeds deel uit van de structuur van het denken. Vervolgens: wat is een einde, namelijk de dood? Ik vraag me af of u dit allemaal begrijpt. Luister er alleen maar naar, meneer. Kijk ernaar, geeft mij geen antwoord. Kijk er eerst naar, kijk voordat je antwoord geeft. Daar de meesten continuïteit verlangen en daarom bang zijn voor de dood, wat gebeurt er dan bij een einde dat we de dood noemen? Begrijpt u?
58:17 Q: All we can do is look at those things which are changing. And maybe the feeling of those things changing is what you call permanent. V: Het enige dat we kunnen doen is kijken naar de dingen die veranderen. Misschien is het gevoel bij die veranderingen wat je blijvend noemt.
58:30 K: Yes, sir. We said, sir, that everything is in movement, and I said when there is an ending – Look, let me put it very simply. I desire to continue, that’s my hope, that’s my longing – I don’t, but I'm just taking that as an example, as a human being, an ordinary human being, he says, ‘I must continue, I'm frightened of death’. But there is an ending. I die. I may not want to die. I may cry at death, I may fight against death, that is inevitable. So, I am saying, when there is the desire for continuity and there is an ending, then what takes place? You understand my question? Are you getting tired? K: Ja, meneer. Ik zei, meneer, dat alles in beweging is en ik zei: als er een einde komt - kijk, ik zal het eenvoudiger maken. Ik verlang ernaar om voort te bestaan, dat is mijn hoop, mijn verlangen - ik heb dat niet, maar ik neem dat als voorbeeld, iemand in het algemeen, een normaal mens. Hij zegt: 'Ik moet voortbestaan, ik ben bang voor de dood'. Maar er komt een einde, ik ga dood. Ik wil eigenlijk niet dood. Misschien huil ik wel als ik doodga, misschien verzet ik me tegen de dood, dat is onvermijdelijk. Dus ik zeg: als er verlangen naar continuïteit is en er komt een einde, wat gebeurt er dan? Begrijpt u mijn vraag? Wordt u moe?
59:49 Q: (inaudible) V: (Onhoorbaar)
1:00:00 K: There is the death of the organism, and death of the psyche. They are interrelated, psychosomatic, all that business. So, I am asking, a man who says, ‘I must continue, I want to continue, it’s my life, for God’s sake, help me' because my one desire is to continue. And I am asking, all right, my friend, what happens when that end comes, which is inevitable? Either that end through accident, through disease, through all kinds of endings ]– what happens? So, to find out what happens you must investigate if the psyche, the ‘me’, is a permanent thing, or impermanent thing. If it is impermanent then the ending – what happens? Please, don’t answer this, look at it, find out from your guts! This is tremendously important because man says, 'I must find immortality.' You understand? The ancient Egyptians found immortality in the tombs through a continuity of their daily life, eternally. If you have looked at the Egyptian tombs and read about them, that is their desire, that they must continue for the next thousand years, or million years because the Nile valley was protected – desert on both sides, and therefore that Nile valley gave them a sense of permanency, and that permanency translated as, continuous life. You can read about it, or if you're interested you can look into it. And the ancient Hindus said, the self, though it is impermanent, must continue till it reaches the perfect principle, the highest principle, which is Brahman. Or they said, there's God in you, and through various incarnations you will make that ego perfect till it reaches the highest principle. And the Christians have their own way of resurrection, all the rest of it. K: Je hebt de dood van het organisme en de dood van de psyche. Zij zijn onderling verbonden, psychosomatisch en zo. Dus mijn vraag is, een man die zegt: 'Ik moet blijven bestaan, ik wil blijven bestaan, het is mijn leven, help me in hemelsnaam, want mijn enige verlangen is om te blijven bestaan'. En ik vraag, goed vriend, wat gebeurt er wanneer dat einde komt, dat onvermijdelijke einde? Of dat nu komt door een ongeluk of door ziekte, door welke oorzaak dan ook - wat gebeurt er? Dus om uit te zoeken wat er gebeurt moet je onderzoeken of de psyche, het 'ik', een blijvende of geen blijvende zaak is. Als het niet blijvend is dan is het einde - wat gebeurt er? Alstublieft, geef geen antwoord, kijk ernaar, haal het uit je tenen! Dit is enorm belangrijk, want de mens zegt: 'Ik moet onsterfelijkheid vinden'. Begrijpt u? In graftombes zochten de oude Egyptenaren onsterflijkheid, een eeuwige voortzetting van hun dagelijkse leven. Als je kijkt naar de Egyptische graftombes en erover leest, dan is dat hun wens, dat zij moeten voortbestaan gedurende de komende duizend of miljoen jaar, want de Nijlvallei was beschermd - woestijn aan beide kanten, daarom gaf de Nijlvallei hun een gevoel van duurzaamheid, en zij vertaalden die duurzaamheid als voortdurend leven. Je kunt erover lezen of je erin verdiepen als het je interesseert. De oude hindoes zeiden: het zelf, hoewel het niet blijvend is, moet voorbestaan totdat het het volmaakte beginsel bereikt, het hoogste beginsel, wat Brahman is. Of ze zeiden: God bevindt zich in jou en door allerlei incarnaties zal je dat ego perfectioneren, totdat het het hoogste beginsel bereikt. En christenen hebben hun eigen idee over opstanding en zo.
1:03:24 Now, I want to find out, as a human being, though my desire is for continuity, I know there is inevitably death – inevitably, whether you like it or not, it is there. And I say to myself, what happens when there is an ending? Welnu, ik wil het als mens uitzoeken, hoewel ik verlang naar continuïteit, weet ik dat de dood onvermijdelijk is. Die komt onvermijdelijk, of je het nu leuk vindt of niet, die komt. En ik zeg tegen mezelf: wat gebeurt er als het einde komt?
1:03:54 Q: There must be a great shock between the desire to continue and the feeling of ending. V: Het moet een grote schok zijn tussen het verlangen om voort te bestaan en het gevoel van het einde.
1:04:08 K: Great shock. That’s not my question, please. K: Een grote schok. Dat is niet mijn vraag, meneer.
1:04:19 Q: (inaudible) V: (Onhoorbaar)
1:04:30 K: We will discuss sleep, sir, in a different way. Just a minute. You're not answering my question because you are not facing it, you're not looking at it, not putting your teeth into it to find out. K: We zullen het over slaap hebben, meneer, op een andere manier. Wacht even. U geeft geen antwoord op mijn vraag omdat u het niet onder ogen ziet, u kijkt er niet naar, u zet uw tanden er niet in om het uit te zoeken.
1:04:52 I want to continue, that is my hope, my desire, my longing. I have continued for eighty years with my family, with my furniture, with my books, with all the things which I've collected for eighty years and please give me another thousand years with the same things. But death comes along and says, ‘No, my friend, you are going to die’ What happens after that? You follow my question? I desire a continuity, human beings desire continuity and there is an ending. Continuity being all that human mind has collected: knowledge, things, ideas, attachments, all the things human beings have collected, property, things and ideas, beliefs, gods – all that, I want that to continue for the rest of eternity. But death comes and says, ‘End’. So, I'm asking, what is it that ends? Ik wil voortbestaan, dat is mijn hoop, mijn wens en verlangen. Ik heb het al tachtig jaar volgehouden met mijn familie, mijn huisraad, met mijn boeken, met alle dingen die ik gedurende tachtig jaar heb verzameld en geef me alstublieft nog duizend jaar erbij met dezelfde zaken. Maar de dood komt langs en zegt: 'Nee vriend, je gaat sterven'. Wat gebeurt er daarna? Begrijpt u mijn vraag? Ik verlang om voort te bestaan, mensen verlangen continuIteit en dan komt er een einde. Continuïteit in de zin van alles dat de menselijke geest heeft verzameld: kennis, dingen, ideeën, gehechtheid, alle zaken die mensen hebben verzameld, eigendom, dingen en ideeën, geloven, goden - dat alles wil ik laten voortbestaan tot in de eeuwigheid. Maar de dood komt en zegt: 'Einde'. Dus ik vraag: wat eindigt er precies?
1:06:18 Q: The desire. V: Het verlangen.
1:06:21 Q: Thought ends. V: Het denken eindigt.
1:06:26 K: Are you sure? Sir, be careful. Don’t just speculate. I really don’t like to discuss this, or go into it with many people because they're not serious. This demands great seriousness, not just verbalising all the time. I said, the desire comes into being through sensation and thought. Then thought, which is desire, has a name, as K, the form of K, and there is all the content of my consciousness, which is put together by thought – that, I want to continue. I want thought with all its content, with all the attachments, with all the pain, with all the suffering, with all the misery and confusion, that I want to continue. K: Weet u dat zeker? Voorzichtig meneer, raad er niet zomaar naar. Ik hou er niet zo van dit te bediscussiëren of te onderzoeken met velen omdat ze niet serieus zijn. Dit vereist grote ernst, meer dan alleen maar wat kletsen. Ik zei dat verlangen naar boven komt via het gevoel en het denken. Dan komt het denken, dat verlangen is, een naam heeft als K, de vorm van K, en daarin bevindt zich de hele inhoud van mijn bewustzijn, die is samengesteld door het denken - dat wil ik laten voorbestaan. Ik wil dat het denken met zijn hele inhoud, met alle gehechtheid, met alle pijn, met al het lijden, met alle ellende en verwarring, dat wil ik laten voortbestaan.
1:07:41 Q: So you start schools, you have your own teaching, and you make films of yourself and when you die, this will continue. V: Maar u richt scholen op. u heeft uw eigen leer en u maakt films van uzelf en als u sterft blijft dat voortbestaan.
1:08:11 Q: The attachments one has disappear when one's physical body dies. V: De gehechtheid die je hebt verdwijnt als je fysieke lichaam sterft.
1:08:18 K: When the physical body dies, the material process which is the brain structure, which is the thought process, dies. You understand? I wonder if you see this. Please, for God’s… That’s why I don’t want to! K: Als het fysieke lichaam sterft, sterft het materiële proces, wat de structuur van het brein is, wat het proces van het denken is. Begrijpt u? Ik vraag me af of u dit ziet. Alstublieft, in hemels... Daarom wil ik juist niet...
1:08:43 Q: The physical process stops, my brain dies. But the content of my consciousness is no different to the people who live around me. So, does that die? V: Het fysieke proces stopt, mijn brein sterft, maar de inhoud van mijn bewustzijn verschilt niet van de mensen om me heen. Dus gaat dat dan ook dood?
1:08:57 K: Sir, I am the world, and the world is me. That is a fact. Right? The world is me, not as an idea, not as a theory, but an actuality. If I put in a pin, there's pain. It's as real as that, that I am the world and the world is me. The ‘me’ is put together by thought. It is a material process. Thought is matter, a material process because it's the response of memory which is stored in the brain as knowledge and so when that brain dies, the material process dies. Right? Then what takes place? You understand my question? K: Meneer, ik ben de wereld en de wereld ben ik. Dat is een feit, nietwaar? De wereld ben ik, niet als een idee of een theorie, maar als een werkelijkheid. Als ik mezelf prik heb ik pijn. Zo echt is het, dat ik de wereld ben en de wereld mij is. Het 'mij' is samengesteld door het denken. Dat is een materieel proces. Het denken is materie, een materieel proces, want het is de weerslag van herinneringen, die als kennis in het brein zijn opgeslagen. Dus als het brein sterft, sterft het materiële proces. Nietwaar? Wat gebeurt er dan? Begrijpt u mijn vraag?
1:10:10 Q: Transformation. V: Transformatie.
1:10:14 K: Oh, my God! Madame, if I may point out without being rude, when you say the material process dies, have you died to that, now? Not when death comes. You understand, sir? I will show it to you. K: O, mijn God! Mevrouw, ik wil u erop wijzen zonder grof te willen zijn: als u zegt dat het materiële proces sterft, heeft u dat dan nu beëindigd? Niet als de dood komt. Begrijpt u, meneer? Ik zal het u laten zien.
1:10:44 I am the world, and the world is me. My consciousness is the consciousness of the world. The content of my consciousness is the content of the consciousness of the world. And that content is put together by thought – my furniture, my name, my family, my bank account, my belief, dogmas, all that is in that consciousness, which is the world’s consciousness. Unless you see that, you can’t go further into what we're enquiring. Then that consciousness, which is a material process, comes to an end, because the organism collapses through disease, accident and so on, so the brain decays and so the thought process comes to an end. Right? The thought process which has put together the ego, the ‘me’, has come to an end. Ah, you don’t accept that. So, I say, is it possible to die now to everything that thought has put together as consciousness, which is me, and me, the world. You understand my question? I wonder if you do. Ik ben de wereld en de wereld ben ik. Mijn bewustzijn is het bewustzijn van de wereld. De inhoud van mijn bewustzijn is de inhoud van het bewustzijn van de wereld. En die inhoud is samengesteld door het denken - mijn huisraad, mijn naam, mijn gezin, mijn bankrekening, mijn geloof, dogma's, dat alles bevindt zich in dat bewustzijn, wat het bewustzijn van de wereld is. Zolang je dat niet ziet, kun je je niet verder verdiepen in wat we onderzoeken. Vervolgens komt dat bewustzijn, wat een materieel proces is, tot een einde, want het organisme geeft het op door een ziekte of een ongeluk of zo, dus het brein raakt in verval en dus komt het denkproces tot een einde. Nietwaar? Het denkproces dat het ego heeft samengesteld, het 'ik', is tot een einde gekomen. Maar ja, dat accepteer je niet. Dus zeg ik: is het mogelijk om nu een einde te maken aan alles dat het denken heeft samengesteld in de vorm van bewustzijn, wat 'ik' ben en 'ik' als de wereld. Begrijpt u mijn vraag? Ik vraag het me af.
1:12:36 Q: (In Italian) V: (In het Italiaans)
1:12:42 K: We’re going to find out. He says, we can’t accept that because it means total annihilation. That we can’t accept. Why not, if that is truth? You see, that’s why: you want something permanent, you want something that will be endless, which is yourself, with all your misery, all that business. So, I say to myself – please listen – as I am the world and the world is me, my consciousness is the consciousness of the world, all that content of that consciousness which makes up consciousness is put together by thought – beliefs, dogmas, rituals, everything is put together by thought. Now, I say to myself, can all that die now, not fifty years later, now? Which means can that content empty itself, now? You understand my question? That is, death is now, not fifty years later. K: We gaan het uitzoeken. Hij zegt: we kunnen dat niet accepteren want het betekent totale vernietiging. Dat is wat we niet kunnen accepteren. Waarom niet, als dat de waarheid is? Ziet u, dat is de reden: u wilt iets blijvends, u wilt iets dat oneindig is, namelijk uzelf, met al uw ellende, al die zaken. Dus ik zeg - luister alstublieft - omdat ik de wereld ben en de wereld ben ik, en mijn bewustzijn het bewustzijn van de wereld is, is die hele inhoud van dat bewustzijn, waaruit het bewustzijn bestaat samengesteld door het denken - geloven, dogma's en rituelen, alles is samengesteld door het denken. Nu zeg ik tegen mezelf: kan dat alles sterven, niet over vijftig jaar, maar nu? Wat betekent: kan die inhoud zichzelf nu leegmaken? Begrijpt u mijn vraag? Dat wil zeggen: de dood is nu, niet over vijftig jaar.
1:14:14 Q: For most of us, the moment of physical death is the only moment when we really face death. (part inaudible) And you ask, is it possible to face it now? V: Voor de meesten is het moment van de fysieke dood het enige moment waarop we de dood onder ogen zien. (gedeeltelijk onhoorbaar) En u vraagt: is het mogelijk om dat nu onder ogen te zien?
1:14:37 K: Yes, I’m saying that, sir. Look. When you die your body withers away and your brain ends. And all the content of your consciousness cannot continue as it is because it is a thought process. So, I am asking myself, and you – I'm asking you, not myself – I'm asking you as a human being, seeing the reason of all this, the reason, the logic, and therefore going beyond logic, the truth of it, that is, you are the world and the world is you, and your consciousness is the consciousness of the world. I don’t know if you see that. And when you see that, have an insight into that, then the things that have been put together by thought, can all that come to an end, not fifty years later, but now? You understand the question? Have you understood my question? This is why… No, this is only… Please, this is dreadfully serious. K: Ja, dat zeg ik, meneer. Kijk. Als je sterft, vergaat je lichaam en je brein stopt ermee. En de hele inhoud van je bewustzijn kan niet zo voortbestaan, want het is een denkproces. Dus ik stel mezelf de vraag, en u ook - ik vraag het aan u, niet aan mezelf - ik vraag aan u als medemens, kijk naar de oorzaak van dit alles, de redelijkheid, de logica, en ga zodoende voorbij de logica, naar de waarheid ervan, dat wil zeggen dat jij de wereld bent en de wereld ben jij, en dat je bewustzijn het bewustzijn van de wereld is. Ik weet niet of je dat inziet. Maar als je dat inziet, er echt inzicht in hebt, kunnen dan alle zaken die door het denken zijn samengesteld tot een einde komen, niet over vijftig jaar, maar nu? Begrijpt u de vraag? Heeft u mijn vraag begrepen? Daarom... Nee, dit is echt... Alstublieft, dit is uiterst serieus.
1:16:13 Look, sir, part of my consciousness is, I believe, belief is part of my consciousness. Right through the world they believe in something. God, I believe in perfect state, I believe in my experience, I believe in God, I believe in Jesus, I believe in Buddha – I believe, which therefore is a common factor for man. That belief is put together by thought, which is a material process. Can you end that belief now, as you are going to do when you die? You follow my question? To end your belief in something completely, and see what takes place. Not say, I'm frightened to drop my belief because belief gives me tremendous security. So, you are seeking security in an illusion, therefore it's no security at all. So, can you die to that, now? Then only you can answer what comes next. But before you can answer what comes next, you must act. Words are not action, theories are not action, but when there is this perception that belief is one of the most common factors of human desire, which is, they find in belief great strength – I believe in God, that gives me tremendous strength. It may be an illusion, and it is, because it's put together by thought. So, can I die to that? Kijk, een deel van mijn bewustzijn is dat ik geloof, het geloof maakt deel uit van mijn bewustzijn. Over de hele wereld gelooft men wel ergens in, nietwaar? God, ik geloof in een volmaakte samenleving, in mijn ervaring, ik geloof in God, in Jezus, Boeddha - ik geloof, wat dus een gemeenschappelijke factor is bij mensen. Dat geloof is samengesteld door het denken, wat een materieel proces is. Kunt u een einde maken aan dat geloof, zoals u dat gaat doen als u doodgaat? Snapt u mijn vraag? Je geloof totaal opgeven en kijken wat er dan gebeurt. Zeg dus niet: ik ben bang om mijn geloof te verliezen, want het geloof geeft mij enorm veel zekerheid. Maar u zoekt zekerheid in een illusie, daarom is het helemaal geen zekerheid. Dus kunt u daaraan sterven, nu? Pas dan kunt u een antwoord vinden op wat daarna komt. Maar voordat u een antwoord vindt op wat hierna komt, moet u handelen. Woorden zijn geen daden, theorieën zijn geen daden. maar wanneer je dit inzicht hebt, dat het geloof een gemeenschappelijke factor is van het menselijk verlangen, want ze vinden grote kracht in het geloof - ik geloof in God, dat geeft me enorm veel kracht, het kan een illusie zijn, en dat is het ook, want het is samengesteld door het denken. Dus kunt u daaraan sterven?
1:18:30 Q: Is all belief put together by thought? V: Zijn alle geloven samengesteld door het denken?
1:18:37 K: I said that sir. I said that, sir. I said that. You see, that’s why you can’t… So, can you die to that belief – to belief, not to a particular belief, to belief? And as most people have ideals, it's one of the most extraordinary phenomenon in the world that wherever you go every human being has ideals – ideal something or the other, it doesn’t matter what it is, noble, ignoble, actual, illusion, and so on. Ideals are obviously put together by thought, it is a material process in opposite to what I am. So, can you die to that? K: Dat zei ik, meneer. Dat zei ik. Ziet u, daarom kunt u niet... Welnu, kunt u aan dat geloof sterven, niet een specifiek geloof, aan geloof? Maar omdat de meeste mensen idealen hebben, dat is een van de meest buitengewone fenomenen in de wereld, dat waar je ook komt iedereen idealen heeft - idealen over wat dan ook, edele, gemene, echte, illusoire, enzovoort. Vanzelfsprekend zijn idealen samengesteld door het denken, het is een materieel proces dat tegengesteld is aan wat ik ben. Dus kun je daaraan sterven?
1:19:42 Unless you die to that, you cannot possibly answer the next. And we want to find out the next before we die. That’s what we are clinging to, you understand? If that can be told, verbalised and then made common, you will all believe in that. It becomes vulgar – I'm using the word ‘vulgar’ in the ordinary sense, common – not insulting, derogatory. Then it becomes a belief and we are all happy. But to die not knowing – you understand? You don’t understand. Tenzij u daaraan sterft, kunt u onmogelijk een antwoord vinden op wat erna komt. En we willen erachter komen wat erna komt voordat we doodgaan. Dat is waar we aan vasthouden, begrijpt u? Als het onder woorden gebracht zou worden en het gewoon zou worden, zou u er allemaal in geloven. Dan wordt het ordinair - ik gebruik het woord 'ordinair' in de gewone betekenis, algemeen - niet beledigend of denigrerend. Dan wordt het een geloof en zijn we allemaal gelukkig. Maar te sterven zonder het te weten - begrijpt u? U begrijpt het niet.
1:20:37 So, we're only dealing with facts, not with theories, not with projected ideas, comforting or ennobling, but we are dealing with actual facts of daily life. Our daily life is made up of things put together by thought. Thought is a material process. We houden ons dus alleen bezig met feiten, niet met theorieën, niet met bedachte ideeën, of ze nu geruststellend of geestverheffend zijn, maar we hebben te maken met echte feiten van het dagelijks leven. Ons dagelijks leven bestaat uit zaken die door het denken zijn samengesteld. Het denken is een materieel proces.
1:21:08 Q: (Inaudible) V: (Onhoorbaar)
1:21:30 K: I know what you are talking, I understand sir. He is talking about ectoplasm, That's quite a different problem. You’re not… K: Ik weet waar u het over hebt, ik begrijpt het meneer. Hij heeft het over ectoplasma. Dat is een heel ander probleem, u bent niet...
1:21:43 Look sir, let me put it round the other way. A human being doesn’t end his sorrows, his miseries, his confusion. Then he's like the rest of the world. Right? He dies, but sorrow, confusion, misery as a vast field goes on. You understand this? This is a fact. Like a vast volume of water in a great river, there is this immense sorrow of man. God’s sake, you don’t see all this! There is such violence, hatred, jealousy. That's the vast stream. We human beings are part of that stream. Unless I die to that stream it will go on, the stream will go on, which is the world. You understand? So, the man who steps out of the stream, or the human being who steps out of the stream, shall know what is beyond, what is. But as long as you remain in that stream, one foot in and one foot out, playing, which most of us do, you'll never find out what is beyond death. Which means one must die to everything without hope. You understand all this? That is one of the most difficult things. I believe Dante in his Inferno said, ‘Lose all hope before you enter’ – it is not that kind of hope, we are not entering into Inferno. But a man who dies to everything will know what is eternal. You understand? Kijk meneer, laat me het op een ander manier vertellen. Een mens maakt geen einde aan zijn verdriet, zijn ellende en verwarring. Dan is hij als de rest van de wereld, nietwaar? Hij sterft, maar verdriet, verwarring en ellende gaan op grote schaal door. Begrijpt u dit? Dit is een feit. Zoals een grote hoeveelheid water in een grote rivier is er dit enorme verdriet van de mensheid. Mijn hemel, u begrijpt dit allemaal niet! Er is zoveel geweld, haat en jaloezie. Dat is de grote stroom. Wij mensen maken deel uit van die stroom. Tenzij u aan die stroom sterft, gaat het door, de stroom gaat verder, wat de wereld is. Begrijpt u? Dus de man die uit de stroom stapt, of de mens die uit de stroom stapt, zal weten wat daarbuiten ligt, 'wat is'. Maar zolang je in die stroom blijft, je ene been erin en je andere erbuiten, ermee spelend, wat de meesten doen, zal je er nooit achter komen wat er voorbij de dood ligt. Dat betekent dat je zonder hoop aan alles moet sterven. Begrijpt u dit allemaal? Dit is een van de moeilijkste zaken. Ik geloof dat Dante in zijn Inferno zei: 'Geef alle hoop op eer je binnentreedt' - het is niet dat soort hoop, we gaan niet naar binnen in het Inferno. Maar een man die sterft aan alles zal weten wat eeuwig is. Begrijpt u?

V: Sterven aan wat is gemaakt is levend worden voor wat niet is gemaakt.
1:24:25 Q: To die to the created is to come alive to the uncreated. K: Meneer, dat is alleen maar...
1:24:32 K: Sir, that is just a… That’s why I don’t want to discuss with you people. You go back into theories. Sir, you understand? Daarom wil ik er eigenlijk niet met jullie over praten, jullie vallen terug op theorieën. Meneer, begrijpt u?
1:24:50 Q: (In French) V: (In het Frans)

K: Ja, kijk meneer, alstublieft. Ik heb het begrepen.
1:25:31 K: Look, you see sir, please. I’ve understood. It is one of the most difficult things to talk or discuss or go into things with tremendous attention right to the end. Only very few people can do it. This is a subject that demands all your attention, not verbalisation, theories and all that but continuous attention. Few can do this, few want to do this. They can do it but they're too lazy, too uninterested. If you are really captivated, caught by this, wanting to find out, you will give complete attention, therefore no words but constant pushing, pushing, pushing, not knowing where you are going. And that is death. When you die, there's an ending to everything that you know. So, can you not die now to everything that you know? You follow? Then you will find out for yourself what is truth in which there is no illusion, no… Truth is nothing personal, it's not my truth or your truth, it is truth. Weet u, het is enorm moeilijk om te praten of te discussiëren of je met al je aandacht te verdiepen in zaken helemaal tot het einde. Er zijn maar weinigen die dat kunnen. Dit is een onderwerp dat al je aandacht vereist, zonder het gebruik van woorden en theorieën en zo, maar door het vasthouden van de aandacht. Weinigen kunnen dit, weinigen willen dit. Zij kunnen het, maar ze zijn te lui, ongeïnteresseerd. Als het je echt boeit en je het oppakt, het wilt uitzoeken, zal je je volledige aandacht geven, zodoende geen woorden, maar aldoor volhouden, zonder te weten waar je naar toe gaat. Dat is sterven. Als je doodgaat, komt er een einde aan alles dat je kent. Kun je dus nu sterven aan alles wat je weet? Begrijpt u? Dan zal je er voor jezelf achter komen wat de waarheid is waarin zich geen illusie bevindt, geen... De waarheid is niet persoonlijk, het is niet mijn of jouw waarheid, het is waarheid.