Krishnamurti Subtitles home


SA76D5 - Bestaat er denken zonder woorden?
Vijfde openbare discussie
Saanen, Zwitserland
1 augustus 1976



0:25 Dit is de laatste discussie of dialoog. maar vindt u het goed dat ik iets zeg voordat we vragen gaan stellen?
0:42 We hebben veel zaken besproken die in verband staan met ons persoonlijke leven, een leven dat we met de hele mensheid gemeenschappelijk hebben, met alle problemen, verwarring, ellende, conflicten, geweld en de vele dingen die we hebben besproken. En ik hoop dat het niet bij een woordelijke beschrijving blijft, maar dat elk van ons onder ogen ziet wat ons dagelijks leven feitelijk is en voor zichzelf uitzoekt of wat ik vertel rechtstreeks verband houdt met ons leven. Anders is het zo'n verspilling van uw energie, tijd en geld om met dit natte weer hierheen te komen, Ik zou willen voorstellen dat u deze teachings als één geheel ziet, niet dat u er uithaalt wat u bevalt en de rest verwerpt. Het is een totaalpakket, als ik dat moderne woord mag gebruiken. Als je stilstaat bij wat er in de wereld gebeurt, - politiek en al die afschuwelijke zaken die er gaande zijn - tenzij we als mens radicaal en fundamenteel veranderen, zullen we niet in staat zijn om de mensheid te helpen.
2:58 Het lijkt me heel belangrijk dat we niemand volgen, ons niet bij een groep aansluiten of bij een sekte horen, maar dat we begaan zijn met de hele mensheid, de wereldwijde problemen van het leven. Om dat te begrijpen, die enorme ingewikkelde problemen, moet je, zoals ik al zei, een licht voor jezelf zijn. Dat licht kan niet door middel van een ander worden gevonden, wat ze ook mogen beweren, hoe populair ze ook zijn, welk theater ze ook opvoeren ... je moet vrij zijn van elke vorm van gezag, angst enzovoort. Het is heel belangrijk dat de eerste stap ook de laatste stap is. Ik hoop dat je dat begrijpt. De eerste stap die je zet is echt de laatste stap.
4:20 Nu kunnen er vragen komen.
4:27 Vraagsteller: Is het mogelijk om op gewaarzijn in te gaan? Gewaarzijn zonder een systeem.
4:45 K: ... zonder een systeem? Kunnen we samen discussiëren of praten over de kwestie van gewaarzijn zonder een bepaald systeem of een beproefde methode te volgen? Ingaan op de kwestie van gewaarzijn.
5:12 V: Als je het probleem van hebzucht in zijn geheel begrijpt, of welk ander probleem ook, geeft dat een groot gevoel van opluchting. Hoe kunnen we energie vasthouden zonder er een methode van te maken? Hoe voorkom je dat een bepaalde ontdekking je verhindert om meer te ontdekken, zodat er werkelijk een radicale revolutie plaatsvindt?
5:38 K: Hoe kun je, als je iets ontdekt, daar geen herinnering van maken, geen kennis, waardoor je het in een routine verandert en je zo de energie van die eerste ontdekking kwijtraakt, hoe kun je die de hele tijd volhouden? Dat is de vraag.
6:00 V: Kunnen we bespreken wat er in de weg zit als je die eerste ontdekking doet, om die hier en nu te observeren. Wat verhindert dat?
6:11 K: Wat verhindert ons om het feit te zien en het achter ons te laten?
6:18 V: En leidt dat ook tot onverschilligheid, tot luiheid van het brein?
6:24 K: Ja, maakt dat deel uit van luiheid, sufheid en de last van tradities?
6:33 V: Geen deel ervan, heeft het dezelfde oorsprong? Dat we niet hier en nu observeren, heeft dat dezelfde oorsprong als onverschilligheid en luiheid?
6:43 K: Het onvermogen om te observeren, wat in feite nu gebeurt, is luiheid daarvan de oorzaak? Bedoelt u dat?
7:01 V: Nee.
7:09 V: (In het Frans)
7:31 K: Kunnen we het eenvoudiger maken? Ontbreekt het ons aan energie om rechtstreeks te kunnen observeren en op basis daarvan te handelen - is het gebrek aan energie, luiheid?
7:53 V: Kunnen we het hebben over liefde en meditatie?
7:56 K: Kunnen we het hebben over liefde enzovoort? En ...
8:16 V: (in het Frans)
8:53 K: Is het mogelijk om een techniek te gebruiken zonder door die techniek te worden geconditioneerd?
9:08 V: Moeten we alleen zijn om vrij te kunnen zijn? Kan er geen vrijheid bestaan in menselijke relaties?
9:28 K: Moet je alleen zijn om vrij te zijn, en wat is een relatie met een ander in die vrijheid? Kan er geen vrijheid zijn in een relatie? In die relatie?
9:51 V: Niet in die relatie, in menselijke relaties.
9:55 K: Kan er vrijheid zijn in menselijke relaties?
9:59 V: Kunt u het dan niet over een creatieve relatie hebben? Waardoor wordt een relatie creatief?
10:06 K: Waardoor wordt een relatie creatief?
10:16 V: U heeft vele jaren over gewaarzijn gesproken, is er een verband tussen taal en gewaarzijn?
10:26 K: Hoe verhoudt zich het woord 'gewaarzijn' tot het feitelijke gewaarzijn? Genoeg vragen.
10:36 V: (onhoorbaar)
10:51 K: Houdt het kort, meneer, anders kunnen ze niet ...
11:03 V: We zijn het erover eens dat er geen verdeeldheid is tussen tussen het bewuste en onderbewuste en geen verdeeldheid tussen het blijvende en het vergankelijke. Ik vrees dat bijna iedereen hier aanneemt wat u zegt. Ik ontken niet dat uw toespraken waardevol zijn, maar dit kan ik niet aannemen. U vergist zich als u zegt: 'Voor mij is alles vergankelijk'. Het is niet waar, meneer. We zijn allereerst blijvend als mens, dat is duidelijk. Ten tweede is God het doel van wat blijft. Er bestaat eeuwigheid omdat er iets blijvends is maar vergankelijkheid kan geen doel hebben.
12:11 U neemt aan dat herinneren een materieel proces is. Het is niet alleen een materieel proces. Als iemand een taal spreekt die hij nooit heeft geleerd, is dat een materiële herinnering? Zit het in de hersencellen?
12:34 K: In die ene vraag heeft u zoveel dingen aan de orde gesteld.
12:38 V: Nee, ik geef antwoord. Nu geef ik antwoord. Vier dagen geleden zei u: 'Ik kan die vraag niet beantwoorden, ik ken niet genoeg kinderen.' Ik zeg dat er geen verdeling is in het bewuste en het onderbewuste als je het bewustzijn in zijn geheel kunt zien, dan kunt u de vraag beantwoorden. Als u wilt, zal ik die vraag beantwoorden.
13:03 K: Ik denk dat we elkaar verkeerd begrijpen. Het spijt me. Gaat u zitten. Ik zal die moeten beantwoorden.
13:12 Welke vraag zullen we bespreken? Er waren verschillende vragen: wilt u over liefde praten, er dieper op ingaan, waaruit bestaat de energie die voortdurend doorgaat met ontdekken, die constant in beweging is? En u vroeg wat observeren en handelen verhindert. En moet je alleen zijn om vrij te kunnen zijn, kan er in een relatie vrijheid bestaan? Waar zullen we het over hebben?
14:22 V: Liefde en compassie.
14:27 K: Liefde en compassie.
14:34 V: De gevaren en mogelijkheden van de taal.
14:37 K: Ja, het gevaar van woorden, van gehechtheid aan woorden, dat je niet de werkelijkheid ziet achter de woorden.
14:52 V: Aan de andere kant hebben we door uw woorden de mogelijkheid om tot gewaarzijn te komen.
15:01 K: Door woorden kun je tot gewaarzijn komen. Er was nog een vraag: wilt u uitgebreider ingaan op wat het betekent om gewaar te zijn zonder een techniek. Welke vraag zullen we bespreken?
15:21 V: Begin met de woorden en daarna gewaarzijn.
15:27 K: Zullen we ingaan op de vraag van woorden en gewaarzijn, en alle andere vragen die zijn gesteld meenemen?
15:44 Wat is de functie van woorden? Woorden, als we Engels of Frans of Italiaans kennen, gebruiken we woorden om te communiceren, om te verwijzen. Als we 'deur' zeggen bedoelen we een bepaalde deur, we verwijzen ernaar. Woorden zorgen dat de geest iets aanneemt en een gevangenis om zich heen bouwt. Dat wil zeggen dat we gevangenen zijn van woorden, nietwaar? Bepaalde woorden bevallen je niet en andere juist wel. Woorden kunnen veroordelend of behulpzaam zijn. Wat is dus de functie van een reeks woorden of een zin? Kennelijk om met elkaar te communiceren. Dat is eenvoudig genoeg.
17:25 Bestaat er een gedachte zonder woorden? Als er geen woorden zijn, zijn er dan gedachten? Of helpen de woorden je om te denken? Begrijpt u? Houdt denken verband met woorden? Als er geen woorden waren, zou er dan denken zijn? Is er denken zonder woorden - waarbij het woord een symbool is, een beeld, een plaatje, dat allemaal. Maakt denken dus deel uit van de structuur van woorden? Ik wil u iets vertellen. Kan ik dat zonder woorden overbrengen? Het kan zonder woorden als we beiden op hetzelfde niveau zitten, met dezelfde intensiteit, dezelfde interesse, dan is er wederzijds begrip zonder woorden. We begrijpen het onmiddellijk door een gebaar, niet door woorden.
19:14 Een deel van het denken bestaat uit het verwoorden om over te brengen wat je denkt. Ik denk over iets na en wil dat aan jou meedelen. Of we kunnen beiden telepathisch communiceren, wat gevaarlijk en misleidend is als we niet op hetzelfde niveau zitten, met dezelfde interesse en dezelfde energie. Er is dus communicatie zonder woorden, met een gebaar of een blik, en communicatie met woorden. Maar het denken omvat beide mogelijkheden. Ik denk iets dat ik misschien niet onder woorden breng, maar ik maak een gebaar en daarmee breng ik een heleboel over, of ik kijk op een bepaalde manier. Dus woorden worden alleen voor de communicatie belangrijk. Als we beiden de betekenis van de woorden begrijpen, is communiceren vrij gemakkelijk. Maar als ik Russisch spreek en u verstaat geen Russisch, kunnen we niet communiceren.
21:00 Om vandaaruit verder te gaan. Bij het verwoorden komt dus denken kijken. Dat wil zeggen, is denken, het hele denkproces, zijn woorden nodig - simpel gezegd - zijn woorden nodig om te denken? Begrijpt u mijn vraag? Of bestaat er een denken zonder woorden? Wordt dit allemaal te intellectueel?
21:47 Dan moeten we er verder op ingaan. Met andere woorden, is er denken zonder beelden, symbolen, woorden? Als er geen symbolen, woorden of beelden zijn, wat is dan denken? Misschien is er geen denken of een andere vorm van denken. We gaan er niet op in omdat het ons op een heel ander terrein brengt.
22:27 Hoe verhoudt het woord zich tot het feit? Het feitelijke woord 'tent' is niet de tent. Het woord is niet het ding. Dat is eenvoudig, iedereen ... Maar het woord is voor ons het ding. We vereenzelvigen het woord met het ding, we scheiden ze niet van elkaar. Dat hoort bij gewaarzijn. Snapt u het? Om het woord te scheiden van het ding. De 'tent' is niet de echte tent - het woord. Het woord 'tent' is niet het feit. Maar voor de meesten van ons, als we het woord 'tent' gebruiken, gaat de verbeelding al ... je ziet de tent, dus er is geen scheiding. Het hoort bij gewaarzijn dat je het woord losmaakt van het ding. Is dat duidelijk? Dat maakt een enorm verschil - ik laat je het zo zien, wacht even.
24:09 Het woord 'angst' verschilt van het feit. Nietwaar? Het gevoel. We moeten dus uitzoeken of het woord de angst veroorzaakt. of staat het gevoel van angst los van het woord. Dat maakt deel uit van gewaarzijn, dat je het woord losmaakt van het feit. Als het woord verschilt van de angst - het woord 'angst' verschilt van het feit - wat is het feit dan zonder het woord? Dat hoort bij gewaarzijn. Kunt u dit volgen? Is het te ingewikkeld?
25:06 Ik zal erop ingaan, het herhalen. Is het woord 'angst' de feitelijke angst en bestaat het feit zonder het woord? Als het zonder het woord bestaat, is het dan angst? Dat hoort bij gewaarzijn. Begrijpt u? Dus als het losstaat van het woord, wat is het dat we 'angst' noemen? Als dat gevoel losstaat van het woord, wat is het dan? Gewoon een gewaarwording, nietwaar? Er is niets mis met een gewaarwording! Ik vraag me af of je begrijpt ... Dat maakt allemaal deel uit van gewaarzijn, dat je het woord losmaakt van het feitelijke. Dat je dat de hele tijd doet. Het woord 'vrouw' is niet de feitelijke vrouw, maar het woord wordt meteen vereenzelvigd met het feit. Als je het woord van het feit losmaakt, vindt er een heel ander proces van observatie plaats, van gewaarzijn, Zijn we ergens uitgekomen?
26:54 Dus het woord 'gewaarzijn' is niet het feit. En is er een techniek nodig om gewaar te zijn? Dat was een van de vragen. Blijkbaar niet. Want als je gewaarzijn oefent, is het alleen een mechanisch proces van er woorden aan geven, maar je maakt het woord niet los van het feit. Je kunt het nu doen terwijl je daar zit, nietwaar?
27:39 De hele betekenis van gewaarzijn - of een deel daarvan - is om het woord los te maken van het ding. Want het woord 'meneer Smith' is meneer Smith niet. Als je naar hem kijkt zonder die naam is hij heel iemand anders. Dit is dus een reusachtig proces van gewaarzijn, waarvoor geen oefening of techniek nodig is. Ik kan onmiddellijk de waarheid ervan inzien.
28:36 Is er een keuze in gewaarzijn? Begrijpt u? De spreker is zich bewust van alle mensen die daar zitten, met allerlei kleuren overhemden, bloezes, of wat dan ook. Waarnemen of gewaar zijn zonder keuze, de kleuren zien zonder te zeggen: 'Dat is mooi', 'Dat is niet mooi.' 'Dit is goed', Dat is ...' Gewoon waarnemen.
29:19 Gewaarzijn houdt in dat het woord losstaat van het feit, waarin geen enkele keuze wordt gemaakt. En dat gewaarzijn is geen concentratie. Concentratie betekent uitsluiting, dat je je verlangens op iets speciaals richt, concentreren, richten van je waarneming op iets speciaals, waarbij je andere zaken uitsluit. Nietwaar? Concentratie betekent dat je een muur om jezelf heen optrekt, om de rest buiten te sluiten en je te concentreren. Hoe verhoudt gewaarzijn zich tot concentratie en aandacht? Volgt u het nog? We gaan nu verder over aandacht.
30:38 Als er gewaarzijn is, is er dan concentratie? Dat is mijn vraag. We zeiden dat concentratie het toespitsen is van je wens, je verlangen - ik wil 'aandacht' niet gebruiken - op iets speciaals en op die manier alles uitsluiten dat de concentratie verstoort. Nietwaar? Gewaarzijn is geen concentratie. Is aandacht concentratie? Dat is het niet. Als er aandacht is, is er geen centrum dat die aandacht geeft. Terwijl er bij concentratie een centrum is en daarom uitsluiting. We hebben er genoeg over gezegd.
31:49 Gewaarzijn betekent dat het woord losstaat van het feit. En in dat gewaarzijn is geen keuze, alleen waarneming. Je kunt dit in het dagelijks leven zien, als je goed kijkt, als je in iets geïnteresseerd bent, neem je heel goed waar zonder woorden. Dat is aandacht. Aandacht betekent geen centrum, dus geen begrenzing, en daarom is aandacht enorm weids.
32:28 De andere vraag luidt - wat was het? - of vrijheid impliceert dat je alleen bent. Dat was de vraag die hij stelde. Het woord 'alleen' betekent al-een. Volgens het woordenboek betekent het al-in-een, al-een. Hoe kan er vrijheid zijn als er sprake is van egocentrische activiteit, die het alleen zijn belemmert? Als ik onophoudelijk bezig ben met mezelf, mijn problemen, mijn zorgen, mijn vrouw, mijn keuken, bezorgd, bezorgd, bezorgd, bezig met al die dingen, in beslag genomen. Als de geest door veel zaken in beslag wordt genomen, dus egocentrisch is, is alleen zijn onmogelijk, nietwaar? Vrijheid betekent een geest die niet in beslag wordt genomen. Een geest die door wat dan ook in beslag wordt genomen, God, zorgen, geld, seks, genot, en de meesten van ons worden wel door iets in beslag genomen. Zolang dat zo is, kan er natuurlijk geen vrijheid zijn.
34:41 En als die vrijheid er wel is, wordt er gevraagd, hoe ziet je relatie er dan uit? Wat is in die vrijheid een relatie - als je zo'n vrijheid hebt? Zorg eerst dat je die vrijheid hebt en zoek het dan uit. Maar zonder dat we die vrijheid hebben vragen we wat een relatie is. Ik wil het niet wegwuiven, maar het is een feit dat onze geest in beslag wordt genomen door geklets, ijdelheid, arrogantie, allerlei zaken, zelfmedelijden enzovoort. Kan die geest daar vrij van zijn? En als hij vrij is, is hij toch alleen? Hij verschilt totaal van iemand wiens geest in beslag wordt genomen. Ik vraag me af of u dat ziet.
36:01 Dus als een mens vrij is van al die beslommeringen, wat is dan zijn relatie? Kan hij dat uitzoeken? Om dat uit te zoeken moet hij zichzelf verlossen van de hele inhoud waarmee hij zich bezighoudt, de inhoud van zijn bewustzijn, en dat is vrijheid. Wat gebeurt er dan? Jij bent vrij maar een ander niet. Jij bent misschien vrij van alle zorgen en beslommeringen en de ander is dat niet, dus wat is jullie relatie? Wat is de verantwoordelijkheid van degene die vrij is en de ander die dat niet is?
37:25 U wilde over liefde praten. Welke plaats heeft vrijheid - dus iemand die niet wordt beziggehouden of belast is met vele beslommeringen, problemen en dergelijke - wat is zijn relatie met een ander die niet vrij is? Is er in die relatie sprake van liefde? Of is er alleen dan liefde? Wat bedoelen we nu met het woord 'liefde'? Pas op! Maak het woord los van het ding. Wat is dat ding als je het losmaakt van het woord, het gevoel? Je houdt van elkaar, waar houd je dan van? Jullie houden toch van elkaar? Van je vrouw, je man, je vriendin of je vriend, of hoe je het ook noemt, houd je. Wat betekent het voor je als je dat woord gebruikt? Heeft liefde een beweegreden? Schud nou geen nee, Voor ons is dat wel zo. Want je geeft elkaar seks of steun, of je maakt zijn eten klaar, je bent afhankelijk van hem, bezit hem, commandeert hem in het rond, of je doet hetzelfde met haar, bezit, gehechtheid, dat zit allemaal opgesloten in dat woord. Jaloezie, boosheid, haat, een gevoel van bezorgdheid, angst, omdat je die persoon kwijt kunt raken. Dat komt er allemaal bij kijken en dat noemen we 'liefde'. We zijn niet cynisch, we kijken alleen naar de feiten.
40:30 V: Is er een moment dat er iets anders is, zoals algehele aandacht? Het vervalt ...
40:37 K: Dat komt nog, meneer. We komen erop terug.
40:47 Moet je, om te ontdekken wat liefde betekent, niet vrij van dat alles zijn? Vrij van gehechtheid, laten we dat nu bespreken. Als je gehecht bent, waar ben je dan aan gehecht? Stel dat je bent gehecht aan een tafel, wat houdt dat in? Plezier, het gevoel van bezit en het nut ervan, het gevoel dat het een prachtige tafel is en dat je hem altijd wilt houden. Dus als iemand aan een ander is gehecht, wat speelt er dan? Iemand is aan jou gehecht. Welk gevoel heeft die ander die aan jou is gehecht? In die gehechtheid zit de trots van het bezitten, een gevoel van overheersing, de angst om die persoon te verliezen, dus jaloezie en daardoor nog meer gehechtheid, bezitsdrang. Jaloezie en bezorgdheid, dat komt allemaal tevoorschijn. Als er geen gehechtheid is, betekent dat dan dat er geen liefde en verantwoordelijkheid is? Begrijpt u mijn vraag? Voor de meesten van ons betekent liefde dit vreselijke conflict tussen mensen en dus wordt een relatie een voortdurende bron van angst. Dit weet u toch? En dat noemen we 'liefde'. Om te ontsnappen aan die spanning van wat we liefde noemen, maken we gebruik van allerlei soorten amusement, het amusement van de televisie, het - neem me niet kwalijk - religieuze amusement. Fantastisch. We maken ruzie en gaan daarna naar de kerk of de tempel, komen terug en beginnen opnieuw. Dat gaat de hele tijd zo door.
44:18 Kunt u hier als man of vrouw vrij van zijn? Of is dat onmogelijk? Als het onmogelijk is, leeft u voortdurend in een angstige toestand, en daar komen allerlei neurotische gedragingen, overtuigingen en handelingen uit voort. Is het nu mogelijk om vrij te zijn van gehechtheid, wat een heleboel inhoudt, begrijpt u? Kan een mens vrij zijn van gehechtheid en toch verantwoordelijk zijn?
45:19 Vrij van gehechtheid is niet het tegenovergestelde, onthechting. Het is heel belangrijk om dat te begrijpen. Als we gehecht zijn, kennen we de pijn van gehechtheid, de angst, en we zeggen: 'In godsnaam, ik moet mezelf losmaken van al die verschrikkingen.' Dus begint er de strijd om onthecht te raken, het conflict. Maar als je het feit en het woord observeert, gewaar bent, het woord 'gehechtheid' en vrij zijn van dat woord, wat het gevoel is, dan observeer je dat gevoel zonder enig oordeel. Dan zul je zien dat uit die algehele observatie een heel andere beweging plaatsvindt, die noch gehechtheid noch ongehechtheid is. Doet u dat terwijl we aan het praten zijn of luistert u gewoon naar een heleboel woorden? U weet dat u gehecht bent, aan een huis, het een of ander, een geloof, een vooroordeel, een conclusie, een persoon, een ideaal, enorm gehecht. Gehechtheid geeft grote zekerheid, wat een illusie is! Het is een illusie om aan iets gehecht te zijn, want het kan weggaan, het is misschien niet ... Waar je dus aan bent gehecht is het beeld dat je erover hebt gevormd. Ik vraag me af of u dat begrijpt.
47:40 Kun je dus vrij zijn van die gehechtheid, zodat er verantwoordelijkheid is die niet voortvloeit uit plichtsgevoel? Wat is liefde als er geen gehechtheid is? Begrijpt u mijn vraag? Kijk, als je gehecht bent aan je nationaliteit, koester je het isolement van nationaliteit, wat een verkapte vorm van stamgevoel is, dan ben je daaraan gehecht. Wat is het effect daarvan? Het zorgt voor verbrokkeling, nietwaar? Ik vraag me af of u dit ziet. Ik ben als hindoe enorm gehecht aan mijn nationaliteit en jij bent gehecht aan Duitsland, Frankrijk, Italië of Engeland. We zijn van elkaar gescheiden. En de oorlogen met alle verwikkelingen gaan door. Als er nu geen gehechtheid is en je bent niet gehecht, wat gebeurt er dan? Is dat liefde? Ik vraag me af of u dat snapt. Begrijpen we elkaar een beetje?
49:24 Gehechtheid zorgt voor afscheiding, nietwaar? Ik ben gehecht aan mijn geloof en jij aan jouw geloof, dus is er afscheiding. Zie alleen maar wat de gevolgen zijn, wat het inhoudt, waar we nu niet op in zullen gaan, het is te veel. Dus waar gehechtheid is, is afscheiding en daardoor conflict. Als er conflicten zijn, kan er onmogelijk liefde zijn. En wat is de relatie van een man met een vrouw, of met wie dan ook, wat is zijn relatie met een ander als er vrijheid is? Vrijheid van gehechtheid, met alles wat daarbij komt kijken. Is dat het begin - ik gebruik even het woord 'begin', pint u zich er niet op vast - is dat het begin van compassie? Begrijpt u? Als er geen nationaliteit is en geen gehechtheid aan welk geloof dan ook, aan een conclusie, een ideaal, dan is diegene een vrij mens. En zijn relatie met een ander komt voort uit vrijheid, uit liefde, uit compassie. Ik vraag me af of u dit begrijpt.
51:24 Wat komt er nu? Ziet u, dit maakt allemaal deel uit van gewaarzijn. Moet je nu analyseren, zoals we hebben gedaan, wat gehechtheid betekent, wat er allemaal aan vastzit, enzovoort? Of kun je het geheel in een oogopslag zien en daarna analyseren? Niet andersom. Ik vraag me af of u dit ziet. Deduceren, induceren, begrijpt u? We zijn gewend te analyseren. We hebben geleerd om zaken te analyseren en dus besteden we daar veel tijd aan. Ik stel iets heel anders voor, namelijk observeren het geheel zien en daarna analyseren. Dan wordt het heel simpel. Maar als we door analyse bij het geheel willen komen, kunnen we het mis hebben - meestal doen we het zo. Maar als je het geheel van iets ziet, dus zonder een bepaalde richting, wat we gisteren hebben besproken, wordt analyse belangrijk of onbelangrijk, je kunt het analyseren of niet.
53:04 Ik zou graag op iets anders ingaan. Is er iets heiligs in het leven dat hiervan deel uitmaakt? Is er iets heiligs in je leven? Heilig. Maak het woord, het beeld, het symbool hiervan los, want dat is gevaarlijk, en als je dat doet, vraag jezelf af: 'Is er werkelijk iets heiligs in mijn leven?' In je leven. Of is alles zo oppervlakkig, is alles zo samengesteld door het denken? Het denken is niet heilig, nietwaar? Denkt u dat het denken heilig is en dat alles wat het denken heeft gemaakt, heilig is? En toch zijn we op die manier geconditioneerd. Als hindoes, boeddhisten, christenen zijn we geconditioneerd om te vereren, adoreren, te aanbidden wat door het denken in elkaar is gezet, En dat noemen we 'heilig'. Ik vraag me af of we contact hebben.
55:12 Dus je moet dit uitzoeken, want als je niet uitzoekt of er iets werkelijk heilig is dat niet door het denken is gemaakt, wordt het leven steeds oppervlakkiger, steeds mechanischer en volkomen zinloos aan het eind van je leven. Ik vraag me af of je dit beseft. We zijn zo gehecht aan denken en het denkproces, en we vereren de dingen die het denken heeft samengesteld. Het denken, of dat nu door de geest is gemaakt als beeld, als symbool of met de hand als beeld of symbool. Het beeld dat met de hand of door de geest is gemaakt, is het denkproces. En het denken is herinnering, ervaring, kennis, dus het verleden. Het verleden wordt de traditie en de traditie wordt iets heel heiligs. Vereren we dus de traditie, of is er iets wat niets te maken heeft met denken en tradities, met rituelen en het hele theater eromheen? Dat moet je dus uitzoeken. Hoe zoek je dat uit? Niet de methode - sorry als ik het woord 'hoe' gebruik, bedoel ik daar geen methode mee. Laat ik een ander woord gebruiken. Is er iets heiligs in het leven? Een groot deel van de mensheid zegt: 'Er is helemaal niets. Je bent het product van je omgeving. Verander de omgeving en dan zul het nooit meer hebben over iets wat heilig is. Dan zul je een mechanisch, gelukkig individu zijn.' U kent dat blok wel, de communistische wereld, de wereld van de dictatuur en wat daarbij hoort. We vragen dus of je dit heel serieus meent, en je moet dit echt diep en serieus menen, anders hoor je bij degenen die zeggen: 'Er is alleen maar materie', materie in de vorm van het denkproces, en dat is materialisme, in de letterlijke betekenis van het woord. Een ander noemt zichzelf religieus, wat eigenlijk ook materieel is - ik vraag me af of u dat ziet - want ook dat is gebaseerd op het denken. Dus als je bij geen van beide hoort, moet je het uitzoeken. Je stelt niets vast, maar begint het te onderzoeken.
59:15 Wat betekent het om dit bij jezelf te onderzoeken, om uit te zoeken of er in je leven iets is dat heel heilig is - in het leven, niet in je leven, in leven. Is er iets wat schitterend is, subliem, heilig, of is er helemaal niets?
59:49 Bent u hierin geïnteresseerd? Want we worden steeds materialistischer. Misschien ga je naar een kerk, tempel of moskee, maar het is allemaal een product van het denken dat door heel slim, listig denken in elkaar is gezet. Omdat het denken zekerheid wil en daarom vindt het zekerheid in wat hij zelf heeft gecreëerd. En daarvan zegt hij dat het heilig is, de goden, u weet wel, dat hele gedoe. Kun je vrij zijn van het denkproces en opzijzetten wat het als heilig heeft gecreëerd, maar ook niet zeggen dat alles alleen maar materialistisch is. Volgt u dat? Als je in die positie verkeert, je hoort niet bij het ene noch bij het andere, wat moet de geest dan doen om het uit te zoeken? Begrijpt u mijn vraag? Als je heel serieus bent - en dit vereist dat je heel serieus bent, anders speel je ermee, wordt het een spel, leidt het tot een illusie - wat gebeurt er dan? Zal ik daar op ingaan? Doe in godsnaam mee, anders wordt dit het zoveelste warrige verhaal of sentimentele onzin.
1:02:10 Het is nodig om een heel stille geest te hebben, nietwaar? Want je kunt alleen in vrijheid ergens achter komen. Nietwaar? Er moet vrijheid zijn om te kunnen kijken. Maar als je zegt: 'Ik houd van mijn geloof' en je daarbij blijft, ben je niet vrij. Of als je zegt: 'Alles is materialistisch' wat een beweging van het denken is, ben je ook niet vrij. Er moet dus vrijheid zijn van wat de cultuur je oplegt, van persoonlijke verlangens, persoonlijke hoop en dan observeer je. En je kunt alleen observeren als de geest volkomen stil is, als de geest niet stil is, vindt er beweging plaats. Beweging is tijd, denken. Het is dus absoluut noodzakelijk om vrij te zijn als je wilt observeren, vrij van vooroordelen, verlangens, angsten, alles waarover we eindeloos hebben gesproken in deze zeven toespraken en vier discussies. Kan er geen enkele beweging in de geest zijn? Begrijpt u mijn vraag? Want waar beweging is, is er vervorming. Dus kan de geest volledig stil zijn? Dat vinden we vreselijk moeilijk, omdat het denken er meteen bij komt. Dus we zeggen: 'Ik moet het denken beheersen.' De beheerser is wat wordt beheerst - dat hebben we behandeld, ik ga daar niet op in. Als je dat ziet, dat de denker de gedachte is, de beheerser is wat wordt beheerst en de waarnemer het waargenomene is, is er geen beweging. Begrijpt u? Ik vraag me af of u dit ziet. Als je beseft dat boosheid deel uitmaakt van de waarnemer die zegt: 'Ik ben boos', zijn boosheid en waarnemer dezelfde. Dat is duidelijk, dat is simpel, Op dezelfde manier is de denker die denken wil beheersen nog steeds denken. Als je dat beseft houdt de beweging van het denken op. Ik vraag me af of u dat ziet.
1:05:46 Als er dus geen enkele beweging is in de geest, is de geest op een natuurlijke manier stil, zonder inspanning, dwang, wilskracht, zonder dat alles is hij natuurlijk stil. Geen gecultiveerde stilte, want dan is ze mechanisch, en dat is geen stilte, dat is de illusie van stilte. Dus er is vrijheid - vrijheid houdt alles in waarover we het hebben gehad - en in die vrijheid is er stilte, wat betekent dat er geen beweging is. Dan kun je waarnemen, dan is er alleen waarneming, niet de waarnemer die waarneemt. Snapt u dat? Er is dus alleen waarneming vanuit totale stilte, de volledige stilte van de geest. Dan kun je op onderzoek uitgaan. Wat gebeurt er dan? Begrijpt u? Ik kan er verder op ingaan, maar u niet. Dan wordt het een theorie, begrijpt u? Dan wordt het iets waarvan u zegt: 'Dat wil ik ter discussie stellen'. We kunnen discussiëren, aantonen dat ik goed of fout zit. Maar als je zo ver bent gekomen, namelijk vrij van je conditionering, dus geen beweging maar volledige stilte, rust, wat is dat? Dan is er de werking van intelligentie, nietwaar? Ik vraag me af of u dat begrijpt. Ik zal het u laten zien.
1:08:06 We zeiden dat gehechtheid veel pijn inhoudt, bezorgdheid, angst en daardoor een versterking van bezitsdrang. Dat te zien maakt deel uit van intelligentie, nietwaar? Is dat duidelijk? Zien wat gehechtheid inhoudt met alles wat eraan vastzit, daar inzicht in hebben is intelligentie, niet de sluwe intelligentie van het denken, daar heb ik het niet over. De intelligentie die zegt: 'Dat is echt waar!' Die intelligentie is nu werkzaam. Begrijpt u waar ik het over heb? Ik vraag me af of u volgt wat ik zeg.
1:09:09 V: Ik vrees dat dit theoretisch begint te worden.
1:09:13 K: Theoretisch, ik weet het. Maar nee. Als u het ziet, als u gehechtheid ziet, alles wat er erbij komt kijken, en het gevaar van gehechtheid ziet, is die waarneming intelligentie. Wacht even! Dat is alles.
1:09:39 V: Dat maakt de geest niet stil.
1:09:41 K: Ik ga het verband laten zien. U zult het straks begrijpen.
1:09:48 V: Een stille geest komt doordat de waarnemer het waargenomene is. Wat verhindert dat? Te leven met het feit dat de waarnemer het waargenomene is?
1:10:05 K: Waarom besef je niet dat de waarnemer het waargenomene is? Waarom besef je dat niet? Het hoort bij onze traditie dat de waarnemer verschilt van het waargenomene. het hoort bij onze traditie, onze opvoeding, onze hele sociale, religieuze structuur, dat de waarnemer volkomen verschilt van het waargenomene. Maar kunt u zien dat de waarnemer het waargenomene is? Beseft u het? Niet alleen nu omdat ik u nu in de hoek drijf, maar beseft u het werkelijk, dat er geen denker is zonder gedachte. De denker is dus de gedachte. Is dat heel moeilijk om te zien
1:11:24 V: (in Italiaans)
1:11:28 K: Voor ons is het heel moeilijk om dat te zien.
1:11:36 V: Heeft u het over jezelf waarnemen?
1:11:43 K: Nee, dat hebben we al gehad. Hij stelde de volgende vraag: beseffen we echt dat de waarnemer het waargenomene is of aanvaard je het als een idee? Dan wordt het idee belangrijk en vraag je je af hoe dat idee moet worden uitgevoerd. Dan zijn we op de verkeerde weg. Probeer dit maar gewoon eens, luister naar wat er wordt gezegd, luister! Vertaal het niet, weerleg het niet, spreek het niet tegen, maar luister. Ik kan me vergissen, maar luister. De spreker zegt dat de waarnemer het verleden is en het waargenomene het heden. De waarnemer ontmoet het heden met de ogen en het begrip van het verleden, dus hij ontmoet het heden niet. Dat is eenvoudig genoeg, nietwaar?
1:13:09 V: Het hoeft niet perse het verleden te zijn.
1:13:12 K: Alstublieft, het is geen kwestie van ... Ik probeer iets uit te leggen. Luister alstublieft. We zeiden dat de waarnemer het verleden is, en ons leven is daarop gebaseerd, want we hebben herinneringen, al onze kennis, al onze ervaring ligt opgeslagen in de vorm van het verleden. Die achtergrond, die conditionering komt in aanraking met het heden en vertaalt dat in termen van het verleden. De waarnemer houdt dus de afscheiding in stand. Maar als er geen waarnemer is, is er alleen het heden. Nietwaar? Dat is duidelijk. Dus de denker denkt dat hij losstaat van het denken. Maar is er een denker zonder denken? De denker is dus het het denken. Dat is simpel. Beseft u dat ook?
1:14:46 V: Als ik niet degene ben die denkt, wie ben ik dan?
1:14:50 U bent het denken. U bent gedachten. U bent denken omdat u het uiterlijk bent, de naam en alles wat psychologisch door het denken is geconstrueerd - mijn geloof, mijn angst, mijn pijn, de hele beweging van het denken. Dat is simpel. Dit hebben we al honderd keer doorgenomen.
1:15:21 Beseft u dus werkelijk dat de waarnemer het waargenomene is? Als u een boom of een auto ziet, is de waarnemer die auto niet - hoop ik - of die boom. Dat bedoelen we niet, maar psychologisch, innerlijk. De waarnemer scheidt zichzelf af en zegt daarom: 'Ik ben anders dan het waargenomene', maar in wezen zijn ze dezelfde. Boosheid verschilt niet van de persoon die zegt: 'Ik ben boos'. Boosheid is de persoon, de psyche enzovoort. Dat hebben we besproken. Ziet u dit feit dat de waarnemer het waargenomene is? Als je het niet ziet, zal het conflict voortduren tussen de waarnemer en het waargenomene, de boosheid en degene die zegt: 'Ik ben anders dan die boosheid.' Hij beheerst of onderdrukt het, probeert het te veranderen, je weet wel wat je allemaal doormaakt. Dat is verspilling van energie. Er is geen verspilling van energie en daarom geen conflict als de waarnemer het waargenomene is. Dat is simpel. Wat is daar zo moeilijk aan? Dat begrijp ik niet.
1:16:58 V: (in Italiaans)
1:17:10 K: Waarom ziet u niet dat het voor ons zo moeilijk is? Omdat het nogal eenvoudig is, nietwaar? Maar de meeste mensen zitten zo vast aan tradities. Een simpel feit, je zit vast aan die scheiding. Je wilt het niet loslaten en zeggen: 'Laten we het uitzoeken.'
1:17:35 V: (onhoorbaar)
1:18:00 K: Ik ken geen individuen, meneer. Het woord 'individu' betekent iemand die niet is verdeeld. De betekenis ervan is 'ondeelbaar', alleen dan is hij een individu. Maar we zijn zo gefragmenteerd, verbrokkeld, vervormd, we kunnen onszelf een individu noemen, maar dat zijn we niet - maar dat is nu niet belangrijk -
1:18:27 Het belangrijkste is dat we conflict uitbannen, want dat is verspilling van energie. Om die verspilling tegen te gaan moet je beseffen dat de waarnemer het waargenomene is. De Arabier is de Jood, de hindoe is de moslim, alleen de naam, begrijpt u, het is zo idioot!
1:19:00 V: Het is moeilijker te beseffen dat het geconditioneerde de conditioneerder is.
1:19:06 K: Dat is waar, meneer. Nog veel moeilijker om onze conditionering te beseffen. We zijn geconditioneerd om in het verleden te leven. Ons leven is gebaseerd op oude herinneringen, kwetsingen en angsten, Alles ligt achter ons. Dat is ons leven. En als we in het verleden leven, zien we niet, kunnen we nooit begrijpen wat er innerlijk gaande is. Dus als je niet beseft dat de waarnemer het waargenomene is, de denker de gedachte of degene die ervaart de ervaring is, is er geen vrijheid van conflict. De God die je vereert is beslist door het denken gemaakt, nietwaar? Maar met iemand die zegt: 'Nee, het ís God' valt niet te discussiëren, je kunt niet eens de deur openen, hij is stevig geworteld in zijn traditie en zit vast aan zijn conditionering. Maar degenen die zeggen: 'Ik ga het onderzoeken, me erin verdiepen,' met hen is er contact, we observeren namelijk om te zien dat de waarnemer het waargenomene is. Conflict beëindigen betekent vrijheid, in die vrijheid is er de intelligentie. Want we hebben gezien dat de waarnemer het waargenomene is, wat intelligentie is om dat te zien. Die intelligentie maakt deel uit van die vrijheid, nietwaar?
1:21:09 Dus die stille geest te hebben, die nodig is, als je serieus bent, om uit te zoeken of er iets is dat volkomen onaangetast is door het denken en de mensheid. Alle religies hebben beweerd dat dat bestaat en in de hele wereld hebben de priesters gezegd: 'Wij zijn de vertolkers van Dat', en dat is hun marktwaarde enzovoort. Als je dat dus afwijst, werkelijk afwijst, omdat jouw intelligentie zegt dat het allemaal te absurd is, is je geest helemaal stil. Is het nu stil? Of is het nog steeds aan het ratelen. Ga door, u moet dit beantwoorden. Als het niet stil is, zoek uit waarom niet. Besteed er wat tijd en energie aan, niet 'hoe kan ik hem stil maken', wat absurd en kinderachtig is. Zoek uit, verdiep je erin waarom hij niet stil is Omdat je gehecht bent aan schoenen en wat je morgen gaat doen en 'O, we gaan zo eten', ik heb dit of dat, ik moet zus of zo doen, ik moet lezen, ik moet mijn oefeningen doen. Almaar die kletspraat. De kletspraat maakt deel uit van het kletsen, nietwaar? Degene die kletst is degene die zegt: 'ik ben aan het kletsen', ze zijn niet gescheiden. Het geklets en degene die zegt: 'Ik ben anders,' maar degene die zegt dat hij anders is, is feitelijk de kletskous. Als je dat ziet, het echt ziet, kun je niets doen, het is klaar. Dan is er geen conflict, geen geklets. Alleen als je op dat punt komt, dat je vrij bent en dat gaat samen met de werking van intelligentie, alleen dan zul je een rustige, gezonde, evenwichtige geest hebben. En in die rust zul je ontdekken of er iets werkelijk heiligs is of helemaal niets.
1:24:39 Ik denk dat dit genoeg is voor vandaag. Niet voor vandaag. Tot volgend jaar. Mag ik nu gaan?