Krishnamurti Subtitles home


SA79T1 - Is er een uitweg uit de crisis in de wereld?
Eerste openbare toespraak
Saanen, Zwitserland
8 juli 1979



0:32 Ik had niet zo veel mensen verwacht. Ik vraag me af waar we het vandaag over gaan hebben!
1:25 Het komt mij voor dat onze egocentrische problemen en de problemen die verder gaan dan onze persoonlijke malaise, onrust en ellende, de wereld om ons heen is min of meer in chaos, in grote verwarring. Ik denk dat iedereen dat zonder veel moeite zal toegeven zonder al te diepgaand onderzoek. En niemand ziet hier klaarblijkelijk een oplossing voor, noch politiek, noch religieus, noch economisch. Dat is opnieuw een evident feit. En niemand vraagt zich af of er uit dit alles een uitweg is, uit de val waarin de mens al duizenden jaren verstrikt zit, of er een uitweg is uit deze puinhoop, verwarring, verschrikking. Omdat veel mensen geen antwoord hebben vallen zij terug op oude tradities, sluiten zij zich aan bij oude religies of vormen een kleine gemeenschap, in de hoop zo hun eigen individuele problemen op te lossen. En ik mag u erop wijzen dat er een uitweg is uit dit alles, uit onze huidige voortdurende ellende, conflicten, geschillen, verschillende vormen van terreur en de dreiging van oorlogen, dichtbij en ver weg. Om dit alles te onderzoeken, te ontdekken of er een oplossing, een uitweg is zonder verdringing, zonder uitvlucht, zonder enige vorm van illusie. En als u het geduld kunt opbrengen, de energie en de grote verantwoordelijkheid die is vereist, kunnen we samen nadenken. Ik hoop dat u erop bent voorbereid - samen nadenken.
5:13 Er zijn twee verschillende soorten denken: de ene, ergens over nadenken, over een probleem, over een persoonlijk probleem, of over de wereld, enzovoort. Dat wil zeggen, ergens over nadenken. Maar is er een andere vorm van denken die nergens over gaat? Met uw goedvinden wil ik hier zorgvuldig, uitgebreid en diep op ingaan.
6:05 Dus we vragen ons af: onze geest is gewend om ergens over na te denken over een probleem dat voortkomt uit onze persoonlijke verlangens, voldoening, verdriet, angsten enzovoort, over iets. En we zijn gewend aan dat 'nadenken over'. De vraag is: niet óver iets nadenken maar het denken zelf. Als het probleem duidelijk is, niet over iets wat later gaat komen, maar samen nadenken. Kijk alstublieft goed naar het verschil: samen nadenken betekent niet dat u instemt of afwijst, aanvaardt of verwerpt, verdedigt of aanvalt, maar samen onderzoekt of het mogelijk is door samen na te denken, samen te handelen, niet over iets - wijd uw geest hier enigszins aan - niet over iets wat we in meer of mindere mate kunnen doen. We kunnen het eens worden over een bepaalde manier van handelen, we kunnen samen nadenken om een bepaald probleem te onderzoeken, maar daar zullen we nu niet verder op ingaan. Wat we vragen is: samen nadenken zonder enige beperking, zonder enige terughoudendheid, zonder enig vooroordeel, je persoonlijke ervaringen laten varen, je persoonlijke drang om je waar te maken. Wat betekent dat u en de spreker samen vrij zijn om te denken. Is dit enigszins duidelijk?
9:24 Alstublieft, dit vereist heel wat onderzoek omdat we gewend zijn om samen na te denken over bepaalde ideeën, over bepaalde conclusies, filosofisch, historisch, enzovoort. Dan zijn er mensen die ermee instemmen en die het er niet mee eens zijn. Zij vormen twee kampen, elk de ander tegensprekend, en dat is er gaande in de wereld. De totalitairen, de zogenaamde democraten, de kapitalisten en de marxisten enzovoort, redetwisten, bestrijden elkaar en verdedigen zichzelf. Terwijl wij vragen of we samen in alle vrijheid kunnen nadenken, waarbij u al uw ervaringen, uw conclusies, uw verlangens, vooroordelen, laat voor wat ze zijn, zodat we samen kunnen denken. Wilt u dat doen? U en de spreker zetten hun overtuigingen opzij, hun opvattingen en oordelen en gevolgtrekkingen, hun hoop, enzovoort, en denken samen, niet over iets, maar gewoon denken. Zullen we dat doen? Wat betekent vrij te zijn van onze eigen persoonlijke problemen, driften, eisen, vervulling, enzovoort, vrij te zijn om samen te onderzoeken, niet iets bepaalds te onderzoeken, maar het vermogen, de geest van het onderzoek. Is dit enigszins duidelijk? Wat niet alleen vereist dat u luistert, niet naar wat er wordt gezegd, maar luistert naar de kwaliteit van een geest die denkende is, niet met betrekking tot iets, maar luistert naar de totale kwaliteit van het denken, waar een zekere bewustheid en aandacht voor nodig is. Nietwaar?
13:58 Waar aandacht is, is er geen centrum van waaruit u aandachtig bent. Ik vraag me af of u dit doet terwijl we hierover spreken. Dat wil zeggen, als u aandacht hebt, zonder verdeeldheid, dan is in die aandacht het denken niet uw denken, of mijn denken, het is denken. Kunnen we op basis hiervan verder gaan? Volgen we elkaar nog?
15:08 Als je je volledige aandacht geeft, wat betekent dat je met je hele geest, met hart en ziel, je volledige aandacht geeft, is er dan nog wel een centrum van waaruit je aandacht hebt? Dus in die aandacht bevindt zich niet uw denken of het denken van de spreker, er is alleen een kwaliteit van totale aandacht. Nietwaar? Kijk niet zo verbijsterd (gelach), het is werkelijk zeer eenvoudig.
16:21 Ziet u, ons denken, het gewone dagelijkse denken heeft betrekking op een bepaald onderwerp, op een bepaalde handeling, een bepaald probleem - ergens over nadenken. Nietwaar? Dat nadenken gaat uit van een ervaring, een herinnering, van iets wat je weet, daarom is het uw ervaring tegenover de ervaring van een ander. Dus is er altijd verdeeldheid. Nietwaar? Volg dit alstublieft. U heeft uw mening en een ander heeft zijn mening en die twee verdeeldheid zaaiende meningen, kunnen nooit samenkomen. Als u ergens in gelooft en een ander gelooft heilig in iets anders, dan ontstaat er een brede kloof. Aan die manier van denken zijn we gewend. Nietwaar? Nu vragen we ons af: dat denken kan nooit 'samen' zijn, omdat het altijd ofwel tegengesteld is, of verdedigend of aanvaardend. Terwijl wij hier iets totaal anders zeggen. Samen nadenken houdt in dat u en de ander alle vooroordelen en wat dies meer zij hebben laten varen, samen nadenken - omdat in dat samen nadenken geen onderscheid is tussen uw denken en mijn denken, het is samen nadenken. Nietwaar? Heeft u dit begrepen?
19:03 Alstublieft, dit is erg serieus omdat u het ofwel aanvaardt als een intellectueel concept, wat dan weer uw concept en zijn concept wordt. Als u het slechts als een letterlijke uitleg opvat en van daaruit conclusies trekt op basis van uw ervaring, kennis, vooroordelen, en de ander doet hetzelfde, dan is er geen ontmoeting. Volgt u dit allemaal? Het is belangrijk dat we elkaar ontmoeten in ons denken zodat er geen blokkade is tussen uw denken en mijn denken, dat van hem of haar. Kunnen we dit samen doen? Want van hieruit kunnen we verder gaan, omdat uw geest dan een totaal andere kwaliteit heeft. Deze is volkomen objectief, niet persoonlijk. De egocentrische problemen waarmee we belast zijn kunnen nooit worden opgelost, tenzij er een andere kwaliteit van denken is of een andere kwaliteit van waarneming, een andere kwaliteit van inzicht in het probleem. Nietwaar? Ik vraag me af of u dit allemaal volgt. Dus de vraag is deze: is het mogelijk dat twee mensen,
21:42 een groep mensen, deze verantwoordelijkheid op zich nemen? Het opzij zetten van uw angsten, gehechtheden, enzovoort, en de ander ontmoeten zodat er nooit sprake is van verdeeldheid, mening tegenover mening, kennis tegenover kennis, ervaring in strijd met een andere ervaring - volgt u dit allemaal? Zodat onze geesten samen zijn. Totalitaire staten willen dit ook. Zij zijn de autoriteit en zij bepalen wat mensen zouden moeten denken, doen, enzovoort. Dat is wat er gaande is. Als u het er niet mee eens bent wordt u neergeschoten, opgesloten in een concentratiekamp of verbannen. Over dit soort dingen gaat het hier niet. Integendeel. Twee ontwikkelde geesten, betrokken bij de wereld en vastberaden om te ontdekken of er een uitweg is, uit de val, uit deze enorme puinhoop die de mens voor zichzelf en anderen heeft gecreëerd. Kunnen we dit samen doen? Heeft u het begrepen? Begrijpt u de vraag nu? Samen - onze geesten zijn gelijkwaardig, dus de spreker vertelt u niet wat u moet doen en u gehoorzaamt, of wijst af of aanvaardt, maar onze geesten zijn samen, vrij om onze problemen op te lossen. Nietwaar? Kunnen we dat? Kunt u uw zen-meditatie opgeven, uw bijzondere goeroe opgeven? Uw geloof opgeven, uw eigen ervaring waaraan u gehecht bent, uw eigen persoonlijke egocentrische problemen, laten varen en elkaar dan ontmoeten.
25:19 Ziet u wat er dan plaatsvindt als u dit doet? Dan kunnen we samen elk probleem eenvoudig, helder en direct onderzoeken en vervolgens handelen. Dat betekent helderheid. Waarnemen, kijken zonder enige vervorming, volledig luisteren zonder wat u hoort te vertalen naar een denkbeeld. Dan is er alleen het luisteren, er is dan alleen het begrijpen, niet u en ik zien het verschillend, er is alleen het samen begrijpen. Nietwaar?
26:44 Ziet u dat we meteen onze beperkte omgeving hebben verlaten, onze eigen achtertuin, onze eigen talloze egocentrische problemen. Klopt dat? Alstublieft, neem dit serieus, als we dit samen willen bespreken, dit is erg belangrijk. Of gaat u gebukt onder de last van alle zorgen, angsten, verdriet en smart en probeert u naar een ander heerschap te luisteren, naar wat die te zeggen heeft? Als u dat doet bent u klaarblijkelijk bezig zich aan te passen aan het patroon van een ander en is er dus altijd verdeeldheid. Nietwaar?
28:08 Dus we vragen iets heel serieus en aangezien u de moeite heeft genomen om naar deze tent te komen, kosten heeft gemaakt en er energie in heeft gestoken, benzine en wat dies meer zij, denken we dan samen? Niet u denkt na en ik denk na, samen nadenken. Dan kunnen we ingaan op het vraagstuk van tijd, samen nadenken, niet uw tijd, mijn tijd. Dit is erg belangrijk, omdat we gaan ontdekken als we samen nadenken of er psychologisch überhaupt een morgen bestaat, omdat dat ofwel een illusie of een realiteit kan zijn: dat er psychologisch een morgen is - morgen in de betekenis van vele, vele morgens. Het kan ook een illusie zijn en als dat een illusie is, kunnen we dat aan de kant schuiven en deze vraag bekijken of er psychologisch gezien een geleidelijke evolutionaire beweging is die tijd heet. Ik vraag me af of u dit allemaal volgt?
30:35 Of bent u gewend geraakt aan mijn taalgebruik en valt in slaap? U zegt wellicht: "O ja, ik heb dit allemaal al eens eerder gehoord". Als u dat denkt dan bent u niet voor uzelf aan het ontdekken, u bent niet samen aan het nadenken. U bent al gestopt met samen nadenken en zegt: "Ik heb het al eerder gehoord". Omdat we hier zeer, zeer diep op ingaan, is dit daarom de eerste keer dat u dit hoort. De spreker heeft in deze tent de afgelopen 19 jaar gesproken, volgend jaar zal dat 20 jaar zijn. Waarschijnlijk komt u allen weer opdagen en zegt: "O, hemel, daar is hij weer, gevangen in een sleur". We zijn niet gevangen in een sleur. We zijn vrij om te luisteren, waar te nemen, en juist die waarneming, dat luisteren onthult de waarheid, niet het denkbeeld over waarheid. We stellen dus een serieuze vraag, omdat onze hele conditionering, onze hele opvoeding, of die nu religieus is, persoonlijk of werelds, ons de tijd geeft om iets te bereiken. Men heeft tijd nodig om een taal te leren, om te leren autorijden, er is tijd nodig om een vaardigheid te verkrijgen, technische vaardigheid. Om een goede timmerman te worden heb je tijd nodig. Maar we vragen iets heel anders. Daar is tijd voor nodig. Psychologisch, onthoud alstublieft dat we samen nadenken, niet wat u denkt, of er tijd nodig is of niet. We onderzoeken samen, daarom bent u vrij om te kijken, te betwijfelen, te vragen. U kunt niet onderzoeken, verlangen, sceptisch zijn als u alleen zegt: "Ik hou vast aan wat ik weet, ik denk dat tijd noodzakelijk is", enzovoort, dan ontmoeten we elkaar niet. We denken samen na over het hele vraagstuk van psychologische evolutie. Omdat de mens gedurende millennia gewend is geraakt, vertrouwd, geconditioneerd is geraakt met het idee dat hij zich zal ontwikkelen. "Vandaag ben ik dit". "Geef me tijd om te veranderen". "Ik ben jaloers, angstig, beladen met enorm veel verdriet en ik heb tijd nodig om er overheen te raken, om het te verwerken". Dit is waar we gewend aan zijn geraakt. Dus de spreker vraag zich af of zo'n psychologische evolutie überhaupt bestaat. Of is het de uitvinding van het denken, omdat het zegt: "Ik kan vandaag niet veranderen, geef me in hemelsnaam de tijd, morgen". Het eeuwige 'worden'. "Ik zal succesvol worden als leidinggevende, als een voortreffelijke ingenieur, een voortreffelijke timmerman". Voor dit alles is vaardigheid nodig en u heeft tijd nodig. Maar we vragen: is er überhaupt een psychologische evolutie, het 'ik' dat iets gaat worden? Begrijpt u? We denken er samen over na, niet of tijd psychologisch wel of niet bestaat. We denken samen na, daarom is er geen tegenwerking. Nietwaar?
36:35 Dus laten we samen de hele conditionering onderzoeken van het 'worden', samen, begrijpt u? - trek nog geen enkele conclusie. Of als u conclusies heeft getrokken, laat deze dan varen en onderzoek. Begrijpt u het probleem? Als iemands conditionering tijd toestaat, dan bent u gevangen in de hele beweging van het 'worden'. Dat wil zeggen, ik ben boos, je bent boos, neem de tijd om die boosheid op te lossen. Dat is je conditionering, dat is je gewoonte. En als je daaraan vasthoudt kunnen we niet samen nadenken. Daarom is het belangrijk er achter te komen of u ergens aan vasthoudt en tegelijkertijd probeert samen na te denken. Oké? Als ik vasthou aan mijn geloof, aan mijn ervaringen op grond van dat geloof en u doet dat ook, dan kunnen we nooit samen nadenken, kunnen we nooit samenwerken, is er geen activiteit die geen verdeeldheid zaait. Begrijpt u dat? Zijn we dus klaar om samen te onderzoeken - onderzoeken houdt in kijken, waarnemen, nadenken - rationeel, gezond, geduldig, diepzinnig. Ben je vrij om dit vraagstuk te onderzoeken: het ik, het egocentrische handelen, de voortdurende beweging, of je nu slaapt, wakker bent, wandelt, droomt, praat, het is dit die constante centrale handelen van het 'ik'. Heeft dat een 'morgen', komt daar een geleidelijk einde aan? Of is er een geleidelijke voortzetting, een verfijning daarvan? Dat alles vereist een 'morgen'.
39:51 Welnu, is er psychologisch gezien een morgen? Alstublieft, dit is een zeer serieuze vraag. De spreker stelde deze vraag aan iemand een tijdje geleden en die persoon zei: "O lieve hemel, morgen zie ik mijn man weer". Begrijpt u? Kom op, er is toch niets moeilijks aan, doe niet zo verbaasd. Al haar hoop, plezier - begrijpt u? - de hele herinnering aan haar man, en als er geen morgen is, wat is mijn man dan nog? (gelach) Nietwaar? Alstublieft, samen. We zijn vrij om samen dit vraagstuk te onderzoeken. De spreker wil u niets opleggen. Maar het is erg belangrijk om er achter te komen of er een morgen is. Als er geen morgen is, wat vindt er dan plaats? We weten wat er gebeurt als we aannemen dat er meerdere morgens zijn: uitstel, luiheid, gemakzucht, geleidelijk iets bereiken, verlichting, het nirwana, en wat dies meer zij. Via vele levens verder komen - begrijpt u? Ik vraag me af of u dit allemaal volgt, de ernst van dit onderzoek? Als er geen morgen is, psychologisch gezien... wat gebeurt er dan met de kwaliteit van uw geest? De geest die samen nadenkt, wat is de kwaliteit van de geest, de geest, niet uw geest, mijn geest, maar de geest die de voortdurende beweging van het 'ik' in wording heeft begrepen, die heeft gezien wat deze 'ik'-bereiking, 'ik'-wording met zich meebrengt... wat het betekent als er psychologisch geen morgen is, geen toekomst. Begrijpt u meneer?
44:00 Psychologisch is er dan een geweldige revolutie. Nietwaar? Gebeurt dit nu met u, dat is belangrijk, niet de woorden, niet wat de spreker beweert, maar feitelijk, feitelijk betekent dat wat er nu gebeurt, de werkelijkheid is de werkelijkheid dat de geest in het samen onderzoeken de waarheid heeft ontdekt dat er psychologisch geen morgen bestaat? Wat gebeurt er dan met de kwaliteit van je geest? Begrijpt u wat ik zeg?
45:04 Alle religies, christelijk, katholiek en de hele rest, hebben allemaal gezegd dat morgen belangrijk is. Morgen in de christelijke wereld, één leven. Als u sterft heb je alleen dat ene leven. De Aziatische wereld gaat uit van meerdere levens. Mogelijk gelooft of aanvaardt u geen van tweeën - ik weet het niet. Maar als u de hele psychologische beweging begint te onderzoeken, het 'ik', de 'X' in wording, het worden - begrijpt u? - wat houdt dat in? Geleidelijk lijdt u en geleidelijk gaat u het lijden verminderen, totdat u uiteindelijk vrij bent, ofwel in dit leven of in volgende levens. De christenen gaan uit van dit leven, één leven en de Aziaten gaat uit van vele, vele levens - begrijpt u? Dat is psychologisch één leven en psychologisch meerdere levens. En samen hebben u en ik hiernaar gekeken zonder enig vooroordeel, zonder enige conclusie, we nemen het feit waar, hoe mensen hierin zijn gevangen.
47:00 En ook vragen wij ons af: als er psychologisch geen morgen is, wat er dan met uw geest is gebeurd, met uw handelen, met uw gedrag, met uw verantwoordelijkheid? Begrijpt u mijn vraag? Heeft u mijn vraag begrepen - het vraagstuk? Wat is uw gedrag als er geen morgen is? Gedrag inclusief verantwoordelijkheid in het handelen met betrekking tot elkaar. Begrijpt u dit, meneer? Dus wat is uw relatie tot elkaar? Alstublieft, we onderzoeken dit samen, kijk me niet aan en zeg: 'Vertel het me alstublieft.' Omdat er geen 'u' en 'mij' is in dit nadenken, in dit waarnemen, in deze kwaliteit van luisteren. Wat is uw relatie tot elkaar als er psychologisch geen morgen is? Ofwel uw wanhoopt, want het is een schok voor iemand, begrijpt u? Ofwel u wanhoopt of u geeft het op en zegt: "Ik weet het niet" - vergeet het maar. Maar als u begaan bent met dit samen denken en het onderzoek naar het idee van vooruitgang en het psychologisch beëindigen van vandaag, wat gebeurt er dan feitelijk - feitelijk in de betekenis van wat er nu gebeurt in uw relatie met elkaar? Met relatie bedoel ik dan niet alleen het fysieke contact, seks enzovoort, maar ook de psychologische relatie van afhankelijkheid, gehechtheid, troost, eenzaamheid, enzovoort, wat gebeurt er dan? Zou u mij dat kunnen vertellen? Of is dit helemaal nieuw voor u? U hoort dit voor de eerste keer en daarom is er geen onmiddellijke reactie. Nietwaar? En waarom niet? Volgt u dit allemaal? Ik vraag me af of dit zo is.
51:51 Als er geen toekomst is, geen toekomst, de toekomst waaraan u gewend bent, u weet wel: het plaatje, het beeld, het genot, het verlangen naar succes, spiritueel en werelds, de priester die bisschop wil worden, de bisschop die kardinaal wil worden, de kardinaal die paus wil worden, het hele spektakel er omheen, ook in de wereld, dus als je ziet dat dat constante onenigheid inhoudt, constante strijd, een meedogenloos gevoel van het 'ik' dat steeds agressief zijn zin doordrijft. En dat agressieve succes biedt veiligheid, de hoop om veiligheid te vinden. Ook veiligheid in relatie tot de ander, met alle gevolgen van dien: angsten, jaloersheid, ergernis, tranen - we weten dat allemaal erg goed. Maar als er geen opeenvolgende 'morgens' zijn, wat is dan je relatie met een ander, intiem of niet? Ga door mensen, onderzoek dit.
54:34 U zult zien als u de kwaliteit van het samen denken hebt begrepen, het samen nadenken, niet ergens over, maar samen denken, u en ik, waar leidt dit samen nadenken dan toe in mijn relatie met de ander? Begrijpt u? Stel je voor, de ander weet hier helemaal niets van. Die ander is gehecht enzovoort, wat is uw relatie tot de ander als er sprake is van deze kwaliteit van denken die volkomen samen is, is er dan onenigheid? Wilt u dat ik het u vertel?
55:55 V: Nee meneer.

K: Precies, meneer. Toen u zei: "Nee meneer", waren we samen.
56:10 V: Niet helemaal meneer.

K: (lacht) Begrijpt u, dat is onze moeilijkheid. U wilt samen met mij nadenken en ik kan geen afstand doen van mijn ambities, arrogantie, mijn vooroordeel. Ik kan er geen afstand van doen, omdat u zegt: "Kijk, laten we samen denken zodat we deze kwaliteit hebben, deze geest van echte samenwerking in denken". En ik kan dat niet, omdat ik vastzit aan mijn denken, mijn herinneringen, mijn ervaringen, mijn opgebouwde kennis. Dus ik ben het zelf die de verdeeldheid heeft gecreëerd, niet u. Begrijpt u? Begrijpt u dit? Doet u dat? Want als u nadenkt vanuit die geest, wanneer er geen morgen is, wat dan? Het gaat helemaal aan u voorbij, kom op meneer!
57:43 Dit is precies wat er tussen u en de spreker gaande is. De spreker zegt: "Ik heb geen persoonlijke problemen", wat een feit is. "Ik heb geen geloof", wat een feit is. "Ik heb geen ervaringen". Ik heb er veel gehad, maar ik draag ze niet bij me, ze zijn verdwenen. Ik heb me niet verschanst in speciale meningen, vooroordelen, beoordelingen. Nietwaar? Wat een feit is. Ik zou hypocriet zijn als ik iets anders zou zeggen. Dus zeg ik: laten we samen nadenken en de schoonheid daarvan zien. En u zegt: "Hoe kan ik mijn kennis, ervaringen loslaten, ik vind ze fijn. Dit is mijn leven". Dus schept u verdeeldheid in de wereld - Duits, nationaal, begrijpt u? Zowel uiterlijk als innerlijk. En waar er verdeeldheid is, moet er conflict zijn, dat is een wetmatigheid: de katholiek, de protestant, de communist, de totalitaire mens. Daarom zegt de spreker: "Alstublieft vriend, laten we samen nadenken". Begrijpt u, meneer, wat er is gebeurd? Als we samen nadenken bent u uw hele persoonlijkheid kwijtgeraakt. Ah, u begrijpt dat niet. Snapt u? U bent niet langer meneer Smith en meneer K. Oh, kom nou heren! Hoe laat is het, meneer?
1:00:41 Dit is het doel van deze toespraken en dialogen, dat we samen al onze problemen oplossen, omdat het egocentrische probleem groter is dan de problemen van de wereld - politiek, energie, landen die verdeeld zijn, dat is niets hierbij vergeleken. Want zodra u dit hebt opgelost, kunt u de hele wereld aan. Begrijpt u? Helemaal. Dwaal niet af in een of andere... (gelach)
1:01:48 Ik denk dat het genoeg is voor deze ochtend, nietwaar?
1:01:53 Basta? Goed.