Krishnamurti Subtitles home


SA79T6 - Intelligentie, liefde en medeleven
Zesde openbare toespraak
Saanen, Zwitserland
19 juli 1979



1:04 Ik vraag me af of we alles kunnen vergeten waar we eerder over hebben gesproken tijdens de afgelopen vijf bijeenkomsten hier en beginnen alsof we elkaar voor het eerst ontmoeten. Vergeten wat er eerder is gezegd, opnieuw beginnen, een frisse start zodat we wellicht een echte en blijvende oplossing kunnen vinden voor al onze moeilijkheden en problemen.
2:28 Wat is de belangrijkste kwestie die, als we er zorgvuldig, ijverig en voorzichtig op ingaan, al ons leed kan oplossen, ons verdriet, onze angst en depressie, de mislukkingen, successen, frustraties en wat daar bij hoort? Is er één enkele oplossing of waarneming, één inzicht, één begrip dat bij iedereen een totale psychologische revolutie teweegbrengt? Begrijpt u mijn vraag? Eén antwoord - onvoorwaardelijk, onherroepelijk, niet ongeveer, maar compleet, volledig, voor altijd en toch tijdloos. Bestaat er zo'n oplossing?
4:22 Als eenieder van ons zichzelf deze vraag zou stellen, zouden we deze dan beantwoorden al naar gelang onze speciale genoegens, onze speciale ervaringen, onze eigen kennis? Of zouden we, als we tenminste serieus zijn en niet te luchthartig, samen kunnen onderzoeken en een remedie ontdekken die ons hart en onze geest zal verlichten? Kunnen we kijken naar het hele leven, niet naar een speciaal segment, een apart onderdeel, een eigenaardigheid, en proberen een antwoord te vinden op politiek of religieus vlak - ik gebruik het woord 'religieus' tamelijk sceptisch - of economisch gebied, enzovoort? Kunnen we naar al die onderverdelingen van de mens kijken als een geheel? Als we deze buitenwereld zien met al zijn talrijke onderverdelingen, zien we ook, als we naar onszelf kijken, dat we gefragmenteerd zijn, verbrokkeld. En je vraagt jezelf af of het mogelijk is om het hele uiterlijke en innerlijke te zien als totale beweging, ondeelbaar, als één geconstrueerde beweging van het denken? Is dat mogelijk? Of is onze geest zo verbrokkeld, zo gefragmenteerd, verdeeld, dat we niet in staat zijn om de dynamiek van het leven als één beweging te zien. Begrijpt u?
8:17 Alstublieft, zoals ik onlangs zei, ik herhaal: we denken samen na over dit vraagstuk, samen, niet dat de spreker onderzoekt en u luistert, maar liever dat we samen, u en de spreker, onderzoeken voor onszelf of er een manier van leven bestaat die alomvattend is, die heel is, dus niet van u of van mij, maar een leven als een beweging zonder begin en einde. Om daar achter te komen is het denk ik belangrijk om bewust te zijn van je eigen gefragmenteerde zienswijze. U bent psycholoog of psychotherapeut, en u hebt geleerd om beroepsmatig te denken, dus is uw brein, uw geconditioneerdheid reeds gefixeerd, en kunt u daarom niet het geheel zien. Of u bent misschien zakenman, ook dan gebeurt er precies hetzelfde. Of u bent politicus, dan bent u verloren. Of u bent een religieus persoon, geneigd om religieus te zijn, zonder een bepaald dogma te aanvaarden, een geloofsovertuiging of ritueel. Of u bent een doorsneemens - waartoe we allen behoren - met al zijn zorgen, verdriet, genoegens en angsten, wedijver, vergelijking, zichzelf afmetend aan anderen, die altijd probeert iets te bereiken wat hij heeft bedacht en hoopt te vinden.
12:00 Dus zijn we ons samen bewust van onze fragmentatie - werkelijk bewust? Niet dat u het zich inbeeldt en dan denkt dat u gefragmenteerd bent. Begrijpt u? Of het idee van fragmentatie is zo sterk, en dat vormt ons denken, zodat u denkt dat u gefragmenteerd bent, óf u kijkt naar de feitelijke toestand van de geest die gefragmenteerd is, verbrokkeld, verdord. Kan zo'n geest deze buitengewone complexe beweging waarnemen, de grote schoonheid, verfijning ervan, kun je dit in z'n geheel waarnemen? Begrijpt u mijn vraag?
13:30 Alstublieft, u luistert niet naar mij. Ik zit toevallig op dit podium voor uw gemak, zodat u de spreker kunt zien, maar de spreker is geen autoriteit. In spirituele zaken, op spiritueel gebied, als het om onderzoeken gaat, is er geen autoriteit, geen goeroe, dat is duidelijk. Dat wil zeggen, als u de kennis van anderen meedraagt - en misschien komt alle kennis van anderen - en u voegt uw eigen speciale kennis toe, aan de verzamelde kennis die al in uw brein is opgeslagen, en dan uitzoekt of er één handeling, één geestestoestand is die alle problemen oplost. Begrijpt u waar we het over hebben? Hebben we contact met elkaar over dit vraagstuk?
15:25 Onwetendheid maakt deel uit van kennis. Nietwaar? Ik vraag me af of u dit ziet. Weet u, het hele idee van de priester, de goeroe, degene die het weet, in dat idee, die overtuiging, is er degene die verlicht is, helder, en de ander helpt om zichzelf te bevrijden van zijn onwetendheid. En in het algemeen of vaak of heel zelden probeert de autoriteit die kennis heeft, een eind te maken aan de onwetendheid van de ander, maar zijn kennis maakt nog steeds deel uit van onwetendheid. Begrijpt u dit allemaal? En hier, in deze bijeenkomsten die we al bijna 20 jaar hier houden, is er geen enkele autoriteit. Omdat een autoriteit van welke soort dan ook op spiritueel gebied u tot gevangene maakt van zijn systeem, overtuigingen, ideeën en kennis. Dan is daarin geen vrijheid. Dus om erachter te komen of er een oplossing is voor al onze ingewikkelde ontelbare problemen, bestaat er één zienswijze, één inzicht, één waarneming die deze hele structuur, die de mens heeft samengesteld, psychologisch gezien volledig bevrijdt? Begrijpt u? Hebben we contact?
18:27 Ziet u, om hierop in te gaan moet je zeer nederig zijn; niet onderdanig, geen kruiperigheid, niet aan iemands mantel trekken en zeggen: "Ik ben erg nederig". De nederigheid die geen ijdelheid kent, die nooit ijdelheid heeft gekend. Begrijpt u? Anders is het geen nederigheid. Ga hier zorgvuldig op in. Degenen die ijdel zijn, arrogant, vervuld van hun eigen belangrijkheid, hun eigen kennis, hun eigen verwezenlijking, en wat dies meer zij, dat geeft hun een gevoel van gewichtigheid. En in die geestestoestand wordt dan nederigheid aangeleerd. Wist u dit allemaal al niet? Dus een geest die in alle opzichten ijdel is, wetenschappelijk, religieus, politiek, het idee van iets bereikt te hebben, wat iemand eigendunk bezorgt en arrogant maakt - zo'n geest kan nooit bevatten wat het is om volkomen vrij te zijn van ijdelheid. Hebben we hier contact over?
20:52 En mensen hebben ook gedurende millennia geprobeerd om die totaaloplossing voor hun leven te vinden via ascese. Ascese is hardvochtig, rigoureus, streng en erg opzichtig - nietwaar? Erg streng: gewaden aantrekken - sorry, ik heb het niet over die heren hier - gewaden aantrekken in allerlei kleuren, waar ook ter wereld en zich verbeelden dat ze zeer eenvoudig zijn. Het is echter de opdringerigheid van hun eenvoud die hen verhindert om eenvoudig te zijn. Want als je eenvoudig bent maakt het niet uit welke kleren je draagt. Maar kleren zijn tegenwoordig enorm belangrijk geworden in de wereld, in de religieuze wereld, omdat ze verwijzen naar een traditie die je accepteert en daardoor hoop je een eenvoudig leven te leiden. De mens heeft van alles geprobeerd, zichzelf zo voor de gek gehouden, en diegenen onder ons, als we tenminste serieus zijn, en doeltreffend en oprecht proberen een manier van leven te vinden en zodoende een wijze van handelen, die voortvloeit uit het begrip dat voortkomt uit het zien van die ene oplossing. Nietwaar? Hebben we hier contact over? Wees niet boos op mij alstublieft, degenen die die verschillende gewaden aanhebben, we hebben het hierover gehad. Het heeft geen enkele betekenis.
24:20 Ik heb eens in de Himalaya een groep monniken gevolgd. Het was een prachtig land, wilde rododendrons, lelies, de bloemen van de bergen op die hoogte, en de geweldige dennenbomen, die tot aan de hemel reikten, blauwe luchten en zingende vogels. Het was een prachtige dag. De monniken keken geen enkele keer op, ze keken niet naar de bomen, de bloemen, de lucht en de wonderschone wereld, omdat ze bezig waren met hun eigen rituelen, het herhalen van hun eigen mantra's. En ze denken dat ze op die manier in de hemel zullen komen.
25:51 Misschien mag ik hier de betekenis van het woord 'mantra' vertellen - waarschijnlijk weet u er alles van. Het is Sanskriet, en het betekent - luister alstublieft - het betekent: overwegen, mediteren, peinzen over niet iets 'worden', en ook het opzij zetten van alle egocentrische actviteiten. Dat betekent het woord 'mantra'. Overweeg, onderzoek je eigen wordingsproces en zet elke vorm van egoÏstische activiteit aan de kant - dat is de echte betekenis van dat woord. En kijk wat die yogi's met dat woord hebben gedaan! Begrijpt u? Dit alles overziend, allerlei vormen van fysieke kwellingen
27:21 om verlichting te vinden, allerlei rituelen, gewaden, herhalingen, die hebben op geen enkele manier de mensheid en zijn relaties veranderd om een nieuwe en goede maatschappij te krijgen. Ik bedoel het woord 'goed' niet in de opvoedende betekenis: 'Een brave jongen'. Het is geen respectabel woord, het is geen woord waarvan je zegt: "Nou ja, dat is ouderwets, we schrappen het", maar het woord 'goed' heeft de betekenis van 'uitmuntend'. En de mens heeft ondanks al deze pogingen nog nooit een goede maatschappij voortgebracht, waarin mensen gelukkig zijn, zonder conflict, zonder geweld, met een grote verantwoordelijkheid, met zorg, met genegenheid. Dat bedoel ik met het woord 'goed'. De mens is nog niet in staat geweest dit te bereiken. Een van de belangrijkste oorzaken dat deze wereld zo lelijk is, is dat wij allen, de meesten van ons, waarschijnlijk 99%, gefragmenteerd zijn, verbrokkeld. Als je je realiseert dat je in deze gefragmenteerde toestandt leeft, je weet het, je bent je ervan bewust zonder enige keuze - het is zo. De spreker dringt het u niet op, u maakt het zelf uit, maar het is een feit. En kan de geest, die gefragmenteerd is, kan dat hart dat ook gevangen zit in allerlei romantische, emotionele, sentimentele, denkbeeldige onzin, kan die geest zover komen, een oplossing vinden die blijvend is? Begrijpt u mijn vraag? Oké?
31:03 Hoe zullen we dat ontdekken? Hangt dat af van iemand anders? Volg dit zorgvuldig. Kan iemand anders, al vindt hij zichzelf heel belangrijk of zoiets, kan die ander u leiden of daarmee helpen? Nietwaar? Stel uzelf deze vraag alstublieft. Kan een groep, een gemeenschap, kan een stelsel van ideeën, conclusies, u hiermee helpen? Of moet iemand een licht zijn voor zichzelf, niet het licht dat is aangestoken door de lamp, kaars of het vuur van iemand anders. Volgt u dit? Alstublieft, wijdt u zich hier met hart en ziel aan om dit te begrijpen! Dat wil zeggen: niet alleen met uw hart, maar ook met uw geest, uw brein. Vrijheid betekent niet dat je kunt doen wat je leuk vindt. Dat is te kinderachtig, dat is wat er gebeurt in de wereld, omdat iedereen maar doet waar hij of zij zin in heeft. En elke hindernis, elke belemmering ziet men als gebrek aan vervulling. Daarom wordt vrijgevochtenheid in alle opzichten, religieus, sociaal, moreel, aangemoedigd. En deze vrijgevochtenheid, precies doen waar je zin in hebt, of zeggen: "Het bevalt me, ik voel me er goed bij", is een ontkenning van vrijheid - ik bedoel in psychologische zin, niet vrijheid van de wet, van de politie, van de belastingen - maar vrijheid van de psychologische afhankelijkheid van de ander, omdat de ander, wanneer hij jou advies geeft vanuit zijn kennis, vanuit zijn positie, vanuit zijn status, dan maakt die kennis nog steeds deel uit van onwetendheid, omdat kennis
34:59 nooit volledig kan zijn, daarom maakt het altijd deel uit van onwetendheid. Nietwaar? Ik vraag me of u dit begrijpt. Natuurlijk. Omdat kennis nooit alomvattend kan zijn, nooit volledig, totaal. En daarom maakt onwetendheid daar deel van uit. Als u zich dat realiseert, dat ziet, weet u dat u onmogelijk - als het over de ziel gaat, de psyche, over grondig religieus onderzoek - afhankelijk kunt zijn van wie dan ook. Dat is vrijheid, met verantwoordelijkheid om een licht te zijn voor jezelf. Begrijpt u dit allemaal? Zijn we al zover? Omdat we samen gaan onderzoeken, alstublieft, voor onszelf onderzoeken, niet in opdracht van een ander, niet gestimuleerd door een ander, niet aangemoedigd door een ander, maar alleen en geheel voor onszelf uitzoeken, - wat niet egoïstisch is - zodat je een licht voor jezelf kan zijn. Nietwaar? Doen we dit samen?
37:07 niet omdat u instemt, in een hoek wordt gedreven en zich daarom gedwongen voelt in te stemmen, of wordt gestimuleerd door het elan van de spreker. Want als dat zo is, is het slechts een vlam die een windvlaag zo kan uitblazen. Nu dit alles is gezegd, is uw geest - met uw geest bedoel ik uw brein,
38:09 uw zintuigen, uw denken dat zich bewust is van zijn beperkingen - hierop voorbereid - niet voorbereid, ik zal dat woord 'voorbereid' niet gebruiken, voorbereiding impliceert tijd, dat is één van onze favoriete theorieën, dat we tijd nodig hebben om een licht voor onszelf te zijn - is onze geest, na dit alles gehoord te hebben, zelfs als u er voor de eerste keer naar luistert... En u luistert pas echt voor het eerst als u werkelijk oplet. Weet u, het is als het kijken naar de zonsondergang of de zonsopkomst, de schoonheid en het bijzondere licht zijn nooit hetzelfde. Je kunt het elke dag opnieuw zien, dag na dag, maand na maand, je zegt nooit: "Wel, ik heb het al eens gezien, het is genoeg". Als we aandachtig hebben geluisterd naar wat er is gezegd, en naar wat er wordt gezegd, is het geen herhaling. Schoonheid is nooit iets wat voortduurt, het is altijd nieuw. Een prachtig klassiek schilderij of als u naar muziek luistert, het is steeds weer nieuw. Onze geest raakt zo afgestompt door woorden en de herhaling ervan, dat u zegt: "Het verveelt me, u heeft dat allemaal al eerder gezegd". Maar als u luistert is er altijd iets nieuws, zoals de zonsondergang, de avondster, als het water van de rivier. We hebben nog tijd over!
41:52 Ik vraag u dus om samen, als zowel onze geest als ons hart, ons hele wezen, onze zintuigen, de kwaliteit van de zintuigen, die één geheel vormen - begrijpt u? - die samen zijn, alsmede het denken, wetende dat het beperkt is, gefragmenteerd door de tijd, en een brein dat het resultaat is van millennia, geconditioneerd, vol herinneringen, kennis, ervaring, als een computer, maar het kan natuurlijk veel meer dan een computer, het brein heeft de computer uitgevonden, maar het brein werkt zelf ook als een computer. Dus kunnen we dit geheel onderzoeken met deze geestesgesteldheid? Of in een toestand van observatie zijn, alleen waarnemen zonder de waarnemer. Omdat de waarnemer het verleden is, de waarnemer is het resultaat van alle ervaringen, gewaarwordingen, reacties, herinneringen, hij is dat allemaal. Om waar te nemen zonder de waarnemer, zodat er slechts zuivere waarneming is, niet vervormd, niet verbrokkeld, niet het resultaat van keuze, voorkeur en - u weet wel, gewoon waarnemen.
44:49 Is er in die staat van zuivere observatie dan één handeling, één inzicht, één gewaarwording van iets dat al deze problemen zal oplossen? Heeft u dit begrepen? Die is er... Voorzichtig! De spreker zegt: "Die is er". U weet er natuurlijk nog niets van. Als u zich ervan bewust was zou u hier niet zijn. De spreker zegt - en luister nu zorgvuldig - het is geen autoriteit, het is niet het resultaat van ervaring, het is niet het resultaat van verzamelde kennis, niets van dat alles. De spreker zegt dat er een oplossing is, een uitweg uit al deze vreselijke verwarring, ellende, angst, kwelling en verschrikking. Nietwaar? Dus aanvaard dit niet. Waar staat u nu? Alstublieft, ik vraag dit - de spreker vraagt dit zeer serieus. We hebben nu 20 minuten gesproken, een uur, 40 of 50 minuten, wat is uiteindelijk de geestesgesteldheid die in staat is - luister alstublieft - in staat is iets hiervan op te nemen. U zegt: "Ja", en het 'ja' is uw eigen ontdekking, uw eigen licht, uw eigen totale aandacht die u eraan heeft besteed om dit uit te zoeken.
48:13 Laat me hier zorgvuldig op ingaan. Je moet over intelligentie beschikken. Intelligentie is iets anders dan kennis. In kennis, zoals ik eerder zei, bevindt zich ook onwetendheid. Nietwaar? Terwijl intelligentie vrij van onwetendheid is en daarom ook vrij van illusie, en het is niet het resultaat van verzamelde kennis - nietwaar? - intelligentie. De kwaliteit van intelligentie ontstaat als er waarneming en handelen is. Dat betekent dat er tussen waarneming geen tijdsruimte is. U ziet het, u handelt. Ik vraag me af of u dit begrijpt. Volgt u dit? U ziet het gevaar - nietwaar? - bijvoorbeeld een afgrond. En de waarneming is de handeling, u gaat er onmiddellijk bij vandaan.. Dat is intelligentie. Dat is een deel van de intelligentie. U ziet een gevaarlijke slang - en handelt onmiddellijk. Nietwaar? Dat is tamelijk eenvoudig omdat er een fysieke reactie is. En de fysieke reactie is zelfbehoud, wat intelligentie is. Het is onintelligent om het gevaar te zien en het dan op te zoeken. Begrijpt u? Intelligentie is waarnemen van iets dat psychologische gevaarlijk is en onmiddellijk handelen. Dat is intelligentie. Psychologisch is het gevaarlijk om afhankelijk te zijn van een ander: voor genegenheid, voor liefde, voor troost, voor verlichting, dat is gevaarlijk omdat je dan niet vrij bent. Daarom is het waarnemen van het gevaar en ernaar handelen intelligentie. Nietwaar?
51:58 Je moet over die uitstekende intelligentie beschikken. Die intelligentie wordt teniet gedaan als je je aanpast aan een patroon, dat door een goeroe is ontwikkeld, door het maakt niet uit wie, een of andere idioot, jezelf aanpassen, iemand nadoen, volgen. Dan krijg je het ideaal en de handeling, die anders is dan het ideaal, jezelf aanpassen aan het ideaal - wat eigelijk gebrek aan waarneming is - nietwaar? - het niet zien van deze werkelijke beweging. Maar als er waarneming is, komt er een volledig eind aan het ideaal, het nadoen, de aanpassing, het volgen, en dat is intelligentie. Begrijpt u dit allemaal? Ik geef geen definitie van intelligentie. Zo is het. Het is alleen de neuroticus die het gevaar ziet en gewoon doorgaat. De neuroticus, de domoor, de leeghoofd, de man die alleen zijn bijzondere eigenaardigheid volgt, zijn genoegens, en hier een rationele verklaring voor geeft, enzovoort.
53:44 Dus je moet beschikken over deze uitstekende intelligentie. Is er dan met die intelligentie een toestand, een beweging of hoe u het ook noemen wilt, die al deze talloze conflicten en ellende kan oplossen? Kunt u dit allemaal volgen? De geest die volkomen intelligent is. Zo'n geest is aan het onderzoeken.
54:40 V: Het klinkt tamelijk gewelddadig. De kwaliteit van de geest zou niet gewelddadig moeten zijn.
54:51 K: Meneer, als ik u daar met alle respect op mag wijzen...
54:55 V: Je kunt intelligentie niet op zo'n gewelddadige manier definiëren, het gevolg daarvan, meneer, is geweld, geweld tegenover jezelf, geweld tegenover je medemens. Echt waar, meneer!
55:15 K: Meneer, er komen nog 5 dagen met dialogen. Stelt u dan alstublieft deze vragen. De spreker wil u er niet van weerhouden om vragen te stellen, om te twijfelen aan wat hij zegt, om aan alles te twijfelen wat hij heeft gezegd. Maar dit is hiervoor niet de gelegenheid. Dus heb alstublieft geduld en begrip.
56:11 Met die intelligentie onderzoeken we of we erachter kunnen komen of er een - misschien ook niet - of er een handelen bestaat, een toestand, een kwaliteit die elk probleem in ons leven oplost. Zeker - ik aarzel enigszins, omdat je woorden nodig hebt die uitgehold zijn, je moet woorden gebruiken die helemaal hun betekenis hebben verloren. Een woord als 'liefde' wordt opgevat als seksueel, zintuiglijk, sensueel. Het gaat samen met genot, angst, bezorgdheid, afhankelijkheid, en al die akelige dingen die in de zogenaamde relatie gebeuren. Dus ik gebruik dat woord met veel aarzeling. Het heeft in ieder geval niets te maken met jaloezie, angst of verdriet. Het is een totale verantwoordelijkheid, niet alleen naar je directe naaste, maar de totale verantwoordelijkheid voor het hele leven, ook dat van een ander. Ik zeg dat liefde het totale antwoord is. Zonder dat, doe wat je wilt, sta op je kop voor de rest van je leven, zit in de lotushouding of wat je ook doet. Dus intelligentie gaat samen met dat andere. Begrijpt u? Zonder intelligentie kun je dat andere ook niet hebben. Ze zijn onafscheidelijk. Daarom heeft mededogen die kwaliteit van grote intelligentie. En dat is de oplossing voor al onze problemen. Nietwaar?
1:00:40 Mag ik weggaan?