Krishnamurti - Kan het brein volkomen vrij zijn?

Krishnamurti Subtitles

SA81T5 - Kan het brein volkomen vrij zijn?
Vijfde openbare toespraak
Saanen, Zwitserland
21 juli 1981

0:50	Krishnamurti: Er zijn nog drie gesprekken, vandaag, donderdag en zondag. We moeten nog heel wat behandelen in deze drie gesprekken. Eerst moeten we samen bekijken of het brein, dat nu maar gedeeltelijk functioneert, of dat brein in staat is om als geheel, volledig te functioneren. Ik weet niet of u überhaupt op die vraag bent ingegaan. Omdat we nu slechts een deel ervan gebruiken. Je kan dit zelf waarnemen zonder naar een specialist te gaan. Je kunt zien dat elke specialisatie, ook al is die misschien nodig, of die specialisatie er niet voor zorgt dat slechts een deel van het brein functioneert. Als je natuurkundige bent, gespecialiseerd in dat vakgebied, functioneert natuurlijk maar één deel, of als je wiskundige bent, enzovoort. We vragen ons af – dat doen we samen, ik leg u de vraag niet op – we moeten deze vraag stellen: of het brein, hoewel men zich in de moderne wereld moet specialiseren, of het mogelijk is het brein te laten werken als geheel, volledig. Dat is een van de problemen die we deze ochtend gaan bespreken.
3:49	En het andere probleem is: wat gaat er gebeuren met de mensheid, met ons allemaal, wanneer de computer, die beter kan denken dan de mens, nauwkeuriger, sneller, vlugger, en als hij dat kan, en de computerexperts zeggen dat het zo is, zal de mens met behulp van de robot nog maar een paar uur per dag hoeven te werken. Dit gaat gebeuren in de komende 5, 10, 20 jaar. Wat zal de mens dan gaan doen? Hij gaat ofwel achter amusement aan, wat nu al gebeurt, sport wordt steeds belangrijker, dat kun je op televisie zien. Amusement in verschillende vormen zoals voetbal - u weet wat er allemaal gebeurt. En ook religieus vermaak. Of de mensheid gaat achter al dat amusement aan of gaat zich naar binnen keren, wat geen amusement is, wat een veel groter vermogen vereist om te observeren, te onderzoeken, onpersoonlijk waar te nemen enzovoort - innerlijk. Dit zijn de twee mogelijkheden. En dit gebeurt nu al. De amusementswereld gaat het overnemen - de bioscopen enzovoort. Of de computer kan een nieuwe religie ontwerpen door alle religies te combineren, samen te voegen en iets totaal nieuws te introduceren. Een andere vorm van vermaak, waar de mensheid weer achteraan zal gaan, of ze gaat met iets heel anders beginnen. Dat is één probleem.
7:11	Het andere is: de hele inhoud van ons bewustzijn bestaat voornamelijk uit angst, genot, het najagen van genot, het vermijden van angst en het lijden van de mensheid. Dat is de belangrijkste inhoud van ons menselijk bewustzijn, met allerlei variaties. Er zijn drie problemen waarmee de mens geconfronteerd wordt. Als de mensheid achter amusement aan gaat, is het heel simpel. Ik hoop dat deze bijeenkomsten geen vorm van amusement zijn.
8:14	En ook of het brein volkomen vrij kan zijn, zodat het als geheel functioneert. Want elke specialisatie, het volgen van een bepaald pad, een bepaalde routine, een bepaald patroon, zorgt er onvermijdelijk voor dat het brein gedeeltelijk functioneert en dus voor beperkte energie. Ik hoop dat we samen over dit alles nadenken.
8:56	En we leven in een gespecialiseerde wereld. Ingenieurs, natuurkundigen, chirurgen, timmermannen, - de hele mechanische wereld. En er is ook specialisatie van een afzonderlijk geloof, een dogma of rituelen, dat zijn allemaal specialisaties. Hoewel bepaalde specialisaties nodig zijn, zoals chirurg, timmerman enzovoort, is het de vraag of, ondanks die specialisatie, het brein compleet, als geheel kan functioneren, niet gedeeltelijk, waardoor het enorm veel energie heeft. Ik hoop dat we elkaar kunnen volgen. We denken toch samen? Is dit eigenlijk voor ieder van ons een probleem of dringt de spreker u dit probleem op? We hebben zo veel problemen, ik weet niet waarom we zo veel problemen hebben, maar laten we geen nieuw probleem toevoegen aan onze ontelbare andere problemen. Ik denk dat dit een serieuze vraag is, die we samen moeten onderzoeken.
10:47	Als je je eigen bezigheden onderzoekt, onze eigen bezigheden, ontdek je steeds vaker dat het brein maar gedeeltelijk functioneert, maar een heel klein gedeelte. Daardoor krijgen we steeds minder energie naarmate we ouder worden. Biologisch, fysiek zijn we vol vitaliteit wanneer we jong zijn, maar als we studeren, een baan uitoefenen waarvoor specialisatie nodig is, wordt dat brein klein, bekrompen, beperkt en daardoor neemt de energie af, maar het heeft een eigen vitaliteit.
11:48	We vragen dus of dat brein, - hoewel het misschien op een bepaalde manier gespecialiseerd moet zijn, niet per se religieus, want dat is bijgeloof, dat kunnen we uitschakelen - stel dat ik chirurg ben en ik moet me specialiseren, of het brein desondanks als geheel kan functioneren. Het kan alleen als geheel, compleet functioneren, met de enorme vitaliteit van een geschiedenis van miljoenen jaren, als het volkomen vrij is? Denken we samen? We gaan ons verdiepen in de vraag of het brein ooit volkomen vrij kan zijn, ondanks de specialisatie die nodig is om de kost te verdienen. Misschien is het niet nodig als de computer het overneemt. Die zal chirurgie natuurlijk niet overnemen. Die zal het gevoel voor schoonheid niet overnemen, als je 's avonds naar de sterren kijkt, Orion en de Plejaden enzovoort. Maar het kan andere werkzaamheden helemaal overnemen. Dus kan het menselijk brein volkomen vrij zijn, zonder enige vorm van gehechtheid? Want elk soort gehechtheid, fysiek, gehechtheid aan een bepaald geloof, bepaalde ervaring enzovoort. Kan het brein zo volkomen vrij zijn ... Als het brein niet volkomen vrij kan zijn, gaat het achteruit, want als het in beslag wordt genomen door problemen, door specialisatie, levensonderhoud enzovoort, is het actief. Het brein is actief, maar als de computer die activiteit overneemt, zal het brein steeds minder problemen hebben en daarom zal het langzamerhand achteruitgaan. Dit gebeurt al, het is niet iets van de toekomst, het gebeurt echt nu, als je naar je eigen activiteiten kijkt. Nietwaar?
15:32	Dus het is de vraag waarop we een antwoord moeten vinden, of het brein volkomen vrij kan zijn en daardoor in zijn geheel kan functioneren, niet gedeeltelijk. En of ons bewustzijn met zijn inhoud van vooral angst, het najagen van geluk met alles wat daarbij komt kijken, en smart, pijn, verdriet, innerlijk gekwetst zijn enzovoort, dat is de belangrijkste inhoud van ons bewustzijn. Misschien heeft jouw bewustzijn een andere vorm, groepsbewustzijn, raciaal bewustzijn, nationaal bewustzijn, het bewustzijn van een speciale groep, het bewustzijn van de groep katholieken, de groep hindoes enzovoort, maar de inhoud van het bewustzijn bestaat voornamelijk uit angst, plezier, het najagen van plezier, pijn, verdriet, de dood, nietwaar? Dit is de belangrijkste inhoud van ons bewustzijn. Alstublieft, we denken samen. We denken samen, onderzoeken samen. De spreker legt u niets op. We bekijken samen het hele fenomeen van het bestaan, het menselijk bestaan, dus ons bestaan. Zoals al eerder is uitgelegd, zijn wij de mensheid, omdat ons bewustzijn, of dat nu van een christen is in de westelijke wereld, of in het Midden-Oosten of in de Aziatische wereld, dat bewustzijn, de inhoud bestaat voornamelijk uit angst, het najagen van plezier, pijn, gekwetstheid, verdriet en de eeuwige last daarvan. Dus ons bewustzijn is niet persoonlijk, van mij. Dit is heel moeilijk te accepteren, omdat we zo geconditioneerd en opgevoed zijn dat we ons verzetten tegen dit feit, wat betekent dat we helemaal geen individu zijn. We zijn de hele mensheid. Het is geen romantisch idee, geen filosofisch concept, het is absoluut geen ideaal. Als je het heel goed bekijkt, is het een feit. We gaan dus samen uitzoeken of het brein vrij kan zijn van de inhoud van zijn bewustzijn.
19:53	Waarom luistert u? Waarom luistert u naar de spreker? Of als u naar de spreker luistert, luistert u eigenlijk naar uzelf. Nietwaar? Is dat wat er gebeurt? De spreker maakt u er alleen op attent, hij fungeert als een spiegel waarin u eigenlijk uzelf ziet. Hoe uw bewustzijn werkelijk is, niet de beschrijving, daar maakt de spreker u op attent, niet de beschrijving, wat alleen maar een idee wordt, als je alleen de beschrijving volgt. Maar door de beschrijving zie je zelf werkelijk de toestand van je eigen geest, brein en bewustzijn, en dan heeft het luisteren naar de spreker een bepaalde waarde. Maar als je alleen maar naar de spreker luistert alsof door de telefoon, dan heeft het heel weinig te betekenen. Nietwaar? Dus alstublieft, zeg niet tegen jezelf aan het eind van deze toespraken en vraag-en-antwoord bijeenkomsten 'Ik ben niet veranderd. Waarom niet? Het is uw schuld. U heeft misschien al zestig jaar gesproken, maar ik ben niet veranderd.' Is het de fout van de spreker of ben je niet in staat geweest om het toe te passen? Dus als je het niet toepast, is het natuurlijk de fout van de spreker. Dan word je cynisch en gaat allerlei absurde dingen doen. Dus houd voor ogen dat we niet naar de spreker luisteren, maar via de beschrijving en de woorden naar ons eigen bewustzijn kijken, dat het bewustzijn van de hele mensheid is. De westerse wereld mag dan wel in een bepaald religieus symbool geloven, een bepaalde figuur, bepaalde rituelen, en de oosterse wereld doet hetzelfde, maar erachter zit hetzelfde, angst, jacht op genot, smart, pijn, gekwetstheid, iets willen, en bij elkaar is dat de beweging van de hele mensheid. Nietwaar?
23:52	Dus door te luisteren, leren we over onszelf, niet door de beschrijving te volgen en dus de beschrijving te leren, maar door werkelijk te leren kijken en daardoor volledige vrijheid te bewerkstelligen, waarin het hele brein kan functioneren. Nietwaar? Per slot van rekening is meditatie, liefde en compassie de werking van het hele brein. Als het geheel in werking is, is er integrale orde. En als er integrale, innerlijke orde is, is er totale vrijheid. Alleen dan kan er iets zijn dat tijdloos heilig is. Dat is geen beloning. Dat is niet iets wat je moet bereiken. Maar het komt, dat wat eeuwig tijdloos en heilig is, alleen als het brein volledig vrij is om in zijn geheel te functioneren en in die heelheid is er orde en vrijheid.
26:05	Nu we dat hebben vastgesteld, laten we samen uitzoeken of de inhoud van ons bewustzijn, dat de werking van het denken is, de inhoud is samengesteld door alle activiteiten van het denken, waar we op in zullen gaan, en of die inhoud ooit vrijgemaakt kan worden, zodat er een heel andere dimensie bestaat. Nietwaar? Laten we eerst samen kijken naar de hele beweging van genot. Er is niet alleen het biologische, seksuele genot, er is ook het genot van iets bezitten, het genot van geld bezitten, het genot dat je iets hebt bereikt waar je naar toe hebt gewerkt. Er is het plezier van macht hebben, politiek, religieus, macht over een persoon, macht door het verwerven van kennis en het uitdragen van die kennis als hoogleraar, schrijver, dichter, de voldoening die kennis geeft. En het genot van een heel streng, deugdzaam, ascetisch leven leiden, het genot innerlijk iets te bereiken wat gewone mensen niet kunnen. Dit is het patroon van ons bestaan geweest gedurende miljoenen jaren. Ons brein is zo geconditioneerd, waardoor ons brein beperkt is geworden. Nietwaar? Ik vraag me af of u dit ziet. Alles wat geconditioneerd is, moet wel beperkt zijn en wanneer het brein deze en veel andere vormen van genot najaagt, moet het onvermijdelijk klein, beperkt, bekrompen worden. En omdat we dit waarschijnlijk onbewust beseffen, zoeken we allerlei soorten amusement, ontspanning door seks, door allerlei soorten bevrediging. Nietwaar? Observeer het bij jezelf, je luistert niet naar mij, maar naar jezelf, naar je eigen dagelijkse activiteiten. En als je dat doet, zie je dat je brein de hele dag met het een of ander bezig is, eindeloos aan het ratelen, aan het praten, dat is er gaande, als een machine die nooit stilstaat. Dus het brein is zich langzamerhand aan het uitputten en het zal passief worden als de computer zijn plaats overneemt - alles wat de computer gaat doen.
31:23	Waarom zit de mens verstrikt in dit onophoudelijk najagen van genot. Waarom? Zoek dat uit, laten we dat uitzoeken. Komt het omdat hij zo vreselijk eenzaam is? Om te ontsnappen aan dat gevoel van geïsoleerd zijn? Is hij van jongs af aan geconditioneerd om dit te doen? Komt het door het denken, dat het beeld van genot creëert en het vervolgens najaagt? Kunt u het volgen? Kunnen we samen de vraag stellen of het denken de bron van genot is. Nietwaar? Is dat zo? Dat wil zeggen, je hebt een bepaald genot ervaren, door iets heel lekkers te eten of seksueel, of het gevoel van gevleid te zijn enzovoort, het denken heeft ... of eigenlijk het brein heeft het geregistreerd. Ik wist niet dat er zo veel treinen waren. Deze voorvallen die genot hebben gegeven, zijn in het brein vastgelegd en de herinnering aan dat genot van gisteren of vorige week, die herinnering is de beweging van het denken en dus is het denken de beweging van genot. Nietwaar? Het denken heeft dat voorval geregistreerd als prettig, opwindend, de moeite waard om herinnerd te worden en het wordt opgeslagen, vastgehouden, je raakt eraan gehecht en het denken projecteert dat naar de toekomst en jaagt het na. Nietwaar?
35:19	De vraag is dus waarom het denken of de herinnering aan een voorval dat voorbij is, afgelopen, erop doorgaat? Is dat een manier om bezig te zijn? Iemand die geld, macht en positie wil hebben, is daar voortdurend mee bezig. Op dezelfde manier is misschien het brein bezig met die herinneringen aan een week geleden, die veel genot gaven en door het brein worden vastgehouden en het denken projecteert toekomstig genot en jaagt het na. Dat is de herhaling van genot, wat een beweging van het denken is en daardoor beperkt. Nietwaar? Ik vraag me af of we dit zien. Daardoor kan het brein nooit als geheel functioneren, het kan alleen gedeeltelijk functioneren.
36:47	Wel, dan rijst de volgende vraag: wat moet ik doen? Als dit een denkpatroon is, hoe kan het denken dan stilgezet worden? Of hoe kan het brein dat voorval van gisteren, dat me zoveel genoegen gaf, niet registreren? Dat is een voor de hand liggende vraag. Nietwaar? Maar waarom stel je zo'n vraag? Onderzoek het. Waarom? Doe je dat omdat je wilt ontsnappen aan de beweging van genot en is dat ontsnappen op zichzelf weer een vorm van genot? Begrijpt u wat ik zeg? Nietwaar? Maar als je zegt, kijk, dit is een feit, het feit is het voorval dat me veel genoegen, plezier en opwinding gaf en het feit is voorbij. Dat wat een week geleden gebeurde leeft niet meer, het leefde toen maar nu niet meer. Nietwaar? Kan je een einde maken aan het plezier, het vermaak en de opwinding van vorige week, het afsluiten, beëindigen, het niet meenemen. Het is niet hoe je het moet beëindigen. Het is niet hoe je ermee moet ophouden. Alleen maar het feit zien hoe het brein werkt, hoe het denken werkt. Als je je daarvan bewust bent, zal het denken zelf tot een einde komen. Dus de registratie van het genot van vorige week is beëindigd, afgelopen. Nietwaar? Alstublieft, als we dat niet doen, verwijt de spreker dan niet dat hij niet duidelijk is, dat je daardoor cynisch wordt of cynisch wordt door hem.
39:54	Een ander probleem is angst. Nogmaals, dat is wat de hele mensheid gemeenschappelijk heeft, of je nu in een klein huis of in een paleis woont, of je werkloos bent of heel veel werk hebt, of je enorm veel kennis hebt over alles op aarde, of je nu priester bent of de hoogste vertegenwoordiger van God of wat dan ook, er is nog steeds die diepgewortelde angst in de hele mensheid. Dat heeft de hele mensheid als gemeenschappelijke basis. Dat lijdt geen twijfel. Dat is een absoluut, onherroepelijk feit. Het kan niet tegengesproken worden, het is een feit. Nogmaals, zolang het brein gevangen zit in dit patroon van angst, is de werking ervan beperkt. Nietwaar? En daardoor kan het nooit als geheel functioneren. Dus het zou goed zijn, het is nodig, als de mensheid wil verder leven als menselijke wezens, niet als machines, dat we voor onszelf uitzoeken of het mogelijk is om helemaal vrij te zijn van die angst. Niet alleen van fysieke angsten, om je baan te verliezen, gewond te raken, de pijn te ervaren die je vorige week had, en de herinnering aan die pijn met je meedragen en hopen dat die pijn niet meer terugkomt en de angst die daarbij komt kijken. Er is biologische angst en diepe angsten die geworteld zijn in de psyche. Je kijkt naar jezelf, niet naar de spreker. De spreker is niet belangrijk. Het is belangrijk om te kijken naar de inhoud van ons bewustzijn met zijn angst. We hebben het niet over de verschillende vormen van angst, voor de ouderdom, voor de dood, voor eenzaamheid, voor zorgen, de angst waaruit haat voortkomt, de angst om niet vooruit te komen, niet te presteren, jezelf niet waar te maken, niet het Nirvana te bereiken of wat je dan ook spiritueel wilt bereiken. We hebben het niet over het object van angst, maar angst op zichzelf. Nietwaar? Zie het verschil. We zijn bezorgd over iets of bang voor iets. De angst voor gisteren of de angst voor morgen. Dat is de angst voor de tijd. Nietwaar? Ik zal daar een beetje op ingaan.
44:10	We hebben het dus over angst op zichzelf, niet over de manieren waarop die tot uitdrukking komt, is dat duidelijk? Wat is angst? Als er angst is ... Nee, laat ik het anders formuleren. Als er angst is, wordt die op hetzelfde moment herkend als angst? Begrijpt u mijn vraag? Stel, er is angst in mij. Kan je die angst beschrijven op het moment dat die er is, de reactie, of pas daarna? Daarna is tijd? Ik vraag me af of u dit ziet. Nietwaar? Denken we samen? Ik ben bang - stel dat ik bang ben. Ik ben angstig over iets of ik ben bang voor iets dat ik in het verleden heb gedaan, waarvan ik niet wil dat jij dat beseft of te weten komt, of er is in het verleden iets gebeurd waardoor die angst opnieuw wordt opgewekt. Of is er angst op zichzelf zonder het object? En als er angst is op het moment zelf, noem ik het dan angst? Of alleen daarna? Begrijpt u dat? Dat gebeurt beslist daarna. Nietwaar? Wat houdt dat in? De herinnering aan andere angstige voorvallen zijn vastgehouden in het brein en zodra die reactie plaatsvindt, zegt het geheugen: dat is angst. Nietwaar? Doen we dit samen? Ik zal het nogmaals uitleggen. Wat zijn we toch afhankelijk van uitleg. Wat verschrikkelijk.
47:27	Ik zie, als ik dat gevoel onmiddellijk waarneem, dat je het geen angst noemt. Alleen nadat het is voorgevallen, benoem ik het als angst. Het benoemen ervan als angst komt door de herinnering aan andere voorvallen, die zijn teruggekomen en angst hebben veroorzaakt. Ik herinner me die angsten uit het verleden en het nieuwe gevoel komt op en ik identificeer het meteen met het woord 'angst'. Dat is simpel. Dus de herinnering drukt altijd een stempel op het heden.
48:26	We onderzoeken dus wat angst is. Is angst tijd? Angst voor iets wat een week geleden is gebeurd, dat het gevoel heeft veroorzaakt dat ik angst noem en de gevolgen voor de toekomst: dat het niet meer mag gebeuren, maar het zou kunnen gebeuren, dus ik ben er bang voor, dus ik vraag mezelf af en u vraagt zichzelf af: ligt tijd ten grondslag aan angst? Nietwaar? Gaat het u vervelen? Ik hoop van niet.
49:36	Hoe laat is het? Begrijpt u dit? De tijd volgens het horloge is heel simpel. Op een bepaalde tijd komt de zon op en op een bepaalde tijd gaat hij onder. En gisteren, vandaag en morgen. Dat is een natuurlijke opeenvolging van tijd. Er zit in ons ook psychologische tijd. Dat wil zeggen, het voorval van vorige week, dat plezierig was of angstgevoel heeft opgeroepen, en de herinnering daaraan, die zich niet alleen gewijzigd voortzet in het heden, maar ook in de toekomst, misschien krijg ik geen baan, verlies ik mijn positie, verlies ik mijn geld, verlies ik mijn vrouw - tijd. Is angst dus een onderdeel van tijd? Het lijkt er wel op? Nietwaar? En wat is psychologische tijd? Er is natuurlijk tijd volgens de klok. Als je een trein moet halen, staat er een vaste tijd voor. Om van hier naar daar te gaan kost tijd enzovoort. Tijd houdt ruimte in. Nietwaar? Niet alleen fysieke tijd heeft ruimte nodig, er is ook psychologische tijd die ruimte nodig heeft: gisteren, vorige week, in gewijzigde vorm vandaag en morgen, er is ruimte en tijd. Nietwaar? Dat is simpel. Is angst dus de beweging van tijd? En is de beweging van tijd psychologisch gezien niet de beweging van het denken? Volgt u dit alles? Dit is heel leerzaam voor ieder van ons.
52:24	Het denken is dus tijd, tijd is angst. Dat spreekt vanzelf. Ik heb pijn gehad bij de tandarts, dat herinner ik me, het is opgeslagen, geprojecteerd, ik hoop die pijn niet opnieuw te krijgen - het denken is in beweging. Dus de tijd dat ik gisteren pijn had, wordt vastgehouden en wil ik niet opnieuw. Angst is dus de beweging in ruimte en tijd, wat het denken is. Nietwaar? Als je dat inziet, niet als idee maar als iets dat echt zo is, wat betekent dat je aandacht aan die pijn moet geven, aan die angst van vorige week, dat je die angst volledige aandacht moet geven op het moment dat hij opkomt, dan wordt die niet geregistreerd. Doe het en je zult het zelf ontdekken. Als je je volledige aandacht geeft aan een belediging, is er geen belediging. Of als iemand zegt: 'Wat ben je fantastisch!' en je geeft daar aandacht aan, glijdt het van je af als water van een eend. Nietwaar? Zie dus alstublieft zelf de waarheid hiervan in, dat je beseft dat tijd, ruimte, denken de beweging van angst is. Dat is een feit, niet omdat het beschreven wordt door de spreker, maar als je het bij jezelf hebt waargenomen, dat het een absoluut feit is, kun je er niet meer aan ontkomen, dan kan dat niet meer. Je kunt niet ontkomen aan het feit, het is er altijd. Misschien probeer je het te vermijden, te onderdrukken, er van alles aan te doen, maar het is er altijd. Nietwaar? Als je je volledige aandacht aan het feit geeft, is het feit er niet, psychologisch gezien. Begrijpt u?
55:33	Dus de inhoud van ons bewustzijn is de beweging van denken, tijd en ruimte. Of die ruimte nu erg beperkt is of groot en uitgestrekt, het is nog steeds een beweging van tijd, ruimte, denken. Zoals we samen hebben besproken, genot. Hij is achter de andere berg. Ik hoop dat je iets hebt gezien: de buitengewone mechanische kracht van dat instrument, de enorme kracht. En het denken heeft het gecreëerd. Het denken heeft in ons allerlei vormen van kracht gecreëerd, maar ze zijn allemaal beperkt. Wanneer er vrijheid van die beperking is, is er een verbazingwekkend gevoel van kracht, niet van mechanische kracht, maar een geweldig gevoel van energie, nog veel meer dan dat. Het heeft niets met het denken te maken en daarom kan die kracht, die energie niet misbruikt worden. Maar als het denken zegt, ik wil het gebruiken, wordt die kracht, die energie verstrooid. Nietwaar?
58:15	We hebben nog vijf minuten over. We moeten ook bespreken, praten over de andere factor die in ons bewustzijn zit, namelijk verdriet, smart, pijn en de wonden, de gekwetstheden die de meeste mensen van jongs af aan met zich meedragen. De gekwetstheid, en uit die gekwetstheid, de psychologische kwetsing, komt de pijn, de herinnering eraan, het vasthouden en de smart die daardoor ontstaat en daar komt ook verdriet bij kijken en er is ook het wereldwijde verdriet van de mensheid, die duizenden oorlogen heeft doorstaan, miljoenen mensen hebben tranen vergoten. Die oorlogsmachine is nog steeds aan de gang, geleid door de politici, door ons nationalisme, door ons gevoel dat we anders zijn dan de rest, wij en zij, jij en ik. Dat is het verdriet over de hele wereld en de politici zijn die aan het opbouwen. We zijn al weer voorbereid op een nieuwe oorlog. Ik hoop dat die niet komt, maar als je je op iets voorbereid, moet er ergens een keer iets uitbarsten. Misschien niet in het Midden-Oosten, het kan ook hier gebeuren, zolang je je op iets voorbereid, krijg je dat ook, zoals je de voorbereidingen voor een maaltijd treft. Maar we zijn zo - als ik dat mag zeggen zonder onbeleefd te zijn - we zijn zo dom dat we dit alles maar door laten gaan - terrorisme enzovoort.
1:01:13	We vragen ons dus af - misschien moeten we daar overmorgen op doorgaan - we vragen ons af of dit hele patroon van gekwetstheid, eenzaamheid, pijn, verzet, je terugtrekken, isolement, dat nog meer pijn en smart veroorzaakt, het verdriet over de dood van mijn zoon, het verdriet dat ik iets heb verloren, een waardevolle overtuiging die ik heb gekoesterd, de desillusie wanneer ik iemand heb gevolgd, je hebt je leven eraan gewijd, je hebt je ingespannen, je best voor iemand gedaan, je aan iets overgegeven en dan raak je gedesillusioneerd en dat veroorzaakt pijn, onrust, onzekerheid, verdriet. Je hebt dat alles wel opgemerkt. Dat is het patroon van ons bewustzijn. Wanneer we ons afvragen: is het mogelijk om hier ooit vrij van te zijn? Het is mogelijk als we het toepassen, er niet eindeloos over praten. Als ik besef dat ik van jongs af aan psychologisch gekwetst ben en alle gevolgen van die gekwetstheid zie. De gevolgen zijn dat ik me verzet of me terugtrek. Ik wil niet meer gekwetst worden. Ik cultiveer isolement en daardoor bouw ik een muur om mezelf heen, en mijn vrouw is ook gekwetst en doet hetzelfde. Nietwaar? Ik weet niet of je al die dingen beseft. Dus als je van jongs af aan gekwetst bent, zijn de gevolgen: pijn, verzet, je terugtrekken, isolement en steeds meer, steeds diepere angst. En het wereldwijde verdriet van de mensheid, ik weet niet of je daar ooit bij hebt stilgestaan. Hoe de mens, hoe mensen door oorlogen zijn gekweld, gekweld door dictaturen, de totalitaire staat, gekweld in allerlei delen van de wereld. En er is ook het verdriet van mijn broer, zoon of vrouw, wanneer die wegloopt of sterft en het verdriet van een scheiding, het verdriet dat ontstaat als de ene persoon totaal in iets geïnteresseerd is en de andere niet. Kunt u dat volgen? In dat verdriet is er geen compassie, is er geen liefde. Met het einde van verdriet komt er liefde, geen genot of verlangen - liefde. Waar liefde is, is compassie. Met compassie komt er intelligentie, die niets te maken heeft met de intelligentie van het denken.
1:05:47	We moeten dus heel goed kijken naar onszelf, als mensheid, waarom we al die dingen in ons leven hebben verdragen, waarom we er nooit een einde aan hebben gemaakt. Maakt het deel uit van onze laksheid, onze gewoonten? Als je zegt, het hoort bij onze gewoonten, onze conditionering, wat moet ik daaraan doen, laten we bespreken hoe ik me losmaak van mijn conditionering, stug doorgaan. Dat is wat we allemaal doen. Als ik geen antwoord krijg, ga ik naar de goeroe hiernaast of verder weg of naar de priester, dit of dat. We zeggen nooit: kijk, laat ik eens heel goed naar mezelf kijken en zien of ik er doorheen kan breken, zoals dat met elke gewoonte kan. Als je de gewoonte hebt om te roken, kun je daar heel gemakkelijk mee breken, of drugs, alcohol. Maar we zeggen: 'Wat maakt het uit. Ik word hoe dan ook oud, het lichaam gaat vanzelf kapot, dus een beetje meer plezier, wat geeft dat? We gaan dus gewoon door. We voelen ons niet erg verantwoordelijk voor alles wat we doen. We geven de schuld aan de omgeving, de maatschappij, onze ouders, onze erfelijkheid, het is genetisch, een of ander excuus, maar we passen het niet toe. Als ik werkelijk de drang voel, de directe drang om uit te zoeken waarom ik gekwetst ben, waarom je gekwetst bent. Je bent gekwetst omdat je een beeld van jezelf hebt gecreëerd. Dat is een feit. Als je zegt, ik ben gekwetst, is dat het het beeld dat je van jezelf hebt. Iemand komt langs en gaat met zijn zware laars op dat beeld staan en je raakt gekwetst. Je raakt gekwetst door jezelf te vergelijken: ik ben zo maar iemand anders is beter. Zolang je een beeld van jezelf hebt, zal je gekwetst worden. Dat is een feit. Maar als je aandacht aan dat feit geeft, dat zolang je een of ander beeld hebt, iemand dat door zal prikken. Zolang ik een beeld van mezelf heb, omdat ik veel mensen toespreek, een groot publiek heb, idioot beroemd word in de wereld en al die flauwekul die bij bekendheid hoort en ik wil dat zo houden, zal jij dat beeld kwetsen. Iemand anders heeft een groter publiek, begrijpt u? Dus ik raak gekwetst. Zo lang er vergelijking is ... Als je je volledige aandacht geeft aan het beeld dat je van jezelf hebt - aandacht, geen concentratie - aandacht geeft, zal je zien dat het beeld niets voorstelt, het verdwijnt. We houden ermee op. Overmorgen gaan we verder.