Krishnamurti - Leven zonder een zweem van controle

Krishnamurti Subtitles

SA81T7 - Leven zonder een zweem van controle
Zevende openbare toespraak
Saanen, Zwitserland
26 juli 1981

0:52	Krishnamurti: This is the last talk.	Krishnamurti: Dit is de laatste toespraak.
1:39	We have been talking about the complex problem of existence. We have talked about forming images in our relationship with each other, the images which thought has projected and which we worship. We have also talked about fear, pleasure, and the ending of sorrow. We have also gone into the question of what is love, without all the travail that is involved in that word. We have also talked about compassion with its intelligence. And we ought now, this morning, to talk about what is religion.	We hebben gesproken over het ingewikkelde probleem van het bestaan. We hebben gesproken over beeldvorming in onze relatie met elkaar, de beelden die het denken heeft geprojecteerd en die we vereren. We hebben ook over angst gesproken, over plezier en een eind maken aan verdriet. We zijn ook ingegaan op de vraag wat liefde is zonder alle kwellingen die bij dat woord horen. We hebben ook over compassie gesproken met zijn eigen intelligentie. En vanochtend moeten we praten over wat religie is.
2:55	Most of the intellectuals throughout the world shy away from that word. They see what religions are in the present world with their beliefs, with their dogmas, with their rituals, and the hierarchical setup of the established religion. And they rather scoff at it and run away from anything to do with religion. And as they get older, and get very near that threshold called death, they begin to revert to their old conditioning. They either become Catholics or pursue some guru, or trot off, if they have money, to India or to Japan. And religion throughout the world has totally lost its creditability. It no longer has any significance in daily life. They may go to the marvellous cathedrals, churches, and all the things that go on in them, but their heart isn't in it. The more you examine, the more you criticise, the more one is aware of the whole content of all the religious structure, one becomes very sceptical, very doubtful of the whole business. And so the intellectuals will have nothing to do with it. And those who are not, either treat it romantically, emotionally, or something you go to to be entertained.	De meeste intellectuelen in de wereld vermijden dat woord. Ze zien wat religies in de huidige wereld zijn, met hun geloofsovertuigingen, met hun dogma's, met hun rituelen en de hiërarchische structuur van de gevestigde religie. Ze maken het liever belachelijk en lopen weg voor alles wat met religie te maken heeft. En als ze ouder worden en dicht bij de drempel van de dood komen, beginnen ze terug te keren naar hun oude conditionering. Ze worden katholiek of gaan een goeroe volgen of, als ze geld hebben, vertrekken ze naar India of Japan. En religie heeft in de hele wereld haar geloofwaardigheid volkomen verloren. Ze heeft geen enkele betekenis meer in het dagelijks leven. Mensen mogen naar prachtige kathedralen of kerken gaan, en alles wat daarin gebeurt, maar hun hart is er niet bij. Hoe meer je het bestudeert, hoe kritischer je wordt, hoe meer je je bewust wordt van de hele inhoud van de religieuze structuur, des te sceptischer je wordt en je gaat twijfelen aan de hele gang van zaken. Dus de intellectuelen willen er niets mee te maken hebben. En de anderen beschouwen het als iets romantisch, emotioneels of iets waar je heen gaat om vermaakt te worden.
5:45	But if one puts aside all the intellectual, the romantic, sentimental attitude towards religion, one can then begin to ask, not with any naivete but with seriousness, in which is included doubt, one begins to ask: what is religion? Not the mere meaning of that word, the etymological meaning, but deeply, what is religion? Man, from the ancient of times, has always thought that their must be something beyond the ordinary daily life, the ordinary misery, confusion, conflict of daily life. And in his search, he has invented all kinds of philosophies, all kinds of images, created all kinds of images, from the ancient Egyptians and the ancient Hindus to modern times, but he always gets caught apparently in some kind of illusion. He begins to delude himself. And out of that illusion he begins to create all kinds of activities. And again, if we could brush all that aside, because we have examined it sufficiently, gone into it fairly deeply, with all the contemporary religions, then one begins to ask oneself: what is, and if there is, something beyond all the contagion of thought, all the corruption of time? If there is something beyond the usual existence in space and time. And if we begin to ask that of ourselves how shall we set about it? Is any kind of preparation necessary? Discipline, sacrifice, control, all that, a certain period of preparation and then advance.	Maar als je de hele intellectuele of romantische, sentimentele benadering van religie opzijschuift, kun je je gaan afvragen, niet op een naïeve manier, maar serieus, waarbij ook twijfel hoort, dan begin je je af te vragen: wat is religie? Niet alleen wat het woord betekent, de etymologische betekenis, maar veel diepgaander, wat is religie? Van oudsher heeft de mens altijd gedacht dat er iets moet zijn dat het gewone dagelijks leven overstijgt, de gewone ellende, verwarring, conflicten van het dagelijks leven. En tijdens zijn zoektocht heeft hij allerlei soorten filosofieën uitgedacht, allerlei soorten beelden gecreëerd, van de oude Egyptenaren en oude hindoes tot de tegenwoordige tijd, maar blijkbaar raakt hij altijd verstrikt in de een of andere illusie. Hij begint zichzelf voor de gek te houden. En vanuit die illusie gaat hij allerlei activiteiten creëren. Als we dat weer allemaal opzij kunnen zetten, omdat we het afdoende hebben bekeken, ons behoorlijk hebben verdiept in alle huidige religies, begin je jezelf af te vragen of er iets is, en zo ja, wat er is voorbij alles wat door het denken is aangetast, alles wat door de tijd is bedorven. Of er iets is dat verder gaat dan het gewone bestaan in ruimte en tijd. Als we dat onszelf gaan afvragen, hoe zullen we dan te werk gaan? Is er een soort voorbereiding nodig? Discipline, opoffering, controle, al dat soort dingen, een bepaalde voorbereidingstijd en vorderingen maken.
9:33	And we are asking ourselves, we are thinking together, if there is anything beyond, and if one does not hypnotise oneself when one is free from illusion, then one can begin to examine, enquire very profoundly what is truth and if there is any path to it, or there is no path, or how can the mind reach that, or come to it?	En we vragen onszelf af, we denken samen, of er iets meer is, en als je jezelf niet hypnotiseert, als je vrij bent van illusies, kan je met het onderzoek beginnen, heel grondig bevragen wat waarheid is en of er een pad naar toe leidt, of is er geen pad, hoe kan de geest er dan geraken of erbij komen?
10:26	So we are going together this morning, together, to enquire, explore into this problem. First of all, it is important to understand, is it not, that one should be free of all illusions, otherwise the mind remains in various forms and varieties of illusions. So what creates illusions? Is it not desire, wanting to reach something, wanting to experience something, desiring something out of the ordinary, extra-sensory perception, visions, spiritual experiences, and so on. So one must be very clear, the nature of desire, which we talked about considerably in the past talks, and understand the movement of desire, which is thought with its image, which we went into, and also to have no motive in our enquiry. That is very difficult, to have no intention, to have not a sense of direction, then the brain is free to really enquire. Again, we have been into this problem right through our talks. We said there must be order in our house, in our existence, in our relationship, in our activity. Without that order which is freedom, there can be no virtue. Virtue, righteousness, is not something that is intellectually cultivated. Where there is order there is virtue, and the order is something that is living, not a routine, a habit.	Dus we gaan vanochtend samen, samen, dit probleem onderzoeken, verkennen. Allereerst is het belangrijk om te begrijpen, nietwaar, dat je vrij moet zijn van alle illusies, anders blijft de geest hangen in allerlei vormen en soorten van illusies. Waardoor worden illusies gecreëerd? Komt het niet door verlangen, iets willen bereiken, iets willen ervaren, verlangen naar iets buitengewoons, buitenzintuiglijke gewaarwording, visioenen, spirituele ervaringen, enzovoort. Je moet dus heel helder zijn over de aard van verlangen, waarover we in de laatste toespraken uitgebreid hebben gesproken, en de impuls van verlangen begrijpen, namelijk het denken met het bijbehorende beeld, waar we op in zijn gegaan, en er moet ook geen motief zijn bij ons onderzoek. Dat is erg moeilijk, geen bedoeling ermee hebben, geen bepaalde richting hebben, want dan is het brein werkelijk vrij om te onderzoeken. Maar ook dit probleem hebben we al behandeld in onze toespraken. We hebben gezegd dat er orde in ons huis moet zijn, in ons bestaan, in onze relaties, in onze activiteit. Zonder die orde, die vrijheid kan er geen deugd zijn. Deugd, rechtschapenheid is niets iets dat intellectueel gecultiveerd kan worden. Waar orde is, is er deugd en orde is iets levends, niet een routine, een gewoonte.
13:34	And the other point is: is there something to be learnt? We are thinking together, please. Is there something to be learnt from another? You can learn from another: history, biology, mathematics, physics, the whole technological world with all its complex knowledge, you can learn from another, from a book, from one who has already studied all that. And is there something to be learnt from another psychologically? Please, this is an important question that we must investigate together. To be learnt from another, psychologically about ourselves, about that which is eternal, if there is something eternal. Or, there is nothing to learn from another, because all the human experience, all the psychological knowledge that one has, that humanity has gathered together for millions of years, is within oneself. You follow? Therefore if that is so, that is, we are the rest of mankind, our consciousness is the whole of mankind, and our consciousness is that. And it seems rather absurd and rather naive to go out and learn from somebody else about ourselves, because it requires the clarity of observation to learn about ourselves. That is simple. There is no psychological authority, and therefore there is no spiritual authority, because the whole history of mankind which is the story of humanity, is in us. Therefore there is nothing to experience. I wonder if you see this. There is nothing to be learnt from somebody who says, 'I know'. Or, 'I will show you the path to truth'. This has been the whole trend of the priests throughout the world. They are the interpreters between the highest and the common. From the ancient of days they have played this game. And to learn about, to understand ourselves, all that authority must be set aside. Right? Obviously. Because that authority is part of us. We are the priests, we are the disciples, we are the teachers, we are the experience, we are the ultimate, if we know how to understand. Right?	En een ander punt is: valt er iets te leren? We denken samen, alstublieft. Valt er iets te leren van een ander? Je kunt van een ander leren: geschiedenis, biologie, wiskunde, natuurkunde, de hele technologische wereld met alle ingewikkelde kennis kan je leren van een ander, van een boek, van iemand die dat al heeft bestudeerd. Maar valt er psychologisch iets van een ander te leren? Alstublieft, dit is een belangrijke vraag die we samen moeten onderzoeken. Van een ander psychologisch over onszelf leren, over wat eeuwig is, of er iets eeuwigs is. Of valt er niets van een ander te leren, omdat alle menselijke ervaring, alle psychologische kennis die men heeft, die de mensheid in de loop van miljoenen jaren heeft vergaard, in onszelf zit. Begrijpt u? Dus als dat zo is, betekent het dat we de rest van de mensheid zijn, ons bewustzijn is de hele mensheid en dat is ons bewustzijn. En het lijkt behoorlijk absurd en naïef om naar een ander te gaan om van hem te leren over onszelf, want er is heldere waarneming nodig om over onszelf te leren. Dat is simpel. Er is geen psychologische autoriteit en daarom is er geen spirituele autoriteit, want de hele geschiedenis van de mens, het verhaal van de mensheid, zit in ons. Daarom valt er niets te ervaren. Ik vraag me af of je dit ziet. Er valt niets te leren van iemand die zegt: 'Ik weet het' of 'Ik laat je het pad van de waarheid zien.' Dat is altijd de neiging geweest van de priesters in de hele wereld. Ze zijn de vertolkers tussen het hoogste en het alledaagse. Al sinds onheuglijke tijden hebben ze dit spel gespeeld. En om te leren, om onszelf te begrijpen moet al die autoriteit opzijgezet worden. Nietwaar? Natuurlijk. Want die autoriteit zit ook in ons. We zijn de priesters en we zijn de volgelingen, we zijn de onderwijzers, we zijn de ervaring, we zijn het allerhoogste, als we weten hoe we het kunnen begrijpen. Nietwaar?
18:58	So, there is nothing to be learnt from somebody including that of the speaker, specially of the speaker, because one greatly accepts other people's influence, impressions. Right? So one has to be free to enquire. And to enquire very, very deeply, not superficially, because we have done all the superficial enquiry during the last six or sixty years, and we have come to the point when we say we have more or less established order in our life more or less, and as we go along we will establish greater order. Then we can ask: what is the religious mind, which can understand what is meditation? Which we are going into.	Er valt dus niets van een ander te leren, ook niet van de spreker, vooral niet van de spreker, omdat je in hoge mate de invloed van andere mensen accepteert, de indruk die ze op ons maken. Nietwaar? Dus je moet vrij zijn om te onderzoeken, om heel grondig te onderzoeken, niet oppervlakkig, want we hebben al het oppervlakkige onderzoek al gedaan in de afgelopen zes of zestig jaar en we zijn op het punt gekomen dat we zeggen dat we min of meer orde in ons leven hebben gebracht, min of meer, en als we doorgaan, zullen we nog meer orde brengen. Dan kunnen we vragen: wat is de religieuze geest, die kan begrijpen wat meditatie is? Daar zullen we op ingaan.
20:44	Within the last perhaps 10, 15 years, that word has become very popular in the West. Before, only very few who had been to Asia or India talked and enquired into their form of meditation, because the Asiatics and the Hindus have said – we will call the Hindus and the Asiatics one word: Asiatics – the Asiatics have said, only through meditation can you come to understand that which is timeless, which has no measure. But during the last ten or fifteen years, those who have nothing to do, call themselves gurus, came over to the West and brought that word. It became a word that rather made it like a drug. The word 'meditation' actually means, the dictionary meaning, to think over, ponder over, be concerned with and so on. And these people who brought that word from the East, they sold it to those gullible people, you paid for it, paid for the mantras which they brought, and you gradually learnt their tricks. And also you learnt the various mantras which they brought along. You know the word, I am sure, like guru, mantra, meditation is part of the daily common coin. The word 'mantra' in Sanskrit I believe means consider, ponder over, meditate, in not becoming – not becoming. And also that word means put aside all self-centred activity. Mantra means that. Which is, ponder over, meditate on not becoming, and put away altogether the self-centred activity. That is the real meaning of that word 'mantra'. You cannot sell that. You cannot go to somebody and say, give me money and I will tell you. And those people who have done it have become enormously rich people, it has become something commercial.	In de laatste misschien tien of vijftien jaar is dat woord heel populair geworden in het Westen. Daarvoor waren het alleen enkelen, die naar Azië of India waren geweest, die spraken over en zich verdiepten in hun vorm van meditatie, omdat de Aziaten en de hindoes zeiden - we zullen er één woord voor gebruiken - de Aziaten zeiden dat je alleen door meditatie kunt gaan begrijpen wat tijdloos is, wat onmetelijk is. Maar de laatste tien of vijftien jaar noemen degenen die er niets mee te maken hebben zichzelf goeroe en hebben dat woord naar het Westen gebracht. Het is een woord geworden dat er een soort drugs van heeft gemaakt. Het woord 'meditatie' betekent in feite, volgens het woordenboek, nadenken, overpeinzen, zich ergens voor inzetten, enzovoort. En degenen die dat woord uit het Oosten hadden meegenomen, verkochten het aan die lichtgelovige mensen, je hebt ervoor betaald, betaald voor de mantra's die ze meenamen en je leerde langzamerhand hun trucjes. Je leerde ook de verschillende mantra's die ze meenamen. Ik weet zeker dat je het woord kent, want goeroe, mantra, meditatie zijn opgenomen in het gewone spraakgebruik. Ik geloof dat het woord 'mantra' in het Sanskriet betekent: overdenken, overpeinzen, mediteren over 'niet worden' - niet worden. En dat woord betekent ook: zet elke egocentrische activiteit opzij. Dat betekent mantra. Dus overpeinzen, mediteren over 'niet worden' en zet elke egocentrische activiteit opzij. Dat is de echte betekenis van dat woord 'mantra'. Je kunt dat niet verkopen. Je kunt niet naar iemand toe en zeggen: 'Geef me geld en dan vertel ik het je.' En degenen die dat hebben gedaan, zijn enorm rijk geworden, het is iets commercieels geworden.
24:48	And also there have been various systems of meditation, the Tibetan, the Hindu, the Japanese, Zen and so on. Right? And these systems have been invented by thought, obviously. And thought being limited, the systems must inevitably be limited. And also they become mechanical if you repeat, repeat, repeat. Your mind naturally goes dull, rather stupid and utterly gullible. Right? It is common sense, all this. But we are all so eager to experience something spiritual, either through drugs, through alcohol, or follow a system that you hope will give you some kind of exciting experience. Because we are bored with our own daily life, going to the office for the next forty years, at the end of it, die. We are bored with all that. We are bored with our present religions, and so somebody comes along and brings some fantastic notions and we fall for it. This is happening. We are not exaggerating, we are not attacking anybody personally, but we are just examining the nonsense that is going on.	Ze hebben ook hun uiteenlopende systemen van meditatie, de Tibetaanse, de hindoeïstische, de Japanse, de zen enzovoort. Nietwaar? Die systemen zijn door het denken uitgevonden, dat spreekt vanzelf. En omdat het denken beperkt is, moeten de systemen onvermijdelijk beperkt zijn. En ze zijn ook mechanisch geworden, als je herhaalt, herhaalt, herhaalt, wordt je geest natuurlijk heel duf, behoorlijk stompzinnig en heel erg lichtgelovig. Nietwaar? Dit is allemaal gezond verstand. Maar willen allemaal zo graag iets spiritueels ervaren, door drugs, door alcohol of door een systeem te volgen dat je hopelijk een soort opwindende ervaring geeft. Want ons gewone dagelijks leven verveelt ons, de komende veertig jaar naar kantoor gaan en aan het eind sterven. Dat verveelt ons allemaal. Onze huidige religies vervelen ons, dus als er iemand langskomt met een paar bizarre ideeën, trappen we erin. Dit is er gaande. We overdrijven niet, we vallen niemand persoonlijk aan, maar we onderzoeken alleen de nonsens die er speelt.
27:03	So if one is sufficiently aware of all this, and has put aside all this, because it is utterly meaningless. You don't have to go to India or to Tibet, or to God knows somewhere else, or even to Rome. Because if one uses not only common sense, but have a critical mind, a mind that is questioning not only what others say, but also questioning yourself which is far more important. Not to accept anything that you yourself see that it is correct or noble or real experience, to question it, to have a mind that is capable, rational, sane. That is essential. And to have a mind that is free from all the illusion, a form of self-hypnosis. If that is possible in a world that has more or less gone mad: violent, terror, wars, the atomic bomb and the computer, that is going to take over all the activities of thought. Then what is a human being? You understand? The human being has lived on thought. All the architecture, all the music, the things that are inside the churches, temples and mosques, they are all put there by thought, invented by thought. All our relationship is based on thought, though we say, I love you, it is still part of the image, which thought has created about another. So thought to us is astonishingly important. And thought itself, as we have examined it very carefully, is limited, it has the capacity to break up, to bring about fragmentation between people as my religion, my country, my God, my belief and so on, all that is the movement of thought. Thought, space, and time, which we talked about.	Als je dit dus voldoende beseft en dit allemaal opzij hebt gezet, omdat het volkomen zinloos is. Je hoeft niet naar India te gaan of naar Tibet of waar dan ook of zelfs naar Rome. Want als je niet alleen je gezonde verstand gebruikt, maar een kritische geest hebt, een geest die niet alleen bevraagt wat anderen zeggen, maar ook zichzelf bevraagt, wat veel belangrijker is. Niets aanvaarden zonder dat je zelf ziet of het juist is of zuiver of een echte ervaring, het bevragen, een geest hebben die kundig is, rationeel, verstandig. Dat is essentieel. En een geest hebben die vrij is van alle illusies, een vorm van zelfhypnose. Voor zover dat mogelijk is in een wereld die min of meer krankzinnig geworden is: gewelddadig, terreur, oorlogen, de atoombom en de computer, die de hele activiteit van het denken gaat overnemen. Wat is dan een mens? Begrijpt u? De mens heeft geleefd op basis van het denken. Alle architectuur, alle muziek, alles wat zich in de kerken, tempels en moskeeën bevindt, het is door het denken ingebracht, door het denken uitgevonden. Al onze relaties zijn gebaseerd op het denken, ook al zeggen we: 'Ik houd van je,' het hoort nog steeds bij het beeld dat het denken van die ander heeft gevormd. Dus voor ons is het denken ontzettend belangrijk. En het denken zelf, zoals we zorgvuldig hebben onderzocht, is beperkt, het kan voor verdeeldheid zorgen, fragmentatie tussen mensen teweegbrengen in de vorm van mijn religie, mijn land, mijn God, mijn geloof enzovoort, dat is allemaal de beweging van het denken. Denken, ruimte en tijd, waarover we hebben gesproken.
30:46	Now together, if we have gone that far, then we can begin to examine what is actually meditation. The Christian form of that is contemplation. Contemplation is different from meditation. Meditation is the capacity of the brain which is no longer functioning partially, – which we talked about also – but the brain that has freed itself from its conditioning and therefore functioning as a whole. Such a brain is different from mere contemplation. I can be conditioned as a Christian, a Hindu, whatever you will, and I can contemplate from my background, from my conditioning. That contemplation does not free my conditioning. But meditation demands and therefore it becomes extraordinarily serious, and it requires a great deal of enquiry and attention... It requires a great deal of attention not to function partially, which we again explained carefully. By partially we mean in a particular specialisation, or to function in a particular occupation, to narrowly make the brain, or allow the brain to accept beliefs, tradition, dogmas, rituals, which are only partial, all those invented by thought. The Christians have this word 'faith'. And if one has faith in God, or whatever you will, things will be all right. Or things will come out all right. This has been the slogan for two thousand years. And the Asiatics have their own form of faith: karma, reincarnation, evolution, time and so on.	Nu we samen zover zijn gekomen, kunnen we gaan onderzoeken wat meditatie werkelijk is. De christelijke vorm is contemplatie, religieuze bezinning. Contemplatie is iets anders dan meditatie. Meditatie is het vermogen van het brein dat niet meer eenzijdig functioneert - wat we ook besproken hebben - maar het brein dat zich heeft bevrijd van zijn conditionering en daardoor als geheel functioneert. Zo'n brein verschilt van alleen maar contemplatie. Ik kan geconditioneerd zijn als christen, hindoe of noem maar op en ik kan contempleren vanuit mijn achtergrond, mijn conditionering. Door die contemplatie wordt mijn conditionering niet bevrijd. Maar meditatie vereist, en daarom wordt het een bijzonder serieuze zaak, het vraagt heel veel onderzoek en aandacht... Het vraagt heel veel aandacht om niet eenzijdig te functioneren, wat we ook weer zorgvuldig hebben uitgelegd. Met eenzijdig bedoelen we volgens een bepaalde specialisatie of functioneren in een bepaald beroep, op een beperkte manier het brein overtuigingen laten accepteren, tradities, dogma's, rituelen, die allemaal eenzijdig zijn, allemaal door het denken verzonnen. De christenen hebben het woord 'geloof'. En als je in God gelooft of zoiets, is alles in orde of komt alles in orde. Dat is tweeduizend jaar lang het motto geweest. En de Aziaten hebben hun eigen vorm van geloof: karma, reïncarnatie, evolutie, tijd enzovoort.
34:37	So meditation is different from contemplation in the sense that meditation demands that the brain is no longer conditioned to act partially but wholly. Right? That is the requirement for meditation, otherwise meditation has no meaning.	Meditatie is dus iets anders dan contemplatie in die zin dat meditatie vereist dat het brein niet meer geconditioneerd is om eenzijdig te handelen, maar als geheel. Nietwaar? Dat is de voorwaarde voor meditatie, anders is meditatie onzinnig.
35:17	So the question then is, is it possible, living in this world, which demands certain forms of specialisation a skilful carpenter, skilful mechanic, skilful mathematician, or a very skilful housewife, it doesn't matter, living in this world which demands these, and yet be free from specialisation. I wonder if we are together in this. Suppose I am a physicist, that is, theoretical physicist, and I have spent my life, most of my life in formulating mathematically, thinking about it, questioning it, asking, cultivate a tremendous knowledge about it, and my brain has become specialised, narrowed down, and yet I begin to enquire into meditation. Right? And in my enquiry into meditation, I can only partially understand the significance and the depth of that word because I am anchored in something else. I wonder if we are meeting each other. Right? I am anchored in my theoretical physics as my profession. Anchored there, I begin to enquire theoretically whether there is the timeless, what is meditation and so on. So my enquiry becomes partial again. Right? But I have to live in this world. I am a professor at some university. I have got a wife, children, I have the responsibility of all that, and perhaps I am also ill. I have got the responsibility of all that, and yet I want to enquire very profoundly into the nature of truth, which is part of meditation. So my approach is partial.	Dan komt dus de vraag: is het mogelijk, als je in deze wereld leeft, die bepaalde vormen van specialisatie vereist, een bekwame timmerman, monteur, wiskundige of een erg bekwame huisvrouw, het maakt niet uit, die leeft in deze wereld die dat verlangt, en toch vrij te zijn van specialisatie. Ik vraag me af of we dit samen doen. Stel dat ik natuurkundige ben, een theoretisch natuurkundige, en ik heb mijn leven, het grootste deel van mijn leven, besteed aan wiskundige formules, erover nadenken, onderzoeken, vragen stellen, het vergaren van enorm veel kennis over dit vak en mijn brein is specialistisch geworden, beperkt en toch begin ik me te verdiepen in meditatie. Nietwaar? Maar als ik me verdiep in meditatie, kan ik alleen gedeeltelijk de betekenis en essentie van dat woord begrijpen, omdat ik verankerd ben in iets anders. Ik vraag me af of we elkaar begrijpen. Ik ben verankerd in mijn theoretische natuurkunde, dat mijn beroep is. Ik ben daar verankerd, maar begin theoretisch te onderzoeken of het tijdloze bestaat, wat meditatie is enzovoort. Mijn onderzoek wordt dus weer eenzijdig. Nietwaar? Maar ik moet in deze wereld leven, ik ben hoogleraar aan een universiteit, ik heb een vrouw en kinderen, daar ben ik verantwoordelijk voor en misschien ben ik ook ziek. Ik heb al die verantwoordelijkheid en toch wil ik me heel grondig verdiepen in de aard van de waarheid, wat deel uitmaakt van meditatie. Mijn benadering is dus eenzijdig.
38:15	So my question is: is it possible to be specialised as a carpenter, and yet leave it at a certain level so that my brain, the brain which is the common brain to all humanity – this is very difficult for people to accept: your brain is not your brain. It has been growing for millions of years, accumulating all kinds of knowledge, it is not yours. Your consciousness as we went into, is not your consciousness, which you readily accept, but you would rather resist when we say, your brain is not yours, it has grown through space and time, which is common to all humanity. This we won't go into now. So my question is: being specialised, can my brain say, yes, it has its function, but that function is not going to interfere. Right? I wonder if you are understanding all this? I am a carpenter, I know the quality of wood, the tools, the grain, the beauty of the wood and so on. I say, yes, that is natural, I must have that, but the brain that has cultivated the speciality cannot possibly understand the wholeness of meditation. Right? If I as a carpenter understand this, the truth of it, that I as a carpenter have a place, but that specialisation has no place in the wholeness of comprehension, in the wholeness of understanding meditation. If I see the truth of that, then specialisation becomes a small affair. Right? Are we meeting?	Mijn vraag is nu: is het mogelijk om gespecialiseerd te zijn als timmerman en dat toch op een bepaald niveau te vergeten, zodat mijn brein, het brein dat we met de hele mensheid delen - dit is erg moeilijk te accepteren - jouw brein is niet jouw brein. Het heeft zich gedurende miljoenen jaren ontwikkeld, heeft allerlei kennis verzameld, het is niet van jou. Je bewustzijn, zoals we hebben besproken, is niet jouw bewustzijn, wat je gemakkelijk accepteert, maar je komt in verzet als ik zeg dat je brein niet van jou is, het heeft zich in ruimte en tijd ontwikkeld, wat de hele mensheid gemeenschappelijk heeft. Hier zullen we nu niet op ingaan. Mijn vraag is dus: als ik gespecialiseerd ben, kan mijn brein zeggen dat het een functie heeft, maar dat die functie niet tussenbeide gaat komen. Nietwaar? Ik vraag me af of je dit allemaal begrijpt. Ik ben timmerman, ik weet heel veel over hout, de gereedschappen, de structuur, de schoonheid van hout enzovoort. Ik zeg, ja natuurlijk, dat moet ik hebben, maar het brein dat het specialisme heeft gecultiveerd, kan onmogelijk het geheel van meditatie begrijpen. Nietwaar? Als ik dit als timmerman begrijp, de waarheid ervan, dat ik een plaats heb als timmerman, maar dat dat specialisme geen plaats heeft in het volledig begrijpen, in het volledig begrijpen van meditatie. Als ik de waarheid daarvan inzie, wordt specialisatie niet zo belangrijk. Nietwaar? Zitten we op dezelfde lijn?
41:23	So, then we begin to ask: what is meditation? Why certain parts of the world, like the Asiatic world, have given importance to this word. Asia is not geographically separate from the rest of the world, it is geographically separate, but Asia is you and me. Right? Because we are part of humanity, part of our consciousness, we are the rest of humanity. So when one part of humanity has given a great deal of time, from 2 or 3 or 4000 years as the Egyptians have done, as the Hindus have done, it is part of our enquiry to find out.	Dus vervolgens stellen we de vraag: wat is meditatie? Waarom wordt er in bepaalde delen van de wereld, zoals in de Aziatische wereld, belang gehecht aan dit woord. Azië staat geografisch niet los van de rest van de wereld, het ligt geografisch apart, maar Azië dat ben jij en ik. Nietwaar? Omdat we deel uitmaken van de mensheid, van ons bewustzijn, wij zijn de rest van de mensheid. Als dus een deel van de mensheid er heel veel tijd aan heeft besteed, sinds twee-, drie- of vierduizend jaar, zoals de Egyptenaren en de hindoes hebben gedaan, hoort het bij ons onderzoek om hierachter te komen.
42:41	First of all, meditation demands attention. Right? To attend, which is to give your whole capacity, energy, in observation. Attention is different from concentration. I hope you are following all this. Are we together in this? Concentration is an effort made by thought, to focus its capacity as energy on a particular point. Right? That is concentration. When you are in a school the teacher says, concentrate on your book, don't look out of the window, look at your beastly book. And you are trained to concentrate, that is to bring all your energy to a particular point. Which means in that concentration you are not allowing any kind of other thoughts to interfere, that is, to control. Concentration implies controlling thought, not to wander away, but to focus your thought on a particular subject, on a particular page, on a particular picture. Which is, thought says that it is important to focus my attention, focus my energy on that. It is the operation of thought. It is the operation of thought, in which there is compulsion, control, which says, 'Look'.	In de eerste plaats is er voor meditatie aandacht nodig. Nietwaar? Aandachtig zijn, wat betekent dat je al je vermogen en energie geeft aan het observeren. Aandacht is iets anders dan concentratie. Ik hoop dat je dit alles volgt. Doen we dit samen? Concentratie is de inspanning van het denken om al zijn energie op een bepaald punt te richten. Nietwaar? Dat is concentratie. Op school zegt de leraar, concentreer je op je boek, kijk niet uit het raam, maar kijk naar dat stomme boek. Je wordt getraind om je te concentreren, dat wil zeggen, al je energie op een bepaald punt te richten. Dat betekent dat je tijdens die concentratie geen andere gedachten tussenbeide mag laten komen, dat is dus controle. Concentratie betekent controle over je gedachten, ze niet laten afdwalen, maar ze richten op een bepaald onderwerp, een bepaalde bladzijde, een bepaalde afbeelding. Met andere woorden, het denken zegt dat het belangrijk is om mijn aandacht, mijn energie daarop te richten. Het is de werking van het denken. Het is de werking van het denken met dwang en controle, dat zegt: 'Kijk!'
45:38	So, in concentration – please understand this carefully if you don't mind – in concentration there is the controller and the controlled. Right? My thought is wandering off, I say it should not wander off, I bring it back, the controller who says, 'I must concentrate on this'. So there is a controller and the controlled. Right? Who is the controller? The controller is part of thought. The controller is the past. The controller who says, I have learnt a great deal, and it is important for me, the controller, to control thought. That is, thought has divided itself as the controller and the controlled, so it is a trick that thought is playing upon itself. I wonder if you see all this. Please, we must understand this very carefully because in attention there is no controller nor the controlled, there is only attention. So it requires a careful examination into the nature of concentration with its controller and the controlled. Right? All our life, there is this controller: I must do this, I must not do that, I must control my desires, control my anger, control my impetus, control, control, control. Therefore I have gradually learnt to inhibit myself, and there are those people who say, don't inhibit, do whatever you like. That is the game also being played by the gurus.	Dus in concentratie - begrijp dit alstublieft goed - in concentratie is er de controleur en dat wat gecontroleerd wordt. Nietwaar? Mijn denken dwaalt af, ik zeg dat het niet mag afdwalen en breng het weer terug, de controleur zegt: 'Ik moet me hierop concentreren.' Er is dus een controleur en het gecontroleerde. Nietwaar? Wie is de controleur? De controleur is een onderdeel van het denken. De controleur is het verleden. De controleur die zegt, ik heb heel veel geleerd en het is voor mij, de controleur, belangrijk om het denken te controleren. Het denken heeft zichzelf verdeeld in de controleur en het gecontroleerde, dus het is een trucje dat het denken met zichzelf uithaalt. Ik vraag me af of je dat ziet. We moeten dit heel goed begrijpen omdat er in aandacht geen controleur is en er wordt niets gecontroleerd, er is alleen aandacht. Het vereist dus zorgvuldig onderzoek naar de aard van concentratie met de controleur en dat wat gecontroleerd wordt. Nietwaar? In ons hele leven is er die controleur: ik moet dit doen, ik mag dat niet doen, ik moet mijn verlangens beheersen, mijn woede, mijn impulsen beheersen, controleren, controleren, controleren. Daardoor heb ik geleidelijk geleerd mezelf af te remmen en er zijn mensen die zeggen, geen remmingen, doe gewoon wat je wilt. Dat is het spel dat ook door goeroes wordt gespeeld.
48:08	So one must be very clear in understanding what is concentration and what is attention. As we are pointing out, in attention, that is to attend, there is no control. Please understand this, because as we are going to find out presently: is there a way of living our daily life in which there is no control? Right? That is part of meditation. This is a question one must ask oneself: is there, in daily existence, a way of living in which every form of control doesn't exist at all. Because control means effort. Control means division between the controller and the controlled: I am angry, I must control my anger, I smoke, I must not smoke and I must resist smoking, and so on and so on. What we are saying is something totally different and therefore it may be misunderstood, and may be rejected altogether, which is very common because we say, well, all life is a control. If you don't control you will become permissive, nonsensical, it has no meaning, therefore you must control. Right? Religions, philosophy, your teachers, your family, mother – control. But we have never enquired into who is the controller. The controller is put together in the past, the past is the knowledge which is thought, thought has separated itself as the controller and the controlled. And concentration is all that.	We moeten dus een heel helder begrip hebben van wat concentratie en wat aandacht is. Zoals we hebben uitgelegd is er in aandacht, aandachtig zijn, geen controle. Begrijp dit alstublieft, want we gaan nu uitzoeken of er een manier van leven is, ons dagelijks leven, zonder enige vorm van controle. Nietwaar. Dat hoort bij meditatie. Dit is een vraag die je jezelf moet stellen. Is er in ons dagelijks bestaan een manier van leven waarin geen enkele vorm van controle bestaat? Want controle betekent inspanning. Controle betekent verdeeldheid tussen de controleur en het gecontroleerde. Ik ben boos, ik moet mijn boosheid beheersen, ik rook, ik mag niet roken en moet me daartegen verzetten, enzovoort. Wat wij zeggen is iets heel anders en daarom zou het verkeerd begrepen kunnen worden en helemaal verworpen kunnen worden, wat heel normaal is, omdat we zeggen dat het hele leven een kwestie van controle is. Als je je niet beheerst, is alles toegestaan, dat is onverstandig, onzinnig, dus controle moet er zijn. Nietwaar? Religies, filosofie, je leraren, je familie, je moeder, controle. Maar we hebben nooit onderzocht wie de controleur is. De controleur is in het verleden gevormd, het verleden is kennis, wat het denken is, het denken heeft zichzelf geplitst in de controleur en het gecontroleerde. En dat is allemaal een vorm van concentratie.
51:08	And in understanding that, we are asking a much more fundamental question, which is: can one live in this world with a family, all the rest of it, without a shadow of control? Right? First of all, see the beauty of that question. Because our brain has been trained for 1000 years to inhibit – you control, control. It is never operating with the wholeness of the brain. Right? See what it is doing for yourself. You are not learning from me, from the speaker, you are watching your own brain in operation, rationally, a critical examination, in which there is no deception, hypnosis and so on. And most of the meditations that have been put forward from the Asiatic world, are to control. Control thought so that you have a mind that is at peace, you have a mind that is quiet, not eternally chattering. Because silence, quietness, absolute stillness of the mind, brain, is necessary in order to perceive. Right? Therefore, all the types of meditation, however subtle, have the basis – to control. Or hand yourself over to some guru, to some idea. And forget yourself, because you have given yourself over to something and therefore you are at peace. Which is again the movement of thought, desire, and the excitement of something you have offered and it has been accepted. You follow all this?	Als je dat begrepen hebt, stellen we een veel fundamentelere vraag, namelijk: kun je in deze wereld leven met een gezin en dergelijke, zonder een zweem van controle? Nietwaar? Zie allereerst de schoonheid van die vraag. Want ons brein is al duizend jaar getraind om zich af te remmen - om te controleren. Het brein werkt nooit als geheel. Nietwaar? Kijk zelf wat het aan het doen is. Je bent niet van mij aan het leren, van de spreker, maar je bekijkt de werking van je eigen brein, rationeel, een kritisch onderzoek, zonder misleiding, hypnose enzovoort. De meeste vormen van meditatie, die door de Aziatische wereld zijn geïntroduceerd, zijn er om te controleren. Je gedachten controleren zodat je een rustige geest hebt, een geest die stil is, zonder het eeuwige geklets. Omdat stilte, rust, absolute stilte van de geest, het brein nodig is om waar te nemen. Nietwaar? Daarom hebben alle soorten meditatie, hoe subtiel ook, controleren als basis. Of geef jezelf over aan een goeroe, een of ander idee, en vergeet jezelf omdat je je aan iets hebt overgegeven en daarom ben je rustig. Wat weer de beweging is van het denken, het verlangen en de opwinding dat je iets hebt gegeven en het is geaccepteerd. Volgt u dat nog?
54:02	Whereas attention is something entirely different. It is not the opposite of concentration. If it is the opposite, then the opposite has its root in its own opposite. If love is the opposite of hate, then love is born out of hate. Right? I wonder if you see this? Any opposite has its root in its own opposite. So we are saying that attention is not the opposite of concentration, it is totally divorced from it. So we are going to enquire together, what is attention. Does it need effort? That is one of our principal activities: I must make an effort. I am lazy, I don't want to get up this morning but I must get up. Make an effort. Right? I don't want to do something but I must. I am getting tired of this.	Terwijl aandacht iets heel anders is. Het is niet de tegenstelling van concentratie. Als het de tegenstelling is, is die tegenstelling geworteld in zijn eigen tegenstelling. Als liefde de tegenstelling van haat is, komt liefde voort uit haat. Nietwaar? Ik vraag me af of je dit ziet? Elke tegenstelling is geworteld in zijn eigen tegenstelling. Wij zeggen dus dat aandacht niet het tegengestelde is van concentratie, het staat daar helemaal los van. We gaan dus samen onderzoeken wat aandacht is. Is daar inspanning voor nodig? Dat is een van onze belangrijkste activiteiten: ik moet mijn best doen, ik ben lui, ik wil vanochtend niet opstaan, maar ik moet opstaan. Inspanning. Nietwaar? Ik wil iets niet doen, maar het moet. Dit wordt vermoeiend.
55:47	See how extraordinary, that we cannot catch the significance of it immediately. It has to be explained, explained, explained. We seem to be incapable of direct perception between concentration – not concentration camps – concentration and attention. To have an insight into attention and be attentive. Well, we will go into it.	Wat vreemd is het toch dat we de betekenis niet meteen kunnen vatten. Het moet keer op keer worden uitgelegd. Het lijkt alsof we niet in staat zijn om direct onderscheid te maken tussen concentratie - niet concentratiekampen - concentratie en aandacht. Om inzicht te hebben in aandacht en aandachtig zijn. We zullen erop ingaan.
56:34	When does attention take place? Obviously not through effort. When you make an effort to be attentive, it is an indication that you are inattentive, and trying to make that inattention become attention. You understand? I am tired of these explanations! Personally, I have never learnt about any of all this nonsense. Personally, nobody explained all this to me, thank God. Personally, I have never read about all this, it wouldn't be authentic, it would have no meaning. But to have quick insight, you understand? To see instantly the falseness of all religious organisations, all of them, and therefore you are out of it. To see instantly that the observer is the observed, and therefore no effort, it is so. It is only effort exists when there is division. You are following? So does it indicate our brains have become so dull, because we have been trained, trained – you follow? So that it has lost its pristine quickness, its capacity to see directly without all the explanations and words, words, words. But unfortunately one has to go into this because our minds, our brains cannot grasp instantly, for example that truth has no path. You understand? To see the immensity of that statement, the beauty of that statement and put aside all paths, the Asiatic, the Western, the North, South, East, West, so that your brain becomes extraordinarily active.	Wanneer is er sprake van aandacht? Blijkbaar niet door inspanning. Als je je best doet om aandachtig te zijn, is dat een teken dat je niet aandachtig bent en van die onoplettendheid aandacht probeert te maken. Begrijpt u? Ik word zo moe van al dat uitleggen. Zelf heb ik al die onzin nooit geleerd. Niemand heeft mij dit uitgelegd, goddank. Zelf heb ik hier nooit over gelezen, dan zou het niet authentiek zijn en geen betekenis hebben. Maar dat je snel inzicht hebt, begrepen? Dat je ogenblikkelijk de onwaarheid ziet van alle religieuze organisaties, allemaal, en daardoor ben je er uitgestapt. Ogenblikkelijk zien dat de waarnemer het waargenomene is en dus zonder inspanning, het is zo. Inspanning is er alleen waar verdeeldheid is. Volgt u dat nog? Betekent het dus dat ons brein zo suf is geworden, omdat we zijn afgericht, begrijpt u? Dus het heeft zijn oorspronkelijke snelheid verloren, zijn vermogen om rechtstreeks te zien zonder alle uitleg en woorden. Maar helaas moet ik erop ingaan, omdat onze geest, ons brein het niet onmiddellijk kan begrijpen, bijvoorbeeld, dat er geen pad naar de waarheid is. Begrijpt u? Dat je de grootsheid van die uitspraak ziet, de schoonheid van die uitspraak en alle paden opzijzet, het Aziatische, westerse, noord, zuid, oost, west, zodat je brein bijzonder actief wordt.
59:45	One of the difficulties is that we are becoming mechanical. The computer is learning more quickly than we are learning. The computer can go so far ahead of us. And so if our brains are not extraordinarily alive and active, our brains will gradually wither away. Now we exist because we have to think, we have to be active, partially, but when the computer can take all the work, all the thought – most of the thought – and operate at a rapidity which the brain cannot, then the brain is going to wither. You understand? Please realise all this, this is happening. It is not an exaggerated statement of the speaker, it is happening now. We are unaware of it.	Het is een van onze problemen dat we mechanisch worden. De computer leert sneller dan wij. De computer kan ons ver achter zich laten. Dus als ons brein niet bijzonder levendig en actief is, zal het langzamerhand wegkwijnen. Nu bestaan we omdat we moeten denken, omdat we actief moeten zijn, gedeeltelijk, maar als de computer al het werk kan doen, al het denken - het meeste denken - en werkt met een snelheid die het brein niet heeft, dan gaat het brein wegkwijnen. Begrijpt u? Besef alstublieft dat dit gaande is. Het is geen overdreven uitspraak van de spreker, het is nu al gaande. We zijn ons daar niet van bewust.
1:01:09	So we are enquiring into what is attention. In concentration there is always a centre from which you are acting. You can see it. Right? This is clear. When I concentrate, I am concentrating for some benefit, for some deep-rooted motive, for something to gain and so on, which is, from a centre I am observing. Whereas in attention, there is no centre at all. When you look at something immense like the mountains, their extraordinary majesty, the beauty of the valley, the line against the blue sky. The beauty of it for a moment drives out the centre. Haven't you noticed this? And you are for a second stunned by the greatness of it. Beauty is that perception when the centre is not. You understand? Like a child given a toy, he is so absorbed by the toy he is no longer being mischievous, he is completely with the toy. But remove, he breaks the toy and he is back to himself. Right? So most of us are absorbed by various toys. And when the toys go we are back to ourselves. Now, in the understanding of ourselves without the toy, that understanding without any direction, without any motive, that very understanding is the freedom from specialisation which makes the whole of the brain active. Now, the whole of the brain when it is active, is total attention. Right?	We onderzoeken dus wat aandacht is. In concentratie is er altijd een centrum van waaruit je handelt. Dat kan je zien. Nietwaar? Dat is duidelijk. Als ik me concentreer, doe ik dat om er beter van te worden, uit een diepgeworteld motief, om iets te verkrijgen enzovoort, wat betekent dat ik vanuit een centrum observeer. Terwijl er bij aandacht helemaal geen centrum is. Als je naar iets kijkt dat immens is, zoals de bergen met hun indrukwekkende pracht, de schoonheid van de vallei, hoe ze zich aftekenen tegen de blauwe lucht. Die schoonheid verdrijft heel even het centrum. Heb je dat niet gemerkt? Je bent een paar tellen overweldigd door de grootsheid ervan. Schoonheid is die waarneming zonder centrum. Begrijpt u? Zoals een kind dat een speeltje heeft gekregen, hij wordt er helemaal door in beslag genomen en is niet meer ondeugend, hij gaat helemaal op in het speelgoed. Maar als je het weghaalt of hij maakt het kapot, dan valt hij terug op zichzelf. Nietwaar? Dus de meesten van ons worden in beslag genomen door speeltjes. En als die verdwijnen, vallen we terug op onszelf. Als we onszelf begrijpen zonder het speelgoed, heeft dat begrijpen geen richting, geen motief, dan is dat begrijpen vrij van specialisatie, zodat het hele brein actief wordt. Als nu het hele brein actief is, is dat totale aandacht. Nietwaar?
1:04:36	Look, I'll point out something else. We are always looking or feeling with one of the senses, right? I like the taste of something, or hear some music, but one never listens, one never looks at anything with all one's senses. Right? Have you ever done it? Oh, God's sake. When you look at a mountain, because of its majesty, your senses are fully in operation, therefore you forget yourself. You understand? Now, when you look at the movement of the sea or the water or the sky and the slip of a moon, when you look at it totally, with all your senses, that is complete attention in which there is no centre. Which means, that attention is total silence, of the brain that is no longer chattering, completely still. Is it taking place with you now? Is your brain completely still? Because we are talking about a stillness, absolute silence of the mind, of the brain. Because there are various forms of silence, the silence between two noises, the silence between two notes, the silence between thoughts. Right? The silence when you go into a forest, where there is great danger, of a dangerous animal, everything becomes totally silent. I don't know if you have – no, you haven't, here you have killed everything.	Ik wil nog op iets anders wijzen. We kijken of voelen altijd maar met één zintuig, nietwaar? Ik houd van de smaak van iets of ik hoor muziek, maar je luistert nooit, je kijkt nooit naar iets met al je zintuigen. Heb je dat ooit gedaan? In godsnaam. Als je naar een berg kijkt omdat hij zo indrukwekkend is, zijn al je zintuigen aan het werk en daardoor vergeet je jezelf. Begrijpt u? Als je nu naar de beweging van de zee kijkt of naar het water of de lucht en de maansikkel, als je er met je hele wezen naar kijkt, met al je zintuigen, is dat volledige aandacht, waarin geen centrum is. Dat betekent dat aandacht de volkomen stilte is van het brein dat niet meer ratelt, helemaal stil is. Gebeurt dat nu met u? Is uw brein helemaal stil? Omdat we nu praten over een stilte, absolute stilte van de geest of het brein. Want er zijn verschillende vormen van stilte, de stilte tussen twee geluiden, de stilte tussen twee noten, de stilte tussen gedachten. Nietwaar? De stilte als je een bos ingaat waar groot gevaar dreigt van een gevaarlijk dier en alles doodstil wordt. Ik weet niet of je - nee, dat heb je niet - hier hebben jullie alles gedood.
1:07:49	So, this silence is not put together by thought, or through fear. When you are really frightened, your whole body, your nerves, your brain becomes – haven't you noticed it? So this is not that quality of silence, it is entirely different. It is the operation of the whole of the brain with all its senses active. It is that freedom which brings about total silence of the mind. And it is only such a mind, such a brain, mind-brain – I don't want to divide it into two for the moment, we will stick to the brain – such a brain that is absolutely quiet, not brought about by effort, determination, by desire, by motive. It is the freedom of order which is virtue, righteousness in behaviour, and in that silence alone, there is that which is nameless and timeless. That is meditation.	Dus deze stilte is niet door het denken of door angst gevormd. Als je echt bang bent, worden je hele lichaam en je zenuwen en je brein - heb je dat niet gemerkt? Dat is dus niet dit soort stilte, het is iets heel anders. Het is de werking van het hele brein, waarbij alle zintuigen actief zijn. Het is die vrijheid die de volkomen stilte van de geest teweegbrengt. Alleen zo'n geest, zo'n brein, geest-brein - ik wil ze nu even niet scheiden, we houden het op het brein - zo'n brein is absoluut stil, wat niet door inspanning, wilsbesluit, verlangen of motivatie is gedaan. Het is de vrijheid die orde met zich meebrengt en dat is deugd, rechtschapenheid van gedrag en alleen in die stilte is er wat naamloos en tijdloos is. Dat is meditatie.