Krishnamurti Subtitles home


SA84Q2 - Tweede bijeenkomst vraag & antwoord
Saanen, Zwitserland
24 juli 1984



0:16 Opnieuw zijn er ruim honderdvijftig vragen binnengekomen. Ze zijn niet allemaal te beantwoorden. Waarschijnlijk zijn hier enkele maanden voor nodig en ik weet zeker dat u hier niet nog een maand wilt zitten.
0:43 Ik vraag me af - je vraagt je af of er misschien een ultieme vraag bestaat, één vraag die alle vragen kan beantwoorden.
1:04 Ik heb er niet over nagedacht. De gedachte komt nu pas bij me op. Bestaat er een vraag of een onderzoek, geen ervaring, want ervaringen zijn altijd beperkt en ervaringen worden bepaald door iemands eigen verlangen, bedoelingen en beperkingen. Je kunt dus onmogelijk vertrouwen op ervaringen, het zijn de meest twijfelachtige zaken in de wereld, zelfs de zogenaamde spirituele ervaring. Ik denk dat de meesten zo'n ervaring wel willen die je op de been houdt, je energie geeft, enzovoort. Maar elke ervaring, hoe diep, hoe breed of ingewikkeld ook, zulke ervaringen zijn beperkt omdat er altijd een 'ervaarder' is die ervaart, nietwaar? En die ervaarder is het verleden, heeft oude herinneringen, een achtergrond, en in overeenstemming met die achtergrond herkent de ervaarder de ervaring en leeft ermee in de hoop een mooiere ervaring op te doen. Maar die mooiere, bredere of diepere ervaring is nog steeds beperkt omdat er een ervaarder is.
3:27 Nu komt de vraag naar boven, die ik aan u ga stellen, of er überhaupt wel iets te ervaren valt? Behalve biologische, seksuele ervaringen, enzovoort, los van zulke fysieke reacties en zo, is er überhaupt wel een ervaring? Waarom willen we ervaringen opdoen? Alstublieft, zoals ik zei, we onderzoeken dit samen, niet dat de spreker iets zegt en u het ofwel verwerpt, accepteert ofwel voorbij laat gaan. Maar als we deze bijzondere vraag zouden kunnen onderzoeken: bestaat er, los van de gewone biologische ervaringen en zo, zijn ervaringen überhaupt nodig? Ervaringen houden ons kennelijk wakker. Ervaringen of problemen zijn zaken die u in de schoot worden geworpen, vooral de betekenis van het woord 'probleem' is iets dat naar u toe wordt geworpen. Dat is een probleem, de betekenis, de oorspronkelijke betekenis van dat woord. En ervaring betekent ook ergens doorheen gaan, niet vasthouden aan waar je doorheen bent gegaan.
5:47 Dus heeft het brein problemen nodig om wakker te blijven, uitdagingen, crises, schokken, heeft het deze zaken nodig om wakker te blijven? Want we leiden zo'n oppervlakkig leven en we zijn er tevreden mee, tenminste de meesten. En door het hele onderwijs, enzovoort worden we tamelijk mechanisch, lui en laks. En om wakker te blijven hebben we het gevoel dat problemen, druk en zo nodig zijn om het brein alert te houden, nietwaar? Kan het brein alert zijn, uitermate waakzaam zonder medicijnen, problemen, uitdagingen, schokken? Hebben we dit allemaal ooit weleens onderzocht? Of begeren we iets meer, iets beters, altijd maar vergelijken wat de geest nog meer afgestompt maakt. En een afgestompte geest wil graag meer, nietwaar? Ik bedoel dit niet cynisch, alstublieft, Maar als we dit konden onderzoeken en erachter konden komen of het brein dat al duizenden jaren is geconditioneerd, geconditioneerd door allerlei ongelukken, voorvallen, druk en propaganda, geprogrammeerd, kan het brein op natuurlijke wijze, zonder enige inspanning, helemaal wakker zijn? Om daar achter te komen moet je alle ervaringen helemaal afwijzen Behalve de fysieke ervaringen, de psychologische ervaringen moet je helemaal afwijzen, zodat je niet afhankelijk bent, onafhankelijk van druk, impressies, stimulansen. U wordt nu helaas gestimuleerd door de spreker, Hij werkt als een drug, zoals koffie, thee of iets sterkers, alcohol en zo. Als je van deze zaken afhankelijk bent om je te stimuleren, om het brein alert te houden, dan hou je alleen maar het mechanische proces in stand. En het brein is voor de meesten mechanisch en herhalend geworden.
10:29 Leid dus een leven zonder enige uitdaging, wat niet betekent dat je in slaap valt, maar zonder enig verlangen, zowel uiterlijk als innerlijk, zodat het brein buitengewoon actief is. Actie is geen beweging - ik vraag me af of u dit begrijpt? Zal ik hier verder op ingaan? Interesseert het u?
11:12 Actie betekent geen beweging. Beweging houdt tijd in, nietwaar? Van hier naar daar gaan, enzovoort. Elke vorm van beweging bevindt zich op het terrein van tijd en het denken. NIetwaar? Elke beweging, zowel fysiek als psychologisch, al het denken ligt besloten in het gebied van tijd. Nietwaar? Maar actie is tijdloos. Actie is dus niet iets gedaan hebben en de herinneringen aan dingen die gedaan zijn, of ervaringen of problemen die opgelost zijn, wat allemaal in het verleden ligt, wat tijd is, en de toekomst is ook tijd. Daarom is actie het moment, het onmiddellijk en direct beleven ervan. Komt het enigszins over?
12:48 We hebben het samen dus over het vraagstuk van het brein dat zo verdorven is geraakt, zo geschokt, zo verwond. Elke dreun of kwetsuur is een wond. Beschikken over een brein dat psychologisch niet gekwetst kan raken, u kunt een dreun krijgen als u van de trap valt - dat is iets anders. Ik hoop dat u niet van de trap valt. Maar de dreun die iemand krijgt van slecht nieuws of wanneer de dokter plotseling zegt: 'Beste man, u heeft kanker'. Of de dreun wanneer iemand u verlaat. Van al zulke dreunen loopt het brein natuurlijk wonden op zodat het voortdurend in een spanning verkeert. Maar om een geest te hebben die onkwetsbaar is voor omstandigheden - begrijpt u? Zo'n brein is iets uitzonderlijks. Dat maakt deel uit van meditatie, niet al de flauwekul die nu plaatsvindt.
14:57 Ik vroeg dus of er een vraag is die alle vragen zou beantwoorden - slechts één vraag. We hebben deze beantwoord. Nietwaar?
15:21 Uw stelling dat kunst slechts het product van het denken en zodoende geen schepping is heeft vele kunstenaars, dichters en musici beziggehouden, zij zijn hier aanwezig en menen dat zij scheppers zijn. Zou het denken niet besloten kunnen liggen in de schepping?
16:01 Uw stelling dat, dat slechts - nee, er ontbreekt hier iets. Uw stelling dat alle kunst - er klopt hier iets niet. Uw stelling is slechts het product dat - Nee, dit gaat helemaal fout. O, ja. Uw stelling dat slechts ... Uw stelling ... Uw stelling dat kunst slechts het product van het denken is en zodoende geen schepping heeft vele kunstenaars, dichters en musici beziggehouden, met inbegrip van ons die hier zijn en die menen scheppers te zijn. Zou het denken niet besloten kunnen liggen in de schepping? Nietwaar? De vraag is duidelijk.
17:42 De spreker heeft gezegd dat het denken vanwege zijn gehele aard nooit creatief kan zijn. En het denken, dat ook de uiting is van de kunstenaar, dichter, musicus, met inbegrip van ons allemaal, het denken is altijd beperkt. Nietwaar? We moeten dus eerst nagaan wat het denken is, waarom het beperkt is, of het nu de uiting is van grote dichters in de wereld of grote kunstenaars of beginnende kunstenaars - ik hoop dat de kunstenaar altijd beginnend is, zonder iets te bereiken - Ik geloof dat het Goya was, of Velasquez, ik ben vergeten welke, een van hen zei: 'Ik ben altijd aan het leren.' Goya? Goed! Hij was 92 toen hij dat zei - ik ben nog steeds aan het leren.
19:27 We moeten dus verschillende zaken onderzoeken: allereerst, wat is schepping? schepping, hoe de wereld is ontstaan - dat is een onderdeel van de schepping. En we zouden ook het denken moeten onderzoeken en de levenskunst, wat verreweg de grootste kunst is, de hoogste kunst, en de schilderkunst, de kunst van de muziek, de kunst van het spreken. En waarom hechten we zo'n enorm belang aan kunstenaars? Laatst werd er een schilderij verkocht voor tien miljoen dollar - het was waarschijnlijk een zeer goede investering! We moeten dit dus allemaal onderzoeken, het niet zomaar veroordelen of zeggen: waarom zegt u dat?
21:09 Laten we dus eerst onderzoeken: wat is levenskunst? Waarom zegt u dat dat de grootste kunst is, groter dan elke andere kunst in de wereld, van de geweldige timmerman die een dressoir in elkaar zet tot de grote kunstenaars, Leonardo da Vinci enzovoort, de grote klassieke kunstenaars en dichters, maar ook degenen onder ons die geen zogenaamde kunstenaars zijn, maar wel de gevoeligheid hebben om naar de bergen te kijken, gevoel voor iemand die lijdt, gevoel voor de natuur, het kijken naar een boom. Er staat een prachtige boom langs de weg - alleen, compleet, een enorme stam met heel veel takken, vol met bladeren, dwarrelend in de wind. Als je naar die schoonheid kijkt of de schoonheid van een wolk met het zonlicht erop, dan moeten we ook onderzoeken wat schoonheid is - nietwaar?
23:06 Deze vraag houdt dus veel zaken in, niet slechts één aspect. Wat is schoonheid los van het fysieke voorkomen - een keurig geschoren gezicht, gezond, sprankelende ogen met een glimlach die waardigheid uitstraalt? Je hebt de schoonheid van de berg of een boom of het stromende water. Wanneer zie je zulke grote schoonheid? U gaat misschien naar alle musea van de wereld, en de spreker heeft er vele bezocht, veel musea, en iedereen zegt: 'Wat is dat een mooi schilderij, wat een mooi kleurenpalet, de vormen, de verhoudingen', ga zo maar door. We gebruiken dus het woord 'schoonheid' op zoveel manieren. Schoonheidssalon! Enzovoort. Wat betekent schoonheid als je het echt gaat onderzoeken? Bevindt schoonheid zich in de ogen, in het hart of in de geest? Of is er sprake van schoonheid als het zelf, het ego afwezig is? Begrijpt u? Het ego met al zijn problemen, met al zijn kwellingen, zijn verwarring, onzekerheid, ellende, geluk, u weet wel - dat is het zelf. En wanneer het zelf zegt: 'Wat mooi is het', heeft dat weinig betekenis. Misschien heeft u weleens gehoord van de Grand Canyon in Arizona, het is een buitengewone canyon, kilometers lang, doorsneden door een rivier. Het is werkelijk een ontzettend mooi gezicht. En iemand heeft in een boek geschreven, in het gastenboek van het hotel: 'Ik heb deze geweldige bezienswaardigheid gezien en ik ben blij dat ik nu thee ga drinken.'
26:34 Is het dus mogelijk om naar iets te kijken - de boom, de berg, het dal, uw vrouw of man, of iets anders - zonder het zelf, zonder tussenkomst van uzelf bij wat u waarneemt? Begrijpt u? Is het mogelijk om die sfeer van schoonheid te waarderen? Want die schoonheid kan onmogelijk bestaan als er sprake is van het zelf. U mag een groot kunstenaar zijn, ook in de moderne zin van dat woord, en enorm egocentrisch zijn, enorm ambitieus, op geld uit - nietwaar? - en het mooiste schilderij maken. Dan spreken we van een groot kunstenaar.
27:58 We moeten ons dus afvragen: wat is levenskunst die de grootste kunst op aarde is, omdat we nooit ... De grote dichters, de grote beeldhouwers, Michelangelo, en nog vele anderen, hebben zij begrepen ... ik wil ze niet kleineren of oneerbiedig tegenover u zijn, of tegenover de kunstenaars, dichters en musici die hier zijn. Kun je eerst de levenskunst ontdekken, dan is alles wat je daarna doet kunst. Maar wat is levenskunst?
29:05 Ik denk dat het woord 'kunst' betekent de juiste verhoudingen in het leven vinden, alle zaken in het leven hun goede plaats geven, niet één aspect ervan overdrijven. En om de levenskunst te vinden is enorm veel ... niet alleen verstandelijk vermogen maar ook grote gevoeligheid nodig. Levenskunst ontstaat alleen als er sprake is van totale vrijheid, vrijheid van al onze nietige en bekrompen zorgen, al onze grillen, onze problemen, angsten, wanneer er sprake is van een buitengewoon gevoel van heelheid. Dat wil zeggen, als u niets bent. Niets-zijn is heelheid. Ik vraag me af of u dit begrijpt. Omdat we altijd maar iets willen worden. Als je kantoorbediende bent, wil je de manager worden, of als je wetenschapper bent, wil je steeds meer ontdekken, roem verwerven, publiciteit, u weet wel, al dat soort zaken - onderzoek. Onderzoek in de biologie, geen onderzoek in je eigen geest, je eigen wezen. Dat telt niet in de wereld. Dat is van geen belang. Maar om wetenschapper te zijn, atoomonderzoeker, daar wordt enorm veel belang aan gehecht.
31:55 Kunnen we er dus voor onszelf achter komen wat levenskunst is? Om ons daarin te verdiepen moeten we de aard van het denken achterhalen. Het denken ontstaat door kennis - nietwaar? - in de vorm van herinnering. Het denken is herinnering, kennis en ervaring. Als er geen ervaringen zijn, geen kennis, geen herinneringen, dan is er geen denken. U kunt wel iets voelen, maar dat is geen actief denken. En ons denken in welke richting dan ook - horizontaal, verticaal, lijnrecht of in zijn totaliteit - is nog steeds beperkt omdat kennis altijd beperkt is, zowel in het hier en nu als in de toekomst. Is dat duidelijk? Het is zo. Het is niet wat de spreker zegt of beweert, het is een feit, omdat al onze ervaringen beperkt zijn. Als het beperkt is, is er verlangen naar meer - meer kennis. En we zien dat kennis, hoewel sommige biologen en wetenschappers zeggen dat de mensn zich door kennis verheft - u moet ze dat hebben horen zeggen. De mens verheft zich door kennis, waarschijnlijk op fysiek gebied - begrijpt u? Ze bouwen grotere en betere huizen, betere verwarming, betere wegen, betere communicatie, betere manieren om de mens te doden, enzovoort. Dit beperkte denken heeft deze wereld geschapen, deze maatschappij waarin we leven. Natuurlijk. Het denken heeft alle rituelen en alle religieuze organisaties voortgebracht. Het denken heeft uit angst de goden geschapen, uit verlangen naar troost en veiligheid. Het denken is een materieel proces omdat - begrijpt u? - het gecontroleerd wordt door het brein. De spreker is geen expert op het gebied van de hersenen, maar hij heeft gadegeslagen hoe zijn eigen brein werkt, zijn reacties, zijn ritme, enzovoort. Ik zal daar niet allemaal op ingaan. Wat het denken ook doet, het is beperkt. En binnen deze beperking kan het uitvinden, nieuwe manieren uitvinden om een fiets te maken, betere manieren om een nieuwe soort verbranding uit te vinden, in machines en zo, u weet wel, de straalmotor en zo. Het kan alles uitvinden, maar uitvinding is geen schepping - nietwaar? Je kunt een prachtig gedicht schrijven en het gevoel hebben dat het jouw schepping is, maar het is nog steeds binnen het gebied van het denken. Nietwaar? Het kan niet anders. Als je een gedicht schrijft, hoe geweldig mooi ook, hoe diep, het ritme van de woorden en noem maar op, het is nog steeds - gevoelens kunnen verschillen maar de uitdrukking ervan bevindt zich nog steeds op het gebied van het denken.
37:24 Dus wat het denken ook doet, het is beperkt. En uitvindingen zijn beperkt. Iemand vindt iets uit, een ander komt naar voren en vindt hetzelfde uit maar dan beter, enzovoort. Dus wat is schepping? Dit is een vraag geweest die al door de oude hindoes is gesteld, en later de Grieken en we zeggen: 'God heeft dit alles geschapen' - dat is een erg gemakkelijke manier om je er vanaf te maken. Maar vraag jezelf eens af, los van al deze beweringen, wat is schepping? Kan het ontstaan door kennis en is daarom schepping beperkt? Of is schepping iets dat kennis te boven gaat, iets dat absoluut niet te maken heeft met kennis. Begrijpt u? Als u zich hierin verdiept om er serieus achter te komen, niet dat ik het ontdek en het u vertel, maar dat u er zelf achter komt, dat het helemaal niets te maken heeft met het denken, met herinneringen, met kennis, met ervaring. Ik vat al deze zaken samen in een woord: kennis. Zoals ik zei is kennis altijd beperkt, nu en in de toekomst. Maar schepping moet iets grenzeloos zijn. Niet: 'Ik schep een gedicht', dat is het woord misbruiken, als ik het zo mag zeggen. Ik wil de kunstenaar of de schilder of anderen niet kleineren, maar we onderzoeken zeer grondig dit vraagstuk om erachter te komen wat niet door het denken is geschapen, de uitgestrektheid van het heelal. Je kunt naar het heelal kijken door een telescoop naar de verschillende gaswolken en zo, maar de reusachtigheid van de schepping, dat wat niet meetbaar is via woorden, - we meten alles af met woorden - daarvoor moet je vrij zijn van kennis - begrijpt u? en toch heeft kennis zijn plaats. Om daar achter te komen, of het brein ook vrij kan zijn van kennis en het woord, maar kennis toch zijn plaats kan behouden - begrijpt u? Autorijden, praten, een brief schrijven, allerlei soorten vaardigheden en specialismen, de kennis daarvoor is absoluut noodzakelijk, anders zouden u en ik, de spreker, hier niet zitten. Maar het gevoel van weidsheid, het gevoel van die schepping die niet meetbaar is door het denken en daarom is schepping ... Schepping is dus iets dat geen relatie heeft met kennis. Ik zou om hulp willen roepen, maar hoe kan iemand worden 'geholpen' om vrij te zijn?
42:54 Ik zou om hulp willen roepen, maar hoe kan iemand worden 'geholpen' om vrij te zijn?
43:09 Meneer, er zijn momenten en dagen, perioden, dat we geholpen willen worden. We willen geholpen worden als we naar de dokter gaan, we willen geholpen worden als we een ziekte hebben en als we problemen hebben door vragen te stelllen, door er met iemand over te praten. Overal in de wereld, of het nu hier of in Azië is, of andere delen van de wereld, willen we altijd geholpen worden, nietwaar? En dan heb je degenen die u hulp geven - de priester, de pastoor van het dorp, de paus, die goeroes die zeggen: 'Ik zal u helpen'. Al die mensen in de wereld proberen anderen te helpen, omdat mensen om hulp vragen. Dit is kennelijk een natuurlijke reactie op al hun geploeter, ellende en verdriet. Waarschijnlijk willen de meesten, als ik het met respect mag zeggen, graag geholpen worden. Misschien. Sommigen misschien niet. Maar waarom wilt u geholpen worden? Wie bent u om iemand te helpen? Dit is werkelijk een serieus probleem. We zijn geholpen door leiders, leiders tussen aanhalingstekens, geholpen door priesters, psychologen, therapeuten, via verschillende boeken - nietwaar? Het hunkeren, het menselijke hunkeren, het roepen om hulp. Waarom? Dit gebeurt niet alleen tijdens ons leven, dit speelt zich al sinds mensenheugenis af, geholpen willen worden. Geholpen, niet alleen door iemand anders, maar ook door het bidden naar God, naar een symbool, naar wat dan ook, smeken om geholpen te worden. En dit doen we al duizenden en duizenden jaren, politieke leiders, maatschappelijke leiders, enzovoort, goeroes met hun onzinnigheden. Dit is wat er zich afspeelt. Maar we zijn niet geholpen, nietwaar? Echte hulp betekent dat je sterk wordt, niet van iemand afhankelijk bent, de dingen objectief en helder zien, niet persoonlijk. En omdat we tamelijk lui zijn zijn we makkelijk tevreden te stellen. Want de meesten zijn ontevreden. Ontevredenheid is als een vlam die we willen doven. We houden die vlam niet levend want dat kost te veel moeite, het zou wel eens het einde kunnen betekenen, geen einde in de zin van een revolutionair fysiek einde, maar het einde van je eigen kleinzieligheid, je eigen onzekerheden enzovoort. We willen dus geholpen worden. En er zijn mensen die ons helpen, zodoende houden zij ons in een voortdurende toestand waarin we niet in staat zijn om onszelf te helpen, nietwaar? Is het mogelijk om niet naar een ander te kijken? Niet in boeken te zoeken, nergens te zoeken, want wie je bent is het resultaat van geholpen te zijn. Als je tegen jezelf zegt: 'Ik ga mezelf begrijpen, ik ga naar mezelf kijken om precies te zien wie ik ben', zonder gedeprimeerd te raken door te zien wie u bent, of opgetogen, maar slechts gadeslaan. En deze waarneming is zeer eenvoudig, als u het echt wilt. U bent niet op zoek naar hulp van wie dan ook, zodoende moet u helemaal op uzelf vertrouwen, wat een enorme verantwoordelijkheid betekent. Maar we willen niet verantwoordelijk zijn. Dit is een van de zaken die in de wereld plaatsvindt, we worden steeds minder verantwoordelijk, omdat we zeggen dat de politici er wel voor zorgen, de economen ervoor zorgen; en als we problemen hebben, de psychologen, de therapeuten en wie al niet meer.
51:33 Maar om voluit te leven met de diepte en het begrip van deze beweging die het zelf wordt genoemd, die je heel helder kunt waarnemen in de spiegel van je relatie, nietwaar? Begrijpt u het? Je kunt jezelf heel duidelijk zien, met je vrouw en in die relatie. Elke reactie, elke gedachte, elk gevoel, niet een gedachte laten ontsnappen. Kijken. Dan heb je immense kracht, dan ben je van niemand afhankelijk, want je bent volledig verantwoordelijk voor jezelf, voor je daden. Maar dat vereist enorm veel energie, niet de energie die je verspilt aan kletsen en nog eens kletsen. Begrijpt u? Dat soort dingen. Maar slechts weinigen doen dit allemaal. Helaas, want we zijn tamelijk slap. Vergeef de spreker voor het gebruik van het woord 'slap'.
53:13 En zo ligt de verantwoordelijkheid bij anderen, niet bij onszelf. En als je om hulp vraagt, maak je jezelf steeds zwakker. Als je hoofdpijn hebt, en ik ben bang dat de meesten een zenuwaandoening hebben of zo, neem je meteen een pilletje. Maar je verdiept je er niet in hoe het ontstaat, wat de aard ervan is, waarom... zoek het uit, doe je best. Begrijpt u? Zorg ervoor dat dat niet gebeurt. Je eet misschien verkeerd, enzovoort. We verdiepen ons nooit in de oorzaak van iets. Als er een oorzaak is kun je er ook een einde aan maken. Begrijpt u me? Je drinkt je een stuk in de kraag en de volgende ochtend word je wakker met een kater, hoofdpijn, en om van die hoofdpijn af te komen neem je een pil, en de volgende dag ga je weer vrolijk door, snap je? Zo leven we. We leven in een hoogontwikkelde wereld maar als je dus om hulp vraagt maak je jezelf steeds zwakker, onverantwoordelijker en afhankelijker. Als je daarentegen helemaal verantwoordelijk voor jezelf bent, voor alles wat je doet, of wat je hebt beloofd te zullen doen, zonder excuses te verzinnen, - begrijpt u? - zodat je op eigen benen staat, in waardigheid en verantwoordelijkheid. Hoe kunnen we onze kinderen opvoeden zodat ze intelligente, vrije en verantwoordelijke mensen worden in de huidige wereld?
55:51 Hoe kunnen we onze kinderen opvoeden zodat ze intelligente, vrije en verantwoordelijke mensen worden in de huidige wereld?
56:11 Wilt u zich in dit alles verdiepen? Dit is echt een vraag die door elke ouder in de wereld wordt gesteld. Kinderen, hoe kunnen we ze helpen om intelligente, vrije en verantwoordelijke mensen te worden in de wereld van vandaag? Zijn de ouders intelligent en vrij? Zijn de leraren intelligent, vrij en verantwoordelijk? Is de maatschappij, het onderwijssysteem behulpzaam bij hun groei naar verantwoordelijkheid en intelligentie? We moeten dus onderzoeken, als u het goed vindt, waarom we opgevoed worden met wiskunde en biologie, natuurkunde, scheikunde, geschiedenis, al die zaken die je moet leren? Een studie moet volgen voor een diploma en een goede baan, tenminste dat hoop je dan, misschien niet in deze wereld met een enorme bevolkingstoename en werkloosheid. Dus als je een zoon of dochter hebt, als de spreker een zoon of dochter zou hebben, waar zullen zij dan mee te maken krijgen? Op school, waar zij moeten leren lezen en schrijven en moeten zwoegen op alle vakken, wat vervolgens een enorm probleem wordt, begrijpt u? Je moet je verdiepen in wiskunde, je hebt er geen zin in, maar het moet als je een goede ingenieur wilt worden. Zo wordt het dus een probleem. En de maatschappij zegt: 'Word ingenieur, dan betalen we je beter' - begrijpt u?
59:08 We moeten er dus achter komen wat we bedoelen met het woord 'opvoeding'. Is het slechts het leren van de techniek van het leven, het verwerven van een vaardigheid in een speciale richting? Begrijpt u? Om arts te worden moet je tien of vijftien jaar hard werken en leren. Om een uitstekende chirurg te worden - begrijpt u? - het kost tijd. Enzovoort. Is dit waarvoor we onze kinderen opvoeden? Niettemin is het noodzakelijk, begrijpt u? En is opvoeding niet ook ... betekent het ook niet het opvoeden van de mens - begrijpt u? - niet slechts het verwerven van technische vaardigheden, maar het opvoeden van een mens die de levenskunst verstaat? Dat betekent niet alleen de technische kennis - nietwaar? - maar ook het enorme onbegrensde gebied van de psyche, het daarboven uitstijgen, dat is een holistische opvoeding, begrijpt u?
1:01:07 Dit betekent allemaal dat de opvoeder opvoeding nodig heeft. De ouder heeft opvoeding nodig, niet alleen de kinderen. En als de ouders van hun kinderen houden, ze liefhebben, niet als speelgoed beschouwen, weet u, dat soort zaken. Als ze echt van hen hielden, zouden ze dan toestaan dat hun kinderen worden gedood of zelf iemand doden? Begrijpt u, mensen? Regeringen eisen, misschien niet in Amerika of Engeland, maar in dit land, in Frankrijk, in Europa, moet je gedurende twee jaar in het leger, hoe je een geweer moet dragen, hoe je moet schieten, hoe je een ander moet doden. En dit accepteren moeders en vaders en ze zeggen: 'We kunnen er niets aan doen, het moet van de regering', alstublieft, ik pleit er niet voor dat u zich verzet tegen de regering, dat is aan u.
1:02:49 Dus opvoeding betekent een holistische benadering van het leven, het brein technologisch ontwikkelen - begrijpt u? - maar het brein ook ontwikkelen om vrij te zijn van zijn armzalige kleine zelf. Daar zijn leraren voor nodig die dit begrijpen, die toegewijd zijn, verantwoordelijk zijn. En de ouders, die moeten van hun kinderen houden. Wat er nu gebeurt - ze knuffelen hen, houden hen op hun schoot, kussen hen tot ze twee tot vijf jaar zijn en gooien ze daarna voor de leeuwen, nietwaar? En dat noemen we opvoeding. Hoe kan er intelligentie bestaan als uw brein geconditioneerd is, begrijpt u? Geconditioneerd door kennis aan de ene kant, geconditioneerd door uw angsten, zorgen, eenzaamheid, wanhoop, en al die andere lelijke zaken van mensen. En dan hebben we ook nog tempels, kerken en moskeeën. Dus religie is totaal iets anders, dat losstaat en niets met uw leven te maken heeft, terwijl u zich volledig toelegt op het verdienen van de kost. Dit wordt steeds erger, deze tweedeling, deze scheiding. Maar opvoeding is iets dat omgeven moet zijn met respect, liefde, genegenheid en dat soort zaken.
1:05:22 Kunnen de ouders dus, de leraren en de studenten het hierover eens zijn? U bent hiervoor verantwoordelijk. U bent als ouder verantwoordelijk voor wat er van uw kinderen terechtkomt. Ik hoorde eens een ouder zeggen: 'Moet ik mijn leven opofferen, dat bestaat uit drinken, drugs slikken, met vrouwen slapen, enzovoort, voor die stomme kinderen?' Begrijpt u wat ik bedoel? En zo gaat het maar verder in deze wereld, al tientallen jaren, omdat wij als ouders, als mensen, geen holistisch en compleet leven willen leiden. We zijn gefragmenteerd en zodoende accepteren we die fragmentatie. In die fragmentatie bevindt zich geen intelligentie, geen medeleven, geen vrijheid.
1:07:00 De laatste vraag. Welke relatie heeft u met ons?
1:07:17 Welke relatie heeft u met ons? Wilt u die vraag beantwoorden? Welke relatie heeft u met de spreker? Als u deze vraag stelt, en de spreker stelt deze vraag aan u: welke relatie heeft u met de spreker, niet wat mijn relatie is met u. Begrijpt u? Ik draai de vraag om. Ik zal die vraag later beantwoorden, wat de sprekers relatie is met u, het zal een beetje later worden beantwoord, maar u moet zich eerst afvragen: wat is uw relatie met de spreker? Dat betekent, waarom bent u hier? Wat is uw bedoeling? Wat wilt u? Bent u hier om gestimuleerd te worden? Om u zich te identificeren met een grote groep? Om erachter te komen of wat de spreker zegt waar is? Of om het gewoon gedurende een uurtje kritiekloos aan te nemen, om daarna gewoon op je eigen manier verder te gaan, zoals altijd? Of voel je je fysiek aangetrokken door de spreker? Maar de spreker heeft altijd gezegd dat het absoluut geen persoonsverheerlijking is, de persoon doet er niet toe. Wat er toe doet is wat hij zegt: twijfel, stel vragen.
1:09:57 Dus welke relatie heeft u met de spreker?
1:10:02 Om de vraag anders te stellen: wat is de relatie tussen licht en donker? Wat is de relatie tussen conflict en geen conflict? Wat is de relatie tussen vrede en oorlog? Begrijpt u mijn vraag? Dat betekent, wat is de relatie tussen het goede en het kwade? Komt het goede uit het kwade voort? Alstublieft, we werken samen. Komt het goede uit het kwade voort? Of is het goede totaal gescheiden van het kwade? Als het kwade verband houdt met het goede, dan is het niet goed, nietwaar? Als er een verband is, als het goede is geworteld in het kwade, dan is het gedeeltelijk goed, daarom is het niet goed. Nietwaar? Je moet het dus voor jezelf ontdekken - het goede is helemaal vrij van het kwade, volledig gescheiden, het heeft niets met elkaar te maken. Geweld en vrij zijn van geweld. Mensen zijn gewelddadig, helaas. Je kunt biologisch teruggaan naar de oorsprong van geweld, via afstamming van de dieren en zo, we zullen daar niet allemaal op ingaan. Mensen zijn nu eenmaal gewelddadig dus hebben ze bedacht om niet gewelddadig te zijn, nietwaar? Ze zijn dus gewelddadig, en hebben het tegenovergestelde gecreëerd wat zij geweldloosheid noemen, dus geweldloosheid heeft een relatie met geweld, daarom is het niet vrij van geweld, begrijpt u? Werken we samen? Dus het goede heeft totaal geen relatie met het kwade. Liefde en haat, als je vertrouwd bent met haat, vijandigheid, afkeer, jaloezie en dan zegt: 'Ik heb lief' - nietwaar? - dan is die liefde nog steeds verbonden met haat - nietwaar? - nog steeds verbonden met iets wel of niet leuk vinden en met vijandigheid en al die zaken meer.
1:14:31 Dus vragen we onszelf af wat onze relatie met elkaar is. Welke relatie heeft een man die vrij is met de man die in de gevangenis zit. Begrijpt u? We leven in een gevangenis, niet een echte gevangenis met bewakers en zo, u weet wel, maar we hebben onze eigen gevangenis, we maken onze eigen gevangenis en we leven erin, nietwaar? En degene die daarbuiten staat - wat is die man die in de gevangenis zit ten opzichte van de man daarbuiten? Begrijpt u mijn vraag? Heeft hij wel een relatie met u, met de man in de gevangenis? Of de man in de gevangenis - begrijpt u wat de spreker bedoelt met de gevangenis? - onze angsten, zorgen, gedachten, onze eenzaamheid - al die dingen die mensen hebben, dat is onze gevangenis, onze goden, ons geloof, onze dogmatische of oppervlakkige meningen en zo, dat is onze gevangenis. Maar de man zit niet in die gevangenis. Wat is de relatie tussen de man in die gevangenis en de man buiten de gevangenis? Heeft de man in de gevangenis wel een relatie met de man buiten? Natuurlijk niet. Maar de man buiten heeft een relatie met de man in de gevangenis. Heeft u het begrepen?
1:16:42 Stel, ik zit in de gevangenis. En u bevindt zich buiten de gevangenis. Ik heb geen relatie met u. Ik zou graag een relatie willen hebben, maar ik zit nog steeds opgesloten. Maar u heeft wel een relatie met mij, nietwaar? Omdat u intelligent bent en nog veel meer. U heeft lief, leeft mee, u bent intelligent, u bent vanaf uw plek volkomen verantwoordelijk.
1:17:24 Begrijpt u het? Eerst creëren we een god met ons denken almachtig, vol genade, almachtig, alziend, al- bla-bla-bla, en we zeggen: hij is daar en ik zal ervoor bidden om er deel van te worden. Begrijpt u? Het is hetzelfde - ik zit in de gevangenis, daarbuiten bent u vrij. En ik bid. Ziet u de trucjes die ik uithaal, Ik ben naar iets aan het bidden wat ik zelf heb gecreëerd. Dat ik heb samengesteld, niet gecreëerd, sorry. Samengesteld door het denken, het beeld, de structuur, het symbool, de redder, de goeroe, en meer van die zaken. Begrijpt u? Enzovoort. We willen altijd een relatie met iets helemaal buiten onszelf, nietwaar? Iets groots. En die grootheid heeft een relatie met ons, maar wij hebben er geen relatie mee. Als we dat erkennen, de waarheid daarvan inzien, dan breken we de gevangenis af, tegen elke prijs. Als we dat zien wordt ons brein subtiel, snel. U zit echt gevangen in een gevangenis. En een man in de gevangenis heeft het benauwd, huilt, hoopt, probeert daarbij te komen, vrij te zijn. En hij bidt daarvoor in de gevangenis. Wat is het nut daarvan? Begrijpt u? Het lijkt op mensen als monniken en nonnen over de hele wereld, biddend voor vrede, nietwaar? En aan de andere kant bereidt de wereld zich voor door zich te bewapenen. Ja, mensen, snapt u de absurditeit van dit alles?
1:20:04 Er is dus alleen een relatie met elkaar als we allebei vrij zijn, nietwaar? Maar de een zit in de gevangenis en de ander niet, daarom zitten we in de problemen. Daarom verspillen we onze energie, in een poging om er een relatie mee te hebben. Je bent nu eenmaal vrij of niet. En om de diepte van die vrijheid te herkennen, de schoonheid ervan, de grootsheid van die vrijheid te zien, moet er geen sprake zijn van het zelf, geen ego dat zich op verschillende plaatsen verstopt, in verschillende uithoeken van je brein. Nietwaar?
1:21:09 We zijn klaar voor deze ochtend. Mag ik opstaan alstublieft?