Krishnamurti Subtitles home


SA84T5 - Waarom leven we met onopgeloste problemen?
Vijfde openbare toespraak
Saanen, Zwitserland
17 juli 1984



0:24 Zullen we doorgaan met waar we zondag zijn gebleven?
0:38 We hebben over diverse levensproblemen gesproken, zoals angst, relaties en de conflicten die we in ons dagelijks leven hebben. Hoe komt het, vraag je jezelf af, dat we altijd problemen hebben, problemen met relaties, economische problemen, sociale of individuele problemen? We leven kennelijk met heel veel problemen maar we zijn nooit in staat om er eentje op te lossen. Door het ene probleem op te lossen lijkt het alsof we veel andere problemen veroorzaken. Tot we sterven lijken we met zo veel problemen te leven, zo veel onopgeloste crises, enzovoort. Als je je überhaupt bewust bent van en geïnteresseerd bent in je dagelijks leven, kun je je afvragen waarom we deze problemen hebben. Waarom we met zoveel vraagstukken leven, zoveel dingen die moeten, zoveel onopgeloste problemen, ons hele leven. Is ons brein geconditoneerd om problemen te hebben. Vanaf je kindertijd en dan school, hogeschool, universiteit, als je dat hele proces doormaakt, heeft elk onderwijsniveau het brein geconditioneerd om problemen te hebben, wiskundige problemen, het probleem van vaardigheden, van de verschillende vakken die je bestudeert. Komt het doordat onze hersenen zijn geconditioneerd vanaf het begin van ons leven? We hebben problemen en het brein is geconditioneerd om problemen op te lossen. Dus ons brein is geconditioneerd om problemen te hebben. We bespreken dit samen, de spreker geeft geen les. De spreker geeft geen informatie, dus dit is geen lezing, maar we zijn samen een reis aan het maken, we zijn samen op reis. NIet alleen in de buitenwereld, maar ook diep in ons innerlijk, psychologisch. En om die reis te maken moeten we dat samen doen. Dus ook jij bent die reis aan het maken, niet alleen de spreker. Dus we gaan samen in op deze vragen. De spreker is dus geen autoriteit, maar we praten als twee vrienden over de vele problemen van het leven. Dat is wat we samen aan het doen zijn.
7:04 Waarom hebben we nooit een van onze problemen opgelost? Komt het doordat ons brein is geconditioneerd om problemen op te lossen en daardoor zelf niet vrij is van problemen? Alleen een brein dat vrij is kan problemen oplossen. Maar als het brein zelf geconditioneerd is en daarom zelf een probleem is geworden, lost het geen enkel probleem op dat zich voordoet.
8:09 En we vragen waarom? Waarom is het brein - of als je niet van dat woord houdt, waarom is ons bewustzijn, waarover we het straks zullen hebben, waarom is ons bewustzijn zo gecompliceerd, zoveel problemen, en als ons bewustzijn, en dat zijn wij, zo'n complex geheel is, dan kan dat complexe geheel niets oplossen. Nietwaar? Dat is een simpel feit. En we vragen of dat bewustzijn, of die psyche ooit vrij kan zijn? Want het leven heeft problemen. Het leven werpt telkens problemen op en als het brein, het bewustzijn, ons hele wezen niet vrij is, zullen we nooit in staat zijn ook maar één probleem op te lossen. Luisteren we naar elkaar? Luistert u, als ik dat als vriend mag vragen, luistert u ooit wel eens helemaal, volledig, terwijl u hier zit of samen in het bos wandelt, luistert u ooit volledig of alleen gedeeltelijk? Als je gedeeltelijk luistert, terwijl je afgeleid bent, geef je niet je volle aandacht aan het luisteren. Luister je ooit volledig naar je vrouw of man? Of weet je al wat hij of zij gaat zeggen? Omdat we met haar of hem samenwonen, zijn we dus gewend geraakt aan haar of zijn stem, zijn woordgebruik, zijn reacties die steeds dezelfde zijn, dus je weet al bijna wat hij gaat zeggen voordat hij begint te praten. Doen wij dat ook? Zult u naar de spreker luisteren? Niet dat je hem al eerder hebt gehoord maar alsof je voor het eerst naar hem luistert, heeft u dat ooit geprobeerd? Luisteren naar een vogel die 's nachts of vroeg in de ochtend zingt. Heb je ooit naar het gefluister van de bladeren geluisterd? Heb je geluisterd of gekeken naar de wolken die in de blauwe lucht drijven?
12:54 Luisteren is dus een kunst. Het is een grote kunst. Als je zo aandachtig, volledig luistert, is er geen belemmering want dan geef je je volle aandacht aan datgene waar je naar luistert. Alleen als je onaandachtig bent, als je maar gedeeltelijk luistert, houdt de communicatie tussen jou en de ander op.
13:47 Kunnen we dus samen de kunst van het luisteren leren? De kunst van het luisteren. Niet alleen met het uitwendige oor maar ook met het innerlijke oor luisteren. NIet alleen naar jezelf, je eigen reacties horen, je eigen respons, maar ook luisteren naar wat een ander zegt zodat je eigen reacties en dat wat je hoort samenvallen. Dan is er geen verdeeldheid. Dat is een grote kunst om te leren. Als je naar klassieke muziek luistert, Beethoven, Mozart of Bach enzovoort, als je zo volledig luistert, niet terugdenkt aan wat je eerder hebt gehoord en niet teruggaat naar alle romantische pleziertjes die je hebt gehad toen je luisterde, maar werkelijk nú luistert. Zoals we zeiden is dat een kunst, evenals zien een kunst is, de wolken zien, de trein zien voorbijgaan, de schoonheid van een prachtige wolk. Als er die totale waarneming van schoonheid is, komt het zelf niet tussenbeide, het zelf, het bewustzijn met al zijn problemen. Dus waar de kunst van het luisteren is en de kunst van het zien, deze schoonheid of het geluid van een voorbijratelende trein, zo volledig luisteren, dan is er helemaal geen zelf. Je bent alleen aan het luisteren, zien. Dit is niet iets romantisch, maar als je het werkelijk doet zul je zien hoe eenvoudig het allemaal is.
17:09 We vragen dus - luister naar dat geluid! Het gebulder van dat vliegtuig. Als je werkelijk luistert, ben jij er toch niet?
17:52 Dus laten we teruggaan. We moeten onderzoeken ... Als je volledig naar dat vliegtuig luistert, is er geen verzet tegen dat geluid, Als er verzet is of een proces van afweer gaat het zelf meedoen, nietwaar?
19:23 We hadden het over problemen en of het brein zelf vrij kan zijn van problemen, zodat het problemen oplost. Om dat te begrijpen moeten we ingaan op wat het bewustzijn is. Misschien wilt u het woord 'bewustzijn' liever niet gebruiken. Sommige psychologen maken bezwaar tegen dat woord. Als je bezwaar maakt tegen dat woord zijn er al die reacties, biologische, emotionele, intellectuele reacties. Deze reacties worden in het brein geregistreerd, vastgelegd in het brein, dus de biologische reacties, die fysiek, emotioneel, intellectueel zijn, al die reacties worden in het brein bewaard, in het brein geregistreerd. Als je pijn hebt wordt dat geregistreerd. De registraties, herinneringen maken deel uit van het bewustzijn. En dat bewustzijn bestaat uit jouw geloof, jouw reacties, jouw overtuiging, jouw angsten, zorgen, vermoedens, depressies, eenzaamheid, pijn, plezier, verdriet en alle verzonnen romantische concepten over God, het universum, dat alles ben jij. Nietwaar? Dat alles is jouw bewustzijn. Ons bewustzijn is dus onophoudelijk in conflict met zijn eigen reacties. Nietwaar? Kunt u het volgen? Blijkbaar wel. Moet ik erop ingaan?
22:48 Het ene verlangen is in tegenstrijd met andere verlangens. De ene mening is in tegenstrijd met een andere mening, de ene conclusie verandert later in een andere conclusie. Je zet het ene geloof opzij en neemt een ander geloof aan. Nietwaar? Een pleziertje en genoeg daarvan krijgen en een ander pleziertje verlangen. Dus ons brein is voortdurend in beroering, nietwaar? Dat is een feit. Niemand kan dat ontkennen. Dus ons bewustzijn, wat we zijn, ieder van ons, is de hele inhoud van ons bewustzijn. Nietwaar? Wat je hebt geleerd, hetzij vaardigheden, hetzij wat je wetenschappelijk hebt vergaard, wat je als kennis, ervaring hebt vergaard, dat ben jij allemaal. Je ziel, als je in een ziel gelooft of als je Aziatisch bent heb je een ander soort geloof enzovoort. Is dit duidelijk?
24:51 Wat is dus dit bewustzijn dat zich heeft vernauwd tot jouw bewustzijn? Begrijpt u mijn vraag? U zegt: 'Het is mijn bewustzijn, niet het jouwe. Ik lijd en dat lijden ben ik, is van mij. Plezier, het is mijn plezier, mijn dogma en zelfs als dat dogma door miljoenen, duizenden wordt gedeeld, is het nog steeds van mij.' Nietwaar? Nu stellen we de vraag of het eigenlijk wel van jou is. We zijn biologisch, sociaal, religieus zo opgevoed dat we denken dat we volkomen losstaan van elkaar. Is dat niet zo? Jij bent een man en de ander is een vrouw, een kind of een oude man met een voet in het graf, dat is het verschil. Maar zijn we verschillend wat betreft ons bewustzijn? Begrijpt u mijn vraag? Sta hier alstublieft bij stil. Luister niet alleen maar. Ik stel de vraag en daarom gaan jullie op een antwoord wachten, maar deze vraag stellen we samen. We hebben tot nu toe aangenomen dat ons bewustzijn, onze intelligentie, onze gevoelens, concepten allemaal van mij zijn, dat ik dat ben. En de spreker en u zetten vraagtekens bij dat feit. Dat betekent dat u het gaat onderzoeken met scepsis, met twijfel.
27:52 Als je de wereld rondreist, variërend van kleine gehuchten, redelijk grote dorpen en grote wereldsteden, ontdek je dat alle mensen lijden, ze lachen allemaal, ze huilen allemaal, zoals u, ze hebben allemaal problemen en ze hebben allemaal hun eigen gevoelens, zoals u. Misschien zijn ze niet ontwikkeld, niet geleerd, weten ze niet wat er in de wereld gebeurt, maar ze kennen allemaal angst, bezorgdheid, depressies, het gevoel van diepe eenzaamheid, verdriet en ze hopen dat er iets meer is dan al die ellende en ze hebben hun eigen goden, zoals u uw eigen goden heeft.
29:34 Dus dit bewustzijn, maar neem niet zomaar aan wat de spreker zegt, bevraag het, betwijfel het, maar ga verder, dus dit bewustzijn, waarvan we denken dat het van ons is, wordt gedeeld door alle mensen, nietwaar? Gedeeld door iedereen op aarde. Dus we hebben dit bewustzijn gemeenschappelijk. Daaruit volgt dat het bewustzijn van ons allemaal, de gevoelens, reacties, hoe subtiel, vulgair of onbeschaafd ook, door ieder mens op deze aarde wordt gedeeld. Het is dus niet mijn bewustzijn en het is niet jouw bewustzijn, nietwaar? Dit wil je misschien niet aannemen. Daarom zijn we geen individuen. Vindt u dat aannemelijk? Ziet u dat in? Zie eerst de logica ervan in. Het is nodig om logisch te zijn. Het is nodig om redelijk te zijn. Logica, stap voor stap op een redelijke manier onderzoeken, zoals wij dat hebben gedaan. En als je dat beseft, het feit, niet een veronderstelling of een romantisch ideaal maar het feit dat we dit allemaal delen, dan weet je dat we hetzelfde doormaken. We gaan allemaal door hetzelfde proces van pijn, verdriet, genot, depressie, bezorgdheid. Als je daar de waarheid van inziet, de realiteit ervan voelt ben jij de hele mensheid. Jij bent de mensheid, je bent geen afzonderlijk persoon, die zegt: 'Ik ben een Zwitser met mijn eigen speciale opvoeding.' Natuurlijk heb je een speciale opvoeding gehad, je wordt omringd door die prachtige bergen, je bent welvarend, goede voeding, goed onderwijs tussen aanhalingstekens, en een jongen die in een dorpje ver weg in een vreemd land woont is misschien niet naar school geweest, is alleen maar aan het overleven op één maaltijd per dag, maar hij denkt ook, net als jij. Denken doen we allemaal. Dat denken kan zich op verschillende manieren uitdrukken. Als je een dichter bent, schrijf je misschien een gedicht. Als je schilder bent, doe je misschien het een of ander. Maar denken doen we allemaal.
34:22 Dus als je daar de waarheid van inziet, de diepte, het gevoel, de subtiliteit ervan, besef je dat jij de mensheid bent en daarom heb je een enorme verantwoordelijkheid, je kunt een ander niet doden omdat je dan jezelf doodt.
35:07 Dus het begrijpen van dit bewustzijn dat, zoals we zeiden, het geheel is van voorbije herinneringen, van ervaringen die als kennis in het geheugen is opgeslagen, dat geheugen, niet de uitdrukking van dat geheugen, maar het geheugen zelf hebben we gemeenschappelijk. Je herinnert je de weg naar huis en de man in dat dorpje duizenden kilometers verder herinnert zich ook de weg van zijn akker naar zijn hutje.
36:04 We stellen dus de vraag: zolang dat bewustzijn dat in het brein is opgeslagen in de vorm van reacties enzovoort, zolang dat brein in beroering is, vol problemen kan het nooit een probleem oplossen. Alleen een brein dat vrij is, niet belemmerd, niet beperkt, alleen zo'n brein kan problemen oplossen. Dus we vragen onszelf af of dat brein, dat bewustzijn met zijn hele inhoud - nietwaar? - de inhoud vormt het bewustzijn. Als er geen inhoud was, was er geen bewustzijn zoals wij dat nu kennen. Duidelijk? Is de spreker bezig om een heleboel zaken in één keer te behandelen? Dat spijt me dan. Zo is het nu eenmaal. Want als we tijd hebben, gaan we nog in op verdriet, passie, die iets anders is dan wellust, en op de vraag wat verdriet is. En als we vanmorgen tijd hebben, moeten we ook de immens grote kwestie van de dood onderzoeken. Want we hebben hierna nog maar één toespraak, aanstaande dinsdag.
38:26 We stellen dus de vraag of dit bewustzijn, dat gelijk is aan zijn inhoud, ooit vrij kan zijn, niet het bewustzijn maar het brein dat dat bewustzijn bevat. Akkoord? Dit brein dat alle herinneringen bewaart, het verleden, het heden en de toekomst, dat bevat ... kan dat brein, kan dat bewustzijn helemaal leeg zijn? Begrijpt u mijn vraag? Stel uzelf alstublieft die vraag. Die trein heeft nog niet eerder gefloten, waarschijnlijk moedigt hij ons aan. En we stellen deze vraag of de inhoud van het brein, niet de kennis en vaardigheid die in het dagelijks leven nodig zijn, maar alles wat psychologisch wordt onthouden, het vastleggen, volkomen vrij kan zijn. Dit is werkelijk een heel serieuze vraag, want we hebben met dit bewustzijn veertig- of vijftigduizend jaar geleefd. En we hebben allerlei soorten goden uitgevonden, allerlei soorten verlossers, allerlei soorten religieuze boeken vanaf de oude Egyptenaren tot op de dag van nu. En dus moeten we niet alleen overwegen of het mogelijk is dat het brein kennis vasthoudt op het terrein waar het noodzakelijk is en niet op een ander terrein, namelijk het psychologische, die psychische gesteldheid die zich het hele verleden en de toekomst herinnert en omvat, nietwaar?
42:13 Dus om daarop in te gaan moeten we over tijd nadenken, tijd als vijfenveertigduizend jaar tot aan nu, die immense tijdsduur. En in die lange periode zijn er veel goden geweest, veel geschriften, veel vertoon van wreedheid, oorlogen, wanhoop, tranen, gelach, bezorgdheid, onzekerheid. En dat is wat we zijn. Dat wil zeggen dat het verleden besloten ligt in het heden. Dat is duidelijk. Het verleden bevindt zich in het heden. En de toekomst bevindt zich in het heden. Omdat we vijfenveertigduizend jaar zo zijn geweest, zullen we nog wel vijfenveertigduizend jaar zo blijven, tenzij we nu fundamenteel veranderen. Dat is logisch.
44:12 Is het dus mogelijk dat het bewustzijn helemaal ophoudt, met al zijn problemen, onrust en noem maar op. Anders zal dat allemaal nooit ophouden en zul je morgen of over duizend morgens precies zo zijn, in iets gewijzigde vorm, wat je nu bent. Is dat duidelijk? Nietwaar? Dat is dus sterven. We zullen er iets verder op ingaan.
45:14 We zouden nu in moeten gaan op de vraag wat liefde is, wat compassie is en wat verdriet is en de pijn van verdriet. De mensheid heeft sinds het begin der tijden tranen vergoten. Ze hebben elkaar gedood, misschien op kleine schaal, met pijlen of met een knuppel, met een zwaard en duizenden en miljoenen mensen hebben geleden en tranen vergoten, ze hebben hun zoon, man, geliefde verloren en dergelijke. Zo is de mens vanaf het begin geweest en we gaan al veertig-, vijftigduizend jaar op dezelfde voet verder, we hebben nu alleen fantastische wapens om miljoenen mensen in één klap uit de weg te ruimen. We hebben immens veel vooruitgang geboekt, nietwaar? En dit wordt vooruitgang genoemd. Dus in al die vijfenveertig- duizend jaar heeft de mensheid tranen vergoten, verdriet gehad, ze hebben hun zoon, echtgenoot, vrouw verloren, grote steden vernietigd en nieuwe steden op de oude resten gebouwd. Dus de mensheid, de mensen hebben verschrikkelijk geleden en we lijden nog steeds verschrikkelijk. Dit is niet romantisch, dit is niet emotioneel, dit is een feit. En nog stoppen we er niet mee, maar gaan we op dezelfde voet door, het blijft dezelfde beweging. En we huilen. En dus heeft de mensheid ... immens veel geleden, zoals we nog steeds lijden. Er is geen enkel mens op aarde die niet heeft geleden, fysiek, biologisch of emotioneel of intellectueel. Het lijkt of ze dol op ons zijn, nietwaar?
49:50 En we hebben nooit gevraagd of onderzocht of er een eind aan verdriet kan komen. En in plaats van die vraag met klem te stellen hebben we gezegd dat iemand anders voor ons zal lijden, zoals de christenen zeggen, en de Aziaten, met name de Indiërs zeggen dat het bij karma hoort, u kent het Sanskriet woord, karma betekent, de oorspronkelijke betekenis van dat woord is 'handelen'. Wat je zaait zul je oogsten, hetzij in dit leven hezij in het volgende leven. Dat is hun idee. Wat je zaait, wat je nu bent zul je in een volgend leven zijn, misschien op een iets andere manier. Dus we hebben troost gezocht ... We hebben troost gezocht in theorieën, speculaties, geloof, een volgend leven, enzovoort, maar we hebben het nooit onder ogen gezien, we zijn er nooit bij gebleven. We hebben nooit gezegd: 'Ik lijd, ik zal ermee leven en uitzoeken waarom ik lijd, ik zal er niet aan ontsnappen, ervoor weglopen, geen troost zoeken.' Dat betekent dat je het lijden kunt vergelijken met een edelsteen, een prachtige edelsteen, Je weet wel, als je een prachtige edelsteen in je hand houdt, je kijkt ernaar vol verwondering, je ziet de schoonheid ervan, hoe het is ingelegd in platina, goud of zilver en zo delicaat is, zo verfijnd en zo prachtig, je houdt het vast en je kijkt en je wilt het altijd bij je houden. Als je nu op dezelfde manier verdriet kunt vasthouden, niet somber worden, er niet voor weglopen, het gewoon vasthouden en ernaar kijken, niet als een waarnemer die ernaar kijkt. Een paar jaar geleden had een vriend een heel bijzondere edelsteen. Het was een schitterende steen en hij zei: 'Houd het even vast'. De spreker hield het in zijn hand en keek ernaar. Het was werkelijk een buitengewoon mooie steen, heel oud, rijk aan schakeringen en heel kostbaar, onbetaalbaar. Maar het was iets buiten jou. Die edelsteen is geen deel van jou, die is daar, zoals dat horloge, die microfoon, die camera. Maar verdriet dat ben jij, jij staat niet los van verdriet. Nietwaar? Jij bent verdriet. Maar we zeggen: 'Hoe kan ik daar vrij van zijn?' Zodra je zegt: 'Hoe kan ik daar vrij van zijn?' scheid je jezelf af van het feit dat jij verdriet bént. Begrijpt u dat?
55:11 Als je boos of hebzuchtig wordt, want je bent toch hebzuchtig? Je staat niet los van hebzucht, je bent hebzucht. Maar om te zeggen: 'Ik moet van mijn hebzucht af' of 'Ik moet hebzuchtig zijn' of dit of dat. Begrijpt u? Zodra je jezelf afscheidt van het gevoel, van de pijn, de angst, wordt door die scheiding conflict veroorzaakt. Nietwaar? Dus verdriet dat ben jij, je zelfmedelijden, je gevoel van verlies, je gevoel van eenzaamheid, je gevoel van falen, je gevoel van berouw, spijt, schuld en noem maar op. Het enorme verlies van iemand die je zogenaamd liefhad. En als we dat verdriet losmaken van jou en denken dat je anders bent dan het verdriet, wil je eraan ontsnappen, zoek je er troost voor, maar als jij dat bent, want jij bent dat, houd je het vast zonder ervan weg te gaan, houd je het vast zonder dat er ook maar één gedachte tussenbeide komt. Je kijkt er alleen naar. Dan zul je zien, als je je hele aandacht eraan geeft, dat het verdriet ophoudt en nooit meer terugkomt.
57:39 Als er een einde aan verdriet komt is er hartstocht, is er energie, onmetelijke energie, en dat is hartstocht. Wellust is iets voorbijgaands. dat herhaald moet worden. Maar hartstocht kan nooit herhaald worden, het is er, omdat er het einde van verdriet was. En de meesten van ons hebben die hartstocht niet, want de meesten van ons zitten verstrikt in genot.
58:34 Dus als er een einde komt aan verdriet, is er liefde, Als je lijdt, niet alleen fysiek maar nog meer innerlijk, hoe kun je dan van een ander houden? Je kunt medelijden hebben, sympathie, je kunt vriendelijk, welwillend zijn, maar dat is geen liefde, maar liefde omvat dat allemaal. Want we hebben gezegd dat we moeten ingaan op de vraag wat liefde is.
59:31 Liefde is niet alleen dat er een einde komt aan verdriet, maar ook aan jaloezie, aan ambitie - luister alstublieft goed - een einde aan ambitie. Hoe kun je van een ander houden of liefde hebben in je hart als je ambitieus wordt, als je de ambitie hebt om iets te bereiken, om je waar te maken, hetzij op fysiek of op psychologisch gebied. Als je de ambitie hebt om verlicht te worden - wat een rare uitspraak. Als je mediteert, zoals sommigen van jullie - veel mensen die over meditatie praten, zijn waarschijnlijk ambitieus omdat ze ergens willen komen. Daarom hebben de meeste mensen helemaal geen liefde omdat ze nog steeds denken aan hun eigen gewin.
1:00:53 Kun je dus die buitengewone geur hebben waarbij er geen jaloezie is, geen vergelijken, geen vijandigheid, enzovoort Waar liefde is, waar die liefde is, is er compassie. Dus compassie kan er alleen zijn als je vrij bent van verdriet. Kun je harstochtelijk liefhebben als je tot een bepaald land behoort, tot een religie, een groep, een sekte, als je een leider bent, als je een goeroe bent. Begrijpt u dit? En als er die compassie is, is er intelligentie.
1:02:13 We moeten echt ingaan op het vraagstuk van intelligentie. Intelligentie is iets anders dan interesse. Intelligentie is iets heel anders dan de activiteit van het denken dat heel slim is geworden. Je kunt bijzonder slim zijn in het manipuleren van mensen en dat liefde noemen, nietwaar? Begrijpt u dat? Heeft u ooit onderzocht wat intelligentie is. Je hebt veel intelligentie nodig om een motor in elkaar te zetten, nietwaar? Er is veel intelligentie nodig, en er zijn misschien wel 300.000 mensen bij betrokken om naar de maan te gaan. Er is ontstellend veel intelligentie nodig om neutronenbommen te maken, om een onderzeeër of vliegtuigen te bouwen, maar die intelligentie is beperkt. Nietwaar? Die kan mechanisch zijn, dat wil zeggen dat ze voortkomt uit herrinnering, kennis, ervaring en het denken heeft zijn eigen activiteit en die het intelligentie noemt, nietwaar? Maar die intelligentie is beperkt omdat het denken beperkt is. We zijn ingegaan op het vraagstuk van het denken. Denken is gebaseerd op herinneringen, herinneringen bestaan uit de kennis die is verzameld en kennis is het resultaat van ervaring. En wij mensen hebben wel duizenden, misschien wel miljoenen ervaringen, maar je kunt nog meer ervaringen opdoen. Elke opgeslagen ervaring wordt kennis en daarom is die kennis beperkt. Dat is duidelijk. En die beperkte kennis wordt in het brein bewaard als herinnering en het denken is de weerslag van herinneringen. Daarom is het denken altijd beperkt. Je kunt je een oneindige toestand indenken maar die blijft beperkt. Je kunt je voorstellen dat God oppermachtig is, vol van genade, zus of zo, maar het blijft beperkt. Dus intelligentie is iets volkomen anders. Het komt als er liefde en compassie is. Die intelligentie is rationeel, die is het gezonde verstand, niet beperkt. En is het mogelijk voor ons mensen, die op deze aarde leven en hun dagelijkse vermoeiende, saaie of boeiende werk doen, om vol mededogen te zijn, deze buitengewone geur van de liefde te hebben. En waar die aanwezig is, is er de hoogste vorm van intelligentie.
1:07:21 Het wordt tijd om te stoppen. Dus we moeten het vraagstuk van de dood bespreken en de immense betekenis van de dood en de kracht van de dood die even sterk is als de liefde. En we moeten ook op donderdagochtend, dus overmorgen, met elkaar bespreken wat religie is en wat meditatie is. De spreker zet dood, religie en meditatie aan het eind van zijn toespraken, omdat we in de afgelopen vijf toespraken, waaronder deze toespraak een fundament hebben gelegd. En als je niet dat stevig gelegde fundament hebt, wat inhoudt dat je geen angst hebt, geen illusies, dat je een relatie met elkaar hebt zonder conflict, dat je een einde maakt aan verdriet, dat is het fundament, alleen dan kunnen we ingaan op de vraag wat meditatie is, niet hoe je moet mediteren maar wat echte meditatie is, wat werkelijk een religieus leven is, en het enorme belang van de dood.
1:10:07 Mag ik alstublieft opstaan?