Krishnamurti Subtitles home


SA84T6 - Leven terwijl dood en leven samengaan
Zesde openbare toespraak
Saanen, Zwitserland
19 juli 1984



0:23 Zullen we doorgaan met waar we gisteren over hebben gesproken? Dit is de laatste toespraak.
0:44 We hebben het gehad over het hele probleem van het bestaan, de verschillende aspecten van ons dagelijks leven. We hebben het gehad over relaties, over angst, genot en het eindeloze leed van de mens en of het mogelijk is om helemaal vrij te zijn van angst. We zijn er heel zorgvuldig op ingegaan. En we hebben ook over kennis gesproken, hoe belangrijk het is om te beschikken over kennis, die door ervaring wordt verworven, in het brein wordt opgeslagen in de vorm van kennis en herinneringen, waaruit het denken voortkomt, dat daarom natuurlijk beperkt is. We zijn daar allemaal in de vorige vijf toespraken op ingegaan. Omdat dit de laatste toespraak is, moeten we het samen hebben over de vraag waarom het brein altijd maar bezig is.
3:32 We stelden de vraag waarom ons brein, dat in een lang tijdsbestek is geëvolueerd, vijfenveertig- tot vijftigduizend jaar, in al die tijd is het brein blijkbaar bezig geweest, nooit stil, een eindeloze opeenvolging van bezigheden, associaties, de ene gedachte roept de andere op, die eindeloze keten. Dat hebben we als vanzelfsprekend aanvaard, als een onderdeel van ons dagelijks leven. We gaan hier samen vraagtekens bij zetten. Zoals ik zei, hoop ik dat u het niet erg vindt dat het wordt herhaald. We doen niet aan proganda, we propageren geen geloof, overtuiging of filosofie. In plaats daarvan gaan u en de spreker samen ons dagelijks leven onderzoeken. Ik vrees dat we nog even moeten wachten. Laat de vliegtuigen maar even uitrazen!
6:28 We hebben heel veel zaken besproken. We gaan vanochtend samen in op een paar heel ingewikkelde problemen: waarom mensen niet in staat zijn geweest in vrede te leven met zichzelf zodat er vrede is in de wereld. Waarom ons dagelijks leven zo verwarrend is, vol conflict en ellende en soms vreugde, waarom de mens na al die duizenden jaren geen rust heeft gevonden, geen gevoel van stilte, vrede? Dat alles vereist grote intelligentie, om in vrede met elkaar te leven en ook met jezelf en met je buren of met je intieme relaties. We hebben nog niet kunnen ontdekken waarom we niet in vrede leven. We hebben besproken waarom mensen altijd met elkaar in conflict zijn, of er een einde aan dat conflict kan komen, niet alleen uiterlijk, aan oorlogen, nationale verdeeldheid, religieuze verdeeldheid, taalkundige verschillen, verschillen in de betekenis van de woorden en de uiteenlopende kenmerken van het brein, waardoor alles in categorieën wordt onderverdeeld, enzovoort. Is het mogelijk, als je in deze moderne wereld leeft met alle complicaties van dien, en je van negen tot vijf moet werken om de kost te verdienen, je hele leven op kantoor moet doorbrengen, in een laboratorium of in een fabriek of het land bewerken en aan het eind ervan wacht de dood. Ik vrees dat we moeten wachten. De ene houdt op en de andere begint!
10:39 We gaan dit allemaal onderzoeken, zoals we hopelijk in de vorige vijf toespraken hebben gedaan. We gaan samen onderzoeken waarom mensen niet alleen niet in staat zijn om in vrede met zichzelf en met de wereld te leven, maar ook waarom ze van jongs af aan gekwetst raken, psychologisch gewond. Die vraag is heel belangrijk omdat het ons hele leven beïnvloedt, van jongs af aan, als je op school zit, tijdens je studie of thuis met andere jongens en meisjes, het hele leven brengt voort en veroorzaakt allerlei soorten psychologische kwetsingen, die een schok teweegbrengen in het brein en zo worden we neurotisch. En is het mogelijk om te leven zonder enige gekwetstheid. Als je gekwetst bent, wordt niet alleen de egocentrische activiteit versterkt, maar ontstaat er ook angst. Als je gekwetst bent, bouw je een muur, een constructie, barrière tussen jezelf en de ander. En zo trek je je langzamerhand terug, raak je geïsoleerd, met alle problemen van identificatie en dergelijke. Ik vraag me af, je vraagt je af of je je bewust bent van je gekwetstheden. En als je dat bent, maken we er blijkbaar nooit een eind aan, er wordt nooit helemaal afgerekend met gekwetstheid. Wat wordt er eigenlijk gekwetst? Zoals we zeiden, onderzoeken we dit probleem samen. Samen. De spreker mag er dan op wijzen, het onder woorden brengen of als spiegel fungeren waarin men zichzelf ziet, maar de spreker is geen goeroe, jullie zijn geen volgelingen van hem. Er is geen persoonlijkheidsverering, wat afschuwelijk is. We onderzoeken deze vraag dus samen. Het is uw vraag. Het is geen vraag die de spreker u opdringt. Ieder mens raakt psychologisch gekwetst, gewond. En dat draag je je hele leven met je mee. Je ziet nooit het gevaar ervan, de rampzalige gevolgen. Kun je aan alle gekwetstheid een einde maken en nooit meer gekwetst zijn? Wat wordt er gekwetst? Als je zegt: 'Ik ben gekwetst', wat is dat 'ik' dan, wat is die entiteit die gekwetst wordt? Nietwaar? Zitten we op één lijn? Begrijpen we elkaar?
16:03 Stel dat ik gekwetst ben, waarom ben ik dat? Wat is de entiteit, de constructie die gekwetst wordt? En we noemen het: 'Ik ben gekwetst'. Wat is dat 'ik'? Bestaat dat niet uit de verschillende voorvallen, ervaringen, herinneringen waardoor je een beeld over jezelf hebt gecreëerd? Kijk er alstublieft zorgvuldig naar en verwerp niet wat er wordt gezegd, hoewel je moet twijfelen, sceptisch zijn, vragen stellen, niet zomaar aannemen wat de spreker zegt, je moet een sceptische instelling hebben. Daarom vragen we: wat is het dat gekwetst wordt? Is dat het beeld dat je over jezelf hebt? Dat beeld is samengesteld uit verschillende indrukken, druk van buiten, het is geprogrammeerd als een computer. En dat beeld raakt gekwetst, nietwaar? En dus zeggen we: 'Ik ben gekwetst.'
18:14 Kunnen we - dat is de vraag - kunnen we ons dagelijkse leven leiden, geen romantisch, ideologisch, sentimenteel leven, maar ons gewone dagelijkse leven zonder dat we een beeld hebben over onszelf? Alleen als er dat beeld is, dat beeld, dat plaatje dat door het denken is samengesteld, dat wordt dan gekwetst. Als iemand ons vleit of beledigt of prijst enzovoort, waarom slaat het brein dat op? Begrijpt u mijn vraag? Is het te moeilijk? Nee, nee, het is heel eenvoudig. Is het mogelijk om niets op te slaan? Op psychologisch gebied, want het proces van opslaan moet natuurlijk doorgaan als je autorijdt of andere fysieke bezigheden verricht, daar heb je een machine nodig die constant opslaat. Maar is het voor de psyche, de hele aard van het 'ik', nodig om op dat gebied op te slaan? Begrijpt u? Is het dus mogelijk om niet op te slaan? Dat gaan we uitzoeken, als het u interesseert. Het geeft ook niet als u niet geïnteresseerd bent. Want we hebben onszelf nooit afgevraagd of het mogelijk is om volledig vrij te zijn, niet alleen van een bepaald aspect van het leven - van ons verdriet, onze angst, onze eenzaamheid enzovoort, dat is maar erg oppervlakkig, vrijheid om te gaan waarheen je wilt, een baan te kiezen die je wilt - maar om volledig vrij te zijn. Dat ben je alleen als het brein niet opslaat, behalve in de fysieke wereld, maar in de psychologische wereld, in de innerlijke wereld niet opslaan. Dat vereist enorm veel aandacht, bewustzijn, waarover we het straks gaan hebben.
22:10 En we moeten het samen hebben over een heel ingewikkeld probleem waarmee de mensheid al duizenden jaren lang wordt geconfronteerd. Hoewel het een mooie ochtend is, met prachtig licht, de schoonheid van de bergen en de donkere schaduwen van het dal, moeten we een vraagstuk bespreken dat niet morbide is, namelijk de dood. Nietwaar? Die hoort bij het leven, net als zorgen, eenzaamheid, angst en al het gezwoeg, de onrust en conflicten in het leven, zo hoort de dood ook bij ons leven. Of je nu heel jong bent en van het leven geniet of van middelbare leeftijd of bejaard, dit is een probleem dat ieder mens onder ogen moet zien. We zullen allemaal sterven, dat is zeker, dat is iets wat absoluut vaststaat. Dus we gaan het complexe vraagstuk onderzoeken wat het betekent om te sterven. Vindt u het niet erg om dit te bespreken? Oké? Als u het niet wilt, jammer dan!
24:21 Waarom zijn mensen zo bang voor de dood? Waarom hebben mensen de dood zo ver mogelijk uit hun leven verbannen? Waarom lijkt de dood zoiets afschuwelijks te zijn? Er zijn boeken door artsen en anderen geschreven over hoe je blij kunt sterven. Ik zag eens een titel van dat boek, dat bekend is in Amerika 'Hoe kun je op een rustige manier sterven', blij, ontspannen.
25:48 Dus we gaan deze vraag samen bespreken. Heb je ooit onderzocht wat eindigen betekent? Waarom is het belangrijk om een eind aan iets te maken? Eindigen, niet doorgaan, begrijpt u. We zijn gewend, geconditioneerd om door te gaan, nietwaar? Doorgaan. Wat betekent het om door te gaan? Een lange tijdsduur met voortdurende herinneringen. Voortdurende gehechtheid aan een plaats, een persoon, een idee. Heb je ooit geëxperimenteerd met het volledig afzien van een ideaal, zonder de vraag wat er daarna zal gebeuren? Begrijpt u? Heeft u het begrepen? Het is belangrijk om de vraag te begrijpen of je iets kunt beëindigen. Stoppen met een gewoonte, een fysieke of een psychologische gewoonte. Als je dat doet, vraag je: 'Wat komt er daarna?' Dat betekent dat je nog steeds in termen van continuïteit denkt, toch? Als ik een eind maak aan boosheid of egoïsme, wat is er dan? Nietwaar? Ons brein kijkt altijd uit naar iets anders als 'ik' eindig. Bien? En daarom hebben we nooit iets volledig beëindigd. Begrepen? Kunnen we verdergaan?
28:57 Als je dus begrijpt wat eindigen inhoudt en de drang, het verlangen om door te gaan, als er dat verlangen is om door te gaan, is er ook de angst voor het einde, nietwaar? Als je begrijpt wat eindigen is en er daardoor geen continuïteit is, dan is er geen angst. Begrijpt u dat alles? Zijn we samen aan het denken? Echt samen denken, niet zomaar aannemen wat de spreker zegt, dat is niet belangrijk. Maar onze geest, ons brein bundelen. Niet uw brein en mijn brein, maar het type brein dat nadenkt, het type brein dat zegt: 'Ik moet dat gaan uitzoeken.' Het type brein dat twijfelt, onderzoekt, vragen stelt, dan zijn we samen. Dan vindt er een ontmoeting tussen uw en mijn brein plaats, waardoor de communicatie met elkaar heel gemakkelijk, eenvoudig wordt. Akkoord? Doen we dat? Min of meer? En dat is nou juist ons probleem. Sommigen hier - en dat bedoel ik niet respectloos - hebben al jarenlang naar dit alles geluisterd, waarschijnlijk verveeld omdat ze weten wat hij gaat zeggen. Ze zijn gewend geraakt aan zijn woorden. Maar zijn ze echt ... zijn we samen aan het leren? Niet uit ons hoofd leren, begrijpt u het verschil? We stampen feiten in ons hoofd, zo worden we opgeleid, met het doel om onze kennis handig te kunnen toepassen. We leren lessen uit ons hoofd, Frans, Russisch, een of andere taal, we leren historische gebeurtenissen uit ons hoofd, we leren natuurkundige feiten uit ons hoofd, nietwaar? We verzamelen kennis om op een bepaald gebied vaardig te kunnen handelen. Maar leren is een doorgaande beweging, als een stromende rivier, nooit statisch. Kennis is statisch omdat je er steeds meer aan toevoegt. Leren is als een grote rivier, een enorme hoeveelheid water die wordt voortgestuwd, en zich razendsnel verplaatst, niets houdt haar tegen. Dat is leren. Dus zijn we samen aan het leren? Anders is ons brein geprogrammeerd als een computer. Het is best interessant om over computers te praten, als het mag.
33:42 Ze doen de wonderlijkste dingen in de wereld van de computers. De spreker heeft met veel van hen gesproken, de zogenaamde topdeskundigen. En die computers kunnen bijna alles wat het menselijk denken kan. Ze zijn geprogrammeerd door de beste wiskundigen, biologen, wetenschappers, technici die elk vakgebied bestrijken en de beste hoogleraren schrijven er programma's voor, nietwaar? Dit weet u allemaal wel. Ons brein is ook geprogrammeerd. Je bent na tweeduizend jaar geprogrammeerd om jezelf een gelovig christen te noemen, nietwaar? De hindoes zijn misschien al drie- tot vijfduizend jaar geprogrammeerd om te geloven, u kent dat hele proces. En de islamitische wereld is ook geprogrammeerd, begrijpt u? En de computer is geprogrammeerd, wat supermechanische intelligentie wordt genoemd. En hij kan bijna nog sneller denken dan de mens. Ze hebben in Amerika een chip ontdekt die een miljoen gegevens kan bevatten. Wat gaat er dus gebeuren met de mens, met ons brein? Begrijpt u mijn vraag? Als een mechanisch voorwerp de mens overtreft, behalve op bepaalde gebieden - daar ga ik niet op in, dat kun je bestuderen - wat gebeurt er dan met de mens, met jou, met je kinderen, met je kleinkinderen, wat gaat er met hen gebeuren? Als mechanische intelligentie op bepaalde manieren de mens overtreft, kunnen robots auto's bouwen, ontstaat er werkloosheid, enzovoort. Wat zal er dan gebeuren met het menselijk brein, dat actief is geweest, begrijpt u? Actief door bepaalde dingen te doen, timmeren, wiskunde, een machine in elkaar zetten enzovoort, wat de computer en een robot allemaal kunnen doen - volgt u dit? - wat gaat er met ons brein gebeuren? We hebben deze vraag aan computerdeskundigen gesteld. Hun antwoord was: 'Dat interesseert ons niet. Geen idee.' Dat doet er dus niet toe. Ze zijn geïnteresseerd in het uitvinden, steeds meer uitvinden. De computers doen allerlei dingen.
37:47 Luister alstublieft, luister hier serieus naar, het is geen grap, we spelen geen spelletje. Je hebt ook nog de amusementsindustrie, sport enzovoort, en religie hoort daar ook bij, het is allemaal amusementsindustrie - ook daarin kan het brein verstrikt raken - als je hebt gemerkt hoe hard de amusements- industrie groeit, kinderen willen vermaakt worden, dus ook daarin gaat het brein verstrikt raken door de hele tijd op zoek te gaan naar amusement, of het keert zich naar binnen, niet in egoïstische zin, niet op een egocentrische manier, wat erg onbeduidend is, maar door dieper naar binnen te kijken. Het brein heeft een buitengewone capaciteit, zoals in de technologische wereld blijkt, en datzelfde brein kan heel erg diep bij zichzelf naar binnen kijken en die diepte is oneindig. Dit is dus wat je onder ogen moet zien.
39:38 Laten we teruggaan. Wat is de dood? Zoals we zeiden, als we grondig begrijpen wat eindigen betekent en wat continuïteit inhoudt, die we allemaal willen hebben, omdat we denken dat er veiligheid, zekerheid in continuïteit zit, Nietwaar, heren? Geïdentificeerd zijn met een land, ergens geworteld zijn of gehecht aan een symbool, ideaal enzovoort, wat allemaal vormen van continuïteit zijn. Omdat we hopen daarin zekerheid te vinden, klampen we ons vast aan continuïteit. Maar juist die continuïteit veroorzaakt grote rampen, omdat het oorlogen veroorzaakt, nietwaar? We klampen ons vast aan democratie, wat dat ook moge betekenen en er is ook de hele groep van Russische totalitaire staten. We spelen de baas over mensen, we controleren hen, nietwaar? Dictators en dat soort gruwelijkheden die er gebeuren. Dus waar is zekerheid te vinden? Begrijpt u de vraag? We hebben zekerheid gezocht in het gezin, bij de vrouw, de man, de gemeenschap enzovoort, bij een of meer landen, maar er is geen enkele zekerheid voor de mens geweest. Naarmate de beschaving steeds ingewikkelder wordt, zal er steeds minder zekerheid zijn. En continuïteit geeft ons de hoop dat we zekerheid krijgen. Waarin ligt zekerheid? Bestaat er eigenlijk wel zekerheid?
42:52 En als we zekerheid zoeken, die in continuïteit zit, moet er echte angst voor de dood zijn, want dat is het einde, nietwaar? De Aziatische wereld, vooral India, wat zich over heel Azië heeft verspreid, zowel psychologisch als religieus, heeft het woord 'reïncarnatie' uitgevonden. Dat betekent een reeks continuïteiten, nietwaar? In dit leven ga ik dood, maar het volgende leven ... En dus een volgend leven en daarna weer een volgend leven. Totdat de mens het hoogste principe of de meest verheven staat bereikt. Dat is een heel geruststellend idee van continuïteit. Nietwaar? Volgt u dit allemaal? Maar we vragen onszelf nooit af wat eindigen is, echt eindigen. We zijn er ook bang voor. Om bijvoorbeeld psychologisch volledig een einde te maken aan gehechtheid. Want we zijn aan zoveel dingen gehecht, aan mensen, ideeën, kennis, concepten, verschillende vormen van idealisme, aan geld, aan onze kennis en herinneringen of aan onze ervaring. 'O, ik heb een fantastische spirituele ervaring gehad' - daar houd ik me aan vast. Nietwaar? We zijn dus aan zoveel dingen gehecht. En de dood komt en zegt: 'Beste vriend, je kunt nergens aan gehecht zijn'. Je gaat weg, je laat alles achter. nietwaar? Je familie, je ideeën, je kennis, de ijdelheid van je kennis, positie, macht, dat alles laat je achter. Dat is eindigen. En wij zijn daar bang voor. Dat is wat we de dood noemen. Het vreselijke einde, niet weten wat er daarna gebeurt. Als je weet wat er daarna gebeurt, is er continuïteit, nietwaar? Dus ons brein is zo geslepen, zo subtiel dat het moet weten, voordat het iets doet, moet weten wat er is als ik ophoud te bestaan. Ik kan niet in een vacuüm leven. Ik kan niet in een toestand leven van niets, van nietsheid. Nietwaar?
47:52 Dus daarom is het belangrijk om te begrijpen wat continuïteit betekent en wat eindigen is zonder perspectief op een toekomst. De dood zegt dus: 'Wees nergens aan gehecht, vooral niet psychologisch.' Dan zal je ook ontdekken hoe je fysiek niet gehecht kan zijn. Als je tegen je vrouw of je man zegt: 'Schat, ik ben niet meer aan je gehecht', zou ze waarschijnlijk iets naar je hoofd gooien of je rent weg. Zie alstublieft hoe belangrijk dit is, al klinkt het grappig en is het ook wel grappig, waarom we zo gehecht zijn, nooit iets loslaten. De vraag is dus: kun je in vrijheid leven, dat wil zeggen zonder gehechtheid, maar elke dag een eind maken aan elke vorm van vasthouden, van je aan iets vastklampen. En dat betekent: kun je een leven leiden, waarin je elke dag leeft met het einde, dus met de dood? Begrijpt u mijn vraag? Heeft u dat ooit geprobeerd, echt geprobeerd, niet in theorie? Wat betekent dat u nergens geworteld bent, dat u zich met niets heeft geïdentificeerd, uw land, uw familie, in psychologische zin bedoelen we, zodat het brein voortdurend leeg is, niet aan het kletsen. Begrijpt u? Want we verspillen energie aan al die opeenvolgende conflicten. En waar angst is, is er bij uitstek verspilling. Angst is het summum van verspilling. En we hebben energie nodig, geweldig veel energie. Zoals je geweldig veel energie nodig hebt als je geld wilt verdienen, als je beroemd wilt zijn, als je gedreven wordt door seksuele begeertes, dan heb je geweldig veel energie. Maar waar die enorme energie blijkbaar nodig is in de psychologische wereld, wordt die energie verspild aan angst, conflict, verwarring en noem maar op, je weet wel.
51:41 We vragen dus of het mogelijk is je dagelijks leven te leiden, geen romantische, ideologische, utopische onzin, maar echt ons dagelijks leven te leiden waarin plaats is voor zowel de dood als het leven. U ziet de schoonheid er niet van in. U ziet niet wat een buitengewone kwaliteit dat heeft. Maar als je er grondig op ingaat, bereik je een grote diepte.
52:28 Nu zouden we moeten bespreken wat religie is. Alle beschavingen, het ontstaan van een nieuwe beschaving is het resultaat geweest van religie. Niet wat de priesters van religie hebben gemaakt, niet de religies die georganiseerd zijn met behulp van eigendom, geld, autoriteit, hiërarchisch gezag, tempels, moskeeën, kerken - dat is geen religie. Dat is allemaal veel denkactiviteit, nietwaar? Onderzoek het, alstublieft, wijs het niet af. Alle rituelen zijn opgesteld door het denken, toch? Alle gewaden, de pompeuze gewaden, alle kathedralen zijn geconstrueerd door het denken. Alle symbolen, de erfzonde, de verlosser, zijn allemaal het product van mensen die het hebben uitgedacht. Misschien zeggen ze dat het een rechtstreekse openbaring was, maar elke openbaring wordt vertolkt door het denken. Dus de huidige religies zijn activiteiten die in één richting leiden en maar één doel hebben. Niet alleen om de mens te helpen, niet alleen om de mens te controleren, niet alleen om de mens te beschaven, maar in hun pogingen om dat alles te doen, hebben ze ook oorlogen ontketend, nietwaar? Religieuze oorlogen, die honderd jaar hebben geduurd, enzovoort. Alle religies zijn met elkaar in oorlog. Is u dat niet opgevallen? Dat moet wel. U bent allemaal zogenaamde beschaafde mensen, u heeft daarover gelezen. Ze voeren oorlog, een groep westerlingen die in het ene geloven - dogma's, rituelen - en heel Azië met zijn boeddhisme en hindoeïsme en de islamitische wereld. Dat is natuurlijk allemaal geen religie, omdat het gebaseerd is op het denken, denken is herinnering, herinnering is kennis, kennis is de neerslag van ervaring. En daarom is het denken altijd beperkt, zoals kennis altijd beperkt zal zijn.
56:31 Dus wat is dan religie? Nietwaar? Is dat de religieuze kwaliteit van het brein dat bij geen enkele goeroe hoort, geen enkele sekte, geen enkele erkende, orthodoxe, gevestigde religie, zodat we dat allemaal volledig opzij kunnen zetten? Dat betekent dat er geen angst is om op onderzoek te gaan, dat er geen achtergrond meespeelt die je tegenhoudt. Dus wat is het religieuze brein? Begrijpt u? Wat is het kenmerk van een brein dat zich in de loop van vele millennia heeft ontwikkeld - luister hier alstublieft naar, als het u interesseert, want het is uw leven - een brein dat zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld en er zijn eeuwenlang zoveel religies geweest, met altijd de priesters aan het hoofd, omdat de priesters vroeger de enigen waren die konden lezen en schrijven, ze waren de raadgevers, ze waren wijs en langzamerhand verwierven ze zich autoriteit - u kent dat spel wel! En wat voor soort brein heeft de kwaliteit van het religieuze - we gaan het woord 'religie' straks omschrijven - wat is dat voor brein? Dat gaan we samen uitzoeken.
59:17 De oorsprong van het woord 'religie' staat niet vast. We zeggen dat omdat we de oorspronkelijke betekenis in woordenboeken hebben opgezocht. Daarin staat dat er geen duidelijke conclusie is over de oorsprong van dat woord. Ze zeggen dat het een vorm van verbinden is, verbinden met je opvatting van het allerhoogste, jezelf daaraan verbinden. Maar zelfs dat is twijfelachtig. De oorspronkelijke betekenis van dat woord staat dus niet vast, dus we kunnen met dat woord spelen. We gaan dus samen uitzoeken wat religie is. Want we hebben een bepaald stadium van evolutie bereikt, op technologisch gebied boeken we enorm veel vooruitgang, daarvan is het einde niet in zicht. Maar psychologisch zijn we aan de oppervlakte gebleven. En als het brein, dat zo'n grenzenloze capaciteit heeft, als dat brein verstrikt raakt in programma's - begrijpt u - zoals een computer vastzit aan programma's, dat je Brits bent, een hindoe en al dat soort onzin, dan kun je je onmogelijk verdiepen in het meest buitengewone gebeuren in het leven.
1:01:40 En zo komen we op meditatie. Begrijpt u? Niet hoe je moet mediteren. Het woord 'hoe' houdt een systeem in, oefenen, zeg me wat ik moet doen. Ik zal elke dag oefenen, in een bepaalde houding zitten, op een bepaalde manier ademen, u kent al die trucjes wel. Dat weet u toch? Ik weet zeker dat enkelen van u daarmee hebben geëxperimenteerd. De goeroes uit dat rampzalige land India komen hierheen en vertellen je alles over meditatie en je slikt het allemaal omdat je zo lichtgelovig bent, wat betekent dat je geen twijfel, geen vragen hebt.
1:02:59 Dus we gaan samen uitzoeken wat meditatie is. Wat verband houdt met de vraag wat religie is en met het hele bestaan, ons dagelijkse bestaan. Begrijpt u? Het dagelijkse bestaan dat vol onrust is, enzovoort, en dood en vrijheid en het brein dat zo'n buitengewone capaciteit heeft, oneindig veel capaciteit. En als we vragen wat meditatie is, vragen we niet om een systeem, een methode, want als je volgens een systeem, een methode oefent, wordt het mechanisch, raak je gevangen in dat systeem, in die methode. Zie hoe logisch dat is. Zie in godsnaam de waarheid ervan in, zodat je nooit vast komt te zitten in een systeem. Want het brein verlangt niet alleen veiligheid, begrijpt u, het moet ook veiligheid kennen, zowel fysiek als psychologisch volledige veiligheid, anders kan het niet helder, objectief en met passie functioneren, nietwaar? Dus wat is meditatie?
1:05:00 Het woord 'meditatie' betekent: overpeinzen, over dingen nadenken. Dat zegt het woordenboek. En het betekent ook 'meten', zowel in het Sanskriet als oorspronkelijk, meten. Nietwaar? Dat is de betekenis van dat woord. De technologische wereld kan alleen bestaan als er wordt gemeten, nietwaar? Centimeters, meters, inches, foot enzovoort, dat is meten. Als je niet kunt meten, als er niet wordt gemeten, kan de technologie zich niet ontwikkelen. Dat is nogal duidelijk. Psychologisch, innerlijk wordt er ook gemeten. Ik ben dit, ik zal dat worden. Dat is meten. Het betekent ook dat je 'wat is' vergelijkt met 'wat zou moeten zijn'. Kun je leven - span je geest in om dit te begrijpen - kun je leven zonder te meten? Nietwaar? Stel die vraag, zonder jezelf met iets te vergelijken. Vergelijken houdt de toekomst in, nietwaar? We zijn al ingegaan op het vraagstuk van tijd. Tijd is het verleden, ik herhaal het maar weer. Tijd is het verleden en dat verleden is nu, daar ben jij. Alles wat je nu bent is het verleden. En de toekomst is wat je nu bent. Duidelijk? Als je vandaag jaloers bent, zul je morgen jaloers zijn. Dat is een feit. Of over duizend morgens of over vele jaren. Als je nu niet verandert, zul je morgen jaloers zijn, nietwaar? Dus tijd ligt besloten in het nu - verleden, toekomst en heden. Het is echt belangrijk om dit grondig te begrijpen, niet alleen de woorden. Om te begrijpen wat tijd in wezen is. En meten betekent tijd. Vergelijken betekent tijd. Dus als je jezelf altijd vergelijkt met het een of ander, maak je je een voorstelling van wat er zou moeten zijn. Wat er zou moeten zijn, is afkomstig uit het heden. Daarom is de toekomst nú. Ik heb er genoeg over gezegd. Ik ben er in andere toespraken heel diep op ingegaan.
1:09:19 Als het brein dus geen vergelijking heeft, helemaal niet vergelijkt - luister goed - als er geen vergelijking is, is het wat het nu is, nietwaar? Begrijpt u? Het is wat het nu is. En om daarbij te blijven zonder ook maar even een andere kant uit te gaan, begrijpt u?
1:10:04 Meditatie is dus het begrijpen van tijd in zijn volle omvang en we hebben de basis gelegd sinds het begin van onze toespraken, namelijk dat je een dagelijks leven aangaat waarin volledige orde moet zijn. Geen wanorde, daar hebben we het een vorige keer over gehad. Dat wil zeggen dat je orde in je huis moet aanbrengen, niet alleen in je fysieke huis, maar ook in je innerlijke huis, volledige orde, wat betekent dat er geen angst is. Angst creëert wanorde, gehechtheid creëert wanorde. Ik heb iets opgebouwd en daar ben ik aan gehecht. Ik heb iets uitgevonden, dat is van mij. Het brein heeft dus orde aangebracht, een gevoel van totale vrijheid van egocenrische activiteit, dat is veel moeilijker om voor elkaar te krijgen, je moet je erin verdiepen, wat we ook hebben gedaan. De toespraken zijn er om te wijzen op onze egocentrische activiteit en daarom is die activiteit beperkt en stelt weinig voor.
1:12:01 Dus meditatie, als er orde is, wordt heel stil. En iets in zijn geheel waarnemen is onmogelijk als er verwarring heerst. Dus het brein kan iets in zijn geheel zien als het absoluut rustig is. Doen we dit? Ons brein is nooit rustig, zoals we aan het begin van de toespraak zeiden, het is altijd aan het kletsen, het is altijd druk bezig met het een of ander. En dus wordt het brein mechanisch, beperkt, schept het verdeeldheid in zichzelf en dus is er nooit de kwaliteit van absolute rust en stilte. Als je naar die bergen kijkt en die wolken moet je brein rustig zijn om de schoonheid ervan te waarderen, maar als je de hele tijd aan het kletsen bent, eindeloos aan het praten en nooit kijkt zie je niet de schoonheid van de bergen in hun volle glorie of de wolk waar het avondlicht op valt. Het is logisch en begrijpelijk dat het brein absolute rust nodig heeft.
1:14:24 Wat is dan schepping en wat is uitvinding? Begrijpt u? Religie is schepping, geen uitvinding. We gaan iets uitvinden is als er een leemte in het opgestapelde denken zit en dan wordt er iets nieuws ontdekt, maar het blijft binnen het gebied van het denken, nietwaar? Ik weet niet of u ... de spreker heeft deze zaak besproken met wetenschappers en deskundigen enzovoort. Wat is schepping? Niet alleen de schepping van een baby uit de cellen en ga zo maar door, maar ver voorbij dat alles. Wat is schepping? Niet wie de schepper was, begrijpt u? Als je zegt dat het God is, ben je uitgepraat. Jouw God en mijn God en de God van de moslims en de God van de hindoes en je eigen privégod. Dat is een gemakzuchtige verklaring en de meeste mensen zijn er tevreden mee. Maar als je dat allemaal van je afschudt, wegwerpt, wat is schepping dan? Komt het voort uit kennis? Als het uit kennis voortkomt, is het geen schepping, omdat kennis beperkt is, nietwaar? Want we voegen steeds meer kennis eraan toe. Waar meer is, is sprake van beperking, nietwaar? En dan wordt er gemeten - het meer, het betere is meten. Dus waar kennis is, is er sprake van uitvinden. En scheppen houdt geen verband met kennis. Daarom zijn alle schilderijen in de wereld, die als grote scheppingen worden beschouwd, de activiteit van het denken dat verschillende kanten uit gaat - een groot kunstenaar, prachtige poëzie, schitterende muziek - het is allemaal de activiteit van het denken enzovoort. Daar hoef ik niet op in te gaan.
1:17:34 Dus schepping, dat is religie. Begrijpt u? Een geest, een brein dat kennis heeft wanneer het nodig is in de fysieke wereld, om te schrijven, praten, auto te rijden maar kennis hoort niet thuis in de psychologische wereld, omdat kennis beperkt is en daarom verdeeldheid schept, conflicten en noem maar op. Als je zegt: 'Ik ken mijn vrouw,' heb je je vrouw al kapotgemaakt. Begrijpt u dat? Vindt u dit niet schokkend om te horen? Want dan is de relatie met de ander gebaseerd op kennis en dat is denken en denken is geen liefde. Al je verlangens, begeertes, gewaarwordingen zijn denken en daarom is het geen liefde. Waar liefde is, is compassie. Compassie kan niet ontstaan als er geen volledige vrijheid is. Als ik gehecht ben aan mijn cultuur, aan mijn traditie, aan mijn religie als hindoe, is dat ... en over compassie spreek, is dat naïef. Waar compassie is, is intelligentie. Zo is het. En die intelligentie is het allerhoogste, die is niet van u of van de spreker of iemand anders, het is intelligentie. En in die intelligentie is er absolute veiligheid en nergens anders. Dus religie, meditatie is vrij van kennis en daarom is het religieuze brein scheppend, in een toestand van schepping. Begrijpt u dit? Zie het in, al is het maar op een logische, intellectuele manier. Als u dit werkelijk begrijpt, zal dit uw dagelijks leven volledig overhoop gooien. We zullen het begin zijn van een nieuwe religie, die niets te maken heeft met de huidige religies. Dat is schepping. Sorry. De toespraak is afgelopen. Mag ik opstaan. Klap alstublieft voor uzelf.