Krishnamurti - Goedheid kan alleen in vrijheid te bloei komen

Krishnamurti Subtitles

SD72CES1 - Goedheid kan alleen in vrijheid te bloei komen
1e gesprek met Eugene Schallert
San Diego, VS
17 februari 1972

0:02	Q:Krishnamurti in gesprek met pater Eugene Schallert.
0:07	J. Krishnamurti is geboren in Zuid-India en... heeft in Engeland zijn opvoeding gekregen. Gedurende de laatste veertig jaar heeft... hij o.a. gesproken in de V.S. van Amerika, Europa, India en Australia . ledere relatie met georganiseerde... godsdiensten en ideologieen... heeft hij steeds afgewezen... en hij zegt dat het enige waar het hem om gaat is... de mens volkomen, onvoorwaardelijk vrij te maken. Hij is de auteur van talrijke boeken, o.a. "Ontwakende intelligentie", "Verandering dringende noodzaak", "laat het verleden los" en 'De adelaar in zijn vlucht'. Krishnamurti spreekt hier met pater Eugene J. Schallert S.J., directeur van het Centrum voor Sociologisch Onderzoek... aan de Universiteit van San Francisco... waar pater Schallert buitengewoon hoogleraar in de sociologie is.
1:02	S:Misschien zouden we eerst eens moeten bekijken... hoe je er achter kunt komen wat de hoogste werkelijkheid is... in de wereld waarin wij leven... en hoe je kunt leren daar zicht op te krijgen.
1:24	K:Zou u niet denken dat... voordat hij helder zicht kan hebben.. op het hele complex van menselijke problemen... niet alleen die op politiek, religieus en maatschappelijk terrein... maar ook... de innerlijke, morele... en besef kan hebben van iets dat "anders" is,... hij volkomen vrij moet zijn?
2:06	S:Ja, ik zie niet in hoe je iets dat ook maar enige betekenis heeft... voor de wereld waarin wij leven zou kunnen onderzoeken... zonder enig besef... of bewustzijn van je eigen innerlijke vrijheid. lk denk dat we op de een of andere manier... moeten beseffen dat we beperkt zijn in onze benadering van... de maatschappelijke, economische, politieke, morele... en vooral de religieuze problemen,... zolang we denken dat we die kunnen aanpakken... op een andere basis dan de enige reele, die van de vrijheid. K:Maarde meeste religies en culturen...
2:45	of het nu is in Azie, in India of in Europa,... en bijgevolg in Amerika,... conditioneren de menselijke geest in hoge mate. En als je zo rondreist merk je... hoe er in elk land, in elke cultuur, enorme moeite voor gedaan is de menselijke geest te vormen.
3:16	S:lk denk dat geestelijke vorming een van de functies van cultuur is. Het is vermoedelijk een functie zonder veel Effect, maar ik geloof wel dat het een van de functies van de cultuur is... een soort buffer te vormen, temidden van de overweldigende dimensies... van het menselijk bestaan, die anders het... hele bestaan zouden overheersenen zouden... omvatten, iets wat een overweldigende ervaring voor iemand zou worden. lk geloof dat het de taak van de cultuur is om,... tot op zekere hoogte, op de een of andere manier... die cultuur hanteerbaar of beheersbaar te maken.
3:47	K:Ja, maar waar ik eigenlijk aan dacht, als je bekijkt... hoe verdeeld de wereld is, op politiek, religieus, maatschappelijk,... moreel terrein, en in het bijzonder op het terrein van de religie,... die juist de eenmakende factor zou moeten zijn van alle culturen,... dan zie je hoe religies de mensheid verdeeld houden: katholieken, protestanten, hindoes, moslems,... stuk voor stuk zeggen ze: "We zoeken allemaal maar een ding".
4:28	S: Ja, en binnen het kader van onverschillig welke religie... zijn mensen dan bovendien sterk geneigd tegenover elkaar staande... subgroeperingen te vormen. Dat schijnt eigen te zijn aan.
4:40	K: Daarom, vrijheid betekent... het afwijzen van... iedere conditionering, door onverschillig welke cultuur... of religieus of politiek systeem ook.
4:58	S:lk denk wel dat vrijheid uiteindelijk het afwijzen... van dat soort conditioneringen is. lk geloof dat strijden voor de vrijheid... een poging is de onderliggende factor van al die conditionerende... processen te doorbreken of te ondergraven, of te pakken te krijgen. lk denk dat de conditionerende processen zelf... zich afspelen in ieder mens of iedere bloem, of ieder dier... en dat het onze taak is, in ons streven naar vrijheid,... op een of andere manier nu juist door te breken... naar dat wat de hoogste werkelijkheid is.
5:34	K:lk vraag me of wat we verstaan onder conditionering.
5:38	S:Ja, conditionering kan sterk varieren in de verschillende culturen,... historisch zowel als geografisch gezien, zoals u weet. In de huidige westelijke wereld, bijvoorbeeld, is de conditionering... voornamelijk het gevolg van het proces van de verlichting, van de processen van rationeel, logisch denken, waar, naar ik aanneem, iets uit voortgekomen is. Zonder die rationele processen zouden we geen... tv-camera's hebben om voor te praten. Maar tegelijkertijd kan... het best zo zijn dat we met tvcamera's geen zicht op wat dan ook hebben. Daarom heb ik het vermoeden dat de voornaamste conditionerende factor... waar we in onze wereld mee te maken hebben... die hele wereld van gedachten of categorieen of concepten ... of constructies is - ik noem het fantasieen - waar de mens mee werkt en waarvan hij op de... een of andere manier denkt dat ze echt zijn.
6:30	K:Ja, maar brengen... die conditioneringen geen verdeeldheid onder de mensen?
6:38	S:Ongetwijfeld, ja. Ze verdelen de mensheid, zowel innerlijk...
6:41	K: Uiterlijk zowel als innerlijk. S: ...als uiterlijk, ja.
6:44	K:Als het ons om gaat om vrede, geen oorlog voeren... in een wereld te leven waar dit geweld, de verdeeldheid, de wreedheid, enz. opgehouden zijn. Dat lijkt me de opdracht van ieder mens die ernst maakt met religie, omdat ik... namelijk het idee heb dat religie de enige... factor is die de mensheid één maakt.
7:20	S:Ja.
7:21	K:Niet de politiek, de economie, enzovoort, maar de religieuze factor. Maar in plaats van mensen tot elkaar te brengen... hebben de religies de mensheid onderling verdeeld.
7:37	S:Daar ben ik niet zo zeker van. lk denk wel dat diverse culturen... de religie hebben gezien als een mensen tot elkaar brengende kracht. Maar er is niet veel in de geschiedenis dat aantoont... dat ze die specifieke functie ooit heeft gehad. K:Nee. S:Het kan ook de werking van de beperkende aspecten... van om het even welke religie zijn, of het onvermogen van de religieuze mens... om zich op de enige wijze te verheffen... boven zijn eigen religieuze opvattingen... of zijn eigen religieuze legenden of mythen of dogma's... of hoe je dat noemen wilt. En ik denk dat er in feite een diepere basis voor eenheid is.
8:16	K:Je kunt niet tot het diepere komen zolang... je niet vrij van het uiterlijke bent. Mijn geest heeft geen diepgang zolang... ik niet vrij van geloof en van dogma's ben.
8:30	S:Dat is tot op zekere hoogte waar. lk geloof dat er in de mens... een besef moet zijn, - een bewustzijn, een ervaring... iets, - een besef van eigen... innerlijke vrijheid, voordat hij in de... ware zin religieus kan zijn, voordat hij religieuze categorieen... als analytische categorieen, iets voor zich kan laten betekenen. Op de een of andere manier moet hij menselijk... en vrij zijn, voordat hij er zelfs aan kan... denken religieus te zijn. Maar ik denk... dat juist het tegenovergestelde is gebeurd. K:Ja. En daarom zeg ik: als ik zie hoe de wereld van vandaag is...
9:06	hoe ze werkelijk is, niet hoe we denken dat ze is... nee, de reële feiten, verdeeldheid en oorlogen... het afschuwelijke geweld dat zich door de hele wereld verspreidt... dan kan... naar mijn idee alleen de religieuze geest... de mensheid echt tot eenheid brengen.
9:31	S:lk zou liever zeggen dat de menselijke geest of de geest met inzicht... ontvankelijk kan zijn voor enige stimulering, zo u wilt... niet in de zin van een aanmoediging, maar enige stimulering... tot het bestaan als zodanig iets, dat op... de een of andere manier met betrekking... de mensen tot elkaar kan brengen... of een einde kan maken aan de conflicten...
9:53	die wij doormaken. K:Zouden we het kunnen benaderen vanuit... wat houdt mensen van elkaar gescheiden? Wat brengt verdeeldheid onder de mensen?
10:05	S:lk denk, uiteindelijk, het mens-zijn. K:Gemeenheid?
10:08	S:Mens-zijn.
10:09	K:Wat bedoelt u daarmee, mens-zijn?
10:12	S:Wat ik daarmee bedoel is dat onze neiging onszelf eerder te zien... als mens of als menselijk dan als... deel van het "zijn", ons scheidt van... de wereld waarin wij leven, - van de bomen, de bloemen... de ondergaande zon, van de zee, de meren, de rivieren, de dieren... de vogels, de vissen en uiteindelijk, van elkaar.
10:33	K:Dat betekent: van elkaar. S:Ja, uiteindelijk betekent het van elkaar.
10:37	K:Van elkaar. En dat wordt versterkt door, of via... die verdeeldheid brengende religies. lk zou iets willen weten,... namelijk dit: valt de werkelijkheid, of de waarheid... te benaderen via een bepaalde religie? Of is die alleen benaderbaar, of waarneembaar... als er aan elk georganiseerd geloof, aan... alle religieuze propaganda, ieder dogma... en elke manier van leven volgens bepaalde... theorieën volledig een einde komt?
11:27	S:lk ben er niet zo zeker van of het wel juist is te zeggen dat daar... volledig een einde aan moet komen, om allerlei redenen die een lagere... plaats innemen dan het verschijnsel van het mens-zijn... of van, simpelweg, het "zijn". lk denk dat als we vat willen krijgen op... het probleem van de waarheid - en dat is, denk ik... het probleem van het begrijpen, of het inzien... - dat we dan op de een of andere manier... eerst vat moeten zien te krijgen op het probleem van het zijn... en de hele innerlijke dynamiek... en het evolutionaire karakter van... het zijn. Dat niveau ligt, denk ik,... in eerste instantie buiten ons bereik. Als we echt vat willen krijgen op... wat er waardevol kan zijn in de leringen… die de verschillende religies de... mens voorhouden. Zolang die leringen... niet van toepassing zijn op het bestaan, op zijn, op zien, begrijpen… en liefhebben, of op het beëindigen van... conflicten, van het negatieve soort... dan hebben op de een of andere manier die leringen... geen waarde voor de mens, dan hebben ze geen betekenis.
12:28	K: Accoord, maar het blijft een feit, vergeet dat niet, het feit blijft dat als je geboren bent... als hindoe of als moslim... en je bent daardoor geconditioneerd, in die cultuur,... in dat gedragspatroon. En geconditioneerd door... een reeks geloofsopvattingen, die je zijn... opgelegd, die zorgvuldig zijn gevoed... door de diverse religieuze orden, door sancties, door boeken,... enzovoort... en een ander is geconditioneerd door het christendom... dan heb je geen enkel raakpunt, behalve op het theoretische vlak.
13:15	Krishnaji, wilt u zeggen dat eer een mens vrij kan zijn, eenvoudigweg vrij... dat hij zich dan op de een of andere manier... eerst moet bevrijden van om het even... welke religieuze - vooral religieuze, maar... ook politieke, culturele... en maatschappelijke doctrines, dogma's of mythen... die met hem als religieus mens verbonden zijn geraakt?
13:37	K:Precies, want, kijk, het komt er in het leven uiteindelijk op aan... dat mensen onderling in verbondenheid... in harmonie leven. Die kan alleen tot stand komen als er in... een ieder afzonderlijk harmonie heerst. En die harmonie is onmogelijk als er een... of andere vorm van verdeeldheid is... innerlijk of uiterlijk. - extern of intern. In de uiterlijke sfeer, wanneer er sprake... is van - politieke verdeeldheid... van geografische verdeeldheid... of nationale verdeeldheid, krijgen we te maken met conflicten. En als iemand innerlijk verdeeld is... zal dat vanzelfsprekend tot grote conflicten leiden... die tot uitdrukking zullen komen in geweld... wreedheid, agressie, en zo meer. Zo wordt de mens dus opgevoed. Een hindoe en een moslem zitten elkaar voortdurend in de haren... net als een Arabier en een Jood, of een Amerikaan en een Rus. Begrijpt u? Zo ligt het dus, in de uiterlijke sfeer.
14:49	S:lk denk dat het niet zo zeer is... dat harmonie of disharmonie... van buitenaf de mens wordt opgelegd. Ik denk dat mijn handen in volmaakte onderlinge harmonie functioneren... mijn vingers bewegen goed gecoördineerd... en mijn ogen bewegen met mijn handen. Er kan een conflictsituatie bestaan... in mijn denken of tussen mijn denken... en mijn gevoelens, voor zover ik me... bepaalde theorieen of ideeen eigen... gemaakt heb, die dan met elkaar botsen.
15:19	K:Dat klopt.
15:20	S:Wat ik moet ontdekken, als ik vrij wil zijn, is dat er in feite... in mij harmonie heerst. En ik denk dat ik, als ik één met u wil zijn... op de een of andere manier van mijn... hand te weten moet zien te komen... wat het betekent ergens deel van uit te maken. Want mijn hand is al in harmonie met mijn arm... en met mijn lichaam, en met u. Maar dan komt mijn geest met die merkwaardige dualiteiten.
15:47	K:Dus, is dit dan het probleem? Worden die dualiteiten gecreëerd... kunstmatig, om te beginnen, want u bent protestant... ik ben katholiek, of ik ben communist en u bent kapitalist. Worden ze kunstmatig gecreëerd, omdat iedere samenleving... zijn eigen gevestigde belangen heeft... omdat iedere groep er zijn eigen... specifieke vorm van zekerheid erop nahoudt? Of wordt de verdeeldheid in onszelf veroorzaakt... door het "ik" en het "niet-ik"? Begrijpt u wat ik bedoel? S:Ja, ik begrijp wat u bedoelt.
16:39	K:Het "ik" is mijn ego, mijn zelfzuchtigheid, mijn ambitie, hebzucht, afgunst... En dat sluit je buiten, dat weerhoudt... je er van dit gebied binnen te gaan.
16:53	S:Het is, denk ik, in feite zo dat hoe meer iemand... zich bewust is van zijn zelfzuchtigheid... zijn hebzucht, zijn ambities of - anderzijds - zijn zekerheden... zelfs van zijn rust, in de oppervlakkige zin... des te meer is hij zich onbewust... van zijn innerlijke "zelf", dat in feite... al één is met u, hoe weinig ik me dat ook bewust mag zijn.
17:17	K:Ah, wacht even. Een ogenblik, dat leidt tot... Dat wordt gevaarlijk, omdat ... de hindoes steeds hebben beweerd... zoals de meeste godsdiensten, dat er diep in ons harmonie heerst... dat we diep in ons de werkelijkheid, God, bezitten. En dat we niets anders hoeven te doen dan... de lagen van corruptie... af te pellen... de lagen schijnheiligheid... en dwaasheid, om zo geleidelijk het punt te bereiken... waarop we in harmonie leven... aangezien we die harmonie al in ons hebben.
17:56	S:lk denk dat de hindoes niet het monopolie hebben op die... specifieke manier van denken. K:Nee, dat zeg ik ook niet. S:Wij katholieken hebben het zelfde probleem. K:Het zelfde probleem, natuurlijk. S:lk denk dat we voor een ontdekking staan...
18:08	de ontdekking van het zien, het begrijpen, het liefhebben... het vertrouwen, al dergelijke elementaire begrippen. Voor de ontdekking van die dingen staan we. En ik denk dat het afpellen van lagen niet de manier is... om ze te ontdekken. Ik denk eerder, of het nu de lagen zijn... van corruptie, van goedheid of kwaad, wat dan ook... dat het niet de weg is om ze te ontdekken. Men ontdoet zich er niet van... of pelt op een schijnheilige manier niet het kwaad in zich af... om zichzelf te vinden. Wat we nodig hebben, lijkt mij... is een scherpzinnige, meevoelende, open, vrije geest.
18:47	K: Jawel, maar hoe krijg je die? Hoe kun je... met alle kwaad waarin je bent opgevoed... of waar je in leeft... dat alles van je af gooien, zonder er moeite voor te doen? Want zodra je er moeite voor gaat doen, wordt de zaak vertekend.
19:14	S:Dat is zeer zeker waar. Zonder er moeite voor te doen... dat wil zeggen er actief voor bezig... zijn in je gedrag, te veel gepraat... maar bepaald niet zonder er een enorme... hoeveelheid energie in te steken.
19:28	K:Ah, die energie komt alleen als je je niet inspant.
19:33	S:Precies, die kan alleen komen als er geen inspanning is...
19:36	K:Als er geen wrijving in het spel is heb je een overvloed aan energie!
19:40	S:Precies, wrijving breekt energie af, wrijving verspilt energie.
19:44	K:Ja. Wrijving treedt op waar onderscheid gemaakt wordt... S:Juist. K:...tussen dat wat goed is en dat wat fout is, tussen wat... kwaad genoemd wordt en wat goed heet. Als ik probeer goed te zijn roep ik wrijving op. Het probleem is dus in feite hoe deze overvloed aan energie te krijgen... die optreedt... als er geen sprake van conflict is. En je hebt... die enorme energie nodig... om te ontdekken wat waarheid is.
20:23	S:Of wat goed zijn is. lk denk dat wanneer we het goede benaderen... zoals u het daarnet deed - "proberen goed te zijn" - dat we dan op het terrein van wetten en regels zitten.
20:34	K:Ah, maar dat bedoel ik niet. S:Met in zekere zin morele goedheid.
20:37	K:Goedheid ontbloeit alleen in vrijheid. Het komt niet tot bloei binnen de regels... van om het even welke religieuze wetsbepalingen of overtuigingen.
20:46	S:Of politieke of economische... K:Vanzelfsprekend. S:Ja, daar is geen twijfel aan. Dus, als we de innerlijke betekenis van vrij zijn... en van goed zijn, en van zijn - willen ontdekken,... moeten we, tegen onszelf zeggen:... "De reden, of een van de redenen,... waarom we dit nooit hebben ontdekt,... is dat wij die vreemde neiging hebben... aan de oppervlakte te beginnen zonder ooit iets af te maken,... de neiging op te houden waar we begonnen zijn". K:Ja, juist. Zouden we nu zo ver kunnen komen...
21:22	Veronderstel eens dat u en ik ... niets weten,... niets van religie... S:Geen theoretische kennis,..
21:34	K:Geen enkele theorie. lk heb geen geloof, geen dogma, niets. En ik wil ontdekken hoe een goed leven te leiden, hoe goed te worden... niet hoe goed te worden - wees goed. S:Wees goed. Ja.
21:57	K: Als ik dat wil moet ik de zaak onderzoeken. lk moet waarnemen. Niet? lk kan alleen maar waarnemen... Waarneming is alleen mogelijk als er geen verdeeldheid in het spel is.
22:16	S:Waarneming maakt een einde aan verdeeldheid.
22:18	K:Ja, als mijn geest in staat is waar te nemen, zonder verdeeldheid... dan heb ik inzicht, dan is er sprake van inzicht.
22:29	S:In elke vorm van zien die meer is dan een theoretisch... of categoriaal waarnemen van constructies van de menselijke geest... kom je de waarheid tegen. En "zijn" en waarheid en het goede, dat is allemaal hetzelfde.
22:46	K: Natuurlijk.
22:48	S: Dus dan is de vraag: "Waarom moet ik over waarheid denken... alsof dat iets was dat verbonden is met de logische... rechtlijnigheid van categorieen? K:Nee, nee, natuurlijk. S:Waarom denk ik over waarheid alsof het iets is dat... met mijzelf verbonden is? Als ik op de een of andere manier... mijn wereld altijd op moet splitsen... - we hadden het al over de dualiteiten - erover nadenken, zoals we vaak doen... of deden in de katholieke godsdienst... over de dualiteit van lichaam en ziel... K:En de duivel, goed en...
23:19	S:...en goed en kwaad, in de een of andere vorm belichaamd. Als we altijd zo moeten denken, dan zullen we er nooit achterkomen...
23:25	achter komen wat het wil zeggen om...
23:27	K:...een goed mens te zijn. S:...een goed mens te zijn, ja. Of een eerlijk mens te zijn, of gewoon maar te zijn. Dat is het probleem, denk ik, en zoals u al aangaf hebben we... inmiddels zo veel eeuwen van culturele conditionering... vanuit allerlei gezichtspunten, achter ons, dat het moeilijk is...
23:44	K:Natuurlijk. De mens wordt opgevoed in... die dualistische manier van leven, dat is duidelijk.
23:50	S:Ja. En misschien zou het ons beter afgaan, als we geen aandacht schonken... aan die voor de hand liggende dualiteiten van goed en kwaad... van het heilige en het profane... van juist en onjuist, waarheid en leugen.. geen enkele van die dualiteiten, maar op de een of andere manier... de dualiteit zouden kunnen aanpakken die ons het meest dwarszit... de dualiteit van jij en ik, van man en vrouw.
24:22	K: ja, de dualiteit van ik en jij. Waar berust die eigenlijk op? Waar ligt de oorsprong van die verdeeldheid van ik en jij... wij en zij, in de politiek? - Begrijpt u?
24:37	S:De oorsprong kan niet in onszelf liggen, want wij zijn één... zoals de vingers van mijn hand één zijn. We zijn ons dat niet bewust.
24:44	K:Ah, nee! Als u zegt: "Wij zijn één"... is dat iets wat u aanneemt. Ik weet niet of ik één ben. Feitelijk bestaat die verdeeldheid, en pas als die verdeeldheid ophoudt... kan ik zeggen... Dan hoef ik niet te zeggen: "Ik ben één", - dan is er eenheid.
25:06	S:Als je zegt: "Ik ben", zeg je: "Ik ben één"...
25:09	K:Ah, Nee. S:Het is onnodig om "één"... toe te voegen aan"ik ben" K: Nee, nee, ik wil hier...
25:12	even op doorgaan, want... zoals de mens nu leeft, is er alleen maar... 'ik en jij'. Mijn god en jouw god, mijn land... en jouw land, mijn doctrine. Begrijpt u? Het is "ik en jij", "ik en jij". Maar dat "ik" is geconditioneerd.
25:35	S:Ja, het "ik" is geconditioneerd.
25:38	K:Laten we stap voor stap gaan. Het "ik" is mijn conditie... is de geconditioneerdheid. De geconditioneerheid ontstaan door... en gevoed door de cultuur, maatschappij, godsdienst... door een leven met ideeën en ideologieën... het 'ik' is zelfzuchtig,... het "ik" wordt kwaad, agressief, het zegt: "Ik hou van je"... "Ik heb niet lief", dat is allemaal het. En op dat "ik" is de bron van de verdeeldheid.
26:10	S:Daar is geen twijfel aan. Zelfs de terminologie die u gebruikt... wijst al in de richting van wat u bedoelt. Het woord "ik" maakt "ik" al een object. Als ik eenmaal mezelf gemaakt heb tot... iets daarbuiten dat ik kan bekijken... dan zal ik nooit de werkelijkheid kunnen zien, want ik ben niet... iets daarbuiten waar ik naar kan kijken. Als ik van vrijheid... iets buiten mezelf heb gemaakt, dat ik kan nastreven... zal ik nooit tot vrijheid komen. Als ik van vrijheid iets buiten mezelf maak, dat een ander me zal geven... zal ik nooit tot vrijheid komen.
26:43	K:Nee, alle gezag kan aan de kant gezet worden. Jij en ik, daar hebben we mee te maken. Zolang die verdeeldheid nog bestaat... moet er conflict zijn tussen jou en mij.
26:53	S:Ongetwijfeld.
26:55	K:En er is niet alleen conflict tussen jou en mij... ik heb ook innerlijke conflicten.
27:01	S:Als je jezelf eenmaal tot object hebt gemaakt... moet je innerlijke conflicten hebben.
27:04	K:Dus, ik wil er achter komen... of het "ik" kan ophouden te bestaan, zodat... Nee, of het "ik' kan ophouden te bestaan, dat is voldoende... - niet: "zodat".
27:21	S:Ja, want er is uiteraard geen "zodat", als het "ik" ophoudt te bestaan.
27:25	K:Dus, het "ik". Is het mogelijk je geest volkomen te ontdoen van het 'ik'? Niet alleen op het niveau van het bewuste, maar tot op de diepte... van de onbewuste wortels van je bestaan.
27:47	S:Ik denk dat het niet alleen mogelijk is, maar dat het de prijs is... die we moeten betalen om een goed mens... of een eerlijk mens te kunnen zijn... of om simpelweg "te zijn", te leven. De prijs die we moeten betalen... om te leven is dat we ons ontdoen van het "ik-zijn".
28:03	K:Bestaat er een proces, een methode om het "ik" te doen ophouden?
28:10	S:Nee, ik geloof niet dat er een proces of een methode is.
28:13	K:Daarom, omdat het geen proces is, moet het ogenblikkelijk gebeuren. We moeten hier heel duidelijk in zijn, omdat alle religies altijd... processen in stand hebben gehouden. Het hele evolutionaire systeem, psychologisch gezien, is een proces. Als je zegt... - en voor mij is dat een realiteit - dat het onmogelijk een proces kan zijn... - wat kwestie van tijd betekent, van stadia, van geleidelijkheid - dan is er slechts één probleem. Namelijk: Het ogenblikkelijk doen ophouden.
28:56	K:Ja, het monster met een klap te vernietigen.
28:59	K:Ogenblikkelijk! S:Ja. Dat moet... zonder twijfel gebeuren. We moeten het "ik-zijn" vernietigen.
29:07	Nee, ik zou niet zeggen "vernietigen"... Het doen ophouden van het "ik"... met alles wat zich daaromheen gevormd heeft, alle ervaring... die het bijeengebracht heeft, -bewust zowel als onbewust. Kan die hele inhoud overboord gegooid worden? Niet door mijn inspanning. Als ik zeg: "Ik zal het overboord gooien", dan spreekt nog steeds het "ik".
29:30	S:Ja.
29:31	K:Of als ik het door wilsinspanning overboord gooi... dan is dat nog altijd het 'ik'. Het 'ik' blijft bestaan.
29:38	S:Voor mij is het duidelijk niet een daad of een activiteit… van de geest, niet een activiteit van de wil en evenmin een daad… van het gevoel of van het lichaam dat mij zal helpen… inzicht te krijgen. K:Inzicht, ja.
29:59	S:En aangezien wij in deze wereld zo gefixeerd zijn op doen... op bezitten, op handelen, hebben we geen weloverwogen en... diepgaand begrip van wat er zich afspeelt voordat we handelen... of voordat we iets in bezit nemen. En ik denk dat het onze taak is... na te denken over het verleden en te beseffen dat er inzicht is... voordat je echt ziet... in de beide betekenissen van het woord "inzien". Net zoals er liefde is voordat je je bewust wordt dat je liefhebt. En zeker ook net zoals er zijn is... voordat je je bewust wordt dat je bent.
30:37	K:Jawel, maar...
30:40	S:Gaat deze vraag ver genoeg... diep genoeg?
30:45	K:Wacht even, dit is een moeilijk punt, omdat het "ik"... zich op het bewuste en op de diepere... niveaus van het bewustzijn bevindt. Kan de bewuste geest onderzoek doen naar het... onbewuste "ik" en het aan het licht brengen? Of is het zo dat de inhoud van het bewustzijn het 'ik' is?
31:18	S:Nee, het zelf overstijgt de inhoud van het bewustzijn... Terwijl het "ik" heel goed de inhoud van het bewustzijn kan zijn. Maar het "ik" is iets anders dan het "zelf".
31:28	K:lk reken tot het ik ook het zelf, het ego,... alle theoretische ideeën die ik over mijzelf heb... het hogere zelf, het lagere zelf, de ziel. Dat is allemaal de inhoud van mijn bewustzijn... waaruit het ik is opgebouwd, het ego, dat het ik is.
31:54	S:Het bouwt zeker het ik op, ja. Daar ben ik het absoluut mee eens... dat het dat 'objectieve zelf' vormt dat ik... kan onderzoeken en analyseren... en kan bekijken, kan vergelijken en... waar ik met anderen over kan strijden. Het verklaart alles, zo u wilt, of het vat alles samen... wat het woord 'lk' uitdrukt. Het verklaart het ontstaan... van de veelvormigheid van de tegenwoordige menselijke relaties... maar het krijgt nog altijd geen vat op de werkelijkheid.
32:23	K:Nee, op de werkelijkheid krijg je... geen vat, die kan niet tot bloei komen... zolang het 'ik' aanwezig is.
32:32	S:Zoals ik al zei, zolang ik er bij blijf dat ik als "ik"... de ander wil zien, zolang kan de werkelijkheid niet tot bloei komen... en is er geen vrijheid mogelijk.
32:43	K:Kan nu de inhoud van mijn bewustzijn, en dat is het 'ik'... dat is mijn ego, mijn zelf, mijn ideeën, mijn denken... mijn streven, mijn hebzucht, dat is allemaal het 'ik', - mijn volk... mijn behoefte aan geborgenheid, mijn genotzucht, mijn behoefte aan seks... mijn verlangen dit of dat te doen, dat is allemaal... de inhoud van mijn bewustzijn. Zolang die inhoud intact blijft, moet er verdeeldheid zijn... tussen u en mij, tussen goed en kwaad... die hele opsplitsing neemt plaats. Nu zeggen wij dat dit leeg maken van die inhoud... niet een proces in de tijd is.
33:32	S:En er bestaat ook geen methode voor.
33:34	K:Geen methode. Dus, wat doe je dan? Laten we het eens bekijken... laten we er wat tijd aan geven, want dit is van het grootste belang. Omdat... de meeste mensen zeggen immers: "Je moet oefenen", je moet... - begrijpt u? je moet streven, je moet je enorme inspanningen getroosten... een leven vol discipline leiden, vol zelfbeheersing, onderdrukking.
33:59	S:Dat is mij allemaal bijzonder vertrouwd.
34:01	K:Dat heeft allemaal afgedaan!
34:04	S:Het heeft niets bijgedragen.
34:06	K:Absoluut niet. S:Nee, nee.
34:08	K:Dus, hoe maak je die inhoud nu leeg... met een klap, om zo te zeggen?
34:15	S:lk zou zeggen - maar misschien kunnen we het samen nader bekijken... dat die inhoud niet is leeg te maken door een negatieve daad... van het verloochenen van de inhoud. K:Nee, vanzelfsprekend niet.
34:28	S:Dus langs die weg moeten we het niet benaderen... die loopt dood. K:Uiteraard.
34:32	K:Door het te verloochenen veeg je het onder het kleed. Het is zoiets als het ergens opbergen, dan is het er nog steeds.
34:38	S:Dat is doen alsof. K:Dat is het. Je moet dit onder ogen zien. Je moet hier bijzonder eerlijk in zijn... anders houd je jezelf voor de gek, anders bedrieg je jezelf. lk zie heel duidelijk, dat is een kwestie van logica... dat het 'ik' de boosdoener is in onze wereld.
35:03	S:Voor mij is dat niet zo zeer een kwestie... van logica, als wel van intuïtie.
35:07	K:Goed.
35:09	S:Het is niet het resultaat van logisch beredeneerd handelen.
35:11	K:Nee, nee. S:Het is niet een dialectisch...
35:12	K:Nee, natuurlijk niet. Niet analytisch, dialectisch. - Je ziet het. Je ziet een zelfzuchtig mens, of die politiek gezien nu... een hoge of een lage plaats bekleedt. Je ziet hoe zelfzuchtig en... destructief de mensen zijn. Nu is het probleem, de vraag is... kan die inhoud leeg gemaakt worden... zodat je geest echt leeg en... actief is en daardoor in staat is helder waar te nemen?
35:46	S:Waarschijnlijk kan die inhoud niet eenvoudig geleegd worden. lk denk dat je de inhoud in een een bepaald perspectief kunt plaatsen... of gezien kan worden dat... hij tekort schiet, dat hij niet toereikend is... door een uiterst energieke daad van eenvoudigweg "zien". Dat zei ik in het begin al dat... zolang ik kijk naar de waarheden van om het even welke religie, ik de waarheid niet zal vinden. En de manier waarop ik het... relatieve van van de waarheden... van onverschillig welke religie ontdek is... door juist de waarheid zèlf te zien, als zodanig, niet als object.
36:26	K:Nee, ik kan niet... De menselijke geest... heeft geen zicht op de waarheid... zolang er verdeeldheid is. Dat moet ik vasthouden.
36:35	S:Zodra er verdeeldheid in het spel is...
36:37	K:...is het afgelopen.
36:39	S:...zit je op het niveau van de categorieen... en dan zul je geen inzicht hebben.
36:41	K:Daarom is mijn vraag of de geest zich van zijn inhoud kan ontdoen. Dat is echt... Begrijpt u?
36:51	S:lk begrijp wat u bedoelt en ik denk dat... u een nieuwe methodologie aan het opbouwen bent.
36:55	K:Ah, nee, nee. Ik bedenk geen methode. Ik geloof niet in een methoden. Dat zijn de meest mechanische en destructieve... dingen die je maar bedenken kunt.
37:05	S:Maar vervolgens, nadat u dat hebt gezegd, komt u met de uitspraak: "Maar wil de menselijke geest - het "zelf" - echt inzicht hebben... dan moet hij zich leeg maken van zijn inhoud". Is dat geen methode?
37:18	K:Nee, nee. S:Waarom niet? Waarom is dat geen methode?
37:20	K:Dat zal ik u laten zien. Het is geen methode, we hebben immers gezegd, dat er conflict zal zijn zolang er verdeeldheid heerst. Dat is een feit, zowel in de politiek als in de religie. En we hebben gezegd dat die verdeeldheid... veroorzaakt wordt door het "ik". Het "ik" is de inhoud van mijn bewustzijn. En dat het leegmaken van de geest eenheid brengt. Dat zie ik, dat is geen kwestie van logica, dat is een feit, geen idee. lk zie dat in deze wereld gebeuren en ik zeg: "Wat absurd, wat onmenselijk is dat allemaal". En die waarneming maakt de geest leeg. De waarneming op zich is meteen de daad van het leegmaken.
38:14	S:U suggereert dus dat het waarnemen... van het ontoereikende van de inhoud van het bewustzijn... of van het "ik", dat de waarneming van het tekort schieten... of de onwaarachtigheid van het "ik"... meteen de ontdekking van het "zijn" is.
38:32	K:Zo is het. Dt is juist. S:Daar moeten we, wat dieper op ingaan.
38:35	K:Ja, dat moeten we zeker.
38:37	S:Omdat ik me afvraag of die waarneming wel zo negatief is... en of ze in feite niet juist heel... positief zou kunnen zijn. Dat het juist... in het simpele zien van het wezenlijke van iets... en dat zou dan niet u of ik, als object, hoeven te zijn... dat zou deze tafel kunnen zijn, of mijn hand, of wat ook... dat ik het ontoereikende ontdek van zulke dingen als de inhoud... van het bewustzijn of zulke als object bekeken dingen als ik of u. Het kan dus een vrij diep reikende tentoonspreiding... van intellectuele of liever persoonlijke energie zijn... die zich door het simpele feit van... die tentoonspreiding aan mij openbaart. Het is gemakkelijk, en het is tegelijkertijd een verspilling... om met abstracte begrippen te werken, daar zijn we het over eens geworden. Het is gemakkelijk om abstracties te creeren, daarover zijn we het eens. Maar ik houd staande dat het gemakkelijker is om simpelweg te zien.
39:39	K:Natuurlijk. S:Voordat je met abstracties begint.
39:41	K:Zien. S:Gewoon simpelweg zien.
39:44	K:Ik kan niet... Er is geen sprake van waarneming... als die waarneming gekleurd is door een bepaald denkbeeld.
39:54	S:Er is geen waarneming, als die... waarneming via een denkbeeld plaats vindt. Dat vind ik bijzonder waar.
39:59	K:Nu houdt onze geest er bepaalde beelden op na.
40:03	S:De menselijke geest is bezeten van denkbeelden.
40:05	K:Dat is het hem juist. Hij heeft bepaalde... beelden. Ik heb een zeker beeld van u... en u hebt een zeker beeld van mij. Die beelden worden gevormd door contacten, door relaties... doordat u dit of dat zegt, doordat u mij kwetst... Begrijpt u? Dat wordt opgebouwd. Dat is aanwezig, als herinneringen. De hersencellen zijn het produkt van de herinnering... zo worden die beelden gevormd. Nietwaar? Dan is de vraag dan... de herinnering, dat wil zeggen: kennis, hebben we nodig om te functioneren... technisch gesproken, om naar huis te wandelen... of te rijden heb ik herinneringen nodig. Daarom, bepaalde herinneringen zijn op hun plaats, als kennis. Maar in de intermenselijke relatie is... kennis in de vorm van beelden, misplaatst.
41:15	S:lk geloof nog steeds dat we het dichtst... bij de hand liggende punt ontwijken. Want wat u hebt gezegd met betrekking tot het punt van de herinnering... vind ik wel uiterst belangrijk, zoals u zelf ook al aangaf... maar ik geloof niet dat de herinnering... of het verloochening van de herinnering door het bewustzijn... of de verloochening van de inhoud van het bewustzijn... de oplossing van het probleem is. Wat we moeten doen is, denk ik, vragen... "Hoe komt het, Krishnaji, dat u... - en nu heb ik het niet over methoden, omdat ik weet dat u inzicht hebt - hoe komt het dat u inzicht hebt gekregen of dat u inzicht hebt? En ik wil niet enkel horen wat u overboord hebt gegooid... als u me een beschrijving geeft van hoe u tot inzicht kwam.
41:57	K:lk zal u vertellen hoe ik tot inzicht kwam. - Je ziet het gewoon.
42:00	S:Ja, maar stel nu dat u dat tegen iemand die... een dergelijke ervaring niet heeft zou zeggen: "Je ziet het gewoon". Dat zeg ik zelf ook aldoor... "Je ziet het gewoon", dan vragen... de mensen: "Je ziet het gewoon? Hoe dan?". En daar moeten we op de een of andere manier mee klaar komen... als we leraar willen zijn, dan moeten we kunnen zeggen: "Pak mijn hand en ik zal je laten zien hoe het moet".
42:23	K:Ja, ik zal het laten zien, dat is vrij eenvoudig, zou ik denken. Om te beginnen moet je zien hoe het in de wereld gesteld is... zien wat er om je heen allemaal gebeurt. Gewoon zien. Zonder partij te kiezen.
42:42	S:lk denk dat onze terminologie ons hier in de weg zit. Als we in de plaats van te zeggen: "Je moet beginnen... met te zien hoe het in de wereld gesteld is" nu eerst eens zouden zeggen: "Je moet de wereld zien" Zonder je druk te maken om het hoe of wat.
42:58	K:Nee, gewoon de wereld zien. S:Ja, zonder wat of hoe.
43:00	K:De wereld zien. S:Zie de wereld.
43:02	K:Dat is hetzelfde - de wereld zien. S:Ja.
43:03	K:De wereld zien zoals ze is. Zonder daar je eigen ideeën over te vormen.
43:10	S:Zou je - alweer - ook kunnen zeggen: "De wereld zien zoals ze bezig is te zijn"?
43:15	K:Ja, als u het zo wilt stellen.
43:17	S:Werkt dat verduidelijkend? lk bedoel, we proberen...
43:19	K:Zie de wereld zoals ze is! Je kunt de wereld niet zien zoals ze is... zolang je er je eigen terminologie op loslaat, je eigen categorieen je eigen temperament, je vooroordelen. Zie de wereld zoals ze is: gewelddadig, wreed, wat dan ook. S:Of goed, of mooi.
43:40	K:Wat dan ook. Kun je er zo naar kijken? Dat wil zeggen: kun je naar een boom kijken zonder dat... je een beeld hebt van de boom? Botanische kennis, al de benamingen. Alleen maar de boom bekijken.
43:55	S:En als je eenmaal hebt ontdekt - en het is in onze wereld... niet gemakkelijk iets te ontdekken - je de simpele ervaring hebt ontdekt... de boom te zien zonder gedachte... over boomvormen, of zijn kenmerken... of botanische kennis en dergelijke, u zei het al... wat zou u dan voorstellen als volgende stap om te leren zien?
44:18	K:Dan komt: mezelf zien zoals ik ben.
44:24	S Wat er achter de inhoud van je bewustzijn ligt.
44:26	K:Zien - niet er achter, ik ben nauwelijks begonnen. - Zien wat ik ben. Zelfkennis dus. Het moet een waarnemening mezelf zijn... zoals ik ben, zonder dat ik zeg: "Wat verschrikkelijk, wat kwalijk, wat mooi... wat gevoelig, wat..." Gewoon besef hebben... van alles wat in me omgaat... bewust zowel als onbewust. lk begin met de boom. Niet als een methode. Ik zie hem gewoon. En zo moet ik ook mezelf zien... de schijnheiligheid, de kunstjes die... ik uithaal - begrijpt u? - Al die dingen. Oplettend, zonder enige keuze - gewoon oplettend zijn. Mezelf kennen. Aldoor mezelf kennen.
45:24	S:Maar op een niet-analyserende manier.
45:27	K:Natuurlijk. Maar de menselijke geest is met analyseren opgevoed. Daarom onderzoek ik dat. Waarom analyseer ik? Bekijk dat. Zie hoe zinloos het is. Analyseren kost tijd en je komt er nooit... echt mee klaar, of je het nu door een deskundige of zelf doet. Besef dus hoe zinloos het is, hoe absurd, hoe gevaarlijk. Dus, waar ben je nu mee bezig? Je ziet de dingen zoals ze zijn. Je ziet feitelijk wat plaats vindt.
46:07	S:lk ben geneigd te zeggen dat we hier wel over kunnen praten... in termen als: "Het zelf in al zijn volheid zien... met al zijn negatieve en positieve tegengesteldheden". Het zelf in al zijn volheid zien en de zinloosheid beseffen van... het analyserend bekijken van bepaalde aspecten... van het zelf, en dan nog zeggen: "Maar nu moet ik nog kunnen zien"
46:34	K: Natuurlijk.
46:35	S:Omdat tot dusver ik nog niet echt heb gezien. Het enige wat ik heb gezien... zijn de analytische categorieen die ik gehanteerd heb om mezelf... ..op de een of andere manier te ontleden.
46:44	K:Daarom, kun je naar een boom kijken zonder al die kennis?
46:48	S:Zonder de voorafgaande conditionering. K:Voorafgaande conditionering. Kun je naar een bloem kijken, zonder enkel woord?
46:59	S:Ik begrijp dat je, hoe dan ook, in staat... moet zijn naar het zelf te kijken. Ik moet in staat zijn naar u, Krishnamurti, te kijken... zonder het woord "Krishnamurti" te gebruiken. Anders zie ik u niet. K:Precies.
47:13	S:Dat is waar. S:Als ik nu door na te denken heb geleerd... dat ik zeg: "Ik moet u zien..." zonder ook maar een woord te gebruiken, dan...
47:25	K:Het woord, vorm, beeld, de inhoud van dat beeld, enzovoort.
47:32	S:Wat het woord ook inhoudt, ik moet het niet gebruiken.
47:34	K:Maar dat vraagt grote oplettendheid.
47:38	S:Ja, dat vraagt...
47:41	K:Oplettendheid, niet in de zin van verbeteren, niet zeggen... "Ik moet dit" of "Ik moet niet dat" - scherp opletten.
47:51	S:Als u het woord "opletten" gebruikt, - en nogmaals... omdat we de mensen iets willen leren moeten... we voorzichtig zijn met wat we zeggen...
47:57	K:"Bewust zijn", het doet er niet toe welke term je gebruikt.
48:01	S:Opletten geeft een associatie met "waarnemen" en waarnemen... suggereert dat je iets van buiten of bekijkt... onder een microscoop, zoals een wetenschapper doet. Ik denk dat dit niet dat dit onze lering is.
48:13	K:Nee, natuurlijk niet.
48:15	S:Dus, als u nu dat woord "opletten" opnieuw zou kunnen gebruiken...
48:21	K:In plaats van "opletten", bewust zijn, keuzeloos bewustzijn.
48:25	S:Bewust zijn zonder te kiezen. Prachtig.
48:27	K:Goed. S: Dat moeten we dus doen.
48:29	K:Ja, keuzeloos bewust zijn van... deze dualistische... analytische, theoretiserende manier... van leven. Je daar van bewust zijn. Niet corrigeren, niet zeggen: "Dit is goed", "Dat is fout" - je er van bewust zijn. En we zijn ons deze dingen intens bewust, als er een crisissituatie is.
49:04	S:Ik geloof dat er een ander probleem is, dat nèt iets eerder komt. En ik denk dat is: - welke vragen.. moet ik mezelf stellen als ik mij van u bewust wil zijn... zonder u ergens bij in te delen of me bewust wil zijn... wanneer ik me van u bewust ben dat ik u ergens bij indeel... en in de stereotype kennis en al die rare beelden... die ik voortdurend gebruik. Is er een manier om me... tot u te richten door bepaalde woorden te gebruiken... geen ideeën, maar woorden die helemaal... niets met ideeën te maken hebben. Zekere woorden gebruiken die niets te maken hebben met ideeën, zodat ik op de een of andere manier kan leren, of u kan leren... of wie dan ook, dat er in u iets is dat belangrijker is... dat meer betekenis heeft dan uw naam, of uw aard... uw wezen, of uw bewustzijn, of wat er goed... of kwaad aan u is? Welke woorden zou u gebruiken als u dat... een jongere moest bijbrengen of een oudere, want dit probleem hebben we allemaal. Welke woorden zou u gebruiken om duidelijk te maken... op een niet-rationalistische, of liever... op een pre-rationalistische manier... dat een mens meer is dan alleen zijn naam?
50:25	K:Ah! Ik denk dat ik deze term zou... gebruiken: bewust zijn zonder te kiezen.
50:30	K:Keuzeloos.
50:31	K:Bewust zijn zonder een keuze te maken, want moeten kiezen... is een van onze voornaamste conflicten.
50:42	S:En om de een of andere merkwaardige... reden associeren wij keuze met vrijheid... terwijl het precies het tegendeel van vrijheid is.
50:48	K:Het is absurd. S:Het is absurd, ja. K:Natuurlijk, natuurlijk. S:Bewust zijn in vrijheid, dus.
50:55	K:Ja, in vrijheid, zonder te kiezen.
50:57	S:Bewust zijn in vrijheid, in de zin van niet ergens voor kiezen. K:Niet ergens voor kiezen, dat is het.
51:00	S:Stel nu dat iemand zou zeggen: "Maar ik begrijp niet wat u bedoelt met... bewust zijn zonder te kiezen, kunt... u me duidelijk maken wat u bedoelt?".
51:13	K:Ik zal het u laten zien. Om te beginnen... keuze impliceert dualiteit, niet?
51:23	S:Keuze impliceert dualiteit, ja.
51:25	K:Maar keuzes zijn wel nodig, - ik verkies dit tapijt... boven dat, op dat vlak moet je kunnen kiezen. Alleen, als het gaat om zelfbesef... dan betekent keuze dualiteit, streven.
51:46	S:Keuze impliceert een hoog ontwikkeld besef van beperktheid.
51:51	K:Ja, keuze impliceert ook conformiteit.
51:57	S:Keuze impliceert conformiteit, - culturele geconditioneerdheid.
52:01	K:Conformiteit. Conformiteit betekent navolging.
52:03	S:Ja.
52:04	K:Navolging geeft nieuwe conflicten, proberen op een bepaald niveau te komen. Je moet dus begrijpen wat het woord inhoudt... niet alleen met je verstand, maar diep... van binnen, wat het betekent... wat het wil zeggen. Zodat ik de betekenis... van kiezen volledig begrijp.
52:26	S:Mag ik eens proberen het met mijn eigen woorden te zeggen?
52:28	K:Ja. S:Zou u willen zeggen... dat bewust zijn zonder te kiezen betekent... dat ik me op de een of andere manier... innerlijk uw aanwezigheid bewust ben... en dat ik geen keuze hoef te maken? Het kiezen is niet aan de orde... kiezen is abstract, kiezen heeft met categorieen te maken. Als ik, wanneer ik u heb gezien, niet het... gevoel heb dat ik voor u moet kiezen... of dat ik er voor moet kiezen u... aardig te vinden of van u te houden... als ik het gevoel heb dat keuze niet aan de orde is. Zou u dan zeggen dat ik me u keuzeloos bewust ben?
53:02	K:Ja, maar, weet u... Is liefde een kwestie van kiezen? lk heb lief. Is dat een keuze?
53:17	S:Liefde is niet een kwestie van kiezen.
53:19	K:Dat is het hem nu net. Kiezen is een verstandelijk proces. Dat leg ik zo goed mogelijk uit, ik bespreek het, ik onderzoek het. Maar besef hoe belangrijk het is. Nu, bewust zijn. Wat wil bewust zijn nu zeggen? Je de dingen om je heen bewust zijn... het uiterlijke, maar je ook van je innerlijk bewust zijn... wat daar gebeurt, wat je beweegredenen zijn, je dat bewust zijn, ook weer zonder een keuze te maken. scherp opletten, kijken, luisteren. Zodat je oplet zonder ook maar één enkele gedachte. De gedachte is het beeld, denken is het woord. Scherp opletten zonder dat... je denken je een bepaalde richting op drijft. Alleen maar opletten.
54:19	S:lk vind dat u een beter woord gebruikte toen u sprak van...
54:22	K:...bewust. S:...bewust zijn.
54:24	K:Ja. S:Want dit is... meer een bepaalde manier van "zijn" dan met het verstand... of met het gevoel iets doen. K:Natuurlijk, natuurlijk.
54:30	S:Dus uiteindelijk moet ik me... dan uw aanwezigheid bewust worden - en dus bewust zijn - op een... manier die voor het kennen ligt. K:Wees bewust. Ja.
54:43	S:En dat heeft voorrang op keuze. K:Ja.
54:45	S:En het maakt kiezen onnodig.
54:48	K:Er is geen keuze - bewust "zijn". Er is geen keuze.
54:50	S:Bewust zijn. Bewustheid zonder te kiezen.
54:52	K:En van.. daar uit ontstaat een bewust zijn van het 'ik'. Een besef hoe schijnheilig, hoe... Begrijpt u? Dat hele gedoe van het "ik" en het "jij".
55:11	S:Maar nu zet u een stap terug, dit hebben we al eerder...
55:14	K:lk weet het, ik deed het opzettelijk, om aan te geven dat... het hier gaat om die geestesgesteldheid... die vrij is van het "ik"... en daardoor is er geen scheiding. lk zeg niet: "We zijn één"... maar we ontdekken de gelijkheid... als levende werkelijkheid... niet als theorie, wanneer er... in deze zin keuzeloze aandachtig is.
55:44	S:Ja.