Krishnamurti Subtitles home


BR82T1 - Chúng ta có thể làm gì trên thế gian?
Buổi Nói Chuyện thứ nhất
Brockwood Park, Anh Quốc
28 tháng Tám 1982



0:57 Krishnamurti: I hope you are not as nervous as I am. Each time that one talks, one goes through all this, this nervousness, apprehension. One doesn't quite know what one is going to say, at least I don't. Hy vọng bạn không nóng nảy như tôi! (cười) Mỗi lần nói chuyện mà nóng nảy bực bội, e ngại bạn hoàn toàn không biết mình sẽ nói gì, hay ít ra là tôi.
1:49 I think one should be aware of what is happening in the world, and not be depressed by it, or optimistic or pessimistic, but to observe impartially, dispassionately, what is actually going on. Technologically, the Far-East is gaining, more and more rapidly, advancing more than the western countries, probably. And the economic situation right throughout the world is very shaky, uncertain. Socially, there is a great deal of confusion, uncertainty. And religions throughout the world have played very little part in our daily life. They have actually lost their meaning altogether though the organisations, the religious organisations maintain status quo, talking about superficial things, not fundamental realities of life. And what is going to happen to man in the future? To all of us and our grandchildren, or whatever they are, what is going to take place? Có lẽ bạn nên biết những điều xảy ra trên thế giới và không chán nản nó, hay bi quan hay lạc quan nhưng quan sát vô tư, công bằng những việc đang xảy ra. Về kỹ thuật, vùng Viễn đông gặt hái ngày càng nhanh có lẽ tiến bộ hơn các nước phương Tây. Và tình hình kinh tế toàn thế giới rất bấp bênh, bất ổn. Xã hội có quá nhiều rối loạn, bất an. Và các tôn giáo khắp thế giới giữ vai trò rất bé nhỏ trong đời sống hàng ngày, chúng đã mất hết ý nghĩa dù là tổ chức, các tổ chức tôn giáo giữ nguyên trạng nói những điều cạn cợt, chứ không phải thực tế đời sống. Và việc gì xảy đến cho con người trong tương lai, cả chúng ta cháu chắc hay bất kỳ ai, điều gì sẽ xảy ra?
3:47 One has to look at all this very carefully, not draw any conclusion either left or right or centre, politically, or in any way take sides, not be committed to any political, religious body, but be concerned with what is happening to man. They are preparing for war. Armaments are being sold by industrial countries all over the world. Their economy depends on it. And killing man seems to be fashionable, seems to be heroic. They are praised, their names are put in the cathedrals, and apparently, killing other human beings in the name of religion, patriotism, country, has become all important. The nations are divided: the British, the French and the American, the Russian, the Indian, Japanese and so on. There is an economic war between them all. Not only physical war, but economic, and other forms of destructive attitude towards life. These are obviously – for any thinking man – these are the facts. And when one observes all this, one asks what a human being, like you and me, what can we do in this world? This becomes a rather serious question. Some of us join some other group, commune, or follow some leader, putting on different kinds of robes and so on, which doesn't really fundamentally affect the whole movement that is going on in the world towards the destruction, towards war, in which human existence has very little value. And when one asks, what am I to do, facing all this? And we must ask this question together. We must think this out together, not accept what the speaker says, but together, you and the speaker. And asking this question: what are we to do in this mad world which is becoming more and more insane, more and more violent. Appalling things are happening of which we don't know: chemical warfare, biological warfare, nitrogen bomb and neutron bombs – the scientists are preparing all this. If one country invents something more than the other, the other competes with the other. Scientists are maintaining all this, and the philosophers are merely spinning a lot of words. Bạn phải nhìn xem mọi việc cẩn thận, không kết luận theo tả hữu hay trung lập về chính trị, hay đường lối nào không dính líu vào nhóm chính trị hay tôn giáo nào mà chỉ quan tâm việc xảy đến cho con người. Họ chuẩn bị chiến tranh, vũ khí được bán bởi các nước công nghiệp trên thế giới, kinh tế họ phụ thuộc vào điều đó. Và giết người có vẻ như mốt, được xem như anh hùng. Họ được tôn vinh, tên tuổi được ghi trong Nhà thờ và hình như giết người dưới danh nghĩa tôn giáo yêu nước, quốc gia, trở nên rất quan trọng. Dân tộc bị phân chia - người Anh, người Pháp người Mỹ, người Nga, người Ấn, người Nhật v.v.. Rồi chiến tranh kinh tế, không chỉ chiến tranh vật chất mà cả kinh tế, và các hình thức phá hoại đời sống khác. Với ai có chút suy tư, các việc này rõ ràng, thực tế. Và khi quan sát mọi việc, một người như bạn và tôi, chúng ta có thể làm gì trên đời này? Việc này trở thành vấn đề khá nghiêm trọng. Vài người gia nhập nhóm khác, hội khác, hay theo lãnh đạo mặc màu áo khác v.v.., điều ấy thực sự cũng không tác động gì đến toàn bộ hoạt động đang xảy ra trên thế giới hướng đến phá hoại, chiến tranh trong đó giá trị đời người thật nhỏ nhoi. Và hỏi: tôi phải làm gì, khi đối mặt mọi điều này? Chúng ta phải cùng đặt câu hỏi ấy. Phải cùng nhau suy tư, chứ đừng chấp nhận lời người nói phải cùng nhau, bạn và người nói. Và hỏi xem chúng ta phải làm gì trong thế giới điên khùng này cái thế giới ngày càng bệnh hoạn, ngày càng bạo lực những điều kinh khủng xảy ra mà chúng ta không biết chiến tranh hóa học, chiến tranh sinh học, bom nitơ và hạt nhân. Việc thế đó, các nhà khoa học chuẩn bị mọi điều ấy. Nếu nước này chế tạo một thứ gì hơn nước khác nước khác liền chạy đua. Các nhà khoa học luôn thế. Và các triết gia chỉ nặn bóp ngôn từ.
8:40 Now what shall we, as human beings living in this world with our families, our children, what is our action, what is our responsibility? Just to turn our back on it? Retreat into some monastery? Into some ideological conclusions, inventing new ideologies? None of these have solved our human problem, confronting this frightening state, dangerous world in which we are living. Chúng ta sẽ làm gì, con người sống trên mặt đất, với gia đình với con cái, chúng ta làm gì, trách nhiệm gì? Chỉ quay lưng bỏ đi sao? Hay ẩn vào một tu viện? Vào một kết luận ý thức hệ nào? Hay tạo những ý hệ mới? Chẳng cái nào giải quyết vấn đề nhân loại, giáp mặt tình trạng đáng sợ, thế giới hiểm nguy chúng ta đang sống.
9:49 So please, you're not just listening to the speaker, expecting to find out what his answer is to all this, what is his activity, his responsibility. That is a wrong question, if one may point out. It is: what is our responsibility, not the speaker's responsibility only. It is: what is the responsibility of each one of us? And the world is aflame, burning. Thousands are suffering in the name of country, patriotism, and all that nonsense that is going on in the world. So we ought to, during these few talks here and questions, we ought to think together over this matter. We are together, not being committed to anything, to no group, to no politics, to no religion, to no country. And together, find out what we, as human beings living in this dreadful world, what is our responsibility, what is our natural response to all this horror that is going on. Vậy thì bạn không nên chỉ nghe người nói, trông đợi nơi anh ta câu trả lời, anh ta làm gì, trách nhiệm anh ta nhưng đó là câu hỏi sai, nếu bạn có thể chỉ ra. Trách nhiệm chúng ta là gì? - không phải trách nhiệm riêng người nói. Trách nhiệm của mỗi chúng ta là gì? Và thế giới đang trong cơn lửa cháy, hàng ngàn người đau khổ nhân danh quốc gia, yêu nước, và mọi thứ vô nghĩa tràn lan. Vậy chúng ta phải, trong vài buổi nói chuyện với dăm câu hỏi chúng ta phải cùng nhau suy nghĩ vấn đề này. Chúng ta, không trông cậy điều gì - không đoàn thể nào không chính trị, tôn giáo, quốc gia, mà cùng nhau tìm xem chúng ta, con người sống trong thế giới khủng khiếp này trách nhiệm chúng ta là sao? đáp ứng với mọi điều kinh khủng đang xảy ra thế nào?
12:13 First of all, all human beings throughout the world, East, West, or Middle-East, are going through a great many difficulties, a great many problems: starvation, overpopulation, bad governments, governments committed to their own particular ideologies. Governments and the people who rule us are mad about power, position, prestige, helping the terrorists by selling armaments. The other day one heard on the television, eighty percent of the armaments this country produces are sent abroad and twenty percent are kept for their own self-defence. This is happening right throughout the world. And human beings have suffered endlessly, for millennia upon millennia, and they have found no answer to all this. And more and more, we are becoming dependent on outward environmental control, trying to find answers in outward activity: through governments, through special laws and so on – all outward, peripheral activity. And apparently, the answer doesn't lie there. Neither in politics, nor in separate nationalities, nor in the various religious organisations, sectarianisms. There is no answer there at all. But we are always seeking answers for fundamental human disturbance in the outward symptoms. We are trying to deal with superficial symptoms without going very, very deeply into why human beings throughout the world are behaving as they are: callous, indifferent, totally concerned with themselves. Trước hết, mọi người trên thế giới, Đông, Tây hay Trung đông đang trải qua biết bao khó khăn, biết bao vấn đề: đói kém, dân số đông, chính quyền xấu, chính quyền dựa theo ý hệ riêng, chính quyền và người cầm cân lại quá say mê quyền lực, địa vị đặc quyền, hỗ trợ khủng bố bằng cách bán vũ khí. Hôm nọ nghe trên truyền hình, 80% vũ khí xứ này sản xuất được bán ra nước ngoài và 20% giữ lại cho phòng thủ. Điều ấy xảy ra khắp thế giới. Và con người đau khổ triền miên qua bao thiên niên kỷ và họ không tìm được câu trả lời. Và chúng ta ngày càng lệ thuộc kiểm soát môi trường bên ngoài cố tìm câu trả lời nơi hoạt động bên ngoài thông qua chính quyền, luật lệ đặc biệt v.v.. Mọi hoạt động bề mặt, bên ngoài. Và có vẻ như câu trả lời không nằm ở đó, không phải chính trị hay quốc gia riêng không phải các tổ chức tôn giáo, chủ nghĩa bè phái. Không có câu trả lời nào hết. Nhưng chúng ta luôn tìm kiếm câu trả lời cho rối loạn con người nơi các triệu chứng bên ngoài khi cố gắng giải quyết chúng mà không tìm hiểu sâu, thật kỹ xem tại sao con người khắp thế giới hành xử như thế, nhẫn tâm thờ ơ, chỉ quan tâm đến chính họ.
15:54 Please bear in mind that we are thinking together, not merely listening to the speaker, but be concerned with our responsibility, with our activity of our minds and our hearts about all this. Xin nhớ rằng chúng ta cùng suy tư không phải chỉ nghe người nói, mà quan tâm đến trách nhiệm chúng ta, đến hoạt động tâm trí và tâm hồn ta về mọi điều ấy.
16:23 First, we ought to look, I think, at the consciousness of mankind. Why this consciousness, which we are, why it has become what it is? Each one of us thinking that our consciousness is ours, our particular inheritance, our particular evolution, it belongs to each one of us. And we are confined to that limitation. This is what each one of us thinks: it is our consciousness. Each one with our particular, isolated consciousness. Right? That is a fact. Each one thinks: what you are is your special, inherited result – yours. Now, we are going to question that: is that yours, is it your consciousness? Or the consciousness of all humanity which you are? That is, all human beings throughout the world, wherever they live, under whatever clime, under whatever government, religion, they go through great fears, anxieties, sorrow, misery, some vague happiness. This is the common lot of every human being. Right? Of every human being. Even though they may be highly placed, living in great houses, or in a hut in poverty, mankind goes through this. So there is the common consciousness of which we are. So it is not your consciousness. You suffer, you are uncertain, great anxiety, loneliness, depression, seeking something beyond all this, calling it God, outside agency and so on. Every human being, please do realise this, not a verbal... association, or verbal comprehension, or some intellectual conclusion, but an actuality, a reality that we, each one of us, is the rest of mankind. Please, this must really be grasped because from that we are going to find out what to do then. If we are not clear on this point – not clear in the sense, not verbally or intellectually, but in our feeling, in our hearts, in our depth of our being, in our blood – that every human being, whether they live in totalitarian states or in the so-called democratic world, capitalist or the other, left or right, Indian, Japanese, black, white, purple, whatever the race and religion, every human being goes through this, as each one of us does: agony, tears, laughter, worshipping something that thought has invented. This is the ground on which all human beings stand. You cannot possibly refute it. Logically, intellectually, if you will, this is a fact. Though on the periphery, on the outside, you may be more educated, live in an affluent society, better hygiene, better fed, perhaps a little more better government, – it is all the peripheral activity. But deeply, fundamentally, each one of us is the whole of mankind. Do we actually comprehend this? Or our brains refuse to accept such an idea, refuse to see the fact because we are so conditioned. That my life is mine. My consciousness, my thoughts, my activity for which I am solely responsible. Your brain refuses to face this enormous reality: that we, as human beings, are the rest of mankind. Trước hết, theo tôi, chúng ta phải nhìn vào nhận thức nhân loại. Tại sao nhận thức ấy, là chúng ta, tại sao nó trở nên như thế. Mỗi người đều nghĩ rằng nhận thức là của chúng ta di truyền riêng, tiến hóa riêng. Nó thuộc từng người, và chúng ta định giới hạn nó. Đó là suy nghĩ mỗi người: nó là nhận thức chúng ta mỗi người với nhận thức hoàn toàn tách biệt. Phải không? Đó là thực tế. Mỗi bạn cho mình là đặc biệt, kết quả di truyền, của mình. Chúng ta sẽ tìm hiểu xem. Là của bạn sao? Đó là nhận thức của bạn sao? Hay nhận thức của cả nhân loại, có bạn trong đó. Đó là nhân loại khắp thế giới, dù họ sống nơi đâu dưới khí hậu nào, chính thể, tôn giáo nào, họ đều trải qua sợ hãi, lo âu, đớn đau, khổ sở, với niềm vui thoáng chốc. Điều ấy chung cho cả mọi người. Phải không? Cả mọi người. Dù có thể họ địa vị cao, sống trong nhà to lớn hay chòi nhỏ nghèo nàn, nhân loại đều trải qua nó. Vậy nhận thức là chung cho cả chúng ta. Và nó không phải nhận thức của bạn. Bạn đau khổ, bất an, lo lắng, cô đơn nản lòng, nên tìm điều gì vượt qua chúng gọi là Thượng đế, một tác nhân bên ngoài, v.v.. Mỗi người - hãy nhận rõ điều ấy, không phải liên tưởng hay lĩnh hội bằng lời, hoặc kết luận bằng trí, mà là thực tế, rằng mỗi người chúng ta là cả nhân loại. Phải thực sự nắm rõ điều này rồi từ đó xem chúng ta sẽ làm gì. Nếu chưa hiểu điểm này - không phải hiểu bằng lời hay bằng trí, mà là cảm nhận trong tâm, sâu thẳm tận đáy lòng mình - rằng mỗi người chúng ta dù sống trong thể chế độc tài hay trong thế giới gọi là cộng hòa tư bản hay gì khác, tả hay hữu, Ấn, Nhật, da trắng hay màu bất kể tôn giáo hay chủng tộc nào, mọi người trải qua điều này, như mỗi chúng ta: khổ đau, nước mắt, tiếng cười, tôn thờ điều gì do tư tưởng tạo ra. Cả nhân loại đứng trên mảnh đất ấy. Có lẽ bạn không thể chống lại. Lý luận, lý trí, nếu bạn muốn, đây là thực tế mặc dù bên ngoài, bạn có thể trí thức hơn sống trong xã hội giàu có, vệ sinh tốt hơn, ăn mặc tốt hơn có thể chính phủ tốt hơn, đó đều là hành động bên ngoài. Nhưng sâu thẳm, cơ bản, mỗi người là toàn thể nhân loại. Phải không? Chúng ta có thực sự hiểu điều này không? Hay trí óc chúng ta chối bỏ ý niệm ấy, không nhìn thức tế bởi quá định chắc rằng đời tôi là của tôi, nhận thức tôi tư tưởng, hành động của tôi do mình tôi trách nhiệm. Trí óc bạn từ chối giáp mặt thực tế, chúng ta như con người, là toàn thể nhân loại.
23:45 We can endlessly discuss this, pros and cons. We can endlessly analyse whether we are separate from all other human beings, consciously, in our consciousness. You may be tall, you may be short, you may be pale, you may be white or semi-white, or brown, black and so on. Those are all peripheral, outside activities, but deep, inward states, we are like the rest of mankind. So you are the mankind, you are the rest of humanity. Right? Please, one has to be industrious with regard to this. Work it out so that when this is absolutely, irrevocably clear, then we can proceed to enquire what we human beings can do. Có thể thảo luận mãi điều này, tán thành hay phản đối. Có thể phân tích mãi xem mình có khác với mọi người không, trong nhận thức của mình. Có thể bạn cao, có thể bạn thấp, có thể da xám, da vàng hoặc trắng hoặc đen, hay nâu v.v.. tất cả đều là hoạt động bên ngoài. Nhưng tận sâu thẳm chúng ta y hệt nhau, thế nên bạn là nhân loại. Bạn là toàn thể loài người. Phải không? Điều này đòi hỏi thực thế...chúng ta phải cần mẫn với nó. Tìm cho đến khi sáng tỏ hoàn toàn vấn đề rồi mới có thể hỏi xem chúng ta có thể làm gì.
25:16 When we ask that question, what can we do, we are still thinking, what I can do. You understand? We are not thinking as a total human being. We are thinking as isolated entities, asking this question, what can I do? Which is a wrong question because we are still concerned with ourselves as a separate, isolated human being. Of course we are isolated. You are different from me. You are tall, I am short, or I am brown or you are white, or black, or whatever it is. But when you shift the superficiality of all this, and when you delve deeply into oneself, – into oneself which is our consciousness – then you begin to discover that you are like the man next door, or very far away, going through various agonies, depressions and anxieties, loneliness and sorrow. Khi hỏi có thể làm gì, chúng ta vẫn nghĩ tôi có thể làm gì. Bạn hiểu không? Chúng ta không suy tư như con người trọn vẹn. Mà suy tư như những cá thể biệt lập hỏi tôi có thể làm gì. Phải không? Câu hỏi ấy sai bởi ta vẫn quan tâm đến chính mình như những con người riêng rẽ. Dĩ nhiên chúng ta riêng rẽ, bạn khác tôi bạn cao, tôi thấp, hay tôi nâu bạn trắng hay đen, hay gì khác. Nhưng khi trợt khỏi bề mặt cạn cợt ấy, và bạn đào sâu vào chính mình, vào sâu trong nhận thức mình, bạn liền khám phá ra bạn y hệt người cạnh nhà, hay xa tít ngoài kia trải qua nhiều cay đắng, nản lòng, âu lo, cô đơn và khốn khổ.
27:03 Very few of us ask such questions. We are all so highly educated as individuals, separate, isolated from each other, as countries are divided. And so when we ask – what to do? – we are asking as an Englishman, British, French, belonging to a certain government or belonging to certain groups and so on. But we never comprehend deeply, the reality that basically, we are all one. Can we move from there? We can move – talk about other things very easily, but if this ground is not actual, on which we can stand firmly, nothing can shake us from that, then we can find out what is our responsibility as a whole human being, not as an isolated human being. We are going to go into it more and more as we go along. We are thinking together about these matters. Please, the speaker must insist on this. The speaker is anonymous, he has no authority. He, as a person, he doesn't exist. He is merely observing, we are both observing together what is happening. So please don't pay any attention, or give any importance to personality. It is like a telephone, you don't respect the telephone, put garlands around it, worship it. You listen to what it has to say. The telephone may be black, white, it has many colours now, I believe. But when you give it importance, it becomes too absurd and childish. Rất ít người hỏi vấn đề ấy. Chúng ta được giáo dục kỹ càng như những cá nhân riêng biệt, tách rời nhau, như những đất nước tách rời. Và khi hỏi phải làm gì, chúng ta hỏi như một người Anh người Anh, người Pháp, thuộc chính thể riêng hay thuộc nhóm nào v.v.. Nhưng không hề thấu hiểu điều thực tế cơ bản chúng ta là một. Có thể sang việc khác chứ? Không - chúng ta có thể nói việc khác rất dễ dàng nhưng nền móng nơi chúng ta đứng vững chắc chưa không gì có thể lay động, từ đó mới có thể tìm hiểu trách nhiệm như con người trọn vẹn, chứ không như kẻ cô lập. Chúng ta sẽ tìm hiểu càng sâu khi cùng đi chung. Chúng ta cùng suy tư những vấn đề này. Người nói phải nhấn mạnh ở điểm này. Người nói vô danh, không có uy quyền hắn, một con người không hiện hữu. Hắn chỉ quan sát, chúng ta cùng quan sát điều đang xảy ra. Vậy xin đừng chú ý gì, hay coi trọng một người. Hắn như cái điện thoại, bạn đừng kính trọng điện thoại đặt vòng hoa hay tôn thờ nó. Bạn lắng nghe điều nó cần nói. Chiếc điện thoại có thể trắng, đen nhiều màu sắc, tôi tin thế! (cười) Nhưng khi bạn coi trọng nó, nó trở nên lố bịch và trẻ con.
30:22 So we can proceed. Technologically – please understand this question, I am going to go into it – technologically, man has turned his mind towards perfecting more and more technology: computers, armaments. So technology is moving more and more to the East, to the Far-East. That is, man has given importance to technology. Right? Better instruments of war, better communication, better means of killing another human being and so on – I won't go into all that, we probably all know about it. So man has given time, energy, money, his capacities towards that – improvement of technology. Please see this, what is happening in the world. So his consciousness has moved towards greater technology. Right? He has given his thought, his energy in that direction. So, our brains are becoming more and more technologically minded – gadgets. Please, we are not saying you shouldn't have that, we are saying that is inevitable, that is what is happening. And man has given very little time, energy, thought, in any other direction. He doesn't say, I am going to find out for myself what I am, why I behave like this, what is beyond all this. We haven't given a thought to it. You understand the two? That is, man has given enormous time and energy towards the conquering of environments, which is the sky, heaven, and the world. And we have not given that equal energy or time or vitality to enquire within ourselves. What we are, why we behave like this, is there anything ultimate, is there any existence without cause? Which is the enquiry of something far greater than all technology, all human thought. Do you see the picture? Technology is invading our whole consciousness, and we are not giving enough energy and time to the other. And if there are a few who do, they are submerged by the other. Please see the actuality of all this. I hope this is all clear, that we are all understanding each other in what is being said. Vậy chúng ta có thể tiếp tục. Về kỹ thuật - hãy hiểu rõ vấn đề này, tôi sẽ tìm hiểu về kỹ thuật, con người có xu hướng ngày càng hoàn thiện kỹ thuật - vi tính, vũ trang. Kỹ thuật ngày càng đổ về phương Đông, Viễn đông. Nghĩa là, con người coi trọng kỹ thuật - phải không? khí cụ chiến tranh tốt hơn, truyền thông tốt hơn phương tiện giết người tốt hơn, v.v.. Tôi sẽ không đi sâu hết đâu - tất cả đều biết rõ. Vậy con người dành thì giờ, sức lực, tiền bạc khả năng cho việc đó, cải thiện kỹ thuật. Hãy nhìn xem điều đó xảy ra khắp thế giới. Vậy nhận thức họ hướng đến kỹ thuật nhiều hơn. Phải không? Họ đã đẩy tư tưởng, năng lực họ theo hướng đó. Nên trí óc ngày càng có khuynh hướng kỹ thuật hơn, cải tiến. Chúng ta không nói đừng nên có nó chỉ nói là điều ấy không tránh khỏi, nó đang xảy ra. Và họ lại dành rất ít năng lực, thì giờ, suy tư vào việc khác. Họ không nói,'tôi sẽ tự tìm hiểu xem tôi là ai tại sao tôi cư xử như thế. Vượt qua chúng là gì? Chúng ta chưa một lần nghĩ đến. Bạn có hiểu cả hai? Tức là con người dành quá nhiều thì giờ và năng lực chế ngự cái bên ngoài, bầu trời, và thế gian. Và chúng ta không dành cùng năng lực, thời gian hay sức sống để tìm hiểu bên trong - bạn hiểu không? - chúng ta là ai tại sao ta cư xử như thế, có điều gì thẳm sâu có cái gì đó không nguyên nhân, tức là tìm tòi điều gì to lớn hơn kỹ thuật và tư tưởng con người. Bạn hiểu chứ? Bạn nắm được vấn đề không? Kỹ thuật xâm chiếm toàn bộ nhận thức nên ta không còn đủ thì giờ và năng lực cho việc khác. Và nếu có vài người họ sẽ bị số đông nhận chìm. Hãy nhìn rõ thực tế ấy. Hy vọng điều ấy đã rõ, và tất cả chúng ta cùng hiểu những điều vừa nói.
34:56 One may give energy, time, to the enquiry of that which is material, and that which is far beyond all material explanations, if there is something eternal, beyond all sorrow. Very few of us give time to it. And when we do, perhaps one or two, here and there, then the other world submerges it. So, if all of us who are listening here give time, energy to the enquiry of something beyond all this, then we are adding to that consciousness something which is not the technological world at all. Am I making this clear? Chúng ta có thể dành năng lực, thì giờ để tìm hiểu vật chất và điều gì vượt xa những lý giải vật chất xem có điều gì thường hằng, vượt mọi khổ đau. Quá ít người dành thì giờ cho điều ấy. Và khi chúng ta làm, có thể một hay hai người ở đây kia rồi số đông khác nhận chìm họ. Vậy nếu nhiều hơn, nếu mọi người đang nghe đây dành thì giờ và năng lực cho tìm kiếm điều ấy, chúng ta thêm vào nhận thức ấy điều gì không phải là thế giới kỹ thuật. Bạn hiểu không? Tôi nói rõ chứ?
36:22 Suppose you give your time, energy, your capacities, to real enquiry, not accepting belief and all that childish stuff, but deeply enquiring. Enquiry is different from analysis. Enquiry is to observe, and pursue that observation. So when one human being does this, you may add to the whole human consciousness a certain quality to it. And that quality is soon destroyed, or submerged, or diminished by the other. But if there were a thousand people who are concerned with this, not forming a group and all that kind of silly stuff, but actually giving your whole life to this, then you are adding to that consciousness, to the human consciousness, a quality of something beyond all words, beyond all thought, beyond all conclusions, which is something eternal. You understand? Giả sử bạn dành thì giờ, năng lực, cho việc tìm kiếm thực sự không cần niềm tin và mọi điều vớ vẩn, mà tìm kiếm sâu vào. Tìm kiếm khác với phân tích. Tìm kiếm là quan sát và đuổi theo quan sát ấy. Khi một người làm điều ấy bạn có thể thêm vào cả nhận thức nhân loại một phẩm chất. Và phẩm chất đó bị kẻ khác nhận chìm, phá tán hay giảm sút. Nhưng nếu hàng ngàn người quan tâm đến việc ấy không phải thành lập nhóm hay những thứ ngớ ngẩn mà thực sự dành cả đời cho việc ấy, thế là bạn thêm vào nhận thức ấy, vào nhận thức nhân loại một phẩm chất của điều gì vượt qua mọi ngôn từ, vượt qua mọi tư tưởng vượt mọi kết luận, nó là điều vĩnh cửu. Bạn hiểu không? Nếu hiểu điều này thì có thể hỏi: chúng ta phải làm gì?
38:11 So, if this is clear then we can ask: what are we to do? Not before – it then becomes merely a superficial activity. If each one of us said to ourselves, because that is an obvious fact. The world is now becoming technologically-minded. I don't know if you are aware of all this. Japan is becoming the centre of know-how, the centre of technology. The Japanese government is investing billions and billions, money invested into computers. They've already almost conquered the West by their cars, by their watches, by their cameras, by their gramophones – everything. Other Far-Asiatic countries are pursuing them, are cultivating this. And, not in opposition, not as a reaction to that, but man cannot live on technology alone, and its products. One has to go into something that is immeasurable. So if all of us who listen to all this, give time and energy to this enquiry, then that very enquiry will answer that question: what am I to do? Right? So we are going, together, to find out how to enquire, how to observe. Không sớm hơn. Đó chỉ là hoạt động vòng ngoài. Nếu mỗi chúng ta tự nhủ, bởi đó là thực tế hiển nhiên: thế giới hiện nay có khuynh hướng kỹ thuật không biết bạn có hiểu hết chăng Nhật bản trở thành trung tâm biết làm ăn, trung tâm kỹ thuật. Chính phủ Nhật đầu tư hàng tỷ, hàng tỷ tiền bạc để nghiên cứu vi tính. Họ hầu như thắng thế hơn châu Âu về xe cộ đồng hồ, máy quay phim, máy hát, mọi thứ. Các nước Viễn đông khác đua theo họ, trau dồi kỹ thuật. Và không phải chống lại, phản ứng lại nó nhưng con người không thể chỉ sống bằng kỹ thuật và sản phẩm kỹ thuật, bạn phải tìm kiếm cái vô hạn. Nếu mọi người nghe dành thì giờ và năng lực cho tìm kiếm ấy... ..rồi thì tìm kiếm ấy sẽ trả lời câu hỏi: tôi phải làm gì? Phải không? Vậy chúng ta cùng xem tìm kiếm cách nào, làm sao quan sát.
40:41 First of all, to observe is not to analyse. When you observe a flower, you see the beauty, the quality, the colour, the perfume, the untouchable beauty of it. And after that, you can analyse. You can look at the flower, tear it to pieces if you want to – I hope you won't – tear it, and then look at it. Analysis is a dead process, observation is not. Analysis implies the analyser and the analysed. The analyser thinks he is separate from that which he analyses. This is the whole psychology: that the observer, the analyser, is separate from the analysed. Right? It is not a fact. The analyser is also the result of the past: his memories, his experience, his knowledge, and that which he observes, he thinks he is separate. Look, I'll make it much simpler. Trước hết, quan sát không phải là phân tích. Khi quan sát cành hoa, bạn nhìn vẻ đẹp phẩm chất, màu sắc, hương thơm, vẻ đẹp lạ lùng. Và rồi bạn có thể phân tích. Bạn có thể ngắm đóa hoa, xé ra từng mảnh nếu muốn hy vọng bạn sẽ không - xé ra rồi nhìn ngắm. Phân tích là tiến trình chết. Quan sát thì không. Phân tích tức có người phân tích và vật. Người phân tích nghĩ rằng hắn khác với vật hắn phân tích. Chính toàn bộ tâm lý học mà người phân tích khác vật phân tích. Phải không? Chẳng thực tế. Người phân tích là kết quả của quá khứ, ghi nhớ, kinh nghiệm kiến thức, và từ đó hắn quan sát rồi cho là mình khác. Phải không? Xem nào, tôi sẽ đơn giản hơn.
42:30 I am envious. Envy involves jealousy, comparison, imitation, conformity. And I am envious, it gives me pleasure in fulfilling my desire. And you come and say, look, envy is an ugly thing, it is really quite destructive. So in me, there is immediately the analyser saying the envy is different from me. I am going to control it, I am going to shape it, I am going to mould it, I am going to put it away, or keep it. But when you examine it more closely, the analyser is the analysed, envy is part of me, I am not different from envy. Right? Anger is not different from me – I am anger. But my conditioning has been that my anger is different from me because then I can control it, then I can shape it, then I can rationalise and give a dozen explanations why I am angry. But anger, envy, and so on, is part of me – I am anger. So when there is a division between the analyser and the analysed, there is conflict. There is struggle, there is pain, there is every form of substitution or transcending it, and so on. But when the analyser is the analysed, the whole problem undergoes a radical change because there is no conflict. Then you are really observing. Are we getting clearer between ourselves? Tôi ganh tị. Ganh tị bao gồm ghen ghét, so sánh, bắt chước, tuân theo. Và tôi ganh tị, nó cho tôi thích thú khi thỏa ước vọng. Và bạn đến và nói 'Hãy xem, ganh tị xấu lắm, nó rất là phá hoại.' Vậy là trong tôi liền có người phân tích nói 'Ganh tị không phải mình.' 'Mình sẽ kiểm soát nó, sẽ đóng khung nó. 'Mình sẽ định dạng nó, sẽ đem đi - hay cất giữ nó.' Nhưng khi bạn quan sát kỹ hơn, người phân tích chính là vật ganh tị là một phần của tôi, tôi chẳng khác nó - phải không? Nóng giận chẳng khác tôi, tôi là nóng giận. Nhưng qui định cho rằng nóng giận không phải tôi thế nên tôi có thể kiểm soát nó, đóng khung nó rồi tôi biện minh và nêu hàng tá lý do tại sao tôi nóng giận. Nhưng nóng giận, ganh tị v.v.. là một phần tôi, tôi nóng giận. Nên khi phân chia có người phân tích và vật bị phân tích liền có xung đột. Có đấu tranh, có đau khổ, có mọi hình thức thay thế hay vượt qua nó v.v.., nhưng khi người phân tích chính là vật toàn bộ vấn đề liền thay đổi tận căn vì không còn xung đột. Thế là bạn thực sự quan sát. Vậy rõ không? Chúng ta có hiểu hơn không?
45:07 Please don't look so solemn. Is this clear for ourselves? Because we have lived with conflict, all our relationships bring about conflict. From childhood we live with conflict – the more, the better. This measurement, which is the space between 'what is' and 'what should be', which is measurement, which is time, is bringing about great conflict in us. I am this, but I will be that. Either in the business world, or in the artistic world, or in our daily life, this conflict we accept. We say that is normal, healthy, it brings about progress, all that blah, blah, blah. But if you are enquiring into whether the brain, whether the mind can be free from conflict, then you have to go into this question whether the observer, the analyser, is entirely different from the analysed. Or the analyser is the analysed, and therefore, the ending of conflict. And therefore, observing what takes place when there is no conflict. Because if I am envy, I am envy. I don't say, 'I should not' or 'I am', but I observe the movement of envy, observe without any pressure, without any future to that which is being observed. This requires a great deal of attention, a great deal of energy to look so clearly. Then, the whole conditioning of man, who has accepted conflict as the way of life, disappears completely. Đừng có vẻ nghiêm nghị quá. (Cười) Chúng ta hiểu cả chứ? Bởi chúng ta sống với xung đột, nên mọi quan hệ tạo ra xung đột, từ bé ta đã sống với xung đột - nhiều hơn, tốt hơn. So sánh ấy, là khoảng cách giữa 'hiện là' và 'sẽ là', là so sánh, là thời gian tạo xung đột dữ dội trong chúng ta. Tôi là này, nhưng tôi sẽ là kia. Cả trong kinh doanh, nghệ thuật, hay trong đời sống hàng ngày. Chấp nhận xung đột, bảo nó bình thường, lành mạnh nó tạo ra tiến bộ, mọi thứ, v.v.. Nhưng nếu bạn tìm hiểu xem trí óc, tâm trí có thể lìa bỏ xung đột không, bạn phải tìm hiểu vấn đề này xem người quan sát, người phân tích có hoàn toàn khác với vật hay người phân tích là vật phân tích, và rồi hết xung đột. Vậy là quan sát diễn ra khi không có xung đột. Bởi nếu tôi ganh tị, tôi ganh tị. Chẳng bảo, 'đừng' hay 'là' ganh tị, nhưng quan sát vận hành nó. Phải không? Quan sát không có áp lực gì không có dự tính nào cho vật được quan sát. Điều ấy đòi hỏi chú tâm lớn lao rất nhiều năng lực để nhìn thật rõ ràng. Rồi thì cả qui định con người chấp nhận xung đột như một cách sống, biến mất hoàn toàn.
48:20 Human beings, in the world in which they have lived for so many millions of years, not 4,500 years ago, not the fundamentalist idea, which is rather absurd, they have lived for so many, many years, centuries upon centuries, they have accepted conflict, they have accepted hate, they have accepted to wound each other, kill each other. And when one realises that our consciousness is not mine, my thinking is not mine. Thinking is common to all mankind, whether they are poor, uneducated, completely ignorant and superstitious – he thinks. Or the great scientists – they think. Thinking – it is not yours or mine, it is thinking. And one begins then to discover that observation is far more acute, direct, has a quality of decision, not analysing, tearing everything to pieces to find out, or why we act this way, and go back to your grandmother or your mother or your father. That too becomes rather – if I may, I hope there aren't any psychologists here – rather immature. Please, we have discussed this matter with many psychologists. So, if there are any psychologists here, please don't get hurt. Just look, listen, observe what we are saying. We may be totally wrong, subject to all your correction, but enquire, look at it. Where there is observation, there is no analysis. Just to observe, as you will observe a beautiful mountain. You cannot alter it, its grandeur, its majesty, its great beauty. Just to observe. In observation, there is beauty. Con người đã sống trên thế giới này qua nhiều triệu năm, không phải chỉ 4.500 năm. Không phải quan niệm chính thống giáo khá ngớ ngẩn họ đã sống qua biết bao năm, thế kỷ sang thế kỷ chấp nhận xung đột, chấp nhận hận thù họ chấp nhận làm tổn thương nhau, giết hại nhau và khi hiểu nhận thức không phải của mình, suy tư không phải của tôi suy tư là chung cho nhân loại, dù họ nghèo vô học, hoàn toàn dốt nát và mê tín dị đoan, họ suy tư. Hay các nhà khoa học lớn, họ suy tư. Suy tư, không thuộc bạn hay tôi, nó là suy tư. Và rồi bạn bắt đầu thấy quan sát chính xác, trực tiếp hơn có tính quyết đoán - không phân tích, xé việc ra từng mảnh để tìm hiểu tại sao mình hành xử như thế và quay lại ông bà hay cha mẹ. Điều đó thành ra khá - mong rằng không có nhà tâm lý nào ở đây - khá non nớt. Chúng ta thảo luận vấn đề với nhiều nhà tâm lý. Vậy đừng, nếu có nhà tâm ly nào ở đây, xin đừng tổn thương. Chỉ nhìn, lắng nghe, quan sát điều đang nói. Chúng ta có thể lầm hết, chủ đề cho các bạn sửa sai nhưng hãy tìm hiểu, hãy nhìn. Ở đâu có quan sát thì không có phân tích. Chỉ quan sát như khi bạn quan sát ngọn núi đẹp bạn không thể biến đổi nó, vẻ hùng vỹ, nguy nga, tráng lệ. Chỉ quan sát. Trong quan sát có vẻ đẹp. Vậy với phẩm chất quan sát ấy chúng ta sẽ nhìn.
51:43 So, with such quality of observation, we are going to look. Not what I think is observation, but, together, to observe. You understand? Are we together in this a little bit? To observe, say, for example, the hate that is spreading throughout the world. One human being wanting to hurt another by a gesture, by a word, by a look, by something that you write or say: hate. It is spreading throughout the world. The poor man who has hardly anything to eat in the East hates when you go by in your car, have clean clothes. You understand all this? And see what the recent wars in this country and other parts of the world are doing. They are cultivating hate in the name of God, in the name of country, patriotism, and all that childish stuff. So, observe this hate. Do we hate anybody? Rather an odd question to ask, but we are going to go into all this. Do we hate somebody? Because if somebody you hate for various reasons, might have hurt you, psychologically. Anger is part of hate. When you observe – not analyse – this hate, why human beings have diligently cultivated this hate through wars. Can one, in oneself, can one honestly, without any sense of hypocrisy, dishonesty, say, I have observed my hate for another, and it is in observation, which is like a flame of attention that wipes away that hate. Không phải điều tôi nghĩ là quan sát, nhưng cùng quan sát. Bạn hiểu không? Chúng ta cùng đến điểm này chứ? Ví dụ, quan sát lòng căm thù tràn lan khắp thế giới người này muốn làm tổn thương kẻ khác, bằng cử chỉ lời nói, cái nhìn, bằng điều bạn viết hay nói: căm thù. Tràn lan khắp mọi nơi. Ở Đông phương, người nghèo không có gì ăn căm ghét khi bạn đi qua trên xe hơi, quần áo đẹp - bạn hiểu cả chứ? Và nhìn chiến tranh vừa qua gây ra trên xứ này và xứ khác họ khơi dậy lòng căm thù dưới danh nghĩa Thượng đế, danh nghĩa quốc gia, chủ nghĩa ái quốc và mọi thứ trẻ con khác. Hãy quan sát lòng căm thù ấy. Chúng ta có thù ghét ai không? Câu hỏi khá ngớ ngẩn nhưng đúng đó. Chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề. Chúng ta có thù ghét ai không? Bởi nếu bạn căm ghét ai đó vì nhiều lý do có lẽ hắn tổn thương bạn, về tâm lý. Nóng giận là một phần căm ghét. Khi bạn quan sát, không phân tích, căm ghét ấy tại sao con người siêng năng khơi lòng căm thù, qua chiến tranh. Có thể nào, trong chính bạn, thành tâm, không đạo đức giả trung thực, nói rằng, 'tôi quan sát lòng căm thù' và chính quan sát ấy, như ngọn lửa chú tâm, quét đi căm thù kia. Và hầu hết chúng ta bị tổn thương từ bé, do cha mẹ, do thầy
54:54 And most of us, from childhood, are hurt, wounded by parents, by teachers, by being hurt through comparison: better marks, the whole business of modern education. You are getting hurt, and to observe that wound, or many wounds – there are not many wounds, there is only one wound, one hurt, that is, hurt. You may be hurt by this person, or that person, for this reason or for that reason, but the hurt is same. Can you look at that hurt? Observe it? Not try to transcend it, go beyond it, all the rest of it. Because when you observe the hurt you will see all the consequences of that hurt. It is a wound that is continuous, though it may be submerged, it is continuous, it is producing various results. Results of isolation, fear, so gradually resistance, and further isolation. bị tổn thương qua so sánh, hơn điểm, hơn bạn hiểu mọi việc của giáo dục hiện đại. Bạn đang bị tổn thương. Và quan sát vết thương ấy, hay nhiều vết thương - không nhiều chỉ có một vết thương, một xúc chạm, đó là tổn thương. Bạn có thể bị tổn thương bởi người này kẻ nọ vì lý do này hay lý do khác, nhưng tổn thương như nhau. Có thể nào nhìn tổn thương ấy, quan sát nó không cố gắng vượt qua nó, vượt thoát nó, v.v.. Bởi vì khi quan sát tổn thương bạn sẽ thấy mọi hậu quả của tổn thương ấy. Vết thương ấy tiếp tục dù có thể bị nhận chìm nó tiếp tục, nó gây nhiều hậu quả, hậu quả của cô lập sợ hãi, chống đối dần dần, và cô lập hơn.
56:38 So when you observe very closely this hurt, which is to observe, to give your total attention to that observation is like fire that burns out, that cleanses the wound. So, we are proceeding still further into the enquiry of observation, which is to observe our relationship with each other. Observe our relationship whether intimate or not. What actually is our relationship? Is that of dependence? Is it that I need somebody to fulfil my desires? To escape from my loneliness? To biologically, sexually, appease my demands? Please, you are enquiring, I am not enquiring. We are together enquiring. Please don't say I am enquiring, and just listen. You are enquiring into your relationship. You may not want to, that is a different matter. You can shut your ears or leave the marquee, but since you are here, you have to listen to it, willy-nilly. Khi bạn quan sát tổn thương ấy kỹ càng, tức là quan sát chú tâm trọn vẹn vào quan sát đó như ngọn lửa đốt cháy hết, xóa sạch vết thương. Vậy chúng ta tiếp tục tìm hiểu quan sát, xa hơn tức là quan sát mối quan hệ lẫn nhau. Quan sát quan hệ dù thân mật hay không. Quan hệ thực sự là gì? Có phải là lệ thuộc, hay tôi cần một ai để thỏa dục vọng để chạy trốn cô đơn, để giải khuây, về tình dục hay sinh học? Bạn hãy tìm xem - không phải tôi tìm. Chúng ta cùng tìm kiếm, đừng bảo tôi tìm kiếm, bạn chỉ nghe tôi. Bạn tìm hiểu quan hệ của bạn. Bạn có thể không muốn, đó lại là vấn đề khác. Bạn có thể bịt tai và bỏ đi nhưng vì bạn ở lại, bạn phải nghe, dù muốn hay không. Vậy quan hệ bạn là gì?
58:52 So, what is your relationship? Just to observe the quality of that relationship. Is it attachment? An escape from loneliness? A sense of dependency? So, is your relationship – please listen to this for a minute if you are interested – has your relationship a cause? Has it a motive? If there is a cause, cause means a pressure, a motive which is a movement of intention, conscious or not. That which has a cause must inevitably end. You understand? If I have a cause to love you – think of the horror of that. If I have a cause to love you because you're all sitting in a large audience, and it gives me great pleasure which is my cause, my motive, then the consequences of that are ugly. So, I depend on you, and where there is dependence, there is fear. So I am discovering, where there is a cause there must be an ending. If I have a cause in my relationship with my wife, with my husband, with my children – cause – then that relationship must create conflict inevitably. And there is always an escape from that conflict: God, football, psychologists and so on, so on, so on, divorce – you know, the whole process of it. So when you look at one's relationship, it is merely – as it is now, except on rare occasions – a form of self-exploitation of each other. In that, there is great ugliness and brutality and violence and quarrels, and all the relationship of which most of you know. Chỉ quan sát phẩm chất quan hệ ấy. Có phải trói buộc không? Hay chạy trốn cô đơn? Có lệ thuộc không? Vậy quan hệ bạn có phải - hãy lắng nghe một phút thôi nếu bạn thích - quan hệ của bạn có nguyên nhân chứ? Tốt cả chứ? Bạn hiểu câu hỏi tôi không? Nó có động cơ gì không? Nếu có nguyên nhân, tức là áp lực, lý do, là hành động có ý định, dù ý thức hay không, cái gì có khởi phải có kết. Bạn hiểu không? Nếu tôi có lý do để yêu bạn - hãy nghĩ điều khủng khiếp ấy nếu có nguyên nhân để yêu thương bạn, vì tất cả ngồi đây số đông thính giả làm tôi rất thích thú, đó là lý do, và hậu quả tệ lắm. Vậy là, tôi lệ thuộc bạn. Và ở đâu có lệ thuộc thì có sợ hãi. Vậy tôi hiểu ra nơi đâu có nguyên nhân tất phải có kết thúc. Nếu tôi có nguyên nhân trong quan hệ vợ chồng, con cái nguyên nhân - tất nhiên quan hệ ấy phải sinh xung đột. Và luôn có chạy trốn xung đột ấy - Thượng đế, bóng đá, (cười) nhà tâm lý học, v.v.., ly dị - bạn biết rõ tiến trình ấy. Vậy khi nhìn vào quan hệ, nó chỉ là, như hiện giờ, trừ vài trường hợp, một hình thức lợi dụng lẫn nhau và trong đó biết bao xấu tệ, tàn nhẫn và bạo lực đấu đá, và mọi quan hệ khác bạn đều biết.
1:02:28 So can one observe this fact? We have analysed it briefly, one can go into it much more deeply, but can one observe this extraordinary fact of dependence, attachment? So one asks, is attachment love? Is love possession? My wife, my girl, my husband: attachment. Is that love? If that is love, then it has a cause. Right? I depend on you because you satisfy me, gratify me. And therefore, where there is a cause, our relationship must inevitably end up in conflict. So has love a cause? You understand my question? Please ask these questions. Có thể quan sát thực tế ấy không? Phân tích ngắn gọn để chúng ta có thể tìm hiểu sâu hơn nhưng có thể quan sát thực tế kỳ lạ của ngã, lệ thuộc, trói buộc? Vậy hỏi: trói buộc là tình yêu? Yêu thương là sở hữu? Vợ tôi, bạn tôi, chồng tôi - trói buộc. Đó là yêu thương ư? Nếu đó là yêu thương tức có nguyên nhân. Phải không? Vì tôi lệ thuộc bạn, vì bạn thỏa mãn tôi, vừa lòng tôi và nơi đâu có nguyên nhân, quan hệ tất phải dẫn đến xung đột. Vậy yêu thương có nguyên nhân? Bạn hiểu câu hỏi chứ? Hãy đặt câu hỏi đi!
1:04:13 So one has to observe closely the nature of relationship and love. Love has now become very trodden upon, you know what it has become: sex, pleasure, a form of entertainment. And where there is the cause to love, love has gone. So can human beings – please ask this question – can human beings live without a cause? Not political cause or some other cause, I am not talking of such causes. To live in one's life, daily life, without a single cause. Is that at all possible? Or we are so conditioned that as we have lived for thousands of years on causation and its effect it is very difficult to observe a life without causation. You understand the implications of that question? Bạn phải quan sát kỹ càng bản chất của quan hệ và yêu thương. Yêu thương giờ thành bị chà đạp... ..bạn biết nó thành gì, tình dục, thú vui, một loại giải trí. Và ở đâu có nguyên nhân để yêu thương, yêu thương ra đi. Vậy có thể nào con người - hãy hỏi xem có thể nào con người sống mà không có nguyên nhân? Không chính trị hay gì khác, tôi không bàn loại nguyên nhân ấy. Sống một đời, sống hàng ngày không nguyên nhân. Điều ấy có thể không? Hay chúng ta quá qui tắc như đã sống bao ngàn năm bằng gây nhân và hậu quả rất khó mà quan sát một đời sống không có gây nhân. Bạn hiểu hàm ý câu hỏi chứ? Nếu người nói đến đây và nói chuyện vì anh ta có lý do
1:06:08 If the speaker comes here, and talks because He is got a motive: propaganda, fame, notoriety, bigger audiences, therefore, gratifying to the speaker, all that business, then the speaker has a cause. And then what takes place? He is in a terrible pickle. He then depends on you. He wants your flattery, your criticism, you know all that. He doesn't want your criticism, he wants your flattery. He is dependent, attached. And so, he is perpetually in a state of anxiety, and therefore, he is a monster. He is exploiting you. So, then we may ask, why is he speaking, what is the cause? There is no cause. Find out what it means to live without a single cause. Because love has no cause. tuyên truyền, danh tiếng, thính giả đông hơn, vậy là thỏa mãn người nói, tất cả việc đó, thế là anh ta có nguyên nhân. Và rồi điều gì xảy ra? Hắn không may rồi! (Cười) Vậy là hắn lệ thuộc bạn. Hắn muốn bạn nịnh hót, bạn chỉ trích, mọi thứ. Hắn ta không muốn bạn chỉ trích đâu, muốn bạn tâng bốc hắn lệ thuộc, trói buộc, và thế là luôn trong trạng thái lo âu, và vì vậy hắn là quái vật, đang lợi dụng bạn. Vậy thì có thể hỏi: tại sao hắn nói, nguyên nhân nào? Không nguyên nhân gì cả. Hãy tìm xem sống không nguyên nhân là gì bởi yêu thương không có nguyên nhân. Phải không?
1:07:58 So we have examined, observed hate in the world. Governments are perpetuating it. Human beings are perpetuating it. When I say, I am British, I am perpetuating hatred because British means, or French or German or whatever it is, a process of isolation. Where there is isolation, there must be conflict. I go and kill somebody, organise murder. And we observed the wounds that one has received from childhood. To observe it so that it is totally cleansed, wiped away, which means to be vulnerable, which means sensitive. A sensitive person is not wounded, he is sensitive. Because then, a sensitive person is attentive, watchful. And when there is attention, there is no space for getting hurt. And also we looked at, observed, relationship which is very important in our lives. We cannot possibly live without relationship. You may go off into the mountains by yourself, but you are related. Related means you are carrying all the tears of the world, the laughter, the pain, the anxiety, the loneliness – it is there. You may physically wander off, but you are carrying all that weight on your shoulders. As relationship is extraordinarily important, we live by relationship. We cannot possibly escape from relationship, but we dictate what that relationship should be. And so we get caught. We kill each other in our relationships. So one has to enquire very, very deeply, the nature of relationship and love. Where there is a cause, there is an ending, a conflict, a brutality in that relationship. So one has to find out what love is. If it has a cause: 'I love you because...' Good God. Then it is a trade. And to find out much more, is to find out, to live without a cause. You understand what the implications of that are? There is no ending to such a life, such a way of living. Right, we'd better stop now. Vậy chúng ta xem xét, quan sát lòng căm thù khắp nơi, kéo dài chính quyền duy trì nó, con người duy trì nó. Khi nói 'tôi là người Anh' tôi đang duy trì căm thù, vì người Anh Pháp, Đức hay gì khác, tức là tiến trình cô lập. Nơi đâu có cô lập tất phải có xung đột. Tôi đi giết ai đó, kẻ giết người có tổ chức. Và chúng ta nhìn xem, quan sát vết thương mình có từ bé. Quan sát cho đến khi nó hoàn toàn được lành lặn, sạch sẽ nghĩa là mở cửa, nhạy bén. Người nhạy bén không bị thương, hắn nhạy bén. Phải không? Bởi vì người nhạy bén chú tâm, quan sát. Và khi chú tâm thì không có chỗ cho tổn thương. Và chúng ta cũng nhìn, quan sát mối quan hệ điều rất quan trọng trong đời sống. Không thể nào sống mà không có quan hệ. Bạn có thể bỏ đi lên núi nhưng vẫn còn quan hệ. Quan hệ là bạn mang theo cả nước mắt thế gian tiếng cười, đớn đau, âu lo, cô đơn, nó còn đó. Về vật lý bạn có thể ngao du, nhưng bạn còn mang gánh nặng trên vai mình, quan hệ cực kỳ quan trọng ta sống bằng quan hệ. Chúng ta không thể chạy trốn quan hệ nhưng ra lệnh quan hệ ấy thế nào. Và bị kẹt trong đó, chúng ta giết nhau trong quan hệ. Vậy bạn phải tìm hiểu thật sâu bản chất quan hệ và yêu thương. Nơi đâu có nguyên nhân nơi đó có kết thúc xung đột, bạo tàn trong quan hệ ấy. Vậy phải tìm xem yêu thương là gì. Nếu có nguyên nhân, 'tôi yêu thương vì...' Lạy Trời, đó là mua bán. Và tìm kiếm nhiều hơn là tìm kiếm, để sống không nguyên nhân. Bạn hiểu hàm ý điều ấy chứ? Không có kết thúc cho cuộc đời ấy, cho lối sống ấy. Đúng vậy, chúng ta nên dừng ở đây.