Krishnamurti Subtitles home


BR85Q1 - 1st Question & Answer Meeting



0:32 Cám ơn.
1:05 Nhiều câu hỏi được đặt. Chúng ta không thể trả lời hết chúng. Những câu này được chọn, không bởi người nói, bởi người khác. Tôi chưa nhìn chúng, và bạn cũng chưa nhìn chúng. Có thể vài bạn viết mấy câu đó.
1:38 Nếu có thể với kính trọng nhất hỏi bạn, tôi đặt câu hỏi với bạn, tại sao bạn ở đây? Đây là câu hỏi nghiêm túc, như bạn đặt với người nói vài câu hỏi khác. Tại sao mỗi chúng ta ở đây trong thời tiết không quá tốt, gió, và hy vọng bạn có chỗ ngồi dễ chịu, nhưng tại sao? Không phải không được ngồi dễ chịu mà tại sao chúng ta ở đây? Là do tò mò, không gì tốt hơn để làm? Tôi hỏi kính trọng nhất, không ý láo xược nào. Chúng ta ở đây để được kích thích, thách thức, thêm năng lực, hay giải phóng năng lực, hay chỉ ve vãn trí óc, đó là chữ hay! - hay lãng mạn, đa cảm, hay vài kiểu giúp đỡ, muốn được ai giúp? Nếu bạn đặt các câu hỏi này với chính bạn, trả lời là gì? Bạn có thể cũng hỏi người nói tại sao hắn nói. Là thói quen? Là hắn cảm thấy vui đối diện người nghe, thoả mãn, và hắn cần người nghe? Mọi câu này không phải chỉ đặt với bạn mà cả với người nói. Và nếu thám sát nó: tại sao chúng ta làm cái chúng ta làm, với mọi phiền toái, khổ nhọc và lo và sợ của cả cuộc sống. Và nếu bạn không tìm trả lời cho tại sao người nói tiếp tục đến nhiều châu lục nói chuyện đã 60, 70 năm, là thói quen với hắn? Hắn đã kiểm tra nó, giữ im lặng một năm hay hơn. Và cũng có lúc hắn nói chuyện sau bức màn (Cười) với thính giả, và thấy ngớ ngẩn (Cười), và vậy hắn đến trước thính giả. Hắn đã kiểm tra rất kỹ, xem hắn có lệ thuộc kẻ khác để thoả mãn, là, trở thành, thấy nổi tiếng, mọi vô nghĩa. Tại sao khi trở lại hắn hỏi bạn nếu có thể, kính trọng, tại sao chúng ta ở đây. Là tuổi già, bởi không có gì khác tốt hơn để làm? Là chúng ta thực sự sâu thẳm muốn hiểu mình? Hắn chỉ làm như chiếc gương mỗi chúng ta có thể thấy mình như mình là, không chán hay tự hào khám phá cái chúng ta là. Gương ấy có sáng, rõ, mỗi nét nó vậy để không méo mó nào. Và nếu gương rõ và bạn thấy mình chính xác như bạn là thì gương không quan trọng. Bạn có thể đập vỡ gương mà không thấy thiếu may mắn nào! Và nếu bạn có thể trả lời câu hỏi - nó khá nghiêm túc, tại sao cư xử như chúng ta làm, mỗi người chúng ta làm, tại sao chúng ta nghĩ trong khuôn nào; tại sao theo ai, càng điên càng tốt; tại sao lưu lại mọi thứ bạn đã nói, người khác đã nói, tại sao không có gì trong mình là chính mình. Và khám phá cái chúng ta là, chính mình, hạt giống gốc sâu, không chỉ hạt giống văn hoá, truyền thống, tôn giáo, mọi chồi cây của hết đó, mà đi rất, rất sâu vào chính bạn để tìm ra nguồn gốc của mọi vật. Không phải tế bào và mọi thứ, không phải gien bạn thừa hưởng mà vượt xa hết đó. Chúng ta sẽ đi sâu đó đôi chút?
11:13 Nguồn gốc là gì, không phải tiến trình sinh học và tiến hoá - nguồn mọi vật. Đây đòi hỏi, hay hỏi, sáng tạo là gì? Sáng tạo là gì? Ai tạo ra hết này, vũ trụ tuyệt vời, mọi vật sống trong nó và ngoài nó? Nguồn gốc mọi cái đó là gì? Bạn có muốn đi sâu hết đó?
12:33 Thính giả: Vâng.

K: Chắc chứ? Tại sao? (Cười) Như tiêu khiển? Như một dạng giải trí, gì đó mới? Tôi e không phải gì như thế.
13:02 Não có khả năng lạ lùng, kỳ lạ, không thông thường, mà vượt mọi vật thông thường. Khi bạn quan sát cả thế giới kỹ thuật, việc họ đã làm và cái họ đang làm, và cái họ sẽ làm - tiến bộ lớn lao. Não có khả năng đó. Máy tính sẽ ngày càng chiếm lĩnh, mọi hoạt động nhiều hay ít, trừ tính dục, và có lẽ nó không thể nhìn sao buổi tối. Nhưng sẽ đảm nhận mọi hoạt động - có thể tạo kỹ nghệ mới, lối sống mới, không có điện, nó có thể lệ thuộc ánh sáng. Họ cạnh tranh lớn, Mỹ và Nhật, cạnh tranh dữ dội. Và chúng ta đều sẽ nô lệ thần thánh ấy - máy tính. Vậy chúng ta nói não có khả năng lạ lùng, nhưng não bị hạn chế, hẹp lại bởi giáo dục, bởi tư lợi. Tôi biết bạn sẽ nghe hết này nhưng bạn sẽ không làm gì. Đó cũng tốt. Và chính não đã tiến hoá hàng thế kỷ, hàng triệu năm, não ấy thành cái nó hiện là, già, mệt, với nhiều phiền luỵ, xung đột và khổ sở. Não ấy, là trung tâm của mọi sinh tồn, mọi cuộc sống, là tương lai và quá khứ, chúng ta đã đi sâu hôm nọ, và não muốn tìm ra cái vượt mọi cái này, cái là nguồn gốc, nguồn cội, khởi đầu. Nó có thể tìm ra? Bạn hiểu câu hỏi? Nó có thể tìm ra gì là nguồn, sự sống, khởi đầu của mọi sáng tạo, mọi vật, không chỉ chúng ta mà cả hổ, cây cối tuyệt vời. Bạn có từng rất gần với hổ hoang? Không. Chúng ta đã rất gần, gần như chạm - hoang dã. Và ai sinh ra mọi cái này - tự nhiên vô tận và sông ngòi, núi, cây, bãi cỏ, hang động, vườn cây ăn quả và chúng ta? Làm sao bạn sẽ tìm ra? Hãy hỏi câu này của chính mình. Làm sao bạn sẽ, người bình thường như chúng ta, tìm ra gì đó là khoa học, sinh học và này khác, và người ta đào xuống đất tìm thành phố mới, làm sao bạn sẽ tìm ra? Bởi theo ai? Bởi làm vài đạo sư giàu sụ? Làm sao bạn sẽ tìm hiểu nó? Đó là câu tôi hỏi bạn. Ai sẽ trả lời nó? Bạn đợi người nói trả lời? Hay đặt ra thần mới sẽ nói hắn đã tạo ra nó. Đặt ra đó, tưởng tượng đó vẫn là một phần của não.
19:35 Vậy làm sao bạn sẽ tìm ra? Tôi có thể để bạn lại với câu hỏi? Bạn sẽ cho nó gì, trong nghĩa, năng lực, khả năng, hăng hái, nhiệt tâm, cả thời gian để tìm ra? Hay bạn sẽ đối đãi nó như gì, 'Ồ, tôi rất bận hôm nay, mai tôi sẽ nghĩ về nó', hay 'Là câu hỏi đặt cho người già, không với thế hệ trẻ, chúng ta quá trẻ để nghĩ về cái đó.' Bao nhiêu năng lực bạn sẽ dành cho nó? Không tìm năng lực hay buông xả năng lực, đó quá trẻ con.
20:56 Tôi có thể tiếp với mấy câu hỏi?
21:07 CÂU HỎI 1: Nhiều lần chúng ta đã có kinh nghiệm thần bí và tâm linh. Làm sao chúng ta có thể biết là ảo tưởng trừ khi biết hiện thực?
21:29 Nhiều lần chúng ta đã có kinh nghiệm thần bí và tâm linh. Làm sao chúng ta có thể biết là ảo tưởng trừ khi biết hiện thực?
21:49 Bạn làm sao trả lời câu hỏi như thế? Nếu đặt cho bạn, làm sao bạn tiếp cận, phản ứng gì với nó? Làm sao bạn đến thật gần nó để câu hỏi tự mở ra? Hiểu không? Câu hỏi tự nó bắt đầu mở ra. Nếu bạn chỉ tìm trả lời, nó đã được xác định - phải không? Chúng ta cùng nhìn nó? Tìm trả lời là khá dễ, nhưng đi sâu câu hỏi để thấy hết phức tạp của câu hỏi, nó như có bản đồ thế giới trước mắt, thấy hết xứ sở, thủ phủ, làng mạc, thôn xóm, sông ngòi, biển, đồi, núi, toàn bộ nó. Làm sao bạn nhìn câu hỏi? Không phải trả lời. Có lẽ trả lời câu hỏi có thể nằm trong câu hỏi. Vậy nhiều lần chúng ta có kinh nghiệm thần bí và tâm linh.
23:52 Kinh nghiệm là gì? Tôi chỉ hỏi nhau. Kinh nghiệm là gì? Và ai kinh nghiệm? Phải không? Tôi có thể đã có, hay đang có kinh nghiệm thần bí. Trước khi dùng chữ thần bí hay kinh nghiệm, kinh nghiệm ý gì? Và kinh nghiệm bao gồm nhận biết? Phải không? Bao gồm nghĩa gì xảy ra với tôi từ trời, hay từ nơi nào, hay này hay nọ tôi gọi thần bí, không phải kinh nghiệm thường ngày, mà gì hoàn toàn bên ngoài, xảy đến với tôi? Và tôi gọi thần bí hay tâm linh. Tôi thích, nếu có thể, bám mấy chữ - tâm linh và kinh nghiệm.
25:33 Có kinh nghiệm mà không người kinh nghiệm? Bạn hiểu câu hỏi? Chúng ta cùng thám sát câu hỏi hay bạn đợi người nói thám sát? Vậy chúng ta cùng bước đi, từng bước, chậm hay nhanh nhưng chúng ta cùng từng bước - phải không? Chúng ta đồng ý? Nếu không đồng ý, chúng ta là bè bạn thảo luận vấn đề. Tôi đã có kinh nghiệm tâm linh, giả sử, và mấy chữ này ý gì? Kinh nghiệm, gì mới, gì tôi đã đổi mới, hay gì đang xảy ra với người kinh nghiệm - hiểu không? Và nếu kẻ kinh nghiệm đang kinh nghiệm, và đang kinh nghiệm ấy là dạng nhận biết, là nhớ lại, đồng hoá v.v.. với cái tôi gọi kinh nghiệm, thì phải có trong cảm nhận ấy tôi đã biết nó, ngược lại tôi không thể nhận biết nó. Khá đơn giản, phải không? Tôi không muốn nhắc lại. Nó khá rõ. Hễ có người kinh nghiệm thì nó là gì đang xảy ra với kẻ kinh nghiệm, gì tách biệt gì không thông thường, không là kinh nghiệm hàng ngày, chán ngắt, thói quen bạn có - phải không? Chúng ta cùng chơi đùa? Vậy hễ người kinh nghiệm ở đó, mọi loại kinh nghiệm gọi là thế tục, hay tâm linh, thánh thiện, giải phóng năng lực, và mọi thứ đó xảy ra - gần như vô nghĩa, rồi quan trọng gì trong tiến trình - kẻ kinh nghiệm, kinh nghiệm? Cái quan trọng nhất là kẻ kinh nghiệm - phải không? Hắn gom góp. Vậy khi có kẻ kinh nghiệm, nó có thêm và thêm tiềm thức vị ngã, thêm và thêm 'tôi biết nhiều mà bạn không biết.' 'Tôi đã có kinh nghiệm tâm linh tuyệt vời.' 'Tôi tỏ sáng.' 'Lão đáng thương, bạn thì không, đến với tôi.' 'Đưa hết tiền cho tôi thì bạn rất an ổn.' (Cười) Họ chơi đùa, tôi cam đoan bạn. 'Từ bỏ chính mình. Đeo chuỗi hạt tôi cho bạn.' Và mọi trò chơi khá ngớ ngẩn xảy ra trên thế giới.
30:01 Và tâm linh là gì? Tôn giáo? Gì thánh thiện? Gì không mong đợi? Gì hoàn toàn ngoài thông thường? Tại sao chúng ta muốn gì hoàn toàn bên ngoài sống hàng ngày? Tiếp tục, hãy trả lời câu hỏi. Tức gì đó hoàn toàn khác cuộc sống hàng ngày. Rồi chúng ta chán với sống hàng ngày: thói quen, cô đơn, thất vọng, bám víu, bạn biết, quyền lực v.v.. Chúng ta muốn bỏ hết đó và mời thiên đàng, gọi là tâm linh. Chúng ta có thể gạt mình rất lớn - phải không? Chúng ta có khả năng gạt mình đến khó tin - phải không? Cơ đốc dựa trên niềm tin và tín ngưỡng. Xin lỗi, tôi không cố tổn thương ai, chỉ nói ra. Hai ngàn năm. Và bạn vượt biển đến Ấn độ và đó, 3000 đến 5000 năm. Cùng tiến trình buôn bán thần thánh. Tại sao chúng ta phải tin hết này? Bởi chúng ta sợ? Chúng ta muốn biết cái không biết v.v.. Chúng ta không cần đi sâu hết.
32:25 Vậy tỏ sáng là gì? Và hiện thực là gì? Kịp không? Chúng ta theo kịp câu hỏi? Người hỏi nói: làm sao biết chúng là ảo tưởng, trừ khi chúng ta biết hiện thực. Rồi chúng ta phải xem xét hiện thực là gì? Hiện thực là gì? Thật, thực tế, là bạn đang ngồi đó, người nói trên đây, bất hạnh thay. Và hiện thực là tự nhiên, cây, thú, chó, trái đất tuyệt vời, trời xanh quanh chúng ta. Hiện thực. Phải không? Hiện thực, tôi có cảm nhận vợ, chồng, em gái v.v.., toàn bộ chuyển động của nhận biết. Và thực tế. Phải không? Tôi tự hỏi nếu... Chúng ta cùng ở đây? Thực tế, bạn và người nói đang ngồi đây, mười hai giờ. Đó là thực tế. Có gió. Hy vọng sẽ không mưa. Và thực tế là tự nhiên, chim chóc, sông, nước v.v..
34:13 Và người hỏi nói: tôi không thể biết gì là ảo tưởng trừ khi biết hiện thực - đúng? Hiện thực trong chính mình là gì? Có gì thật trong chúng ta? Thực tế? Hay đều chuyển động, thay đổi? Hôm nọ ở Switzerland khi kết thúc buổi họp Saanen hẳn, không gì nữa - vài người đến nói với chúng tôi, người nói, 'Chúng tôi rất buồn chúng ta đã đóng nó.' Và người nói nói, 'Khi bạn buồn là đến lúc chúng ta đã đóng.' (Cười) Hiểu không? Chúng ta kết thúc. Vậy không ai muốn thay đổi. Rất ít người muốn thay đổi cơ bản. Và bạn hỏi nói, 'Nếu biết hiện thực thì biết ảo tưởng là gì.' Vậy chúng ta nên nhìn ảo tưởng, chữ. Ảo tưởng là gì? Chữ, trong tự điển, nghĩa gì đó bạn chơi với - chơi. Gì đó bạn đặt ra, vui thích: tôi là thần, là gì gì, Napoleon, hay là kẻ vĩ đại. Bạn chơi với gì không thực tế. Bạn có đau, tuyệt vọng, cảm giác cô đơn lớn lao kỳ quặc. Đó thực tế, chính xác. Và chúng ta tạo ảo tưởng ai đó sẽ giúp chúng ta, ai đó sẽ hoàn thành cuộc sống, làm chúng ta thấy không cô đơn. Đó đều là ảo tưởng. Thực tế là bạn quá cô đơn.
37:18 Vậy khá đơn giản để thấy cho mình, nếu bạn muốn, ảo tưởng là gì, hiện thực là gì và tại sao say mê kinh nghiệm. Chúng ta đã có kinh nghiệm tính dục, cả ngàn kinh nghiệm. Mọi thứ đi từ đây qua cánh đồng bạn nhìn chim, én nhỏ v.v.., đó là kinh nghiệm, nhưng bạn không gọi đó tâm linh. Tôi thấy bạn ngồi đó, là thách thức, chuyển động. Vậy quan trọng hết đó là tại sao kẻ kinh nghiệm đặt ra nó. Bạn hiểu câu hỏi? Tại sao kẻ kinh nghiệm thành quá quan trọng. Có một khoảng nơi kẻ kinh nghiệm không có? Đó là câu hỏi thật, không phải hiện thực là gì, ảo tưởng là gì, kinh nghiệm là gì v.v.., nhưng có một khoảng, khoảng dài thời gian, không gian, nơi kẻ kinh nghiệm, kẻ quan sát v.v.. không có? Rồi bạn không muốn kinh nghiệm. Hiểu không? Không có gì. Bạn thấy đó là chữ. Không gì - xin lỗi, tôi không là tự điển - tức 'không có gì'. Không có gì của suy nghĩ - hiểu không? Không - không gì nghĩa chấm dứt thời gian và suy nghĩ. Đó là nơi không có người kinh nghiệm. Đó là vật thật, không phải mọi cái này.
40:18 Chúng ta có thể tiếp câu hỏi kế?
40:26 CÂU HỎI 2: Bịnh do đơn giản là thoái hoá, hay lạm dụng thân thể, hay nó có ý nghĩa nào khác? Xin lỗi, tôi đọc tệ. Bịnh do đơn giản là thoái hoá, hay lạm dụng thân thể, hay nó có ý nghĩa nào khác?
41:02 Hiểu không? Anh bạn hỏi: bịnh có ý nghĩa nào không? Đúng không? Bạn nói tôi nghe! Chúng ta đều bị bịnh lúc nào đó trong đời. Liệt, tai nạn làm suy yếu thân thể, mọi loại bịnh chúng ta đã biết. Xã hội, xã hội hiện đại tạo nhiều bịnh hơn bao giờ - đúng? Bạn đọc báo v.v.. Nó có lợi ích nào? Nó làm chúng ta hiểu sâu tại sao chúng ta thành bịnh, khoẻ là gì, và tại sao chúng ta bám vào khoẻ và không với bịnh, bạn hiểu câu hỏi? Tôi nói với tôi? Phải không? Thực sự tôi ngạc nhiên bạn đang nghe. Hay bạn chia sẻ với nó. Bạn chia sẻ điều chúng ta cùng nói đến. Chúng ta cùng bàn, ăn cùng thức ăn. Bạn có thể ăn ồn ào và kẻ khác có thể ăn từ tốn, nhưng chúng ta chia sẻ cùng thức ăn, cùng bàn, cùng lúc. Vậy người nói không nói với hắn.
43:28 Chúng ta đều bị bịnh. Và chúng ta không chịu đựng nó chút nào. Tức thì, bác sĩ, thuốc, cả trò xiếc bắt đầu. Không hề ở lại chút, nhìn gì hàm ý, làm sao giáp mặt đau. Bạn hiểu lời tôi? Làm sao bạn giáp mặt đau? Tôi biết bạn giáp mặt thú vui thế nào, đó khá đơn giản. Nhưng đau, không chỉ đau vật lý mà đau tâm lý, vết thương tâm lý, tổn thương, làm sao bạn giáp mặt nó? Tổn thương tâm lý là một dạng bịnh - phải không? Tôi tự hỏi. Nếu tôi bị tổn thương bởi bạn thô lỗ với tôi, hay nói, 'Bạn là con lừa ngốc', tôi bị tổn thương. Đó là một dạng bịnh. Nhưng vật lý nếu tôi bị tổn thương có bác sĩ, có ai làm gì về nó. Tôi muốn tránh đau tâm lý và cũng muốn tránh xa, chạy khỏi đau vật lý, trừ khi dĩ nhiên có ung thư kỳ cuối và cả đau đớn ung thư. Tôi mong không ai có nó. Vậy chúng ta không hề ở với gì và xem nó giống gì. Hay chịu đựng nó. Bạn hiểu câu hỏi? Chúng ta cùng nhau, chia cùng thức ăn?
45:50 Quá quan trọng mọi đau tâm lý - phải không? Đau vết thương, tổn thương, cảm nhận thống khổ sâu bên trong. Đó là bịnh nặng mà chúng ta không quá để tâm. Nếu chúng ta để tâm nhiều đến nó, đau bên trong, dạng khác nhau, và không ai có thể chữa nó. Không có thuốc, đạo sư, sách, không thần thánh, lễ lạy, không gì sẽ dừng đau ấy. Và nếu bạn không chạy khỏi nó, và nếu bạn ở với nó thực sâu, nó có ý nghĩa lớn - phải không? Nó có - rồi bạn thâm nhập vào gì vượt hết ngã, tư lợi. Rồi bên ngoài, đau bên ngoài có thể được xử sự, đến bác sĩ, chịu đựng, đó thành thứ yếu. Khi người nói bị bịnh, vài bác sĩ cho người nói nặng liều kháng sinh. Và sau đó hắn bị liệt một tháng, liệt hoàn toàn. Hiểu không? Mọi người phải khiêng thân thể, đặt vào bồn tắm v.v.. chải tóc, cạo râu, và mọi thứ, một tháng. Đừng thông cảm. (cười) Tôi không hỏi bạn điều gì - ý tôi đó. Cũng không tiền bạc, trừ rạp này và mấy việc khác, hắn không muốn gì từ bạn, không tán dương, chỉ trích, không gì liên quan túi bạn. Vậy đây không phải mời thông cảm, hay, 'Làm sao bạn chịu đựng nó?', và mọi thứ. Tôi chỉ nói nó đó, cả một tháng. 'Đó là kết thúc,' tôi nói với người ở cùng. Tốt. Nhưng dần tác dụng kháng sinh hết và hắn ổn, và hắn vẫn sống. Vậy nếu bạn ở với gì, với đau, không quá lâu dĩ nhiên, nếu nó thực sự rất, rất đau thì bạn bất tỉnh v.v..
49:53 Vậy nó có, nếu bạn sẽ tìm hiểu cho mình, nó có vài ý nghĩa, và ý nghĩa ấy tuỳ thuộc mỗi người. Làm sao giáp mặt sống, nhìn nó thế nào, cách nào tiếp nhận nó, bạn phản ứng với nó lối nào, làm sao bạn ứng đáp mọi việc, bạn đối mặt nó trong sống hàng ngày, không phải sáng chủ Nhật. Vậy nếu quan sát như quan sát cây đáng yêu, hay bồ câu bay, quan sát mình gần gũi, là vật lạ lùng cái nó hiển lộ.
51:12 CÂU HỎI 3: Tôi trách nhiệm gì khủng hoảng thế giới hiện tại?
51:21 Tôi trách nhiệm gì với khủng hoảng thế giới hiện tại? Bạn hỏi câu này của ai? Trách nhiệm tôi, trách nhiệm bạn là gì? Tại sao chúng ta dùng chữ trách nhiệm? Có trách nhiệm. Có trách nhiệm giữ thân sạch sẽ, nếu bạn có nước nóng, hay nước không quá lạnh. Bạn trách nhiệm với con cái. Giáo sư, thầy giáo, nhà giáo dục trách nhiệm giáo dục con trẻ. Tại sao chúng ta dùng chữ trách nhiệm? Bạn hiểu câu hỏi? Nếu bỏ chữ ấy, bạn trách nhiệm gì với khủng hoảng thế giới, trách nhiệm tôi và trách nhiệm bạn, nếu bạn cắt bỏ chữ trách nhiệm bởi chữ ấy hàm ý bạn và trách nhiệm - hiểu không? Nếu cắt bỏ chữ ấy thì bạn có đặt câu hỏi? Bổn phận tôi là giết vì xứ sở. Là bổn phận tôi như Nga, hay Mỹ, hay công dân Anh, đánh vì xứ tôi và Thượng đế v.v.. Nếu chúng ta có thể bỏ đi chữ ấy hoàn toàn khỏi não, thì làm sao bạn xử sự với nó? Bổn phận, trách nhiệm, tôi phải - mọi chữ đó. Nếu bạn bỏ mấy chữ đó, gì xảy ra? Là câu hỏi rất thú vị - phải không? Cái gì xảy ra khi tính hai mặt hàm ý trong trách nhiệm - phải không? Chúng ta cùng nhau đôi chút? Chữ trách nhiệm hàm ý tôi trách nhiệm với bạn, với con cái, vợ, chủ, công việc, v.v.. Tôi trách nhiệm trình bày Thượng đế đến bạn. Và nếu hoàn toàn quên, không quên, bỏ chữ ấy hoàn toàn. (Rơi giấy và câu hỏi trên đó) Xin lỗi! (Cười) Khi tờ giấy rớt xuống như xua chữ ấy khỏi cả con người. Thì gì xảy ra? Tiếp tục. Bạn có bỏ chữ ấy? Không. Chúng ta không hề - bạn xem bạn nghe gì nhưng không làm. Tôi không trách nhiệm Brockwood. Tôi không cảm thấy lối ấy - người nói không thấy lối ấy. Tôi không trách nhiệm nói với bạn cái gì. Nhưng nếu chữ ấy không có, tức không có tôi và trách nhiệm với bạn, chỉ có bạn và tôi - phải không? Rồi gì xảy ra? Tiếp tục.
57:03 Yêu thương có trách nhiệm? Tiếp tục, hãy la lên, gì đó về nó.
57:20 Thính giả: Là hợp nhất.
57:23 K: Nếu yêu không có trách nhiệm thì gì xảy ra? Nếu yêu không là bám víu hàm ý trong trách nhiệm, thì cái gì xảy ra? (Trả lời từ thính giả, không nghe được)

K: Đừng dùng - xin đừng nói gì, nếu kính trọng nhất có thể
57:56 nói, đừng nói gì bạn không sống, làm, tìm ra. Nếu tôi yêu bạn, nếu người nói yêu bạn và chữ không có, chữ trách nhiệm, bổn phận, bám víu v.v.., thì quan hệ là gì? Tiếp tục, suy nghĩ đi. Bạn không đợi trả lời. Tôi - người nói sẽ không trả lời câu ấy. Thật sự là câu hỏi rất, rất nghiêm túc. Vậy mọi cái hàm ý: chúng ta có yêu gì?
59:19 Yêu, có gì không là tính hai mặt - 'tôi yêu bạn'. Tốt, tôi đã trả lời câu hỏi. Không, tôi không trả lời, câu hỏi trả lời, mở ra.
59:47 CÂU HỎI 4: Hỏi chỉ dẫn dĩ nhiên ngăn cản hiểu? Tìm giúp đỡ không thể là phương tiện khám phá mình? Nếu không, ý nghĩa nghe ngài, K, là gì?
1:00:09 Hỏi chỉ dẫn dĩ nhiên ngăn cản hiểu? Tìm giúp đỡ không thể là phương tiện khám phá mình? Nếu không, ý nghĩa nghe ngài, K, là gì? Không ý nghĩa gì. (Cười) Bạn không nghe K. Nếu bạn thực sự chân thật, bạn không nghe K. Bạn nghe để xem nơi bạn đồng ý hay không đồng ý. Bạn nghe, trong tiến trình nghe bạn diễn dịch cái hắn nói theo phù hợp bạn, qui định bạn. Bạn nghe, không phải K mà chính bạn. K không nói gì lạ lùng. Có gì lạ lùng vượt xa mọi thứ nhưng hắn không nói về nó bây giờ. Bạn nghe bạn - phải không? Như đã nói gần đây, bạn nhìn bạn trong gương. Và bạn có thể làm méo gương. Hay nói, 'tôi không thích gương, không thích cái tôi thấy', và đập vỡ gương nhưng bạn vẫn là cái bạn là. Vậy bạn nghe không phải K. Bạn không cố hiểu cái K nói. Bạn thực sự nghe chính bạn. Nếu bạn thực sự nghe bạn lần đầu, đó là việc lớn nhất có thể xảy ra. Nhưng nếu bạn nghe K, X, Y, Z - không, xin lỗi, không X, Y, Z, nếu bạn nghe K thì chúng chỉ là nhiều chữ, nhiều phản ứng v.v.. Đó hoàn toàn, nếu có thể kính trọng nói, hoàn toàn vô nghĩa, không cần thiết. Bạn nghe rất nhiều việc, nghe kẻ thuyết giáo, sách, thơ, bạn nghe tiếng vợ, và chồng, và cô gái v.v.., hay bạn tình cờ nghe. Nhưng nếu bạn đem cả chú tâm lắng nghe, nghe, không chỉ với tai mà nghe rất, rất sâu hơn, thì bạn sẽ nghe mọi thứ. Và bạn sẽ nghe cái K phải nói, hoặc bạn sống với nó, nó thật, đúng, thực, hay gì là lời trí óc và vì vậy rất ít ý nghĩa trong đời. Và anh bạn hỏi nói, tìm
1:04:30 hỏi chỉ dẫn dĩ nhiên ngăn hiểu? Hiểu gì? Hoá học? Toán? Vài quan niệm triết học? Hiểu Gorbachev? Ý bạn hiểu là gì? Nào, tôi không, người nói không cố thô lỗ, hay hắn thô lỗ, xin lỗi, hắn không cố, hắn không thô lỗ, chỉ hỏi. Ý chúng ta hiểu là gì, trước, và rồi chúng ta có thể liên hệ chữ ấy với hiểu - làm cho hiểu qua chỉ dẫn, qua tìm kiếm chỉ dẫn. Trước, ý chúng ta hiểu là gì? Hiểu. Tôi hiểu tiếng Pháp bởi tôi biết vài chữ Pháp, và người nói hiểu tiếng Ý bởi hắn biết nó. Vậy có truyền đạt lời, trí óc - phải không? Đó là một dạng hiểu. Chúng ta dùng ngôn ngữ chung, bạn và người nói nói tiếng Anh, và truyền đạt lời, nếu ý chúng ta cùng một việc và không cho chữ ý nghĩa khác - như Alice ở Xứ thần tiên nói, 'tôi cho chữ cái tôi muốn, ý nghĩa tôi muốn', bạn cũng có thể làm thế nhưng truyền đạt thành khá khó rồi. Vậy ý chúng ta hiểu là gì? Truyền đạt lời? Hiểu trí óc một quan niệm, ý niệm? hay hiểu tức là thực sự nghe gì người khác nói, không cố diễn giải, không cố thay đổi, không cố sửa nó, thực sự cái hắn nói, không chỉ trí óc, với cả con người, với cả chú tâm, thì nó không chỉ trí óc, hay cảm xúc, hay đa cảm, mọi thứ đó, mà hoàn toàn bạn ở đó. Rồi không chỉ có truyền đạt lời mà cả không lời. Và anh bạn hỏi nói, hỏi,
1:08:01 hỏi chỉ dẫn ngăn, dĩ nhiên ngăn, hiểu? Đúng không? Tại sao chúng ta muốn chỉ dẫn? Về gì? Bạn trả lời tôi, mấy bạn kia theo đạo sư kia v.v.. nhà thờ và đền và thánh đường, ý bạn chỉ dẫn là gì? Anh bạn kia trong y áo khác, với râu hay không râu, đặc biệt ở Á châu, gồm cả Ấn độ, tại sao bạn muốn chỉ dẫn? Bạn đang được chỉ dẫn? Hãy đơn giản. Bạn đang được chỉ dẫn? Hay chúng ta cùng tìm tòi, thám sát, truyền đạt, nói, 'tôi không hiểu lời bạn nói', và tôi nói, 'tôi sẽ giải thích', và rồi bạn giải thích gì với tôi và tôi nói, 'Vâng'. Chúng ta cùng đi, không có chỉ dẫn. Bạn hiểu? Phải không? Chúng ta có chỉ dẫn rất nhiều: mọi báo chí, mọi tạo chí, mọi giảng sư, mọi thầy tu khắp thế giới chỉ dẫn chúng ta, bảo chúng ta gì làm, gì không làm, nghĩ này, không nghĩ nọ, từ bỏ mình, ồ, đừng nghe hắn, hắn là phản động - kịp không? Chúng ta bị dẫn, định dạng, khuôn, mọi lúc. Hữu thức hay vô thức. Ở đây chúng ta không dẫn ai, chúng ta nói chuyện như hai người bạn cùng thảo luận. Đó hoàn toàn khác. Chỉ dẫn ngăn hiểu, trong nghĩa sâu chữ ấy, bởi bạn không thể hiểu mình trước, nhìn mình, bạn dẫn tôi mọi lúc, làm này, đừng làm nọ. Tôi không nhìn tôi, tôi nghe cái bạn đã nói. Tức bạn thành uy quyền, tôi thành nô lệ, dù nô lệ tâm lý, hay nô lệ vài tác nhân khác. Mấy đạo sư với nơi ẩn tu, chỗ họ thành trại tập trung. Họ bảo bạn gì phải làm, chào thế nào, mọi vớ vẩn. Tôi không lên án, nó là vậy. Vậy nếu chúng ta không tìm chỉ dẫn, nó thực sự ngăn hiểu
1:11:39 chính mình, rồi tìm giúp không thể là phương tiện, hay khám phá chính mình - Trời ạ, chúng ta cần đi sâu lại? Tại sao chúng ta không thể đơn giản? Không phải y phục, tôi không ý đó. Đơn giản. Nhìn vật như chúng là. Nhìn, đối mặt vật thực như chúng là, thay vì cả mê cung rối rắm? Tại sao chúng ta phải trải qua hết này? Trừ bác sĩ, đó là vấn đề khác. Tâm lý, chúng ta đang nói đến. Tại sao không thể thật đơn giản và nhìn vật như chúng là. Não bị mất khả năng, xảo trá, quá quanh co nên không thể nhìn vật, cái trước mặt, hiển nhiên? Nếu bạn rất đơn giản tâm lý, thì chính tính đơn giản đó có tinh tế bao la, tinh tế hơn nhiều mọi xảo trá của não. Nhưng chúng ta không hề đơn giản. Nếu trời mưa, trời mưa. Tôi cô đơn - không phải người nói - bạn cô đơn, đó thực tế. Tại sao mọi trò xiếc quanh nó?
1:14:05 CÂU HỎI 5: Ngài có thể giải thích nhìn hoàn toàn là gì? Là mở rộng của chức năng não bình thường? Hay nó hàm ý gì khác hoàn toàn?
1:14:28 Ngài có thể giải thích nhìn hoàn toàn là gì? Là mở rộng của chức năng não bình thường? Hay nó hàm ý gì khác hoàn toàn? Rất đơn giản: chúng ta có nhìn gì hoàn toàn? Chúng ta có nhìn, không phải cây và tự nhiên, mọi cái, chúng ta có, mỗi chúng ta, nhìn vợ, nhìn, thực sự nhìn, không tưởng tượng, hình ảnh, nhìn đơn giản? Tôi nhìn một phần, bởi tôi có quá nhiều định kiến, quá nhiều sợ, quá nhiều lo âu v.v.. nên tôi không hề nhìn ai hoàn toàn - phải không? Nhìn gì hoàn toàn, toàn thể, nếu có thể dùng chữ ấy, đầy đủ, hoàn toàn, khi nhìn không có mâu thuẫn, nó là vậy. Hiểu không? Đúng? Không có mâu thuẫn khi nhìn cái đang xảy ra. Tôi giận. Tôi nôn nóng, kiệt sức. Nhìn nó đơn giản. Nhưng lúc đưa ra thực tế, 'Ồ, tôi không nên là. Tôi như thế. Tôi kiệt sức. Tôi bực tức.' - bào chữa. Phải không? Tôi có thể nhìn tôi toàn thể như tôi là? Tôi có thể nhìn cả bản đồ? Bản đồ đặt trước mỗi chúng ta, bản đồ thế giới với nhiều màu sắc, với nhiều cờ, nhiều thủ tướng, nhiều tổng thống - mọi chàng ngốc tiếp tục. Nó đó trước mắt tôi, trước mắt chúng ta. Tôi có thể nhìn cả bản đồ như toàn thể? Và không thể nhìn cả bản đồ nếu chú ý vào Anh. Hay nếu chú ý vào Nga. Vậy chú ý bị hướng đến một điểm. Kịp không? Vậy cảm giác hướng tới một điểm, hay tư lợi, ngăn toàn thể, quang cảnh - nhìn toàn thể vật. Nó đơn giản. Phải không? Nhưng nếu tôi bám nó, hay gốc rễ tôi ở một góc riêng của trái đất thì tôi không thể nhìn toàn thể vật. Nếu luôn nghĩ về Ấn độ - lạy Trời không, tôi không hề làm, nếu tôi luôn nghĩ về Ấn, gì xảy ra, tại sao tôi là Ấn, tại sao tôi nghèo, tại sao tôi là này, bạn biết hết, làm sao tôi có thể lừa ai hay tin vài thần riêng nào, hay này nọ, tôi ở đó, bị kẹt, tôi không thể nhìn toàn thể. Phải không? Nó đơn giản như thế. Vậy không... tự nhiên khi thấy sự thật, tôi nói, thiệt vô lý.
1:19:34 Không chỉ nhìn toàn thể - chúng ta phải dừng, nhưng cũng có nhiều cái để nhìn hơn đó. Quan sát mà không chữ, không xen suy nghĩ, chỉ nhìn. Trước hết nhìn ngoài, rồi nhìn bên trong, mọi thứ y vậy. Và từ đó chúng ta có thể đi xa hơn, rồi bạn hỏi tỏ suốt là gì. Thấy gì tuyệt đối thật và hành động lúc đó. Tôi sẽ không đi sâu hết. Là lúc dừng. Nhưng mọi thứ đòi hỏi tìm hiểu hay quan sát mà không người phân tích vào cái bạn là. Và từ đó bạn có thể di chuyển vô hạn, vô tận. Không có bắt đầu hay kết thúc ở đó.
1:21:07 Có thể đứng lên?