Krishnamurti Subtitles home


MA7879T4 - Cái gì sinh ra vô trật tự trong quan hệ?
Buổi Nói chuyện 4 Madras (Chennai), India 7 tháng Giêng 1979



0:22 Chúng ta nên ngồi im một lát hay bạn muốn tôi nói? Tôi không hề dự hội họp. Có lần tôi đến cuộc họp chính trị ở xứ này và Dr. Besant nói, 'Tránh xa đi.'
1:19 Và tôi thường tự hỏi tại sao chúng ta cùng đến như vầy, lắng nghe người nói, nghiêm túc nửa vời, tò mò, và thực sự không muốn thay đổi đời bạn hoàn toàn. Bạn thành khá tầm thường, không có thiên bẩm, không có tính chất thiên tài nào. Tôi nói 'thiên tài' trong nghĩa không thuộc tài năng hay năng khiếu riêng nào, mà thiên tài của trí óc thấu hiểu toàn thể đời sống, là cuộc sống chúng ta, cuộc sống rộng khắp, phức tạp, mâu thuẫn, bất hạnh. Và bạn nghe hết, điều người nói phải nói, và bạn bỏ đi với thấu hiểu một phần, không với ý định sâu sắc và chú tâm nghiêm túc để tạo ra cuộc cách mạng tâm lý sâu sắc. Và bạn thường tự hỏi tại sao con người chịu đựng lối sống bạn lê lết. Bạn có thể chấp nhận hoàn cảnh, xã hội, tổ chức chính trị, nhưng chấp nhận kẻ khác không giải quyết vấn đề. Chúng ta trôi dạt, và cuộc sống dường như hoang phí, hoặc đến văn phòng từ sáng đến tối cho 50 năm kế hoặc hơn và rồi về hưu để chết, hay sống vô vị, hay càu nhàu, hay im lặng gầy mòn.
4:32 Và khi bạn nhìn lại cuộc sống riêng với bao vẻ đẹp diệu kỳ, rộng khắp việc con người đạt được về kỹ thuật, và bạn tự hỏi tại sao có quá ít vẻ đẹp trong cuộc sống. Tôi nói chữ ấy không chỉ vẻ đẹp bề ngoài, trang trí bên ngoài, mà tính chất giao tiếp lớn lao với tự nhiên. Nếu bạn mất tiếp xúc với tự nhiên, bạn mất quan hệ với người khác. Bạn có thể đọc thơ nếu bạn thích, có thể đọc cả thơ 14 câu tuyệt đẹp và nhịp điệu trữ tình của bài thơ đáng yêu, nhưng tưởng tượng không phải cái đẹp. Đánh giá đám mây và yêu ánh sáng trong mây, và dải nước dọc con đường khô ráo, hay chú chim đậu trên cành trơ trọi - mọi vui thích ấy chúng ta ít khi nhìn, hay đánh giá, hay yêu, bởi chúng ta bận rộn với vấn đề riêng, với lo lắng riêng, với ý niệm và dính mắc lạ kỳ. Chúng ta không hề tự do. Và vẻ đẹp là tính chất tự do ấy, nó hoàn toàn khác với độc lập.
7:40 Khi bạn nghe hết, tôi tự hỏi bạn làm gì. Dù chúng ta nhìn chú chó và yêu chú chó, hay hòn đá, hay đám mây lác đác bay ngang, khi chúng ta không có cảm giác giao tiếp lạ lùng với thế giới, nó sinh ra vẻ đẹp lớn lao, chúng ta sẽ thành con người nhỏ bé, tầm thường, phí mất cuộc đời kỳ lạ và đánh mất mọi vẻ đẹp và chiều sâu cuộc sống. Nhưng tôi e rằng chúng ta phải trở lại thực tại. Dẫu đó cũng thật, thật lạ lùng - cành cây, bóng mát, ánh sáng trên lá, con vẹt ồn ào - đó cũng thực, thật. Và khi chúng ta hiểu cây cọ đu đưa và toàn thể cảm nhận sự sống, liền có cảm giác lớn lao của chiều sâu vẻ đẹp. Nhưng chúng ta không thích hết đó. Phải không? Tôi e là chúng ta không. Chúng ta sẽ nghe, để nó trôi qua. Nó có vẻ lãng mạn, đa cảm, nhưng đẹp không phải lãng mạn, không phải đa cảm, xúc động. Nó là gì đó rất cứng chắc như hòn đá giữa dòng chảy xiết. Vậy, giờ chúng ta sẽ để đó và trở lại việc đã nói hôm qua, và tôi nghĩ vài chỗ phải lặp lại, và mong bạn không phiền nếu lặp lại.
11:02 Chúng ta đã nói, phải không, rằng nơi có truyền thống, thì không có văn hoá. Truyền thống được trao từ thế hệ sang thế hệ, quan niệm, niềm tin, giá trị, nguyên tắc nào, thảy được đặt để về tri thức, và truyền thống kéo dài của 3000 năm hay 10 ngày. Trong mảnh đất ấy, văn hoá không thể nở hoa. Văn hoá nghĩa lớn lên, phát triển, không chỉ mặt tri thức của đời sống, mà toàn thể toàn bộ cuộc sống riêng bạn. Không chỉ hoạt động hoàn toàn một hướng, chính trị hay có thiên tài nào về chữ nghĩa, hay đá, hay vẽ, mà phát triển, trau dồi trí óc và tâm hồn bạn. Đó không thể nơi truyền thống, tức, giá trị truyền trao - trong đất ấy không gì có thể lớn lên. Và đó là cái chúng ta nói hôm qua.
13:43 Và, chúng ta cũng nói, thời gian là việc rất phức tạp, phải được tìm hiểu, phải được xem xét. Đã nói thời gian là chuyển động phân chia. Đúng không? Hôm qua, hôm nay và ngày mai, kiến thức con người gặt hái, gồm cả khoa học, cái gọi là tôn giáo, và kinh nghiệm, là quá khứ. Và quá khứ gặp hiện tại, tự canh cải và tiếp tục - tương lai. Đó là toàn bộ chuyển động thời gian. Và hôm qua cũng nói, trí óc bị qui định chấp nhận thời gian như phương tiện nhận hiểu, như phương tiện trở thành, phát triển, tiến hoá. Cả cuộc sống từ nhỏ dựa trên ý niệm trở thành, lớn lên, tiến hoá. Trong nghĩa nào đó, cả sinh học và vật lý, thời gian có mặt. Quả đấu lớn lên thành cây sồi, cần thời gian. Và chúng ta nói thời gian tâm lý không có mặt. Ý niệm qua thời gian tâm lý, là đạo đức, luân lý, tâm linh, nếu có thể dùng chữ 'tâm linh,' mà không lãng mạn hay vô nghĩa, để thực sự hiểu trí óc tôn giáo - thời gian là yếu tố phá hoại. Đó là điều đã nói ít nhiều, hôm qua.
17:02 Nếu có thể, chúng ta phải tìm hiểu trật tự là gì. Trật tự - xin nghe thôi, đừng đồng ý hay không, chỉ như cơn gió thoảng qua, cũng vậy chỉ nghe - trật tự là trình tự trong khoảng không. Bạn hiểu không? Không. Đã nói trật tự không thể có mà không có trình tự, và phải có khoảng không. Chúng ta sẽ xem xét nó bởi... - gì quan trọng với tôi hôm nay? Có lẽ là thời tiết, nóng - tôi không quen thời tiết nóng. Cuộc sống vô trật tự, rối loạn, mâu thuẫn. Chúng ta nói thật đơn giản. Và nơi có mâu thuẫn, không có trật tự. Nơi có rối loạn, xung đột, không có trật tự. Và đời sống như chúng ta sống hàng ngày là một đống mâu thuẫn, rối loạn, và xung đột, và không trung thực. Phải không? Đó là thực tế. Và bạn tự hỏi xem trật tự có thể được sinh ra trong rối loạn. Bởi không có trật tự không có hiệu quả, gồm cả tri thức hay nếu bạn có khả năng, bạn phải có trật tự. Trật tự không liên quan gì với đa cảm, với lãng mạn. Trật tự rất, rất trình tự, hợp lý, tỉnh táo. Vậy chúng ta sẽ tìm xem trật tự là gì, xem chúng ta có thể có trật tự, không phải bản sơ đồ, không phải gì đặt để bởi truyền thống, hay bởi đạo sư, hay bởi lãnh đạo, hay bởi dục vọng nhỏ bé và thôi thúc riêng, mà chúng ta sẽ tìm tòi trật tự vĩnh cửu là gì. Bạn có thích thú? Làm sao sinh ra trật tự trong đời sống, để không có đối nghịch, nhị nguyên, mâu thuẫn, không trung thực, về chính trị, tôn giáo hay trong quan hệ nhau. Bạn có thích thú? Hay bạn muốn tôi nói về thiền định? Và bạn có thể lạc vào vài loại ảo tưởng và nghĩ chúng ta đang thiền. Bởi, bạn xem, không sinh ra trật tự trong sống hàng ngày, làm gì bạn muốn, sẽ không thể có thiền định. Đúng không? Vậy, chúng ta đặt nền tảng thiền là gì.
22:59 Nếu bạn nhận ra thực sự sống hàng ngày là gì, nó vô trật tự thế nào, nó mâu thuẫn ra sao, bị kiểm soát bởi nhiều đối tượng của dục vọng, tìm quyền lực, địa vị, sống kiêu ngạo và kiêu căng, và tuy vậy đồng thời nói về người khác, về tốt đẹp và đọc sách, và bạn biết, bạn chơi lòng vòng với mọi cái đó. Mọi cái đó chỉ ra, phải không, cuộc đời quá sức không trung thực, cuộc đời toàn toàn mâu thuẫn, như luật sư giỏi dang kẻ có thể tranh luận và đánh bại phía bên kia, và đi đến vài đền thờ hàng dặm xa để thờ phụng. Bạn hiểu sự mâu thuẫn? Và họ hoàn toàn không nhận biết nó. Vậy, việc trước tiên là - xin lỗi giọng tôi hôm nay - việc trước hết là nhận ra đời sống vô trật tự thế nào. Nhận biết nó, không phải làm sao đem trật tự vào vô trật tự - xin nghe - không làm sao đem trật tự vào vô trật tự, mà thấu hiểu bản chất của vô trật tự. Đúng không? Khi tôi hiểu bản chất của vô trật tự, thì từ hiểu ấy từ thực tế hiển nhiên ấy, vẻ đẹp của trật tự đến, không áp đặt hay kỷ luật, hay loại trừ, hay tuân theo, mà trong chính tìm hiểu vô trật tự, tự nhiên từ tìm hiểu ấy, trật tự đến. Phải không? Hiểu không? Giờ, hãy làm đi.
26:07 Trước hết, hãy nhận biết, như con người, kẻ có khả năng lạ lùng như thế, - nhìn việc họ đã làm về kỹ thuật, việc bao la họ đã làm. Và, như con người, kẻ cực kỳ có thể, kẻ nghĩ ra gần như mọi kiểu quan niệm, nguyên tắc, ý niệm, kế hoạch tôn giáo, đặt ra lễ lạy có tôn giáo... vài thứ rất đẹp, nhưng vô nghĩa hoàn toàn. Và trí óc con người - không biết bạn có tìm hiểu trí óc riêng. Nếu có, bạn có thể quan sát nó - có tính chất lớn lao biết bao. Ơn Trời! Và thách thức trí óc như thế, đòi hỏi nó sẽ hoạt động hết mức tuyệt vời. Bạn sẽ làm thế khi chúng ta nói, để trí óc - trí óc không chỉ nhiều hình thức hoạt động cảm giác, trí óc là xúc cảm, trìu mến, yêu thuơng, quan tâm, chú tâm, khả năng tri thức, và cảm giác yêu thương bao la - mọi cái đó là trí óc, toàn bộ trí óc. Thách thức nó - bạn có hiểu lời tôi? - nó sẽ hoạt động cao nhất, tuyệt vời lớn nhất. Bởi nếu bạn không thách thức nó, chúng ta sống trong vô trật tự. Bạn theo kịp hết?
29:04 Vậy, chúng ta tìm hiểu cái gì hình thành, tại sao con người thế kỷ qua thế kỷ chấp nhận sống trong vô trật tự, về chính trị, tôn giáo, kinh tế, xã hội, và trong quan hệ với nhau. Hiểu không? Tại sao? Tại sao chúng ta chấp nhận sống lối ấy? Bạn mong câu trả lời từ ai? Bạn hiểu không? Thách thức hàm ý bạn đáp ứng, bạn đáp ứng với khả năng cao nhất và không phải đợi người nói đáp ứng hay bày đáp ứng thế nào. Kịp không? Bạn hiểu lời tôi nói? Tôi thách thức trí óc bạn. Người nói đã nói vận dụng khả năng bạn cao nhất, vận dụng hết năng lực bạn để tìm ra xem có thể sống trên thế gian đang thoái hoá, hư hỏng, vô đạo đức, xem bạn có thể sống tỉnh táo, một đời trọn vẹn hoàn toàn - đó là thách thức. Bạn hiểu không? Bạn đáp ứng gì với nó? Toàn thể, chữ 'toàn thể' nghĩa trước hết khoẻ mạnh. Cả vật lý, tâm lý, với toàn bộ khả năng trí óc, và vì vậy với tỉnh táo. Và chữ 'toàn thể' cũng nghĩa thánh, thánh thiện; tức, toàn thể đời sống.
32:18 Vậy chúng ta hỏi xem bạn như con người nhận biết toàn bộ vô trật tự và thoái hoá ngoài thế giới quanh bạn và trong bạn, tiến trình thoái hoá tiếp tục? Bạn có nhận biết? Nhận biết trong nghĩa - quan sát việc thực sự xảy ra, không phải tưởng tượng việc xảy ra, cũng không ý niệm việc xảy ra, mà thực xảy ra: thoái hoá về chính trị, tôn giáo, xã hội, đạo đức con người. Không viện nào, không đạo sư, không siêu nguyên tắc nào sẽ dừng thoái hoá này. Chúng ta có nhận biết? Nếu có, thì chúng ta sẽ làm gì? Đúng không? Phải không? Chúng ta sẽ làm gì? Hành động gì - không hẹn lại tương lai - hành động gì ngay? Bạn sẽ gia nhập vài giáo phái, sẽ theo vài đạo sư hay bạn sẽ trở lại truyền thống cũ lặp lại này nọ, lễ lạy, chạy trốn thực tế của não đang... già đi, thoái hoá. Hay bạn sẽ, cùng nhau - bạn và tôi - tìm kiếm, tìm xem tại sao con người trở nên như thế? Nó xảy ra khắp thế giới, không chỉ đặc biệt ở mảnh đất tâm linh này. Thứ lỗi dùng chữ 'tâm linh,' bởi bạn rất tự hào văn hoá riêng. Như một chính trị gia nói, 'Chúng ta rất già, văn hoá chúng ta rất cổ.' Rồi nó cho hắn cảm giác phẩm giá nào đó, nhưng trong tâm hồn hắn... bạn biết nó là gì, tôi không cần nói. Vậy, chúng ta sẽ làm gì? Tôi gợi ý trước hết nhìn cuộc sống, thực sự nó là gì, việc xảy ra trong đời, bởi sống trong hành động là xã hội. Đúng không? Bạn hiểu không? Đồng ý? Đời sống trong hành động là xã hội, và bạn không thể thay đổi xã hội trừ khi bạn thay đổi chính mình. Đó hiển nhiên. Cộng sản, tự do, xã hội sẽ không biến đổi nó. Hay đọc Gita, Upanishads sẽ không biến đổi nó, hay trở thành nhiệt tâm với gì Phật phải nói, hay theo thiền Zen - bạn biết, chúng sẽ không giải quyết nó. Không biết việc xảy ra hôm nay.
37:20 Vậy, hãy nhìn việc xảy ra trong cuộc sống, sống hàng ngày. Sống hàng ngày dựa trên quan hệ. Không có quan hệ, bạn không thể có mặt. Đúng không? Quan hệ nhau là gì, không phải hai bạn ngồi cùng - tôi không nói thế - mà với vợ, với chồng, với chủ, với công nhân nhà máy, người lao động - quan hệ nhau là gì? Trong quan hệ ấy có trật tự? Không phải hoạt động vị kỷ đối nghịch với hoạt động vị kỷ kẻ khác. Kịp không? Đó là mâu thuẫn. Tôi có thể kết hôn, có con cái, tình dục và mọi thứ, và nếu tôi vị kỷ, quan tâm thành công riêng, tham vọng, vị thế, lo lắng về... - mọi thứ - và cô ta cũng quan tâm cô ấy, vấn đề, vẻ đẹp, nhan sắc, bạn biết, mọi cái, làm sao có thể có quan hệ giữa hai người? Bạn có hiểu hết? Nếu bạn có một niềm tin, và người kia có loại niềm tin khác, hay loại kết luận khác, loại giáo lý khác, thì không có quan hệ. Bạn không để ý nó? Vậy, có thể nào đem trật tự vào quan hệ với vợ hay chồng? Không phải với vạn vật, với vũ trụ, với Thượng đế. Thượng đế là tri thức đặt ra. Bạn có thể có quan hệ lạ kỳ với những thứ bạn đặt ra, với ảo tưởng. Nhưng có quan hệ với vợ, chồng, con cái, để không có xung đột giữa chúng ta. Đó là nơi trật tự bắt đầu. Phải không? Đúng không? Giờ, bạn sẽ đem trật tự đến đó, bởi trật tự, chúng ta đã nói - nghe nhé, ít nhất nghe vẻ đẹp nó - trật tự là trình tự trong khoảng không, chúng ta sẽ xem xét nó, ý chúng ta khoảng không là gì trình tự là gì, trật tự là gì.
41:25 Nếu chúng ta không có quan hệ nhau, thì có sợ hãi. Hoặc kẻ này thống trị kẻ kia, hoặc họ xa cách nhưng chỉ cùng nhau trên giường. Vậy, chúng ta sống đời tàn bạo với nhau. Bạn không để ý hết? Bạn không biết hết sao? Và bạn đem trật tự đến cách nào, để nó trường tồn, không trật tự một ngày, mai lại vô trật tự? Cái gì sinh ra mâu thuẫn trong quan hệ? Mâu thuẫn giữa giọng nói và việc tôi muốn nói. Có lẽ tôi nên uống chút nước trước khi đến đây. Nào. Đi tiếp. Cái gì đem đến phân chia giữa bạn, vợ, chồng, con cái? Phân chia là vô trật tự. Phải không? Đúng không? Hồi và Ấn, Do thái và Ả rập, cộng sản, độc tài và tự do. Đối nghịch là nền tảng của vô trật tự. Đúng không? Vậy, cái gì sinh ra vô trật tự trong quan hệ con người với người thân nhất hay không thân? Bạn có từng nghĩ về nó? Nào! Hay bạn sợ nhìn vào vô trật tự này? Bởi, khi bạn nhận biết vợ và chính bạn, và chồng, hay vợ nhận biết vô trật tự ấy, hoặc họ chấp nhận và sống với nó, hay phân tích, đi sâu, tìm hiểu nó, và đó có thể tạo ra thay đổi lớn lao, và có sợ về thay đổi. Bạn theo kịp lời tôi? A? Đúng không? Có người bạn, ít ra tôi có thể nói với hắn.
45:07 Cái gì sinh ra vô trật tự? Giờ, tôi nói - xin nghe kỹ - chúng ta tìm tòi, tôi không nói đúng hay sai. Là dục vọng? Tôi nói dục vọng, đáp ứng cảm giác với hình ảnh mà suy nghĩ tạo ra, và hành động, thôi thúc của dục vọng ấy. Bạn hiểu... Trời! Tôi nói dục vọng, ý người nói dục vọng - hãy cùng tìm tòi khi cùng đi, đừng chấp nhận gì hắn nói - nhận thấy, nhìn, nhìn thị giác, chạm, cảm giác, và cảm giác đi cùng hình ảnh suy nghĩ đã tạo ra, và dục vọng - bạn hiểu không? Vậy khá rõ? Bạn nhìn gì đẹp. Nhìn, chạm, ngửi, nếm và cảm giác, cảm giác, đồng hoá với hình ảnh suy nghĩ đã tạo ra, và dục vọng là kết quả. Đúng không? Rõ không? Vậy, tôi hỏi, chúng ta hỏi: nó là một tác nhân của mâu thuẫn, thiếu quan hệ - tôi dùng chữ 'quan hệ' đúng nghĩa - là toàn thể trong giao tiếp nhau, không chỉ tiếp xúc cảm giác, không chỉ tiếp xúc tình dục, mà tiếp xúc toàn thể, toàn thể với kẻ khác. Nó bị ngăn bởi dục vọng?
48:38 Vậy, chúng ta tìm, yêu thương là dục vọng? Bởi sợ đi với dục vọng, và một tác nhân của vô trật tự là sợ. Phải không? Bạn phải có cả mấy ngọn đèn này? Chà! Vậy chúng ta nói, tác nhân của vô trật tự là dục vọng, và sợ, và không ngừng theo đuổi thú vui. Chúng ta đã giải thích dục vọng là gì. Ý chí đi với dục vọng. Ý chí là hành động, hành động tập trung của dục vọng. Đúng không? Chỉ tìm hiểu nó. Và chúng ta hoạt động, cuộc sống dựa trên dục vọng, ý chí và thoả mãn, và nó đi với thất vọng. Và từ đó sợ đến, nhiều loại sợ. Sợ không thành công, sợ mất việc, sợ cô đơn, sợ không yêu hay không được yêu, sợ mất bám víu, sợ bóng tối, sợ đau vật lý, v.v.. Bạn quen hết nó, phải không?
51:27 Vậy, chúng ta nói, tác nhân chính của vô trật tự là hoạt động của dục vọng, luôn với hình ảnh về đạt được và sợ hãi. Sợ hãi chưa được giải quyết bởi con người: sợ chết, sợ cô đơn, sợ không có khả năng làm việc lớn, v.v.. Và cũng một nguyên do của vô trật tự là không ngừng theo đuổi thú vui. Vậy, chúng ta sẽ xem xét ba việc này thật kỹ bởi quan tâm chúng ta là tạo ra trật tự, và để tạo ra trật tự bạn phải hiểu rối loạn chúng ta sống trong đó, và rối loạn là hoạt động của dục vọng với đối tượng thay đổi. Có thể bạn không, khi bạn còn trẻ, bạn có thể không muốn có thân thế lớn, địa vị lớn, giàu có lớn, nhưng khi bạn già hơn sự việc thay đổi. Khi bạn đến gần cái chết, bạn muốn tỏ ngộ, thần thánh, v.v.. Vậy, đối tượng của dục vọng thay đổi luôn luôn. Và sợ là một tác nhân chính của vô trật tự trong quan hệ, thân và không thân, và khao khát, theo đuổi thú vui riêng tư. Vậy, chúng là tác nhân chính, sâu xa của vô trật tự trong đời. Chúng ta đã giải thích tiến trình dục vọng: nhìn, chạm, nếm, ngửi, đáp ứng giác quan, từ đáp ứng giác quan, cảm giác, với tiếp xúc, rồi suy nghĩ nói, 'Tuyệt làm sao nếu tôi có nó.' Là suy nghĩ tạo hình ảnh về xe hơi, bạn lái nó và vui thích. Vậy, đó là chuyển động của dục vọng.
54:57 Chúng ta nói sợ là gì? Hãy đi với tôi, tìm ra cho bạn, bởi bạn sống thế hệ sang thế hệ với sợ. Chúng ta có não tốt. Chúng ta có khả năng giải quyết sợ, không sống với nó. Sống với nó là sống trong bóng tối. Sống với nó là từ chối vẻ đẹp của toàn bộ đời sống, vẻ đẹp trái đất, vẻ đẹp bầu trời. Vậy, chúng ta phải hiểu nó, không phải tri thức, mà đào sâu vào gốc rễ sợ hãi.
56:03 Sợ là thời gian. Bởi nhìn nó cẩn thận. Có sợ vật lý, đau thân thể, nhớ lại đau ấy và hy vọng đau sẽ không xảy ra nữa, đó là kéo dài thời gian. Đúng không? Bạn theo kịp hết? Nào, nếu bạn không để tâm vào nó, bởi hiểu nó là rất quan trọng, bởi trí óc đòi hỏi con người tự do, bởi khi bạn tự do, cuộc sống trở nên hoàn toàn khác. Và người nặng gánh với sợ không hề tự do. Và khi trí óc bao phủ bởi sợ không thể có sáng tỏ, thấu suốt, nhận thấy thuần khiết, hoàn toàn mọi vật. Vậy, chúng ta hỏi, chúng ta nói thời gian là chuyển động của sợ. Tôi bị đau tuần rồi, nhớ lại đau ấy, đau vật lý, và có sợ rằng nó có thể xảy ra nữa. Đúng không? Phải không? Đó là một nổi sợ. Sợ vật lý về bị tổn thương, mang đau đớn, hay bị bịnh và mong nó sẽ không hề trở lại nữa.
58:35 Nào, bạn có thể - nghe nhé - có thể, khi có đau, đau vật lý, khi qua rồi, quên hết nó, không ghi lại gì? Bạn hiểu câu hỏi? Bạn hiểu lời tôi nói? Tôi chắc đa số chúng ta có vài loại đau vật lý khác nhau, quá nhiều loại đau vật lý. Khi nó xảy ra, quan sát nó và không để đau ấy ghi lại trong não. Bạn sẽ làm khi chúng ta nói? Giờ, hãy nhìn nó một lát. Khả năng của não bao gồm ghi lại mọi việc xảy ra với nó. Như máy vi tính ghi lại. Bạn phải lưu ý, dĩ nhiên. Sự cố vật lý được ghi lại. Và rồi sự cố đã ghi lại là ghi nhớ, và ghi nhớ ấy, ký ức nổi đau ấy sinh ra sợ rằng có thể xảy ra nữa. Chúng ta hỏi việc đơn giản nhưng rất tinh tế. Đi sâu. Bạn sẽ thấy cho chính bạn. Có đau vật lý, và đừng để nó thành ký ức. Hiểu không? Bạn theo kịp lời tôi?
1:01:04 Giờ, chỉ đợi. Bạn tổn thương tôi bởi gọi tôi tên gì, hay ca ngợi tôi, như hôm qua ai đó làm. Không ghi lại ca ngợi hay mắng mỏ, để não tươi nguyên. Khi bạn ghi, là chuyển động thời gian. Đúng không? Vậy, chúng ta nói sợ là chuyển động trong thời gian. Chúng ta có thể hiểu đau vật lý. Tôi biết, tôi có thể quan sát nó thật kỹ khi nó xảy ra, rất chăm chú, hay để nó xảy ra và không liên quan gì. Tôi kể bạn việc thực sự xảy ra với người nói. Tôi không đặt ra. Rồi, sợ là cái có thể xảy ra hay cái đã xảy ra và nhớ lại nó và dự phóng nhớ lại ấy vào tương lai và nói 'tôi sợ.' Hiểu không? Tức, chuyển động từ quá khứ qua hiện tại đến tương lai. Đa số chúng ta sợ, về gì? Nhìn chính bạn, tìm xem. Bạn sợ gì? Đang ngồi đó bạn có thể không sợ. Dĩ nhiên. Nhưng khi rời đi, sợ trở lại, hữu thức hay ẩn sâu. Sợ là gì? Sợ chết, sợ cô đơn, sợ không đạt tỏ ngộ, sợ không thành công và không có nhiều tiền, sợ bị thống trị bởi kẻ khác dù đó là chồng hay vợ - bạn sợ gì? Và bạn có thể phân tích nó? Nghe nhé. Trong phân tích có... Cám ơn. Tôi có thể uống?

Q: Vâng.
1:05:01 K: Nó có thể giúp. Nhưng tôi nghi. Trong phân tích hàm ý vài việc. Có người phân tích và việc sẽ được phân tích. Đúng không? Phân tích hàm ý thời gian. Kịp không? Tôi phải phân tích luôn luôn, nó trong thời gian. Và mỗi phân tích phải hoàn hảo. Ngược lại, tôi nhớ, ghi nhớ tiếp tục và với ghi nhớ ấy bạn phân tích. Vì vậy không hề hoàn toàn. Hiểu không? Không sao, bạn tìm hiểu nó. Trước hết trong phân tích, có người phân tích và vật. Người phân tích và vật. Phải không? Tức, suy nghĩ tự phân chia như kẻ phân tích và vật bị phân tích. Vậy, nó đã tạo phân chia. Suy nghĩ trong tiến trình là giới hạn và vì vậy manh mún, và vì vậy có khả năng phân chia. Cái giới hạn luôn có khả năng phân chia. Cái toàn thể thì không hề, không hề bị phân chia. Tôi tự hỏi bạn có nắm hết! Xin đừng nhìn tôi như đạo sư, vậy thôi. Đó là việc cuối cùng.
1:07:32 Vậy, chúng ta nói phân tích sẽ không giải quyết vấn đề. Bạn có thể khám phá nguyên nhân, và khám phá nguyên nhân và hậu quả của nguyên nhân, và hậu quả thành nguyên nhân cho việc xảy ra kế tiếp. Vậy, nó là sợi xích không dứt: nguyên nhân thành hậu quả, hậu quả thành nguyên nhân. Đúng không? Trong vòng tròn ấy, không có lời đáp. Bạn sẽ phải nghĩ ra cho bạn nếu bạn thích, bởi bạn quá quen phân tích nó ngăn nhận thấy trực tiếp. Vậy, chúng ta hỏi cái gì là nguyên nhân của sợ hãi lạ lùng này mà con người có, cả sợ hữu thức cũng như ẩn kín? Nếu bạn quan sát hay nhìn sợ, sợ không hề thực. Hiểu không? Bạn chỉ... bạn ghi lại nó cả khi nó qua rồi hay có thể xảy ra trong tương lai. Đúng không? Không biết bạn có hiểu? Được thôi, để tôi nói cách khác. Tại sao tôi làm việc cực nhọc vì bạn? Hôm nọ một người hỏi khi tôi bước ra từ buổi nói, hắn nói, 'Ngài hỏi chúng tôi tại sao đến, lý do gì, tò mò, này nọ.' và hắn nói, 'Tại sao ngài nói?' Bạn có muốn biết tại sao tôi nói? Bởi vì, - ồ, quên đi, không có gì. Đó không quan trọng.
1:10:43 Như thú vui, thú vui thoáng qua không ghi lại. Chỉ một giây sau ghi lại xảy ra. Bạn không để ý sao? Phải không? Tình dục, loại thú vui nào khi nó thực sự xảy ra bạn hoàn toàn không biết nó được gọi thú vui. Nếu bạn nổi giận - mong là không - nếu bạn rất giận ngay lúc cảm nhận ấy, nó chỉ là cảm nhận, nhưng khi bạn bắt đầu đặt tên nó, là một giây sau, nó thành giận. Rồi bạn nói, 'tôi phải kiểm soát, tôi không nên giận,' và mọi thứ tiếp theo. Vậy, xin chỉ nghe - ngay lúc việc vui xảy ra với bạn, không có ghi lại, não không hoạt động. Chỉ giây sau suy nghĩ đến và nói, 'Nó tuyệt làm sao, bửa ăn quá ngon, hoàng hôn thật đáng yêu, tôi phải có thêm loại món ấy, hay phải nhìn hoàng hôn nữa với vui thích ấy.' Kịp không? Vậy, bạn có biết ngay lúc sợ, ngay giây phút việc khởi lên, và khi nó khởi lên, không để suy nghĩ xen vào, nhận ra nó từ kinh nghiệm cũ, nói, 'Đó là giận,' mà nhận ra suy nghĩ không có vị trí ngay lúc hành động? Bạn hiểu hết không? Đó đòi hỏi tỉnh táo lớn lao. Vậy, nếu trí óc thật tỉnh táo, ngay lúc khởi lên cảm nhận gọi là sợ, và nhận ra nó, và chính nhận ra nó, sự thật nó ngăn suy nghĩ xen vào. Bạn hiểu không, ai đó? Bạn có đang làm?
1:14:07 Vậy, sợ và thú vui đi cùng nhau. Bạn cũng nhận ra thế? Bạn không thể có này và chối bỏ kia. Vậy, đào sâu cả hai, nhìn cả chuyển động của sợ và thú vui, và dục vọng dính trong sợ cũng như thú vui, nhìn toàn bộ bản chất và cấu trúc nó, không phải tri thức, chữ mà thực như bạn nhìn micro này, rồi bạn đến vấn đề rằng sợ, hay thú vui, không khác với kẻ quan sát. Người quan sát là sợ. Nghe nhé. Không có người nghĩ mà không suy nghĩ, suy nghĩ tách ra kẻ suy nghĩ và chính nó bị phân chia từ cái nó tạo ra. Phải không? Vậy, người nghĩ luôn cố kiểm soát, định hình suy nghĩ. Vậy, sợ không tách lìa với người quan sát, chính bạn. Bạn là một phần nó. Và khi nói, 'tôi phải kiểm soát nó, tôi phải có can đảm, tôi phải chạy trốn nó, tôi phải tránh nó, tôi phải phân tích nó,' bạn đang chơi đùa với chính bạn. Trong khi nếu bạn nhận ra thực tế, sự thật rằng sợ là bạn. Bạn là kết quả của thời gian, bạn là kết quả của suy nghĩ, gom lại bởi nhiều... tôi sẽ không đi sâu hết. Nó rất đơn giản. Vậy, sợ là bạn, và khi bạn nhận ra nó, bạn không thể hành động và vì vậy bạn chỉ quan sát nó - khi bạn quan sát chính vật bạn quan sát trải qua thay đổi tận gốc. Bạn đang làm nó? Bạn sẽ làm? Bạn sẽ quan sát mà không người quan sát bởi người quan sát là quá khứ và người quan sát sẽ ngăn nhận thấy rõ ràng, khách quan, trực tiếp. Vậy, nhận ra nó, người quan sát nói: 'tôi không có vị trí trong quan sát,' và vì vậy chỉ có quan sát. Khi bạn quan sát sợ mà không người quan sát, là quá khứ, thì chính sợ là vật bị quan sát, trải qua thay đổi tận gốc. Nó không còn là sợ nữa. Ít ra, bạn sẽ ghi nhớ? Về trí óc nhìn cái hàm ý. Sợ và trốn tránh nó, hay loại trừ nó, hay chuyển đổi nó, hay nói 'tôi phải đấu tranh với nó' - mọi cái đó sẽ không quét sạch sợ bởi bạn đã làm mọi việc đó, và nó còn đó với bạn hàng thiên niên kỷ. Và chúng ta nói việc hoàn toàn khác. Chúng ta nói, sợ là bạn. Bạn là kết quả của thời gian, và có thể có quan sát sợ mà không thời gian, không nhớ lại? Chỉ nhìn. Tức, bạn có thể nhìn vợ hay chồng như thể bạn nhìn cô ta lần đầu tiên trong đời, mà không nhớ lại thú vui tình dục, càu nhàu, doạ nạt, thống trị, không gì hết - nhìn? Bởi kiến thức ngăn bạn nhìn. Và chính lìa kiến thức sẽ chấm dứt sợ hoàn toàn, không từng phần. Không phải sợ này nọ, mà gốc sợ.
1:20:10 Và trong cùng lối ấy, bạn có thể nhìn thú vui? Đúng không? Bạn có nhiều thú vui, phải không? Thú vui tình dục, thú vui có tiền, thú vui có địa vị, thú vui là ai đó về chính trị - bạn biết mọi việc ấy - thú vui có quyền lực, thú vui có trí óc tốt, thú vui có thân thể tốt, thú vui đến qua so sánh với sợ, thú vui bắt chước ai đó và trở nên hơn cái bạn bắt chước. Phải không? Có mọi hình thức lạ lùng của thú vui: thú vui tìm tỏ ngộ, là thú vui tối cao tìm Thượng đế, là việc thực sự hào nhoáng. Vậy, bạn có thể tìm vào chính bạn toàn bộ cấu trúc của sợ, thú vui? Như đã nói, thú vui là chuyển động của dục vọng, vỡ vụn trong thời gian. Quan sát nó kỹ lưỡng, chính xác, với hết sức chính xác, quan sát, không phân tích.
1:22:12 Vậy, chúng ta nói nguyên nhân của vô trật tự là dục vọng, sợ và mãi theo đuổi thú vui. Nó không nghĩa là loại trừ vui thích nhìn cái đẹp, vui thích và hân hoan bầu trời đáng yêu, nhìn sao buổi sáng, lấp lánh, một mình, hay nhìn sao chữ thập tận phương nam - chính nhìn bầu trời là thích thú lớn lao. Nhưng lúc suy nghĩ nói, 'tôi phải quay lại ban công và nhìn sao Vệ nữ, buổi sáng,' rồi bắt đầu toàn bộ theo đuổi thú vui. Chỉ nhìn.
1:23:19 Vậy, nói đó là nguyên nhân cơ bản của vô trật tự. Khi bạn hiểu nó, không bằng trí óc, mà thực sự chấm dứt với nó, để bạn có hân hoan trong tâm hồn. Hân hoan không phải thú vui, nhưng lúc bạn nhớ lại hân hoan nói 'tôi có giây phút hân hoan tuyệt nhất, tôi muốn làm sao có thể quay lại nó,' rồi nó thành thú vui và bạn đánh mất nó. Nó là trình tự trong đời sống để xây dựng trật tự, với gia đình.
1:24:14 Và khoảng không là gì? 6 giờ 25. Tôi nghĩ bạn rất mệt. Tôi không thể nói về khoảng không. Nó cần rất nhiều tìm tòi, khoảng không trong trí óc. Đó không hề nghĩa trí óc bận rộn với vấn đề. Nhưng trí óc chúng ta quá bận rộn, quá chật ních với niềm tin, với theo đuổi, với mọi loại sự vật, rối loạn, ảo tưởng. Vậy, không có khoảng không. Vậy, nơi không có khoảng không, không thể có trình tự và trật tự. Và nếu không có trật tự trong sống hàng ngày... - vì Chúa, hãy nhận ra nó! - trong giây phút sống hàng ngày, thiền của bạn chỉ là chạy trốn cuộc sống xấu xa, và trốn vào thiền định chỉ dẫn đến ảo tưởng. Vậy, chúng ta phải đặt nền để tìm ra cái vượt khỏi suy nghĩ, cái không thể đo lường, cái không có chữ nghĩa. Nhưng nó không thể có mặt mà không có cảm giác trật tự lớn lao trong đó có tự do hoàn toàn.