Krishnamurti Subtitles home


NY71T1 - Nhận biết quá khứ
Buổi Nói Chuyện thứ 1
New York, USA
17 tháng Tư 1971



0:34 Krishnamurti: Ánh đèn không hơi quá chói? Tôi không thể thấy bạn.
1:01 Thực không biết bắt đầu từ đâu, bởi chúng ta có quá nhiều vấn đề, và hình như vấn đề tăng thêm và con người có vẻ không thể tìm ra loại giải pháp nào. Chúng ta thử nhiều phương pháp, hệ thống, triết học, cố gắng theo lãnh đạo tinh thần, lãnh đạo chính trị, và chúng ta luôn cố tìm cách thức, lối ra khỏi toàn bộ hổn độn và đau khổ này.
2:11 Trước hết tôi xin lưu ý, chúng ta không đề nghị loại triết học nào, trừ triết học nghĩa yêu thương sự thật, và sự thật là gì đó không thể mô tả, và cái mô tả thì không phải vật đó. Và yêu sự thật không phải gì xa ngoài kia được nắm bắt sau thời kỳ rèn luyện, theo hệ thống riêng nào hay chấp nhận tín ngưỡng, niềm tin, mà đúng hơn là có khả năng quan sát rõ ràng, không méo mó. Chỉ vậy mới có thể nhìn cái đang là, và 'đang là' là sự thật, rồi vượt qua nó.
3:45 Và vậy, suốt bốn buổi nói chuyện này, nếu được, chúng ta sẽ đi sâu vấn đề quan sát, học, và nhìn cái đang là, và xem tâm hồn và trí óc có thể vượt qua hết rối loạn và đau khổ và nhọc nhằn chúng ta tạo ra cho chính mình.
4:31 Hầu hết các bạn, xin được nói, đến với dự tính, mong được kích thích hay tìm cảm hứng, hay muốn theo phương pháp hay hệ thống mới, hay bởi người nói đến từ xứ xa, Ấn độ, bạn có vài ý tưởng lãng mạn và mong tìm vài giải pháp đa cảm cho mọi vấn đề. Và người nói không phải người Ấn, trừ khi mang theo hộ chiếu. Hắn không có triết lý, hắn không tuyên truyền hay làm bạn chấp nhận hay từ chối, đồng ý hay không. Chúng ta sẽ cùng xem xét điều thực sự xảy ra cả bên ngoài lẫn bên trong. Vậy chúng ta sẽ cùng chia sẻ. Cùng chia sẻ là truyền đạt, và chúng ta mất nhiều công sức về truyền đạt. Cùng chia sẻ vấn đề nào hàm ý chúng ta phải tự do quan sát, lìa định kiến, thoát qui định như người Mỹ, như Công giáo, như Tin lành, Ấn giáo, nhà chính trị hay doanh nhân, nhà khoa học, gì bạn thích, tự do cùng quan sát, cùng chia sẻ, cùng dự phần trong ý và nghĩa của sự việc. Đó là cái truyền đạt nghĩa, chia sẻ. Và vậy, khi chúng ta cùng xem xét, cả trí óc bạn và người nói phải tự do để nhìn, không chấp nhận hay từ chối mà quan sát thật kỹ nếu bạn có thể, toàn bộ vấn đề, quan sát không méo mó.
7:26 Và trí óc chúng ta bị méo mó, bởi chúng ta sống hàng ngày trong manh mún, chúng ta là Công giáo hay doanh nhân hay nhà khoa học hay khảo cổ, chính trị, bạn biết đó, chia, chia, chia, cả trong lẫn ngoài chúng ta là con người manh mún. Và chúng ta nhìn cả vấn đề đời sống qua một mảnh, cả trí thức hay cảm xúc hay không quan tâm gì và chấp nhận việc như chúng vậy và tiếp tục. Và mong cách nào qua thời gian, sự kiện bên ngoài, qua hành động chính trị, qua tổ chức, việc ấy sẽ thành bình thường, sáng suốt và khoẻ mạnh. Nhưng tôi e chúng sẽ không hề, không qua tổ chức hoàn hảo, dù đẹp cở nào cũng quan liêu, hay giải pháp gì khoa học đưa ra hiển nhiên sẽ không giải quyết vấn đề con người.
9:05 Dù bạn sống ở xứ này, châu Âu hay Ấn độ, hay Á châu, như con người vấn đề là chung. Bởi chúng chung chúng ta có thể truyền đạt. Cái gì chung có thể truyền đạt, chia sẻ cùng. Vì vậy bạn phải bỏ qua hết mọi hình ảnh bạn dựng lên quanh người nói, hay hình ảnh riêng về chính bạn, để chúng ta có thể cùng quan sát, thực sự hiểu, đặt tâm hồn mình vào giải quyết nhiều vấn đề này.
9:59 Và vậy, ngay từ đầu chúng ta nên thật rõ chúng ta không đưa ra giải pháp nào hay bảo bạn phải làm gì, bởi đó nhấn mạnh uy quyền. Và nơi có uy quyền tất phải có sợ hãi, đua tranh, bắt chước và tuân theo, và mọi cái đó chối bỏ xem xét. Và chúng ta phải xem xét thật gần và thận trọng vấn đề lạ lùng mà chúng ta có như con người, không như nhà khoa học, không như chính trị gia hay doanh nhân hay người lao động mà như con người.
11:14 Bởi phải tạo ra trong chính mình, có lẽ với tôi, cách mạng toàn diện trong chính tinh thần, trong chính cơ cấu con người mình. Và mọi người thời nay nói về cách mạng bên ngoài, cách mạng vật lý, gom hết năng lực bạn tạo ra cách mạng xã hội, luôn nghĩ về thay đổi bên ngoài, thay đổi hoàn cảnh.
12:02 Thưa, bà sẽ đến lượt khi đến đặt câu hỏi cuối buổi nói, vậy kiên nhẫn chút.
12:21 Người hỏi: Xin đứng lên từ bậc.
12:29 K: Tiếp tục được chứ?
12:31 Cử toạ: Vâng.
12:36 Q: Ngài không thể tiếp tới khi họ đứng lên.
12:44 K: Gì thế?
12:53 Q: Người chỉ chỗ, anh không để người ta ngồi dưới sàn.
13:04 K: Bạn biết đó, đây không phải giải trí, tinh thần hay tri thức. Đây là việc rất nghiêm túc chúng ta bàn đến. Và nếu bạn không nghiêm túc, tôi không hiểu tại sao bạn ngồi đó và tôi ngồi đây. Tôi không ý dài mặt mà nghiêm túc hay mọi đặc biệt gán cho chữ ấy. Nghiêm túc nghĩa là: nghiêm chỉnh, để tâm hồn, chú ý, khả năng tìm cho mình xem có chăng giải pháp, lối ra mọi khùng điên, bạo lực, tàn ác này.
14:06 Thưa bà, nghe đi.
14:12 Vậy khi nói, chúng ta có vấn đề, và luôn nói về đem cách mạng bên ngoài để thay đổi cơ cấu xã hội cả qua bạo lực hay qua phương tiện hoà bình. Vấn đề quá sâu hơn chỉ thay đổi xã hội, hoàn cảnh, cả hệ sinh thái, kinh tế, hay đạo đức xã hội, bởi đạo đức xã hội là vô đạo đức. Vậy, chúng ta quan tâm đến vấn đề con người, bởi chúng ta là gì thì xã hội thế ấy. Xã hội, thế giới là chúng ta, lệ thuộc vào quan hệ, ứng xử chúng ta, vào sợ hãi và thú vui, thất vọng chúng ta, và khát khao an toàn tâm lý và lệ thuộc. Vậy thế giới là chúng ta và chúng ta là thế giới. Và để tạo ra cuộc cách mạng tận gốc trên thế giới chúng ta phải thay đổi, không chỉ hoàn cảnh.
16:05 Và ngày càng nhiều sách và triết lý và chính trị gia, và tôi e là cả nhà khoa học, quan tâm đến thay đổi thế giới bên ngoài. Và dường như rất ít người quan tâm đến cách mạng triệt để bên trong. Bởi nếu chúng ta không thay đổi, nếu hư hỏng, cái tốt đẹp hoàn hảo cơ cấu xã hội có được, chúng ta sẽ làm hỏng nó. Tôi nghĩ đó khá hiển nhiên và hợp lý.
16:53 Và có thể quên nó bởi chúng ta nghĩ, thay đổi hoàn cảnh như cộng sản, ai khác làm, thay đổi cơ cấu, chính trị, kinh tế, xã hội, và rồi con người sẽ tự thích nghi với cơ cấu, hắn sẽ thành đúng đắn, hắn sẽ thành phi bạo lực, hắn sẽ sống hoà bình, mọi thử nghiệm này đã thử trước đó, cả ép buộc hay hoà bình. Nhưng hình như con người vẫn vậy bao thiên niên kỷ, tham, ganh, hung hăng, tàn bạo, ích kỷ, ném ra mọi thứ khổ đau trên thế giới.
18:07 Vậy, thế giới, cả thế giới bên ngoài và trong là cái chúng ta là, chúng ta tạo ra nó. Không có phân chia giữa bạn và thế giới, và thế giới và tôi. Tôi nghĩ đó là việc cơ bản bạn phải hiểu tận gốc, rằng không có cá nhân và cộng đồng, xã hội, thế giới tách chúng ta, chúng ta là thế giới. Nếu bạn xem xét chính mình bạn sẽ thấy cái bạn là là kết quả của văn hoá, của hoàn cảnh bạn đã tạo, hay ông, bà bạn đã tạo nó. Bạn là kết quả của quá khứ. Và không thay đổi toàn bộ quá khứ, toàn bộ cơ cấu quá khứ, chúng ta muốn thay đổi việc bên ngoài, phòng tắm tốt hơn, lên cung trăng để chơi gôn, hay cắm vài lá cờ xấu xí trên cung trăng, và bạn nghĩ bạn tiến bộ vượt bậc về kỹ thuật. Có lẽ bạn vậy, nhưng nó không giải quyết đau khổ, xung đột, cực kỳ ngu đần của trí óc, và hoàn toàn thiếu vắng tình yêu thương. Nếu chúng ta có thể nhìn hiện thực, không như lý thuyết, không như việc dự đoán cho chúng ta thích ứng, mà thực tế chúng ta là thế giới, là kết quả của văn hoá chúng ta sống và văn hoá ấy chúng ta tạo ra.
20:29 Chúng ta là quá khứ. Và để sống khác, và chúng ta phải sống khác, với loại tâm hồn và trí óc hoàn toàn khác, chúng ta phải hiểu chính mình, không theo triết gia hay nhà tâm lý nào, như thực sự chúng ta là. Và vậy bạn phải quan sát. Vậy, nếu chúng ta có thể, không lý thuyết, không trí óc, chấp nhận thực tế bạn là thế giới và thế giới là bạn, cái bạn thực đang là. Trong quan hệ với kẻ khác bạn tạo ra văn hoá, bạn hoàn toàn trách nhiệm với chiến tranh, đau khổ, bất công xã hội, với mọi thứ xảy ra quanh chúng ta, rối loạn, đau khổ. Và hình như chúng ta không muốn giáp mặt nó, và đó là khó khăn. Chúng ta quá khéo và lanh xảo chạy trốn chính mình qua tôn giáo, qua triết lý, qua giải trí, dù giải trí tôn giáo hay bóng đá hay gì gì, chúng ta có mạng lưới chạy trốn, và trượt qua rất nhanh. Và bởi chạy trốn chúng ta có nhiều thất vọng. Và trong thất vọng, cái chúng ta gần như tôn thờ, chúng ta tạo ra mọi loại văn chương, kịch, nghệ thuật, và thảy đó vô phương giải quyết cuộc sống hàng ngày. Và đó là cái chúng ta quan tâm, ít ra đó là cái người nói quan tâm, không chỉ quan sát việc xảy ra trong chúng ta mà cả sinh ra trong chúng ta, cả trong trí óc, trong cơ cấu tế bào não, và cả trong tâm hồn, cuộc cách mạng tâm lý, tận gốc, vì nó là cách mạng duy nhất, không cách mạng nào khác. Chỉ cách mạng vật lý là quá thô sơ, nó tổn thương, phá huỷ mọi người, dưới danh nghĩa tạo ra xã hội tốt. Bạn giết người để tạo ra xã hội tốt, mâu thuẫn, ngu ngốc về nó. Và chúng ta chấp nhận nó, cả im lặng hay bạo lực chúng ta chấp nhận triết lý, rằng chúng ta phải thay đổi bên ngoài trước, và rồi con người như vô số khỉ sẽ tuân theo khuôn mẫu được thiết lập bởi các trí thức hay nhà kinh tế.
25:12 Vậy tôi nghĩ ngay từ đầu, nếu có thể lặp lại nó, bạn phải nhận ra không bằng lời, không lý thuyết, thực sự thấy nó, như bạn hiểu cho bạn khi đói, rằng bạn là thế giới và thế giới là bạn. Thực sự nếu bạn thấy thế, đó là việc tuyệt vời nhất có thể xảy ra cho con người, bởi rồi bạn sẽ hoàn toàn trách nhiệm không chỉ trong quan hệ mà cả trong quan hệ với tự nhiên, phá huỷ tự nhiên, giết thú vật.
26:20 Hôm nọ, bạn thấy trên truyền hình hải cẩu con bị giết và nghe tiếng chúng la. Và bạn là thế giới Cơ đốc, yêu thương, tử tế, nói về hoà bình và giết những vật đáng thương ấy, và mặc áo lông, hay gì gì bạn làm với chúng. Và đây là thế kỷ hai mươi và bạn cho là văn minh, trí thức. Tôi để đó với bạn, mọi cái.
27:07 Vậy khi thực sự nhận ra bạn đang là, và nhận ra ấy phải được quan sát, bạn không thể nhận ra gì mà bạn không cẩn thận, gần gũi xem xét. Và để xem xét, như chúng ta nói, phải không méo mó. Và méo mó dĩ nhiên sẽ có mặt khi có manh mún, khi một phần của bạn, vẫn là một mảnh, tha thứ hay kết án cái bạn quan sát. Khi một mảnh của bạn quan sát các mảnh khác, và mảnh ấy cho rằng có quyền sửa lỗi mấy mảnh kia, uy quyền ấy vẫn giữ, hay duy trì các mảnh. Vậy có mâu thuẫn giữa một mảnh cho là có quyền phán đoán, kết án, hay giải thích, lý giải. Và bao lâu còn manh mún trong chúng ta, và nó có đó, không chỉ ở mức độ hữu thức mà cả sâu thẳm trong sào huyệt con người, mấy mảnh ấy, manh mún, không chỉ là kết quả của văn hoá chúng ta sống, trong thế giới chuyên môn hoá, mà cả trong chúng ta, sâu thẳm, chúng ta là con người manh mún. Và khi bạn thấy hiện thực rằng bạn là thế giới và văn hoá chúng ta sống là văn hoá chúng ta tạo bởi hoạt động, hành động, bởi suy tư, niềm tin, bởi quốc tịch và phân chia tôn giáo, khi chúng ta thấy thế thì bạn phải học làm sao quan sát. Bởi chúng ta thấy nó không tĩnh chết, không là gì đó đứng yên, vật chết, lâu bền, nó là vật sống. Và chúng ta quan sát vật sống ấy, là bạn, với mọi mâu thuẫn, rối loạn, tội lỗi, khổ sở, thống khổ, đớn đau, nó thảy là vật sống. Và chúng ta quan sát vật sống ấy với đôi mắt quá khứ. Không biết bạn có tự quan sát nó chưa. Bởi chúng ta sống trong quá khứ, có thể nói về hiện tại trường cữu hay bây giờ, bởi đó chỉ là ý niệm suy luận đưa ra bởi vài cá nhân tri thức khéo léo, nhưng thực sự chúng ta sống trong quá khứ, là quá khứ. Đó lại là thực tế. Bạn là Cơ đốc, Ấn giáo, bạn là kết quả của hàng ngàn năm tuyên truyền.
31:25 Cám ơn. Đó là ý tốt.
31:50 Khi nói, chúng ta là kết quả của tuyên truyền, chúng ta là kết quả của cái được dạy từ bé, để tin và không tin. Vậy chúng ta phải hiểu quá khứ. Quá khứ, hiện tại và tương lai là manh mún khác. Và chúng ta dự kiến như khoa học gia làm xã hội sẽ thế nào trong 2000 năm. Không phải 2000, trong 40 năm, 50 năm hay 90 năm, cái nó sẽ là trong tương lai. Họ phác hoạ hoàn hảo cái tương lai sẽ là, về kỹ thuật. Và bạn vui vẻ biết tương lai là cái bạn đang là. Và cái bạn đang là là kết quả của cái bạn đã là. Và không hiểu cái bạn đã là và tạo ra thay đổi tận gốc trong cái bạn đã là và cái bạn đang là, thời gian sẽ không giải quyết gì.
33:19 Và đó là một lừa dối lớn, rằng thời gian, là một manh mún khác, sẽ cách nào đó qua vài hành động diệu kỳ tạo ra một con người lạ lùng nhất.
33:42 Bên ngoài, bạn có thể sống lâu, có thể có hệ thống cống rãnh tốt hơn, thành thị sạch hơn, không khí không ô nhiễm. Bạn có thể làm ra mọi thứ này theo khoa học, và thời gian cần thiết cho nó, nhưng thời gian có cần để tạo ra thay đổi lớn lao, cách mạng toàn diện trong chúng ta? Và chúng ta phải đi sâu vấn đề này, và sẽ đi, xem thời gian, suy tư, manh mún, có thay đổi trí óc con người, trí óc đã bị qui định, tế bào não nắm giữ quá khứ, ký ức, kinh nghiệm, và kiến thức của ngàn năm. Bạn phải hiểu hết nó, và để hiểu nó bạn phải thực sự hết lòng với nó.
35:23 Nó không phải việc bạn hiểu một buổi trưa khi bạn không có gì tốt hơn để làm và đến ngồi đây và mong gom vào nắm tay toàn thể gió của cuộc đời. Bạn phải đem đời bạn, tâm hồn bạn, toàn thể con người bạn để hiểu nó. Bởi nó là đời bạn, và nếu chúng ta không hiểu nó, thực chất tìm kiếm niết bàn, cực lạc, hành xử đúng mực chẳng có nghĩa gì.
36:18 Vậy đó là vấn đề thứ nhất, là, xem trí óc, là kết quả của quá khứ, là kết quả của ngàn năm thời gian, tiến hoá, đối mặt với khủng hoảng rộng khắp, không chỉ khủng hoảng thế giới bên ngoài mà cả đời sống, trong quan hệ, trong lối sống, xem khủng hoảng ấy có thể được trả lời đúng thật. Không phải manh mún, từng chút, mà toàn bộ, trọn vẹn, để chúng ta có thể sống không có xung đột gì, không đánh nhau trong đời, từ lúc sinh ra đến khi chết, đấu tranh bất tận, đau đớn, sợ, lo âu và tuyệt vọng.
37:44 Vậy chúng ta phải xem xét, nếu bạn muốn, trí óc là suy tư, khả năng thông minh. Tri thức, hình như mọi người tôn thờ với nhiệt tâm, tri thức là khí cụ để xem xét. Tri thức, là tích luỹ kiến thức, kinh nghiệm, của ngàn năm tìm tòi lối thoát khổ đau và rối loạn này, tri thức chúng ta nghĩ sẽ giải quyết, hay có khả năng xem xét và vượt qua. Tức là, tri thức là kiến thức, được dùng đúng hay sai. Tri thức là khả năng phê phán, quan sát, xem xét, lý giải, cả lành mạnh hay không, hợp lý hay phi lý, tri thức ấy là khả năng quan sát khách quan. Nhưng tri thức chỉ là một phần của toàn thể, phải không? Chúng ta không chỉ sống bằng tri thức, chúng ta sống bằng cảm nhận, bằng yêu thương hay thú vui, đau đớn. Vậy khi tri thức, như mẫu mực của suy tư, đảm trách cuộc đời, nó sinh ra bao mâu thuẫn trong đời.
40:41 Cuộc đời là cả công việc, tức là, đáp ứng thần kinh, đáp ứng tâm hồn, trí óc, và trí óc tìm gì đó vượt qua chính nó, chúng ta là con người toàn diện, không chỉ tri thức hay tình cảm, hay chối bỏ tri thức và chỉ sống trong loại rối loạn cảm xúc.
41:29 Vậy, bạn phải hiểu mâu thuẫn trong chúng ta, là mâu thuẫn của thời gian, hôm qua, hôm nay và ngày mai, quá khứ, hiện tại và tương lai, thời gian như phương tiện giải quyết ngàn vấn đề, và kiến thức con người tích luỹ ngàn năm, hắn lệ thuộc nó, là quá khứ. Giờ, đó là quá khứ, kiến thức là quá khứ, không có kiến thức trong hiện tại. Chúng ta có truyền đạt nhau?
42:39 A: Vâng.
42:41 K: Tôi sẽ không hỏi đi hỏi lại, xem chúng ta có truyền đạt nhau, Tôi chỉ muốn hỏi một lần rồi quên đi. Nếu bạn không truyền đạt với người nói, người nói không truyền đạt trong nghĩa cùng chia sẻ vấn đề chúng ta nói, tuỳ bạn. Người nói sẽ chuyển tải rõ ràng, hợp lý tỉnh táo có thể, và nếu bạn muốn chia sẻ nó, bạn chia sẻ. Và nếu bạn không chia sẻ, thì chỉ như bạn không. Bởi nó không phải tuyên truyền, và đó là vẻ đẹp của nó. Không có gì cho bạn bị thuyết phục hay tin tưởng, hay đem về nhà loạt ý niệm mới. Ý niệm là con của phụ nữ hiếm muộn. Vâng, bạn cười, nhưng bạn sống với ý niệm. Với bạn, ý niệm là cái quan trọng lớn nhất đời, ý niệm không chỉ là lời hợp thành mà ý niệm là suy tư hợp lại như ý niệm, như cách thức, như quan niệm. Tức là, nhìn cái bạn làm, bạn sống trong quá khứ, cả trí óc, kiến thức, tế bào não, hình ảnh, mọi cái là quá khứ và bạn sống trong tương lai, lý tưởng, quan niệm, tin điều gì. Vậy nhìn làm sao thời gian, là quá khứ, phân chia quá khứ, hiện tại và tương lai. Và bạn luôn hướng đến tương lai, cố quên quá khứ. Nhưng gốc rễ, con người bạn cả tiến trình suy tư mọc rễ ở quá khứ. Và không hiểu gốc rễ sâu ấy, là chính bạn, bạn cố tạo ra xã hội tuyệt vời ở tương lai.
45:50 Bạn biết đó, hôm nọ họ nói về cái sẽ xảy ra, sự bùng nổ kỹ thuật, làm sao kỹ thuật sẽ tạo ra xã hội mới. Nó sẽ tạo ra xã hội mới, dĩ nhiên, nhưng con người chúng ta là cái chúng ta đã là mười ngàn năm nay, và nếu không thay đổi chúng ta sẽ càng mâu thuẫn, thống khổ càng sâu, và quan hệ nhau thành đáng sợ.
46:38 Vậy, chúng ta sẽ cùng nhìn vấn đề này, xem trí óc, bị qui định qua thời gian, qui định qua kinh nghiệm, qui định bởi kiến thức thu hoạch qua kinh nghiệm, qui đinh bởi tôn giáo để tin và không tin, Công giáo, Tin lành, và vô số phân chia trong giáo phái Tin lành, Ấn giáo, Hồi giáo, mọi vô nghĩa xảy ra trên thế giới, gánh xiếc. Chúng ta bị qui định bởi quá khứ, tuyên truyền, chúng ta là kết quả của mọi cái đó, bạn có thấy vậy?
47:40 Đó là vấn đề thứ nhất: nhận biết quá khứ, qui định. Chữ nhận biết là gì đó rất đơn giản, đừng phức tạp nó. Đừng đến Miến điện hay dự vào tu viện, đem cả đời bạn nghiên cứu nghĩa nhận biết là gì. Thực tập nhận biết, nó là thuật ngữ, lời nói sáo bạn vừa mới học. Chỉ nhận biết, nhận biết màu hoa hồng kia, nhận biết người bưng nước, nhận biết hàng xóm, màu sắc, sự cân đối của phòng họp, nhận biết việc xảy ra quanh bạn, dơ, bẩn, nghèo, xấu xa con người tạo, tàn ác các thứ quanh bạn, nhận biết, ý thức.
49:11 Giờ bắt đầu khó. Bạn có thể nhận biết, đó khá đơn giản, nhận biết hoàn cảnh khi bạn bước xuống phố dơ bẩn, bạn biết việc xảy ra ở New York City rõ hơn tôi. Nhận biết. Giờ khi bạn nhận biết, cái gì xảy ra? Hãy theo dõi nó, nó đơn giản, bạn có thể tự làm dễ dàng. Chúng ta cùng chia sẻ việc này, tôi không phải đạo sư. Hiểu không? Tôi chia sẻ, vì vậy chúng ta cùng hành trình. Tôi không dẫn bạn. Ơn Chúa bạn không phải kẻ đi theo, bởi bạn sẽ phá huỷ tôi và tôi sẽ phá huỷ bạn. Không thầy, chỉ có bạn: thầy và trò. Vậy bạn thành cả người quan sát và người học. Vậy với một hơi thở bạn bỏ hết đạo sư, mọi đi theo, mọi uy quyền trong nghĩa tâm linh. Không phải uy quyền của cảnh sát, không phải uy quyền của luật pháp, bởi để thay đổi luật, luật có mặt, bạn phải thay đổi bạn trước. Chúng ta muốn thay đổi luật bên ngoài, được thiết lập bởi bạn, bởi định kiến, bởi tham lam, bởi hám lợi, bởi khao khát tìm an toàn, và bạn muốn thay đổi luật mà không thay đổi chính bạn. Bạn muốn có hoà bình trên thế gian, không chiến tranh, không thêm Vietnam, nhưng bạn đều có chiến tranh trong tâm hồn và bạn nhất định sẽ tạo ra chiến tranh.
51:55 Vậy, nhận biết, không chỉ việc bên ngoài, mây trời, vẻ đẹp của cây và chim vút bay, và ánh sáng trên nước, nhận biết đó khá dễ dàng bởi nó không chạm gì bạn bởi gì đó bên ngoài, xa đàng kia. Nhưng nhận biết chính bạn, thì bắt đầu khó. Khi nhận biết chính bạn như bạn là, bạn nói, tôi không thích nó, nó xấu, nó đẹp, này tôi sẽ giữ, kia tôi sẽ không, bạn chọn lựa, bạn lý giải, bạn kết án hay phán đoán, so sánh. Trong trạng thái so sánh, phán đoán, kết án ấy, chú tâm bạn bị lơ đãng, bạn không nhận biết, bạn nhận biết hình ảnh bạn đem đến từ quá khứ, và qua hình ảnh ấy bạn nhìn hiện tại, và vậy méo mó. Rõ không? Rất tiếc, không thể hỏi bạn có rõ không, tuỳ bạn.
53:30 Tôi sẽ lặp lại lần nữa lối khác. Khi bạn quan sát cây hay chim hay ánh sáng trên mây, nếu bạn thực sự quan sát, tức thì bạn có chữ cho nó, bạn gọi tên nó: mây đó đẹp quá. Bạn muốn làm thơ về nó, nếu có khuynh hướng lối ấy, bạn muốn kể cho ai đó. Đặt từ ngữ là lơ đãng bởi rồi bạn không nhìn. Ngôn từ là hình ảnh mây bạn thấy hôm qua, và hình ảnh phóng ra giữa bạn và mây thật. Vì vậy bạn nhìn mây ấy qua màn chữ nghĩa, qua màn kiến thức, qua màn ký ức hôm qua. Vậy bạn không thực sự nhận biết vật ấy hoàn toàn. Vậy cũng lối ấy, quan sát việc xảy ra bên trong, nhận thức mà không chuyển động chọn lựa. Đó đến khó khăn bởi khi bạn quan sát qua hình ảnh quá khứ bạn sinh ra phân chia trong quan sát như người quan sát và vật. Tôi mong bạn làm khi chúng ta đang nói. Tức là, chia sẻ. Đừng về nhà và nghĩ về nó, rồi bạn không làm. Bạn làm thực sự khi bạn nghe. Và đó là chia sẻ, và đó là vẻ đẹp của chia sẻ, không bỏ việc trong túi về nhà rồi nói về nó. Tức là, nhận biết, biết việc thực sự xảy ra trong bạn, không theo ai nhưng quan sát trong nhận biết không chọn lựa việc đang là. Nghĩa là trí óc không lên án, không gọi tên, chỉ quan sát. Tức, tôi biết tôi bạo lực, trong mọi hình thức, tính dục, trong lời nói, cử chỉ, trong thái độ với cuộc đời, bạo lực, phân chia. Và cũng bạo lực, là kết quả của sợ, tôi nhận biết bạo lực. Giờ, khi tôi biết nó tôi nói với tôi, tôi bạo lực, hay tôi ghen hay tôi tham. Khi bạn gọi tên nó hay nhìn nó qua chữ, chữ là quá khứ. Và vậy khi bạn nhìn nó qua đôi mắt quá khứ, bạn làm mạnh thêm cái bạn gọi bạo lực, bởi bạn liên hệ cái đang xảy ra với quá khứ, và quá khứ nhiều hay ít là vật kiên cố chúng ta có. Vậy, khi gọi tên bạo lực, giận, chúng ta làm mạnh thêm kiến thức có được về giận. Vì vậy chúng ta không nhìn nó mới tinh, vậy bạn nhìn nó với đôi mắt bị méo mó bởi quá khứ. Tôi sẽ tiếp tục chứ?
59:23 A: Vâng.
59:30 K: Vậy quá khứ, như kiến thức, không ngừng xen vào hiện tại. Bạn lăng mạ hay ca tụng tôi, nó lưu dấu trên trí óc. Đó là kiến thức. Và khi gặp tôi, dù bạn là bạn hay thù, bị phán đoán bởi sự cố xảy ra trước đó. Vậy tôi luôn giáp mặt đời sống, chuyển động lạ lùng này của đời sống, với kiến thức là quá khứ. Kiến thức là quá khứ. Và tuy vậy kiến thức cần thiết. Ngược lại bạn không thể về nhà từ đây, ngược lại bạn không thể nhận biết, nếu bạn muốn, chồng hay vợ. Bạn không thể nói chuyện, đọc, bạn không thể làm việc, kỹ thuật hay gì khác. Vậy bạn phải có kiến thức uyên bác, và rồi bạn thấy nguy hiểm, làm sao chính kiến thức phân chia như người quan sát và vật quan sát. Rất tiếc tôi luôn thay đổi chữ, tôi phải, không thể cứ lặp lại mớ cũ ấy. Tức là, chúng ta nhìn cây, và nhìn cây ấy, có hình ảnh, kiến thức thực vật học về cây ấy, và thích hay không thích cây ấy, hay lợi ích nếu bạn là người bán gỗ, có hình ảnh của cây ấy. Vậy hình ảnh là tác nhân phân chia giữa bạn và cây, nghĩa là có khoảng cách giữa bạn và cây, khoảng cách không gian cũng như thời gian. Giờ, khi không có hình ảnh, thì bạn nhìn cây với cách hoàn toàn khác, rồi bạn không đồng hoá bạn với cây, bởi bạn không thể thành cây, đó quá vô lý, nhưng khác biệt không gian, khoảng cách giữa bạn và cây biến mất và bạn nhìn cây như bạn chưa hề nhìn cây trước đó trong đời, vẻ đẹp của lá, uốn cong của cành, ánh sáng, hình dạng, nó thành sức sống tuyệt vời.
1:03:18 Giờ, khi bạn nhìn bạn, không chỉ trong gương khi bạn chải tóc, mà cả khi bạn nhìn bạn, bạn nhìn bạn với kiến thức bạn đạt được về bạn. Hình ảnh bạn có về bạn, tôi phải là, tôi không phải là, tôi nên là, tôi không nên là, tôi sẽ là gì khác trong tương lai, cả chuyển động trở thành là kết quả của kiến thức. Từ kiến thức ấy bạn có hình ảnh về bạn. Và vậy khi bạn nhìn bạn bạn nhìn qua đôi mắt của hình ảnh là quá khứ và vì vậy bạn không thực sự nhìn. Giờ, nhận biết không chọn lựa là quan sát không kẻ quan sát, là quá khứ, kẻ tạo hình ảnh. Tốt chứ? Tôi sẽ tiếp tục?
1:04:51 A: Vâng.
1:04:53 K: Xin nghe này, bởi nếu biết làm sao lắng nghe bạn đã làm mọi việc, bạn không phải làm gì, bạn không cần nổ lực để nghe, bạn không phải nổ lực để thay đổi. Chúng ta sẽ đi sâu nếu lát nữa có thì giờ, sự cần thiết thay đổi và xem có thể và làm sao nó được làm.
1:05:31 Nhưng lắng nghe. Tôi không nghĩ chúng ta từng nghe bởi khi nghe chúng ta nghĩ việc khác. Hay nói, tôi thích điều hắn nói, hay so sánh cái hắn nói với gì khác. Bạn có từng lắng nghe vợ hay chồng? Xin đừng cười, phí thì giờ, đừng làm. Và phí thì giờ vỗ tay, phí năng lực, xin đừng làm. Vỗ tay nếu cần, khi tôi không ở đây, tốt hơn nhiều. Bạn có từng nghe, thực sự nghe? Tức là quá khứ vắng mặt. Tức là, quá khứ của vợ rầy rà, nạt nộ, hay chồng thống trị, tìm quyền lực, v.v.., tôi không cần đi sâu, việc khủng khiếp gọi là hôn nhân ở đó mọi việc này xảy ra. Và lắng nghe không quá khứ. Rồi bạn thiết lập quan hệ hoàn toàn khác. Rồi quan hệ không là giữa hai hình ảnh, hình ảnh về vợ bạn có hay hình ảnh cô ta có về bạn. Quan hệ hiện giờ là giữa hai hình ảnh và vì vậy không có quan hệ gì. Không biết bạn có đi sâu vấn đề quan hệ, bởi nhìn việc xảy ra trên thế giới, bạn đến văn phòng, với mọi vấn đề của văn phòng, với mọi tham vọng, mắng mỏ bạn chịu đựng từ xếp, sợ hãi, bạn bị tách ra không biết bao nhiêu giờ với vợ hay bạn gái, và phụ nữ hay cô gái có vấn đề riêng, khổ sở riêng, rối loạn riêng, tham vọng riêng, nhỏ nhen riêng, tính xấu và mọi thứ khác. Và bạn về nhà và ngủ với cô ta và đó là quan hệ. Bạn cô lập và cô ta cô lập, và bạn mong tìm vài loại quan hệ trong tính dục, mà bạn gọi hợp nhất - yêu thương gia đình.
1:09:00 Giờ mọi cái đó phải được hiểu bởi để tạo ra xã hội khác tức quan hệ khác giữa con người, giữa bạn và vợ và hàng xóm. Và nếu quan hệ dựa trên quá khứ, ký ức, lăng mạ, càu nhàu, quá khứ, hình ảnh bạn có về kẻ khác, xấu hay đẹp, hay mất trí, phi lý, méo mó, thì bạn không có quan hệ gì. Và nhận biết mọi việc này, không chỉ đôi khi, mà nhận biết, không như tạo hình ảnh. Tôi sẽ chỉ ra trong một phút, tôi sẽ đi sâu. Đã tạo hình ảnh, làm sao lìa nó, và không tạo hình ảnh. Bạn có hiểu vấn đề? Đi nào.
1:10:33 Lấy sự kiện đơn giản: bạn tâng bốc tôi. Tâng bốc làm dễ chịu và lưu dấu trên trí óc, trên tế bào não, và hình ảnh tức thì hình thành rằng bạn là bạn, tôi thích bạn, bởi bạn ca ngợi tôi hay gãi lưng tôi. Và bạn lăng mạ tôi: nó cũng lưu dấu. Và nó để lại hình ảnh và bạn không phải bạn tôi. Đây là thực tế, phải không, nó thực sự xảy ra mỗi phút trong ngày, tôi thích, tôi không thích bạn, bạn đẹp, bạn không, bạn thông minh, hình ảnh luôn hình thành. Giờ, khi tôi được ca ngợi, khoảnh khắc ấy hoàn toàn nhận biết, không chấp nhận hay từ chối, chỉ nhìn nó, nhìn việc xảy ra với phản ứng. Khi bạn hoàn toàn chú tâm nhìn, thì không méo mó, thì không hình ảnh hình thành. Bạn làm thế khi tôi nói, bạn sẽ tìm ra. Là hiện tượng rất đơn giản, đừng phức tạp nó. Chú tâm, ý thức ngay lúc lăng mạ hay ca ngợi. Lúc ấy không chọn lựa, vì vậy không có hình ảnh hình thành. Rồi bạn gặp một người mỗi lần mới tinh. Đó là ngây thơ thực sự. Chữ ngây thơ nghĩa trí óc không thể bị tổn thương. Bởi đa số người bị tổn thương từ bé, bởi mẹ hay cha, bởi nhà trường, thầy giáo, bị tổn thương, tổn thương, tổn thương. Và tổn thương ấy là hình thức khác của kiến thức. Và chúng ta mang chúng tới chết, mang chúng như ký ức, là quá khứ. Và thời gian sẽ không giải quyết chúng, thời gian sẽ chỉ làm chúng mạnh thêm, nhưng ngược lại nếu bạn ý thức cả chuyển động ấy của quá khứ như hình ảnh và kiến thức, thì trí óc bạn không ghi lại lăng mạ nào, tổn thương nào. Vì vậy quan hệ bạn với người khác trải qua cuộc cách mang triệt để. Bởi chúng ta quan hệ nhau, dù người ấy sống ở Vietnam hay ở Ấn hay Âu châu hay đây hay Trung quốc, chúng ta quan hệ nhau bởi chúng ta là con người. Và nếu chúng ta cô lập mình với hình ảnh của tổn thương, đau đớn, thú vui, sợ hãi, và thôi thúc tham vọng tranh đua khủng khiếp, được cổ vũ ở xứ bất hạnh này, thì quan hệ thành tra tấn, rồi quan hệ không là lúc thực sự đẹp đẽ sống động mà là quá khứ. Vậy, bạn phải ý thức toàn bộ chuyển động của quá khứ, không chỉ ở mức độ hữu thức mà cả ở mức sâu hơn.
1:16:01 Xin hỏi mấy giờ?
1:16:04 Q: Còn mười phút.
1:16:09 K: Đây là vấn đề rất phức tạp, bởi chúng ta sống trong quá khứ, với kiến thức chúng ta đạt được qua hàng thế kỷ. Và chính kiến thức ấy phá huỷ chúng ta, bởi kiến thức tách biệt, phân chia, kiến thức ấy phân chia Hồi giáo và Ấn giáo, Cơ đốc và mọi cái khác, Công giáo và Tin lành, phân chia quốc tịch, thảy dựa trên quá khứ. Và để thấu hiểu vấn đề lớn ấy của quá khứ, bạn không chỉ, khi chúng ta tình cờ và hơi ngắn gọn xem xét kiến thức ở bề mặt, mà có cả chiều sâu, nếu bạn có thể dùng chữ rất chung, vô thức, kiến thức được lưu giữ sâu trong chúng ta, bạn cũng phải hiểu hết nó. Bởi nhận biết kiến thức là nền tảng, tuyệt đối cơ bản, ngược lại bạn không thể làm gì, nhưng bạn cũng ý thức rằng kiến thức thành tác nhân méo mó trong quan hệ. Và quan hệ là việc tối quan trọng trong đời, ngược lại chúng ta không thể sống hoà bình, ngược lại chúng ta không thể biết gì là yêu thương. Vậy, quan hệ, không phải giữa hai hình ảnh là quá khứ, mà thực sự quan hệ nghĩa không có trung tâm ở đó hình thành hình ảnh có mặt.
1:18:52 Giờ tôi e quá trễ để đi sâu vấn đề làm sao quan sát vô thức, làm sao phơi bày toàn bộ tích chứa vô thức, không phân tích mà phơi bày nó. Bạn phải đi sâu thật cẩn thận. Có lẽ chúng ta sẽ làm trưa mai chứ không bây giờ. Rất tiếc, còn lại vài phút, vậy bạn có muốn hỏi gì.
1:19:30 Bạn có muốn hỏi gì?
1:19:34 Q: Vâng.
1:19:36 K: Giờ chỉ một phút, trước khi bạn hỏi, tôi muốn nói gì đó về đặt câu hỏi. Trước hết, tại sao bạn hỏi? Không phải không nên hỏi, bạn phải, mọi loại câu hỏi, nghi mọi thứ. Nhưng nghi cần giữ bởi sợi dây, khi thì cho nó đi, khi thì giữ nó lại. Và đặt câu hỏi, bạn có mong người nói trả lời hay bạn hỏi chính bạn vậy chúng ta cùng nhau trả lời? Bởi ngay lúc bạn đặt câu hỏi, trả lời nằm trong câu hỏi. Và nếu biết làm sao nhìn câu hỏi, trả lời ở đó. Vậy chúng ta phải ghi nhớ khi bạn hỏi bạn không chỉ phải hỏi câu đúng, nó không nghĩa người nói ngăn bạn đặt câu hỏi, cả khi hỏi câu đúng, có chiều sâu sau câu hỏi, bởi câu hỏi đúng có chiều sâu thẳm. Và câu hỏi cạn là câu hỏi sai, bởi nó rất hời hợt. Vậy bạn phải ý thức khi hỏi. Và khi hỏi bạn phơi bày bạn với bạn. Nếu nó được hiểu, xa thải đi.
1:21:40 Q: Xin lỗi. Một người thực sự không yêu hắn nên cố giúp kẻ khác yêu thương chính họ, hay ai đó nên cố giúp ai khác?
1:21:54 K: Ai đó nên giúp kẻ khác. Tôi tự hỏi giúp ai khác ý bạn là sao. Bác sĩ giúp bạn, nếu hắn là bác sĩ giỏi, chuyên gia dinh dưỡng tốt, bản chỉ đường bảo bạn làm sao đi đến nơi nào, họ đều giúp, phải không? Nhưng khi cho rằng bạn có thể giúp kẻ khác, bạn đã giữ một vị trí, và vì vậy vị trí ấy thành uy quyền và vì vậy bạn phá huỷ mọi ý nghĩa khiêm nhường. Giúp như mùi hương của hoa bên đường, nó đó, mùi thơm, màu sắc, vẻ đẹp, cảm giác lặng im của nở hoa, nó đó, và nếu muốn ngửi nó, cứ ngửi, nếu không, thì thôi. Và đó là giúp. Nếu bạn có gì để cho, cho mà không biết bạn cho. Đúng không?
1:23:35 Q: Jiddu, chúng tôi muốn hỏi ngài vậy, dĩ nhiên, ngài chắc xem mình là người rất vĩ đại nhưng quan điểm ngài về Đức Phật là gì?
1:23:50 K: Bạn nghĩ mình là người vĩ đại, dĩ nhiên, làm sao bạn xem xét Đức Phật. Đức Phật, vị thầy tôn giáo thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên ở Ấn. Trước hết, tôi không xem xét tôi gì cả, dù lớn hay nhỏ, và tôi nói thực vậy. Và đó là vấn đề không liên quan. Khi bạn hỏi ngài nghĩ gì về Đức Phật, tôi không nghĩ về Đức Phật, bởi suy nghĩ không đi vào lĩnh vực thấu hiểu. Suy tư không có mặt nơi có yêu thương. Khi có yêu thương và khi có trạng thái ấy của trí óc khi ấy không có hoạt động của suy tư, không có so sánh.
1:25:19 Q: Chúng ta có thể nói về lãng tâm?
1:25:24 K: Chúng ta có thể nói về lãng tâm.
1:25:27 Q: Ví dụ ngài lắng nghe ai và có âm thanh, và hai âm thanh xung đột. Giờ, ngài nói không nên có chọn lựa, tuy vậy không phải trí óc, đi đến...
1:25:47 K: Vâng, tôi hiểu câu hỏi. Lãng tâm. Tại sao bạn gọi lãng tâm? Bạn muốn nghe lời hắn nói, bạn nghe trong hai phút hay một phút hay một giây, và trí óc bạn bỏ đi. Tại sao bạn gọi nó lãng tâm? Tại sao bạn so sánh, nói này tôi muốn nghe và kia tôi không muốn nghe? Giờ, bởi nói nó là lãng tâm bạn đã trong xung đột, phải không? Bởi tôi muốn nghe bạn, lời bạn nói, tôi để tâm vài phút đến bạn. Và trí óc không thể giữ chú tâm ấy và nó bỏ đi. Tôi sẽ không gọi lãng tâm. Tôi nói, tốt thôi, nó bỏ đi, tôi muốn tìm xem tại sao nó bị kéo ra hướng kia. Tôi thích thú không phải chú tâm cố định mà chú tâm, kịp không? Dù chú tâm nghe bạn hay chú tâm nó làm tôi bỏ đi. Tôi dự vào cái gọi lãng tâm, nó không là lãng tâm. Nếu có chú tâm thì không có lãng tâm. Bạn hiểu không? Chỉ là trí óc không tham dự hoàn toàn, trí óc ấy bỏ đi. Và rồi bạn nói, sau khi bị lãng tâm, rồi bạn nói, làm sao tôi trở lại chú tâm? Vậy có tranh đấu. Vậy, chú tâm vào cái đang được nói và vào lúc trí óc bỏ đi. Tác nhân là chú tâm, và rồi bạn không có xung đột. Tội lớn nhất bạn có thể mắc là có xung đột trong bạn, bởi xung đột tự hiện ra ở thế giới bên ngoài, như ghét, ganh, chán, hung hăng, tàn bạo, giết. Và để tìm ra lối sống trong đó không có xung đột gì là sống một kiểu sống hoàn toàn khác. Có lẽ chúng ta sẽ đi sâu nó ngày mai.
1:29:04 Q: Thưa, tôi thấy tôi luôn rất sợ, như tôi cố đối mặt tôi và tôi cố đối mặt lời ngài nói, cố sống trọn vẹn hơn, nhưng tôi thấy quá khứ luôn xen vào tôi và tôi quá sợ khi nhìn tôi và đời tôi.
1:29:25 K: E là tôi chưa hiểu câu hỏi. Có ai hiểu không? Suy nghĩ xen vào, phải không?
1:29:34 Q: Sợ hãi làm suy nghĩ.
1:29:36 K: Sợ, suy nghĩ và sợ xen vào. Bạn biết đó, hai việc này, như suy nghĩ và sợ, bạn phải đi sâu, rất sâu nó. Ngày mai chúng ta sẽ, được không? Bởi nó không phải việc bạn chỉ có thể nói tốt, bỏ suy nghĩ hay bỏ sợ đi, đó quá ngớ ngẩn, nhưng bạn phải thấu hiểu toàn bộ vấn đề sợ. Bạn phải đi sâu nó, suy nghĩ là gì, tại sao suy nghĩ thành vô cùng quan trọng trong đời. Và vị trí của suy nghĩ là gì. Và đó không thể được thảo luận hay bàn vài phút này. Vậy thì có thể nói về nó ngày mai? Vậy được chứ? Tôi nghĩ chúng ta nên dừng, phải không? Bởi tôi cho là bạn muốn phòng họp lúc bảy giờ rưỡi.