Krishnamurti Subtitles
NY71T3 - Quan hệ
Buổi Nói Chuyện thứ 3
New York, USA
24 tháng Tư 1971
| 0:33 | Krishnamurti: Chiều nay nếu có thể, tôi muốn, nói về vài việc: về quan hệ, yêu thương là gì, và toàn bộ đời sống con người, gồm trong đó là sống hàng ngày, vấn đề lớn lao bạn có, xung đột, thú vui và sợ hãi, và việc lạ lùng nhất bạn gọi cái chết. |
| 1:42 | Như chúng ta nói hôm nọ, tôi nghĩ bạn phải hiểu nó không như lý thuyết, không như quan điểm giải trí, suy luận, mà đúng hơn như thực tế, rằng bạn là thế giới và thế giới là chúng ta. Chúng ta là thế giới và thế giới là mỗi chúng ta. Và thấy thế, thực sự tận tâm với nó và không gì khác, không chỉ sinh ra cảm nhận trách nhiệm bao la và hành động phải không manh mún, mà như toàn thể. |
| 3:00 | Tôi nghĩ chúng ta có thể quên xã hội, văn hoá trong đó chúng ta sống, chúng ta được nuôi lớn, đã qui định chúng ta, là kết quả của nổ lực con người, xung đột con người, đau đớn, khổ nhọc con người, và hai cái, văn hoá và cá nhân và cộng đồng là mỗi chúng ta, chúng ta không tách lìa nó. Giờ, để thấy thế, không phải như ý niệm tri thức hay quan niệm, mà thực sự thấy hiện thực nó, bạn phải đi sâu vấn đề quan hệ là gì, bởi sống, cuộc sống, dựa trên quan hệ. Sống là chuyển động trong quan hệ. Và nếu không hiểu cái gì hàm ẩn trong quan hệ, hiển nhiên chúng ta không chỉ cô lập mình mà tạo ra xã hội trong đó con người phân chia, không chỉ quốc gia, tôn giáo, mà cả trong chính họ, và vì vậy hiện cái họ là ra thế giới bên ngoài. |
| 4:52 | Không biết bạn có đi sâu vấn đề này cho chính bạn, để tìm xem bạn có thể sống với kẻ khác trong hoà thuận hoàn toàn, trong hoà hợp hoàn toàn, để không có vật cản, không có phân chia, cảm giác hoàn toàn thống nhất. Bởi quan hệ nghĩa, phải không, liên hệ. Không trong hành động, không trong vài dự định, không trong ý hệ hay quan niệm, hoàn toàn thống nhất trong nghĩa phân chia, manh mún giữa các cá nhân, giữa hai con người, không có mặt ở mọi mức độ. |
| 6:32 | Trừ khi bạn tìm ra quan hệ ấy với tôi dường như khi chúng ta cố tạo ra trật tự trên thế giới, về lý thuyết hay kỹ thuật, chúng ta nhất định sẽ tạo ra không chỉ phân chia sâu sắc giữa người với người mà cũng sẽ không thể ngăn cản hư hoại. Hư hoại bắt đầu trong thiếu quan hệ. Tôi nghĩ đó là gốc rễ của hư hoại. Quan hệ như chúng ta biết hiện nay là nối tiếp phân chia giữa các cá nhân. Và chữ cá nhân, nghĩa gốc của chữ ấy, là không thể phân chia, một người trong hắn không phân chia, không manh mún, thực sự là cá nhân. Nhưng đa số chúng ta không phải cá nhân. Chúng ta nghĩ mình là và vì vậy có đối nghịch của cá nhân chống lại cộng đồng. Nhưng khi bạn hiểu không chỉ nghĩa chữ ấy trong nghĩa tự điển mà ý nghĩa sâu sắc của tính cá nhân trong đó không có manh mún gì, tức là, hoà điệu hoàn hảo giữa trí óc, tâm hồn, và cơ thể vật lý. Chỉ khi ấy cá nhân có mặt. |
| 9:11 | Và như quan hệ nhau hiện nay - dù thân thiết hay hời hợt, sâu hay thoáng qua, nếu chúng ta xem xét kỹ - là manh mún. Vợ hay chồng hay trai hay gái sống trong cái kén riêng, hắn sống trong tham vọng riêng, theo đuổi ích kỷ riêng, ganh tị. Và thảy chúng góp phần vào tác nhân tạo ra hình ảnh trong hắn, và vì vậy quan hệ nhau là qua hình ảnh ấy, và vì vậy không có quan hệ thực. |
| 10:38 | Không biết bạn có nhận biết hình ảnh bạn có, bạn có thực nhận biết cấu trúc và bản chất của hình ảnh bạn dựng lên quanh bạn và trong bạn. Và mỗi người làm nó mọi lúc. Và làm sao có thể có quan hệ với kẻ khác nếu có thôi thúc riêng, ganh tị, đua tranh, tham lam, và mọi cái khác được duy trì và phóng đại trong xã hội hiện đại. Làm sao có thể có quan hệ với kẻ khác nếu mỗi chúng ta theo đuổi thành tựu cá nhân riêng, thành công cá nhân riêng? |
| 12:05 | Không biết bạn có nhận biết mọi cái đó. Chúng ta bị qui định nên chúng ta chấp nhận nó như bình thường, như khuôn mẫu cuộc sống, rằng mỗi người phải theo đuổi tính khí kỳ cục riêng, khuynh hướng đặc thù riêng, và cố xây dựng quan hệ với kẻ khác bất chấp nó. Đó là cái chúng ta đang làm, phải không, nếu bạn xem xét bạn kỹ, đó không phải cái bạn làm, không phải việc các bạn đều làm? Tuy bạn có thể kết hôn, bạn đến văn phòng hay nhà máy, dù bạn làm gì suốt cả ngày bạn theo đuổi nó, và cô ta ở nhà, với lo lắng riêng, với hão huyền riêng, mọi cái xảy ra. Quan hệ giữa hai người ấy ở đâu? Là trên giường, tính dục? Và quan hệ ấy quá hời hợt, quá giới hạn, quá hạn chế, đó không phải hư hoại trong chính nó? |
| 14:21 | Có thể bạn sẽ hỏi rồi làm sao sống nếu không đến văn phòng, theo đuổi tham vọng, ganh tị riêng, khao khát riêng để thành tựu và đạt được, nếu không làm mọi cái đó, bạn phải làm gì? Tôi nghĩ đó là câu hỏi sai hoàn toàn, phải không? Bởi chúng ta quan tâm, phải không, tạo ra thay đổi tận gốc trong toàn bộ cơ cấu trí óc. Bởi khủng hoảng không ở thế giới bên ngoài mà khủng hoảng trong chính nhận thức. Và đến khi chúng ta hiểu khủng hoảng ấy không hời hợt, không theo vài triết gia, vài vị thầy, mà thực hiểu nó sâu sắc cho chính mình bởi nhìn nó, xem xét nó, chúng ta sẽ không thể tạo ra thay đổi. Và chúng ta quan tâm đến cách mạng nội tâm. Cách mạng ấy chỉ có thể xảy ra khi có loại quan hệ đúng giữa con người. |
| 16:23 | Làm sao quan hệ như thế được sinh ra? Trước hết, vấn đề rõ, phải không? Nếu kết hôn tôi có trách nhiệm, con cái, v.v.. tôi đến văn phòng hay làm việc gì và mất cả ngày ở đó. Nào, chia sẻ vấn đề với tôi, được không? Nó là vấn đề bạn, không của tôi. Nó là đời bạn, không của tôi. Nó là đau khổ, phiền toái bạn, lo âu, tội lỗi bạn, gánh nặng lớn của đau khổ, đó là đời bạn, là nó, chiến đấu. Nếu bạn chỉ nghe mô tả, thì bạn sẽ thấy bạn chỉ bơi trên bề mặt và không giải quyết vấn đề gì. Vậy như nó là thực sự vấn đề bạn, và người nói chỉ mô tả vấn đề, biết rằng mô tả không phải vật mô tả, và cùng chia sẻ vấn đề. Tức là, làm sao con người, bạn và tôi, có thể, tìm trong cả hỗn độn này, rối ren, thù hận, chiến tranh, phá hoại, ô nhiễm, mấy việc khủng khiếp ấy xảy ra trên thế gian, làm sao chúng ta có thể tìm ra quan hệ đúng? |
| 19:14 | Để tìm ra nó, dường như, bạn phải xem xét thực sự việc xảy ra, nhìn cái đang là, không phải cái chúng ta thích nghĩ nó sẽ là, hay cố thay đổi quan hệ theo quan niệm tương lai, mà thực sự quan sát cái hiện là. Và khi quan sát cái hiện là, thực tế, sự thật, thực tại nó, thì có khả năng thay đổi nó. Như chúng ta nói hôm nọ, khi có khả năng thì có năng lực lớn. Việc hao phí năng lực là ý niệm rằng không thể thay đổi. |
| 20:29 | Vậy chúng ta phải nhìn quan hệ như nó hiện là, thực tế, mỗi ngày. Và khi quan sát cái hiện là thì chúng ta sẽ khám phá làm sao tạo ra thay đổi trong thực tại ấy. Vậy chúng ta đang mô tả cái đang là, tức là, mỗi người sống trong thế giới riêng, trong thế giới tham vọng, tham lam, sợ hãi, khao khát thành công, v.v.. bạn biết việc xảy ra. Chúng ta gặp nhau, chồng và vợ, hay trai và gái, trên giường. Và đó là cái chúng ta gọi yêu thương, dẫn đến sống phân chia, cô lập, xây tường chống đối quanh mình, hoạt động vị kỷ, mỗi người tìm an toàn tâm lý, mỗi người lệ thuộc kẻ khác vì dễ chịu, vì thú vui, vì bầu bạn, bởi mỗi người quá cô đơn sâu thẳm, mỗi người đòi được yêu thương, được nâng niu, mỗi người cố thống trị kẻ khác. |
| 23:01 | Thấy thế - nó gần như quan sát được, có thể thấy nó cho bạn nếu bạn quan sát bạn - có loại quan hệ nào không? Và bởi không có quan hệ giữa hai con người, dù họ có thể có con cái, nhà cửa, v.v.. thực sự họ không liên hệ. Nếu họ có cùng kế hoạch chung, kế hoạch ấy duy trì, giữ họ lại nhau, nhưng đó không phải quan hệ. |
| 24:02 | Nhìn hết nó, và thấy nếu không có quan hệ giữa hai con người thì hư hoại bắt đầu không phải cơ cấu xã hội bên ngoài, ô nhiễm hiện tượng bên ngoài, mà ô nhiễm, hư hoại, phá hoại bắt đầu khi con người thực sự không có quan hệ gì, như bạn không có. Bạn có thể nắm tay kẻ khác, hôn nhau, ngủ cùng nhau, nhưng thực sự khi bạn quan sát thật kỹ, có quan hệ gì không? Nghĩa là liên hệ, không lệ thuộc nhau, không chạy trốn cô đơn qua kẻ khác, không cố tìm dễ chịu, bầu bạn, qua kẻ khác. Khi bạn tìm dễ chịu, lệ thuộc qua kẻ khác, có thể có loại quan hệ nào, hay bạn sử dụng nhau. Chúng ta không yếm thế mà thực quan sát đang là, và đó không phải tính yếm thế. Vậy, để tìm ra quan hệ là gì, liên hệ thực sự với kẻ khác là gì, bạn phải hiểu vấn đề cô đơn. Bởi hầu hết chúng ta quá sức cô đơn. Lớn lên già đi cô đơn càng nhiều, đặc biệt ở xứ này. Bạn có để ý người già, họ như thế nào? Bạn có để ý chạy trốn, tiêu khiển của họ? Họ làm việc cả đời và họ muốn trốn vào vài loại giải trí. |
| 27:17 | Và để thấy và tìm ra lối sống chúng ta không dùng kẻ khác, về tâm lý, cảm xúc, không lệ thuộc kẻ khác, không dùng kẻ khác như cách trốn đau đớn riêng, tuyệt vọng riêng, cô đơn riêng. |
| 28:03 | Hiểu nó, tức là, hiểu cô đơn là gì. Bạn có từng cô đơn? Bạn có biết nó nghĩa gì? Rằng bạn không có quan hệ với kẻ khác, hoàn toàn cô lập. Bạn có thể ở với gia đình, trong đám đông hay văn phòng, bất kỳ đâu, việc ấy thình lình xâm chiếm bạn, cảm giác hoàn toàn cô đơn với tuyệt vọng. Và đến khi bạn giải quyết nó hoàn toàn, quan hệ thành phương tiện chạy trốn và vì vậy nó dẫn đến hư hoại, dẫn đến khổ đau. Vậy, làm sao hiểu cô đơn ấy, cảm giác hoàn toàn cô độc ấy? Để hiểu nó bạn phải nhìn cuộc sống riêng. Mỗi hành động bạn làm không phải hoạt động vị kỷ? Bạn có thể đôi khi rộng lượng, đôi khi khoan dung, làm gì đó không nguyên do, đó là trường hợp hiếm. Nhưng thực sự, tuyệt vọng không thể tan mất qua chạy trốn mà bởi quan sát nó. |
| 30:17 | Vậy sẽ trở lại vấn đề, là làm sao quan sát, làm sao quan sát chính mình để trong quan sát ấy không có xung đột gì. Bởi xung đột là hư hoại, xung đột là phí năng lực, xung đột là đánh nhau của đời sống, từ lúc sinh ra đến khi chết đi. Và có thể nào sống mà không một giây xung đột? Và để làm thế, để tìm ra cho mình bạn phải học làm sao quan sát, làm sao quan sát toàn bộ chuyển động mình. Chúng ta đã đi sâu hôm nọ, có quan sát nó thành hoà điệu, là thực, khi người quan sát không có, mà chỉ quan sát. Chúng ta đã đi sâu nên sẽ không trở lại bởi nó khá mất thì giờ, bởi có quá nhiều việc để nói. |
| 31:51 | Khi không có quan hệ có thể có yêu thương? Chúng ta nói về nó. Và yêu thương, như chúng ta biết, liên quan đến tính dục và thú vui, phải không? Không à? Vài bạn nói không. Rồi khi bạn nói không, thì bạn phải không tham vọng, thì phải không đua tranh, thì phải không phân chia như bạn và tôi, chúng ta và họ, phải không có phân chia quốc tịch, không phân chia niềm tin, hay phân chia sinh ra bởi niềm tin, phân chia sinh ra bởi kiến thức, chỉ vậy, và thêm nữa, bạn có thể nói bạn yêu. Nhưng với đa số người yêu thương liên quan với tính dục và thú vui, và mọi khổ nhọc đến với nó, ganh tị, đố kỵ, đối lập, bạn biết việc xảy ra giữa nam và nữ. Khi quan hệ ấy không thực, đúng, sâu, hoàn toàn hoà hợp, rồi làm sao bạn có thể có hoà bình trên thế gian? Rồi làm sao có thể dứt chiến tranh? |
| 34:27 | Vậy quan hệ là một việc, hay đúng hơn là việc quan trọng nhất trong đời. Đó nghĩa thấu hiểu yêu thương là gì. Chắc rằng bạn chợt hiểu nó, lạ lùng, không hỏi han, khi bạn tìm ra cho bạn cái không phải nó, cái không phải yêu thương, rồi bạn hiểu yêu thương là gì, không lý thuyết, không trí óc hay bằng lời, mà khi bạn thực nhận ra cái không phải nó. Nó là, trí óc tranh đua, tham vọng, trí óc nổ lực, so sánh, bắt chước, trí óc như thế không thể yêu thương. |
| 35:52 | Vậy bạn có thể nào, sống trên thế gian, sống hoàn toàn không tham vọng, hoàn toàn không hề so sánh bạn với ai khác, bởi giây phút bạn so sánh, liền có xung đột, liền có ganh tị, liền có tham vọng, liền có khao khát thành tựu, vượt qua kẻ khác. Hãy nghe mọi việc này, là đời bạn chúng ta nói đến. |
| 36:42 | Có thể tâm hồn và trí óc, tức là, nó nhớ lại tổn thương, mắng mỏ, cái làm nó nhạy cảm, đần độn, tâm hồn và trí óc như thế có thể yêu thương? |
| 37:17 | Yêu thương là thú vui? Và tuy vậy đó là cái chúng ta theo đuổi, hữu thức hay vô thức. Thần thánh là kết quả của thú vui, niềm tin, cơ cấu xã hội, đạo đức xã hội, cơ bản là vô đạo đức, là kết quả của theo đuổi thú vui. Và khi bạn nói, tôi yêu một ai, nó là yêu thương? Đó nghĩa không tách lìa, không thống trị, không hoạt động vị kỷ. Và để tìm ra nó là gì, bạn phải từ bỏ hết, từ bỏ trong nghĩa, thấy cái sai nó. Khi bạn thấy gì sai mà bạn đã chấp nhận như đúng, như tự nhiên, như con người, một khi thấy thế, thì bạn không hề quay lại nó. Khi bạn thấy rắn nguy hiểm hay thú nguy hiểm, không hề đùa với nó nữa, không hề đến gần nó. Tương tự, khi bạn thấy yêu thương không phải mấy việc này, thực sự thấy, cảm nhận nó, quan sát, nghiền ngẫm nó, sống với nó, hoàn toàn tận tâm với nó, thì bạn biết yêu là gì, rồi bạn sẽ biết tình thương là gì, nó nghĩa nhiệt tâm với mọi người. Và chúng ta không có nhiệt tâm, chúng ta có thèm khát, chúng ta có thú vui. |
| 40:07 | Và chữ nhiệt tâm đến từ gốc của đau khổ. Chúng ta đều có đau khổ loại này hay loại khác, mất ai đó, khổ của tự xót thương, khổ của nhân loại, cả tập thể và cá nhân, - chúng ta biết khổ là gì - cái chết của ai bạn xem như bạn yêu thương. Và khi chúng ta ở đó với nổi khổ hoàn toàn, không chạy trốn, không cố lý giải nó, không cố chạy trốn nó qua hình thức nào, qua lời nói hay hành động, khi bạn ở với nó hoàn toàn, trọn vẹn, không chuyển động suy nghĩ nào, thì bạn sẽ thấy từ khổ ấy, nhiệt tâm đến. Rồi nhiệt tâm là đặc tính của yêu thương, bởi yêu thương không có khổ. |
| 42:03 | Khi bạn hiểu toàn bộ vấn đề đời sống, xung đột, đấu tranh, cuộc sống mà bạn lê lết, quá rỗng tuếch, quá vô nghĩa, và mấy trí thức cố cho một ý vào đời, một nghĩa vào cuộc sống. Và chúng ta cũng muốn tìm ý nghĩa cho cuộc sống, bởi đời sống vô nghĩa như nó được sống, phải không? Tranh đấu không ngừng, làm việc không ngớt, khổ sở, đau đớn, khổ nhọc bạn trải qua trong đời, mọi cái thực vô nghĩa, chúng ta trải qua nó như thói quen. Nhưng để tìm ra ý nghĩa cuộc sống là gì, bạn cũng phải hiểu ý nghĩa cái chết, bởi sống và chết là cùng nhau, chúng không phải hai thứ tách biệt. |
| 43:52 | Vậy bạn phải tìm kiếm chết nghĩa gì, bởi đó là một phần cuộc sống, không phải gì ở tương lai xa để ngăn tránh, chỉ đối mặt khi bạn bịnh nặng, tuổi già hay tai nạn, hay chết trên chiến trường. Vậy nó là một phần sống, sống hàng ngày, như một phần của sống hàng ngày để sống mà không hơi thở nào xung đột, là một phần sống để tìm ra ý nghĩa yêu thương. Đó cũng là một phần sống, toàn bộ lĩnh vực sống không chỉ chấm dứt khi chết. Vậy bạn phải hiểu nó. |
| 45:33 | Làm sao chúng ta hiểu chết là gì? Bạn có thể hiểu nó khi bạn chết, ở giây phút cuối, vô thức? Có lẽ lối bạn sống, căng thẳng, đấu tranh cảm xúc, tham vọng, thôi thúc, mọi cái làm bạn ở phút cuối không thể nhận thức rõ. Rồi có tuổi già và sợ tuổi già, thoái hoá trí óc, và mọi cái khác. Vậy, phải hiểu chết là gì bây giờ, không phải ngày mai. Nếu bạn quan sát, suy nghĩ không muốn nghĩ về nó. Nó sẽ nghĩ mọi việc sẽ làm ngày mai, xây cầu, làm sao chế tạo vật mới, phòng tắm tốt hơn, và mọi cái khác suy nghĩ có thể nghĩ tới, nhưng nó không muốn nghĩ về cái chết, bởi không biết nó nghĩa gì. Và ý nghĩa cái chết, là cái được tìm ra qua tiến trình suy nghĩ? Chúng ta có chia sẻ mọi việc này? Hãy chia sẻ nó. Khi chúng ta chia sẻ thì sẽ bắt đầu thấy vẻ đẹp của mọi việc này. Nhưng nếu bạn ngồi đó và để người nói tiếp tục, chỉ nghe lời nói thì chúng ta không cùng chia sẻ. Cùng chia sẻ hàm ý tính chất nào về quan tâm, chú tâm, yêu mến, yêu thương. Và cái chết là vấn đề to lớn. Và người trẻ có thể nói, tại sao bạn bận tâm về nó? Bởi nó là một phần đời họ, là một phần đời họ để hiểu sống độc thân, không chỉ, tại sao bạn nói về sống độc thân? Đó dành cho già cổ hủ, đó dành cho sư sãi ngu ngốc. Nhưng đó cũng là vấn đề cho con người, không phải do thầy tu đặt ra, hay Công giáo gần đây, nó là vấn đề đã năm ngàn năm, sống độc thân nghĩa gì. |
| 49:42 | Và cũng, đó là một phần đời sống, trí óc có thể hoàn toàn trinh bạch? Và không thể tìm ra làm sao sống một đời trinh bạch, bạn thề nguyền độc thân và trải qua thống khổ, thống khổ sinh học. Đó không phải độc thân. Độc thân là gì đó hoàn toàn khác. Là có một trí óc lìa mọi hình ảnh, lìa mọi kiến thức, tức là thấu hiểu toàn bộ tiến trình của thú vui và sợ hãi, chúng ta đã đi sâu hôm nọ. |
| 50:51 | Vậy tương tự, bạn phải hiểu cái được gọi là chết. Làm sao bạn tiến hành hiểu điều gì mà bạn quá sợ? Không phải đa số chúng ta sợ chết? Hay nói, Ơn Chúa, tôi sẽ chết, tôi đã có đủ trên đời với mọi khổ đau, rối loạn, giả tạo, cãi cọ vô lối, giết chóc, tàn ác, bạo lực, mọi thứ máy móc bạn bị kẹt vào, ơn Chúa mọi việc sẽ chấm dứt. Đó không phải trả lời. Hay lý giải cái chết hay tin vào tái sinh, như cả thế giới châu Á tin - tái sinh. Đi sâu nó, tìm ra tái sinh nghĩa gì, là sinh ra ở đời sống kế, được sinh ra đời sống kế, bạn, được sinh ở cuộc sống tương lai. Và để tìm ra nó, bạn phải tìm ra bạn hiện là gì. Bạn đang là gì, nếu tin vào tái sinh, bạn đang là gì? Hàng lô chữ nghĩa, kinh nghiệm, kiến thức, bị qui định bởi nhiều loại văn hoá, mọi đồng hoá của cuộc đời, nội thất, nhà cửa, tài khoản ngân hàng, kinh nghiệm về thú vui và đau đớn, đó là cái bạn là, phải không, nhớ lại việc, thất bại, hy vọng, tuyệt vọng, mọi cái đó bạn hiện là. Và đó sẽ được sinh ra đời sống kế. Ý niệm đáng yêu, phải không? |
| 53:51 | Hay bạn nghĩ có linh hồn bất tử, thực thể bất tử trong bạn. Có gì trường tồn trong bạn? Giây phút bạn nói có linh hồn bất tử, thực thể bất tử, thực thể ấy là kết quả của suy nghĩ, hay kết quả của hy vọng, bởi có quá nhiều bất an, mọi việc là tạm thời, trôi chảy, chuyển động. Vậy khi bạn nói có gì đó trường cữu, trường cữu ấy là kết quả của suy nghĩ. Và suy nghĩ là quá khứ. Suy nghĩ không hề tự do, nó có thể đặt ra gì nó thích. |
| 54:59 | Vậy, nếu bạn tin vào sinh ra ở tương lai, thì bạn phải biết tương lai bị qui định bởi lối bạn sống bây giờ, cái bạn làm bây giờ, cái bạn nghĩ, cái bạn hành động, lối bạn đạo đức. Vậy cái bạn hiện là, cái bạn đang làm, cực kỳ quan trọng. Nhưng những kẻ tin vào sinh ra ở tương lai không quan tâm gì cái đang xảy ra, chỉ quan tâm niềm tin. |
| 55:59 | Làm sao bạn tìm ra chết nghĩa gì? Sống với sức sống, với năng lực, khoẻ mạnh, không phải khi mất trí hay mất cân bằng hay bịnh, không phải ở phút cuối - bây giờ. Làm sao bạn tìm ra, biết rằng cơ thể dĩ nhiên sẽ hỏng? Như mọi máy móc nó phải hỏng, nhưng tiếc thay máy chúng ta dùng thật không tôn trọng, phải không? Vậy, làm sao bạn tìm ra chết nghĩa gì, biết rằng cơ thể vật lý sẽ chấm dứt? Bạn có từng nghĩ về nó? Suy nghĩ - bạn không thể suy nghĩ về nó - bạn có từng thử nghiệm với nó, tìm ra chết tâm lý, bên trong là nghĩa gì. Không phải tìm bất tử, bởi vĩnh cửu, cái phi thời là bây giờ, không ở tương lai xa. Và để tìm kiếm nó bạn phải hiểu toàn bộ vấn đề thời gian, không chỉ thời gian niên đại của đồng hồ mà thời gian suy nghĩ đặt ra như tiến trình thay đổi dần dần. |
| 58:31 | Vậy làm sao bạn tìm vật lạ lùng này mà chúng ta sẽ phải gặp hôm nay hay hôm khác, làm sao bạn tìm ra? Bạn có thể chết tâm lý hôm nay, chết với mọi thứ bạn biết? Lấy ví dụ, một việc, chết đi thú vui, chết đi bám víu, lệ thuộc, chấm dứt nó mà không tranh cãi, không lý giải, không cố tìm lối và cách trốn tránh nó. Bạn hiểu câu hỏi? Không hoàn toàn? Bạn biết chết nghĩa gì, không phải vật lý mà tâm lý, bên trong? Nghĩa là, chấm dứt cái có tiếp nối. Hiểu không? Chấm dứt tham vọng, bởi nó sẽ xảy ra khi bạn chết, phải không? Bạn không thể mang theo và ngồi gần Thượng đế. Khi bạn chết thực sự, bạn phải chấm dứt rất nhiều việc, mà không tranh cãi gì. Không thể nói với cái chết, cho một phút, để tôi xong việc, để tôi xong quyển sách, những thứ tôi chưa xong, để tôi chữa tổn thương tôi đã làm cho kẻ khác, bạn không có thì giờ. |
| 1:01:19 | Vậy tìm ra, sống một đời bây giờ, hôm nay, trong đó luôn có chấm dứt, chấm dứt mọi việc bạn đã bắt đầu, không ở văn phòng, dĩ nhiên. Nhưng bên trong, chấm dứt mọi kiến thức bạn thu gom, kiến thức là kinh nghiệm, ký ức, tổn thương, đau đớn, lối sống so sánh, luôn so sánh mình với ai khác. Chấm dứt mọi thứ, mỗi ngày, để trí óc ngày kế tươi mới và trẻ trung, và trí óc như thế không hề bị tổn thương. Đó là ngây thơ. |
| 1:02:42 | Vậy bạn phải tìm ra cho bạn chết nghĩa gì, và vì vậy không sợ, vì vậy mỗi ngày là ngày mới, và tôi thực sự nói thế. Bạn có thể làm nó, để trí óc và mắt nhìn đời sống như gì đó hoàn toàn mới. Và đó là vĩnh cửu, đó là tính chất trí óc chợt nhận ra trạng thái phi thời gian, bởi nó biết gì là chết mỗi ngày với mọi việc nó đã tích góp cả ngày. Rồi chắc chắn, trong đó có yêu thương. Yêu thương là gì đó hoàn toàn mới mỗi ngày. Nhưng thú vui thì không, thú vui có tiếp nối. Yêu thương luôn mới và vì vậy nó là vĩnh cửu riêng nó. |
| 1:04:24 | Bạn có muốn hỏi gì? |
| 1:04:31 | Người hỏi: Giả sử qua tự quan sát hoàn toàn khách quan tôi thấy tôi tham, nhục dục, ích kỷ và mọi thứ, rồi làm sao tôi có thể biết lối sống ấy là tốt hay xấu trừ khi tôi đã có vài ý tưởng trước về tốt? và nếu tôi có mấy ý tưởng trước ấy, chúng có thể rút ra từ tự quan sát. |
| 1:05:06 | K: Đúng thôi. |
| 1:05:07 | Q: Rồi tôi cũng thấy khó khăn khác, hình như ngài tin vào chia sẻ, nhưng đồng thời ngài nói hai kẻ yêu nhau hay chồng và vợ không nên dựa tình yêu trên dễ chịu, thoải mái nhau. Tôi không thấy gì sai trong dễ chịu nhau, đó là chia sẻ. |
| 1:05:30 | K: Đúng. Quí ngài hỏi, bạn phải có quan niệm về tốt, ngược lại tại sao bạn phải bỏ mọi tham vọng, tham và ganh tị, v.v.. Đó là một phần câu hỏi đầu. Bạn phải có quan niệm về tốt là gì, công thức về tốt là gì. Bạn có thể có công thức hay quan niệm về cái tốt hơn, nhưng bạn có thể có quan niệm về tốt là gì? |
| 1:06:36 | Q: Vâng, tôi nghĩ vậy. |
| 1:06:39 | K: Quí ông nói anh ta nghĩ vậy. Suy nghĩ có thể tạo ra tốt là gì? |
| 1:06:51 | Q: Không, tôi không nói quan niệm về tốt như thế. |
| 1:06:54 | K: Vâng, quan niệm về tốt là sản phẩm của suy nghĩ, ngược lại làm sao bạn có thể quan niệm tốt là gì? |
| 1:07:06 | Q: Nhưng quan niệm không thể rút ra từ tự quan sát. |
| 1:07:10 | K: Tôi vừa chỉ ra. Tại sao bạn phải có quan niệm về tốt? |
| 1:07:17 | Q: Rồi làm sao tôi biết đời tôi là tốt hay xấu? |
| 1:07:22 | K: Rồi làm sao tôi biết đời tôi là tốt hay xấu. Chỉ nghe vấn đề. Nếu tôi không có quan niệm tốt là gì, làm sao tôi biết cái gì tốt hay xấu trong đời? Chúng ta không biết xung đột là gì sao? Tôi phải có quan niệm về không xung đột trước khi hiểu xung đột, trước khi nhận biết xung đột? Tôi biết xung đột là gì: tranh đấu, đau đớn, bạn biết, xung đột. Tôi không biết, không biết trạng thái không xung đột? Và khi tôi tạo công thức tốt là gì, tôi sẽ tạo công thức theo qui định. Theo lối suy nghĩ, cảm nhận, tính khí riêng, v.v.. qui định văn hoá. Và có phải tốt được vạch ra bởi suy nghĩ, và rồi suy nghĩ sẽ bảo tôi gì là tốt và xấu trong đời? Hay tốt không có liên quan gì với suy nghĩ hay với công thức. Nơi đâu tốt nở hoa, ra hoa? Nói tôi nghe. Trong quan niệm, trong vài ý niệm tương lai, trong lý tưởng? Tức là, ở tương lai. Quan niệm tức tương lai, ngày mai. Nó có thể rất xa hay thật gần nhưng vẫn trong thời gian. Và khi bạn có quan niệm vạch ra bởi suy nghĩ, và suy nghĩ là đáp ứng của ký ức, đáp ứng của kiến thức tích luỹ, lệ thuộc văn hoá bạn sống, và bạn tìm cái tốt trong tương lai, tạo ra bởi suy nghĩ, hay bạn tìm ra khi bạn bắt đầu hiểu xung đột, đau đớn, khổ đau? |
| 1:10:52 | Vậy khi thấu hiểu đang là, không so sánh đang là với sẽ là, mà thực sự đang là thì trong thấu hiểu ấy cái tốt nở hoa. Chắc chắn tốt không liên quan với suy nghĩ, phải không? Yêu thương có liên quan gì với suy nghĩ? Có thể trau dồi yêu bởi nói, lý tưởng yêu thương là thế, tạo công thức nó đẹp đẽ và trau dồi nó? Bạn có biết gì xảy ra khi bạn trau dồi yêu thương? Bạn không yêu thương. Bạn nghĩ bạn sẽ có yêu thương một ngày tương lai, trong khi đó bạn bạo lực, v.v.. Vậy, tốt là sản phẩm của suy nghĩ, yêu là sản phẩm của kinh nghiệm, của kiến thức? Và câu hỏi thứ hai? |
| 1:12:24 | Q: Câu thứ hai về chia sẻ liên quan đến dễ chịu. |
| 1:12:32 | K: Chia sẻ. Bầu bạn. Bạn chia sẻ gì? Chúng ta đang chia sẻ gì? Chúng ta nói về cái chết, chúng ta nói về yêu thương, chúng ta nói về cần thiết của cách mạng toàn diện, thay đổi hoàn toàn, tâm lý, không sống trong khuôn cũ của công thức, của tranh đấu, đau đớn, bắt chước, tuân theo, v.v.. mà con người đã sống hàng thiên niên kỷ, và tạo ra thế giới hỗn loạn, diệu kỳ này. Chúng ta nói về cái chết, làm sao chúng ta cùng chia sẻ việc này? Chia sẻ thấu hiểu nó, không phải lời nói về nó, không phải mô tả nó, không phải giải thích nó, đều là lời nói, nhưng chia sẻ, đó nghĩa gì? Chia sẻ thấu hiểu, chia sẻ sự thật nó. Sự thật đến với thấu hiểu nó. Vậy, hiểu là nghĩa gì? Khi nào bạn hiểu? Bạn kể gì với tôi nó nghiêm túc, nó sống còn, nó thích đáng, nó quan trọng, và tôi lắng nghe nó, tôi nghe nó hoàn toàn, bởi nó sống còn với tôi. Và lắng nghe đầy sức sống trí óc phải im lặng. Nếu tôi tán gẫu, nếu tôi nhìn nơi khác, nếu tôi so sánh lời bạn với cái tôi biết, trí óc tôi không im lặng. Chỉ khi trí óc im lặng và nghe hoàn toàn, liền có thấu hiểu, thấu hiểu sự thật của việc. Đó chúng ta cùng chia sẻ, ngược lại chúng ta không thể chia sẻ. Không thể chia sẻ lời nói, chúng ta chỉ có thể chia sẻ sự thật về gì, khi bạn và tôi thấy sự thật về gì. Và đó chỉ có thể được thấy khi trí óc hoàn toàn tận tâm với quan sát. |
| 1:16:11 | Chia sẻ với bạn bè vẻ đẹp của hoàng hôn, nhìn ngọn đồi đáng yêu và bóng râm, và ánh trăng, làm sao bạn chia sẻ nó, bởi nói với hắn, nhìn ngọn đồi tuyệt vời? Bạn có thể nói nó, nhưng đó là chia sẻ? Khi nào bạn thực sự chia sẻ điều gì? Tức là chia sẻ việc gì với ai khác, cả hai phải có cùng cường độ ở cùng thời điểm, cùng mức độ. Ngược lại bạn không thể chia sẻ, phải không? Cả hai bạn phải có thích thú chung với cùng cường độ ở cùng mức độ, với cùng nhiệt tâm, ngược lại làm sao có thể chia sẻ? Bạn có thể chia sẻ bánh mì, tôi sẽ cho bạn nửa ổ, nhưng đó không phải việc chúng ta nói đến. |
| 1:17:44 | Và cùng nhìn, tức, cùng chia sẻ, cả chúng ta phải nhìn, không phải đồng ý hay không mà cùng nhìn cái đang là, không diễn dịch theo qui định ngu ngốc của tôi hay bạn, mà cùng nhìn cái hiện là. Và cùng nhìn bạn phải tự do để quan sát, bạn phải tự do để nghe. Và đó nghĩa không có định kiến, tôi phải dừng là Ấn giáo hoàn toàn. Rồi chỉ với đặc tính yêu thương ấy có chia sẻ. |
| 1:18:55 | Q: Làm sao một người có thể im lặng trí óc hay lìa trí óc khỏi xen ngang của quá khứ? |
| 1:19:02 | K: Bạn đã hiểu vấn đề nên tôi sẽ không lặp lại. Không biết có thì giờ để đi sâu không. Bạn không thể im lặng trí óc, chấm hết. Chúng là trò đùa. Bạn có thể dùng thuốc và làm trí óc im lặng. Bạn không thể, tuyệt đối, làm trí óc im lặng, bởi bạn là trí óc. Đúng không? Không thể nói, tôi sẽ làm trí óc tôi im lặng. Vì vậy bạn phải hiểu thiền định là gì, thực sự, không phải cái kẻ khác nói thiền là gì, đó ngu ngốc, nhưng tìm xem trí óc có thể im lặng, không phải làm sao làm trí óc im lặng. Vì vậy bạn phải đi sâu toàn bộ vấn đề kiến thức và xem trí óc, bao gồm não, xem tế bào não, nặng nề với ký ức cũ, xem tế bão não ấy có thể tuyệt đối im lặng, và hoạt động khi cần và khi không cần, im lặng hoàn toàn và trọn vẹn. Có lẽ chúng ta có thể nói về nó ngày mai khi thảo luận thiền là gì, được không? Bởi nó sẽ rất dài. |
| 1:21:41 | Q: Thưa, tôi có câu hỏi. |
| 1:21:43 | K: Xin thứ lỗi. |
| 1:21:49 | Q: Tôi có câu hỏi. Ngài đã nói về chia sẻ kinh nghiệm. Tốt, tôi tin vào chia sẻ kinh nghiệm tính dục. Và tôi muốn biết ngài cảm thấy gì về sống đời sống trong trạng thái hôn nhân như nghịch với sống đời sống lang chạ. |
| 1:22:16 | K: Tôi chưa hiểu câu hỏi. Xin lỗi. Bạn có thể nói rõ hơn chút hay ngắn hơn? |
| 1:22:28 | Q: Tốt, tôi tin vào chia sẻ kinh nghiệm tính dục. Như ngài chia sẻ kinh nghiệm về hoàng hôn với ai, ngài cũng chia sẻ kinh nghiệm tính dục với ai. Vậy, tôi muốn biết, ngài có tin chia sẻ đời sống trong trạng thái hôn nhân? |
| 1:22:59 | K: Bạn có hiểu? Tôi hoàn toàn không - chia sẻ tính dục? Nhưng bạn chia sẻ tính dục, phải không? Tôi không hiểu câu hỏi. |
| 1:23:12 | K: Gì, thưa bà? |
| 1:23:14 | Q: Sống độc thân là điều kiện của yêu thương? |
| 1:23:18 |
K: Gì nào? Q: Tôi có thể hỏi? |
| 1:23:21 | K: Bạn có thể hỏi gì bạn muốn. |
| 1:23:27 | Q: Tôi có thể hỏi một câu từ ban công? |
| 1:23:37 | K: Tiếp tục. |
| 1:23:38 | Q: Tại sao thời gian có mặt? Nó là nhịp điệu của yêu thương vũ trụ? |
| 1:23:47 | K: Ồ không. Tôi không thể nói, tốt hơn hỏi nhà khoa học. Không, chỉ nghe. Nào, nếu được phép gợi ý với kính trọng nhất, đừng hỏi câu hỏi lý thuyết. |
| 1:24:11 | Q: Thưa, khi ngài nói về quan hệ, ngài luôn nói về nam và nữ hay gái và trai. Cùng việc ấy ngài có thể nói về quan hệ cũng áp dụng cho nam và nam hay nữ và nữ? |
| 1:24:25 | K: Đồng tính. |
| 1:24:27 | Q: Nếu ngài muốn cho cái tên, vâng. |
| 1:24:34 | K: Khi chúng ta nói về yêu thương, dù là nam-nam, nữ-nữ hay nam-nữ, chúng ta không nói về loại quan hệ riêng nào. Chúng ta nói về toàn bộ chuyển động quan hệ, không phải với một hay hai, toàn thể ý nghĩa của quan hệ. Bạn không biết liên hệ với thế giới là gì, khi bạn cảm thấy bạn là thế giới? Không như ý niệm, đó đáng sợ, mà thực tế cảm thấy bạn trách nhiệm, bạn tận tâm với trách nhiệm. Và đó là tận tâm duy nhất, không phải tận tâm qua bom đạn hay tận tâm với hoạt động riêng nào mà cảm thấy bạn là thế giới và thế giới là bạn. Trừ khi bạn thay đổi hoàn toàn, tận gốc, tạo ra chuyển hoá hoàn toàn trong chính bạn, làm gì bạn muốn bên ngoài, sẽ không hoà bình cho con người. Nếu bạn cảm thấy nó trong máu bạn, rồi vấn đề sẽ liên hệ hoàn toàn với hiện tại và tạo ra thay đổi trong hiện tại, không trong vài lý tưởng suy đoán, ngu ngốc. Xin lỗi. |
| 1:26:28 | Q: Vừa qua chúng ta cùng nhau ngài nói rằng nếu ai đó có kinh nghiệm đau đớn và nó không được giáp mặt đầy đủ hay bị tránh xa, nó vào vô thức như một mảnh. Làm sao chúng ta tự lìa những mảnh kinh nghiệm đau đớn hay sợ hãi này để quá khứ không kẹp chặt chúng ta? |
| 1:26:46 | K: Làm sao bạn tự lìa qui định? |
| 1:26:53 | Q: Vâng, kinh nghiệm đau đớn. |
| 1:26:56 |
K: Vâng, đó là qui định.
Đến giờ dừng à? Q: Không. |
| 1:27:10 | K: Làm sao bạn tự lìa qui định? Khá tốt, hãy lấy đó. Làm sao tôi tự lìa qui định, của văn hoá tôi được sinh ra, như Ấn giáo, như Bà la môn, v.v.. hay như Công giáo, Tin lành hay Báp-tít và Chúa biết gì khác. Làm sao tự thoát tuyên truyền rộng khắp này? Trước hết, tôi phải nhận biết tôi bị qui định. Không phải ai bảo tôi bị qui định. Bạn hiểu sự khác nhau? Nếu ai bảo tôi là tôi đói, đó là gì khác với đói thực sự. Vậy, tôi phải biết qui định tôi, tức tôi phải biết qui định không chỉ bên ngoài mà ở mức độ sâu hơn. Tức là, tôi phải biết hoàn toàn. Trước hết, biết vậy nghĩa là tôi không cố vượt qua qui định. Tôi không cố lìa qui định. Tôi phải nhìn nó như nó là, không đem yếu tố khác tức là muốn thoát, bởi đó là chạy trốn thực tế. Bạn theo kịp không? Vậy, tôi phải biết. Đó nghĩa gì? Biết hoàn toàn, không thành phần, qui định tôi như Do thái, Ấn giáo, Phật tử, cộng sản, và mọi thứ. Đó nghĩa trí óc phải nhạy bén cao độ, ngược lại tôi không thể biết, phải không, nhạy bén? Tức là tôi phải quan sát thật kỹ mọi thứ quanh tôi, màu sắc, chiều sâu, tính chất con người, vật quanh tôi. Và tôi cũng phải nhận biết mà không chọn lựa cái hiện là qui định tôi. Bạn có thể làm thế? Không cố diễn dịch nó, không cố thay đổi nó, không cố vượt qua nó hay cố thoát nó, chỉ hoàn toàn nhận biết nó. Bạn có muốn tôi đi sâu nó? |
| 1:30:58 | K: Bạn có thời gian và năng lực? |
| 1:31:00 | A: Vâng. |
| 1:31:01 | K: Đừng vỗ tay, được rồi, tôi sẽ tiếp tục. Khi bạn quan sát cây, có giữa bạn và cây, thời gian và không gian, phải không? Và cũng có kiến thức về cây, kiến thức thực vật học về cây, khoảng cách giữa bạn và cây, là thời gian, và phân chia đến qua kiến thức về cây. Nhìn cây mà không kiến thức, không tính chất thời gian. Nó không nghĩa đồng hoá bạn với cây. Làm thế, tức là, quan sát cây rất chú tâm ranh giới thời gian không xen vào gì cả. Ranh giới thời gian chỉ xen vào khi bạn có kiến thức về cây. Bạn hiểu chứ? Tôi làm phức tạp quá? |
| 1:32:39 | Q: Không. |
| 1:32:41 | Q: Vâng. |
| 1:32:52 | K: Tôi sẽ đem nó gần hơn. Nhìn vợ hay bạn hay trai, gái, hay nam và nam, hay gì gì - xin đừng mất thời gian cười, nó không đáng - nhìn không hình ảnh. Hình ảnh là quá khứ, phải không? Quá khứ được gom lại bởi suy nghĩ, như cằn nhằn, ức hiếp, thống trị, mắng mỏ, hình ảnh bạn dựng lên về kẻ khác, thú vui, và mọi thứ. Giờ, nhìn kẻ khác mà không hình ảnh. Chính hình ảnh phân chia, chính hình ảnh cho khoảng cách, thời gian. Vậy, hình ảnh là kiến thức mà bạn đã tích luỹ như quá khứ. Giờ, nhìn mà không hình ảnh, nhìn cây hay hoa hay mây hay vợ hay chồng, trai, v.v.., nam và nam, nhìn không hình ảnh. Nếu bạn có thể làm thế thì bạn có thể quan sát qui định hoàn toàn. Rồi bạn nhìn nó với trí óc không bị vấy bẩn bởi quá khứ, và vì vậy trí óc tự nó lìa qui định. Nhìn chính mình, chúng ta thường làm như người quan sát nhìn vật quan sát, tôi như vật quan sát và người quan sát nhìn nó. Người quan sát là kiến thức, là quá khứ, là thời gian, kinh nghiệm tích luỹ. Hắn phân chia hắn với vật quan sát. Giờ, nhìn mà không người quan sát. Và bạn làm nó. Bạn làm nó khi bạn hoàn toàn chú tâm. Bạn biết chú tâm là gì? Đừng đến trường để học chú tâm. Chú tâm ở đây, nghĩa là lắng nghe mà không diễn dịch, không phán đoán, chỉ lắng nghe. Khi bạn nghe vậy không có ranh giới. Không có bạn nghe, chỉ có trạng thái nghe. Vậy khi bạn quan sát qui định, qui định chỉ có mặt trong người quan sát, không trong vật quan sát. Đúng không? Vậy nhìn không người quan sát, không tôi, sợ, lo âu, v.v.. thì bạn sẽ thấy, nếu bạn nhìn vậy, bạn đi vào chiều kích hoàn toàn khác. |