Krishnamurti Subtitles home


OJ80Q3 - Buổi Hỏi & Đáp thứ 3
Ojai, USA
13 tháng Năm 1980



0:16 Rất nhiều câu hỏi được viết ra mà không thể trả lời hết. Trong khi trả lời hay tìm hiểu câu hỏi, chúng ta cùng làm. Không phải chỉ người nói trả lời mà bạn và người nói cùng chia sẻ vấn đề. Vậy đừng chỉ nghe những gì người nói nói mà hãy cùng người nói trả lời câu hỏi.
1:18 Câu thứ nhất: 'Sáng tạo thực là gì? Và nó khác thế nào với cái được ca tụng trong văn hóa phổ thông?'
1:29 'Sáng tạo thực là gì? Và nó khác thế nào với cái được ca tụng trong văn hóa phổ thông?'
2:00 Nói chung gọi sáng tạo là đa số do người làm: tranh, nhạc, văn chương lãng mạn hay hiện thực, tất cả kiến trúc, kỹ thuật tuyệt vời mọi thứ đó liên quan đến người làm, họa sĩ, nhà văn, nhà thơ, nhà văn triết học có thể xem họ như sáng tạo. Và chúng ta đều đồng ý thế. Đó là ý niệm chung về người sáng tạo. Đồng ý chứ? Tôi nghĩ thảy đều thấy thế. Mọi vật người làm đều rất đẹp, thánh đường nguy nga, chùa miếu và đền Hồi lạ lùng, vài cái trong số đó cực kỳ đẹp. Không biết bạn nhìn chưa và nếu có, chúng thực tuyệt vời. Và người dựng lên chúng là vô danh, không biết ai xây chúng. Họ chỉ quan tâm đến nhà cửa, chữ viết Kinh thánh, mọi thứ. Không ai biết người viết. Nhưng giờ, với chúng ta, vô danh đã đi hết. Và có lẽ với vô danh có một loại sáng tạo khác. Không vì thành công, tiền bạc, và 28 triệu cuốn sách được bán trong 10 năm, v.v.. Chính người nói một lần cố vô danh bởi anh không thích mọi thứ lộn xộn và vô nghĩa. Anh ta cố nói sau một màn che! (Cười) Và trở thành khá kỳ cục. (Cười)
5:28 Vô danh quan trọng lắm. Trong đó có phẩm chất khác,... không có thôi thúc cá nhân, thái độ riêng và quan điểm riêng, là cảm giác tự do từ đó bạn hành động. Nhưng đa số sáng tạo là do người làm. Tức là, sáng tạo đi từ cái biết. Phải không? Cái biết. Nhạc sĩ lớn, Beethoven, Bach, v.v.. họ làm từ cái biết. Và nhà văn, triết gia, v.v.., cũng đã đọc, tích luỹ, phát triển phong cách riêng, v.v.. luôn đi từ - hay làm hoặc viết - cái được tích luỹ, biết. Và nói chung, gọi là sáng tạo.
7:01 Đó là sáng tạo thực? Nào, hãy nói về nó. Hay có một loại sáng tạo khác sinh ra do lìa bỏ cái biết? Bạn hiểu câu hỏi không? Bởi khi chúng ta vẽ, viết, tạo một kiến trúc tuyệt vời từ đá, nó là kiến thức tích luỹ trong lĩnh vực khoa học hay nghệ thuật - nghệ thuật con người - luôn trong nghĩa này mang theo từ quá khứ đến hiện tại. Hay tưởng tượng, lãng mạn, hiện thực, uỷ mị, v.v.. Có chăng sáng tạo, điều gì hoàn toàn khác với hoạt động gọi chung là sáng tạo? Theo kịp không?
8:38 Chúng ta hỏi, và tôi nghĩ đó là câu khá quan trọng để tìm hiểu nếu bạn thích, có chăng một hành động, sống, chuyển động không từ cái biết. Tức là, có chăng sáng tạo từ trí óc không mang nặng mọi đau khổ cuộc đời, mọi áp lực xã hội, kinh tế, v.v.. có chăng sáng tạo từ trí óc thoát khỏi cái biết? Và rồi có thể sử dụng ký ức - bạn hiểu lời tôi không? - kiến thức. Chúng ta bắt đầu với kiến thức và gọi là sáng tạo. Nhưng chúng ta gợi ý có sáng tạo không sinh từ cái biết. Khi thôi thúc hay chuyển động sáng tạo xảy ra nó có thể dùng cái biết. Nhưng không quay trở lại. Không biết bạn có theo kịp lời tôi.
10:25 Nếu không phiền, lúc nào đó, thử đi, hay... Tìm xem coi trí óc có thể thoát khỏi cái biết. Cái biết là mọi kinh nghiệm tích luỹ, nhớ lại, kiến thức bạn đã thủ đắc, ấn tượng, v.v.. xem coi trí óc có thể thoát hết. Và trong trạng thái trí óc ấy sáng tạo như đã biết có thể không cần. Hiểu không? Một người có tài viết cảm thấy hắn phải tự biểu lộ. Hắn phát triển phong cách riêng, cách hắn viết - Keats, Eliot, v.v.., và người khác. Họ có thôi thúc để viết, thực hiện, sáng tạo. Có lẽ cuộc đời riêng họ không khá đẹp như Michelangelo, Rapael và người khác. Xin lỗi đã trích dẫn. Tôi không học nhưng đã thăm nhiều bảo tàng khi còn trẻ. Tôi bị đẩy vào, mọi thứ (cười) và dấu vết vẫn còn đó. Và tôi nói chuyện với nhiều nghệ sĩ nhà văn, bè bạn, v.v..
12:46 Với tôi hình như mọi sáng tạo trong lĩnh vực khoa học, mọi nghệ thuật con người, luôn từ một điểm, từ một tài nghệ, năng khiếu, và năng khiếu ấy bị khai thác đến tận cùng. Như một nhạc sĩ có năng khiếu thần đồng, hắn thành quá sức quan trọng. Và chúng ta, mọi người, ngưỡng mộ và muốn mình có đôi chút. Khi không có chúng ta chạy theo họ. Hầu hết tôn thờ họ - kẻ dẫn đường. Bạn biết mọi trò chơi xảy ra.
13:54 Và khi bạn bắt đầu hỏi sáng tạo là gì, như anh bạn hỏi, là gì hoàn toàn khác, tôi nghĩ chúng ta đều có thể có. Không phải chuyên gia, chuyên nghiệp không phải tài năng, thiên bẩm. Tôi nghĩ tất cả có thể có trí óc lạ lùng thực sự thoát mọi gánh nặng mà con người tự đeo mang, tự tạo cho mình. Và từ đời sống sáng suốt, hợp lý, khoẻ mạnh ấy, cái hoàn toàn khác đến. Và nó không cần thiết biểu lộ qua tranh vẽ, kiến trúc. Tại sao cần? Kịp không? Nếu bạn tìm hiểu nó khá sâu, và tôi hy vọng thế, bạn sẽ thấy rằng có trạng thái trí óc thực sự không có kinh nghiệm gì cả. Bởi kinh nghiệm hàm ý trí óc đang dò dẫm, hỏi han, tìm kiếm, và đấu tranh trong bóng tối và muốn vượt lên. Nhưng trí óc sáng tỏ, không rối loạn, không xung đột, không vấn đề - hiểu không? - không vấn đề. Bạn thử đi. Trí óc ấy không cần biểu lộ, nói. Tôi đang nói, xin lỗi! (Cười) Người nói nói không vì hắn muốn gây ấn tượng bạn hay gì đó quá ngớ ngẩn, hay thuyết phục bạn vài thái độ, quan điểm hay phán đoán, đây là loại trao đổi thân thiết giữa hai người quan tâm đến cuộc sống cực kỳ phức tạp này, mà chưa tìm ra lời đáp hoàn toàn cho nó. Và có một lời đáp hoàn toàn nếu dùng cả trí óc tâm hồn cho nó.
17:28 Vậy có sáng tạo không do người làm. Xin đừng nói là Trời làm, chẳng ý nghĩa gì bởi nếu trí óc cực kỳ sáng suốt không có bóng mờ xung đột thì trí óc ấy thực ở trạng thái sáng tạo không cần biểu lộ, thực hiện hay mọi công bố và tầm phào.
18:19 Câu thứ hai: 'Ngài đã nói rằng chính cái thấy có hành động. Hành động này có giống như biểu lộ hành động? Nếu không, có liên quan gì giữa hai cái và làm sao chúng có thể liên quan đến loại bỏ?'
18:44 'Ngài đã nói rằng chính cái thấy có hành động. hành động này có giống như biểu lộ hành động? Nếu không, có liên quan gì giữa hai cái và làm sao chúng có thể liên quan đến loại bỏ?' Ngài đã nói rằng chính cái thấy có hành động. hành động này có giống như biểu lộ hành động? Nếu không, có liên quan gì giữa hai cái và làm sao chúng có thể liên quan đến loại bỏ?
19:36 Người nói đã nói là, nếu hắn nhớ đúng khi quan sát chính quan sát là hành động. Có quan sát cái tham - quan sát - tức là quan sát không có bóp méo, không có thôi thúc, không nói, 'tôi phải vượt qua nó', mọi thứ, chỉ quan sát chuyển động tham. Và quan sát ấy thấy toàn bộ chuyển động, không chỉ kiểu tham riêng nào mà toàn bộ chuyển động tham, và nhận thức ấy thấy ấy, quan sát ấy, chấm dứt chuyển động. Đó hắn gọi là hành động.
20:43 Không khoảng cách - tôi phải này... xin thứ lỗi nếu tôi đi sâu thêm đôi chút - không có khoảng cách thấy rồi làm. Phải cẩn thận đây. Không phải làm có thôi thúc. Không nói, 'tôi cảm thấy thế và sẽ làm'. Cái đó chúng ta đang làm. Nhưng chúng ta nói rằng, khi quan sát tham - tôi lấy ví dụ thế - khi quan sát tham, ghét, bạo lực, gì gì, khi quan sát ấy hoàn toàn không hướng - phải không? - thì không có khoảng cách giữa thấy và làm. Ngược lại là có khoảng cách: thấy, kết luận, trừu tượng thành ý niệm rồi làm theo ý ấy tức là khoảng cách giữa tạo ý niệm và làm theo ý niệm ấy. Không biết bạn theo kịp không. Nếu quan sát chính mình đó là việc xảy ra. Khoảng cách thời gian ấy mọi vấn đề khác nảy sinh. Ngược lại thấy chính là chuyển động chấm dứt tham.
22:39 Anh bạn hỏi, hành động này có giống như biểu lộ hành động? Bạn hiểu không? Nó có giống như biểu lộ hành động? Tức, bạn thấy con hổ mang, rắn, có biểu lộ tức thì của sự tự bảo toàn, tự bảo vệ, là tự nhiên, khoẻ mạnh, v.v.. trừ khi là loại người đặc biệt thì bạn đùa với việc ấy. Nhưng bản năng điềm tĩnh là tức thì: chạy đi, hay làm gì đó. Ở đó cái thấy biểu lộ trong hành động, hành động vật lý. Phải không? Chúng ta nói không chỉ quan sát vật lý mà cả quan sát với toàn bộ trí óc. Không quan sát một phần - chúng ta làm thế - mà chú tâm đó là toàn bộ trí óc, nếu bạn có thể làm thế. Không biết bạn có thử mấy việc này chưa. Nghĩa là chú tâm hoàn toàn. Phải không? Tức là: chú tâm hàm ý không có trung tâm từ đó bạn chú tâm. Không biết bạn theo kịp không. Tôi phải đi sâu à? Được rồi.
25:01 Khi tập trung là từ trung tâm, từ một điểm tới một điểm. Không biết bạn hiểu không. Vì vậy giới hạn, đóng khung, cạn cợt. Ngược lại chú tâm không trung tâm, bạn chú tâm! Không biết bạn theo kịp không. Nếu bạn - thứ lỗi vì chỉ ra - nếu bạn thực đang chú tâm bạn sẽ thấy bạn không chú tâm từ một điểm. Phải không? Vậy hãy tìm cho chính mình - nếu bạn thích, Tôi không thuyết phục bạn, hay gì gì kiểu ấy, đây không phải điều trị nhóm hay gì gì - nếu thích, xem coi bạn có thể chú tâm hoàn toàn. Đó là bạn nghe, thấy, cảm mọi thứ trong trí linh hoạt, chú tâm. Rồi bạn sẽ thấy rằng không có điểm nào từ đó bạn chú tâm, từ một điểm đến một điểm. Trong chú tâm không có biên giới. Trái lại tập trung có biên giới.
26:44 'Nếu không, có liên quan gì giữa hai cái và làm sao chúng có thể liên hệ với loại bỏ?' Không chắc tôi hiểu câu hỏi. Có chăng liên hệ giữa hai cái tức là: hành động vật lý tức khi thấy nguy hiểm bạn bỏ chạy tức thì; và nhận thức, quan sát chấm dứt phản ứng - như gọi là tham - chấm dứt hết, không một phần. Anh bạn hỏi, 'Có chăng liên hệ giữa hai cái và làm sao chúng có thể liên hệ với loại bỏ'. Không có loại bỏ.
27:51 Nhìn đi, được rồi, lấy ví dụ tham như chúng ta làm ngày hôm kia. Tham, chúng ta biết: làm sao khởi lên đáp ứng gì, v.v.. Khi quan sát tham, nếu có phân chia giữa người quan sát và vật quan sát, tức là, có tham và tôi nói, 'tôi tham' nghĩa là tôi tách biệt với cái gọi là tham. Phải không? Kịp không? Nên trong phân chia ấy có xung đột, loại bỏ, vượt qua, v.v.. mọi khổ sở xảy ra trong phân chia ấy. Nhưng phân chia ấy thực không có nếu bạn đi sâu. Tham là tôi, người quan sát! Phải không? Không rõ bạn hiểu không. Tiếp tục chứ? Tham không tách biệt với người quan sát dù rằng nó khác với người quan sát. Nói người quan sát là vật quan sát, không nghĩa là: tôi quan sát cây, tôi là cây. Rồi vào dưỡng trí viện. Nhưng chúng ta nói, khi có phản ứng được gọi là tham, tham ấy không khác với cái tôi đang quan sát nó. Vậy bạn đã xóa sạch phân chia. Trong đó không có loại bỏ - kịp không? - bạn là nó! Nếu đến điểm này - bạn hiểu chứ? - khi nói 'Vâng, tôi là nó', không ý niệm mà thực tế, rồi một chuyển động hoàn toàn khác xảy ra. Tôi không rõ bạn có thử sau mấy tuần lễ nói chuyện phải thử một trong mấy việc này. Nếu có, bạn phải tìm ra. Thử đi.
30:41 Tức là, hoàn toàn vắng mặt xung đột là một việc cực kỳ lạ lùng bởi bạn đã phá vỡ khuôn mẫu phân chia tạo ra xung đột.
31:13 Câu thứ ba: 'Để chấm dứt tạo hình ảnh suy nghĩ cũng phải chấm dứt? Cái này cần ẩn trong cái kia sao? Phải chăng chấm dứt tạo hình ảnh chỉ là nền móng nơi bạn có thể bắt đầu khám phá yêu thương và chân lý? Hay chấm dứt chính là cơ bản của chân lý và yêu thương?'
31:47 'Để chấm dứt tạo hình ảnh suy nghĩ cũng phải chấm dứt? Cái này cần ẩn trong cái kia sao? Phải chăng chấm dứt tạo hình ảnh chỉ là nền móng nơi bạn có thể bắt đầu khám phá yêu thương và chân lý? Hay chấm dứt chính là cơ bản của chân lý và yêu thương?'
32:23 Chúng ta đã nói hôm nọ, hình ảnh được tạo thế nào. Sẽ lại tìm hiểu bởi chúng ta sống bằng hình ảnh không chỉ hình ảnh tạo bằng tay mà cả hình ảnh tạo bởi trí óc, suy nghĩ. Những hình ảnh ấy cứ mãi được thêm vào và lấy đi. Đó là chuyển động chúng ta trải qua. Không biết bạn có quan sát hình ảnh mà bạn có. Bạn có hình ảnh riêng về mình. Nếu là nhà văn bạn có hình ảnh về chính bạn nếu là nhà thơ bạn có hình ảnh nếu là vợ, chồng, v.v.. mỗi người tạo cho mình hình ảnh về chính họ. Nó bắt đầu từ bé qua so sánh, qua gợi ý, bởi nói con phải tốt như đứa kia hay con không nên làm, con phải, tiến trình tích luỹ ấy bắt đầu từ từ. Và trong quan hệ, cá nhân này khác, luôn có hình ảnh: nam, nữ và mọi thứ. Và bao lâu hình ảnh ấy còn bạn còn bị thương, bầm tím, tổn thương, hay hình ảnh ngăn cản có quan hệ thực với ai khác. Chúng ta đã giải thích và đi sâu.
34:42 Giờ anh bạn hỏi, nó có thể chấm dứt hay là gì đó chúng ta phải sống với nó mãi, và, khi chấm dứt hình ảnh, suy nghĩ có chấm dứt? Và cũng hỏi, chúng có quan hệ hỗ tương không? Và khi máy tạo hình ảnh dừng lại đó là cơ bản của yêu thương và chân lý? Ít nhiều ý anh ta là thế. Bạn có thực chấm dứt hình ảnh? Tự nguyện, dễ dàng, không thúc ép, không nguyên do, không nói, 'tôi phải chấm dứt hình ảnh, tôi sẽ không bị tổn thương', v.v.. Chỉ tự nguyện, thoải mái, dễ dàng, vui vẻ, chấm dứt hình ảnh bạn có: hình ảnh về thượng đế, hình ảnh về - bạn biết cả, mọi thứ - lấy một ví dụ và đi sâu. Khi đi sâu bạn khám phá toàn bộ vận hành của tạo hình ảnh. Bạn hiểu lời tôi không? Tức là, nếu có hình ảnh, ví dụ niềm tin nó là hình ảnh, tìm hiểu nó. Hình ảnh ấy, bạn bắt đầu khám phá đến tận cùng nó, có sợ hãi, có lo âu, có cảm giác cô lập và vậy bạn thấy tạo hình ảnh dính tất cả. Và nếu sợ, bạn tiếp tục. Bạn nói tốt nhất tôi giữ gì đó tôi biết hơn là cái tôi không biết. Phải không? Ngược lại nếu bạn tìm hiểu khá sâu và nghiêm túc thì ai là kẻ tạo hình ảnh? Không phải hình ảnh riêng nào mà máy móc tạo hình ảnh, toàn thể nó. Là suy nghĩ? Là đáp ứng tự nhiên, phản ứng tự nhiên tự bảo vệ? Đợi chút, đừng đồng ý, đừng. Phản ứng tự nhiên để bảo vệ, bảo vệ vật lý và bảo vệ tâm lý. Bạn có thể hiểu đáp ứng tự nhiên của bảo vệ vật lý: làm sao có thức ăn, chỗ ở, quần áo, không bị đụng xe, v.v.. không nhảy xuống vực. Đó là đáp ứng tự nhiên, khoẻ mạnh, thông minh. Trong đó không có hình ảnh. Không biết bạn có theo kịp. Khi thấy vực thẳm, bạn tránh xa. Không phải hình ảnh tránh xa, là nguy hiểm vật lý bạn thấy và nguy hiểm vật lý và phản ứng tự bảo vệ làm bạn tránh xa. Trong đó không hình ảnh. Không biết bạn có thấy vậy.
39:28 Nhưng tâm lý, bên trong, chúng ta tạo hình ảnh. Và hình ảnh ấy là kết quả của hàng loạt sự cố, tai nạn, tổn thương, giận dữ, bạn biết đó, sau cùng là trạng thái trí óc lãng tâm. Không biết bạn có theo kịp. Tiếp tục chứ? Theo kịp không? Nó làm bạn vui chứ? Đừng đồng ý với tôi, làm cho bạn đi. Nào, tôi không quan tâm bạn khen hay đồng ý với tôi chẳng là gì hết. Kịp không? Trừ khi bạn thích, không thì đừng. Nếu bạn muốn làm, thì làm. Tạo hình ảnh tâm lý là vận hành của suy nghĩ? Hiểu không? Chúng ta biết suy nghĩ không - có lẽ rất nhiều suy nghĩ bước vào phản ứng tự bảo vệ, về vật lý - nhưng tạo hình ảnh tâm lý phải là kết quả của lãng tâm dài lâu nó là cơ bản của suy nghĩ. Không biết bạn có hiểu. Bạn hiểu lời tôi vừa nói không? Suy nghĩ chính nó là lãng tâm. Nào, tôi đã giải thích kỹ rồi chú tâm không có trung tâm, không có điểm này đi đến điểm khác đó là tập trung. Khi có chú tâm hoàn toàn không có vận hành suy nghĩ. Chỉ có trạng thái trí óc lãng tâm thì suy nghĩ - nó luôn là thành phần và vì không chú tâm hoàn toàn - mới tạo hình ảnh. Không biết bạn có theo kịp.
42:06 Bạn theo kịp đôi chút chứ? Nào, tôi lãng tâm, tôi đang làm gì khác, bạn biết đó, lãng tâm. Vợ hay bạn bè hay ai đó bảo tôi, 'anh ngớ ngẩn' và tức thì tôi tạo một hình ảnh. Hay ai đó nói, 'Bạn thật là tuyệt vời' tôi tạo một hình ảnh. Tức là, trạng thái lãng tâm, thiếu chú tâm, tạo hình ảnh, bởi suy nghĩ chính nó là lãng tâm. Hiểu không? Tôi khám phá gì đó mới. Phải không? Bởi - hãy nhìn kỹ nó cho chính bạn - suy nghĩ là vật chất, suy nghĩ là kết quả của ký ức, ký ức là kết quả của kinh nghiệm, kiến thức, và nó phải luôn giới hạn, thành phần. Ký ức, kiến thức, không hề trọn vẹn. Phải không? Không thể trọn vẹn. Nên là thành phần, vì vậy lãng tâm. Suy nghĩ chính nó là lãng tâm. Không biết bạn có thấy thế.
43:42 Vậy khi chú tâm thì không có tạo hình ảnh. Hiểu không? Không phải xung đột. Bạn nhìn thực tế. Khi bạn mắng hay khen tôi, tôi hoàn toàn chú tâm, đó chẳng nghĩa gì. Nhưng khi tôi không chú tâm, suy nghĩ nắm lấy chính nó là lãng tâm và tạo hình ảnh. Hiểu không?
44:19 Giờ anh bạn hỏi, có phải chấm dứt tạo hình ảnh là khởi đầu, cơ bản của yêu thương và chân lý? Không đâu. Xin lỗi nói thế, không đâu! (Cười) Bạn phải tìm hiểu sâu, thật sâu. Đó không thể là thời gian hay cơ hội. Tôi đã nói về nó, người nói đã nói về nó hôm thứ Bảy và Chủ nhật. Nhưng không hề gì chúng ta sẽ tìm hiểu ngắn và sẽ nói về nó.
45:19 Dục vọng là yêu thương? Tìm hiểu đi. Thú vui là yêu thương? Bạn nghĩ gì? Tôi biết, cả đời, hầu hết đời sống bị hướng tới thú vui, nhiều kiểu thú vui. Và vận hành thú vui ấy, tình dục, v.v.. xảy ra và chúng ta gọi là yêu thương. Phải không? Tôi nói gì không thật à? Vậy hỏi, yêu thương là dục vọng, thú vui? Và có thể có yêu thương khi có xung đột? Khi trí óc què quặt với vấn đề, vấn đề thiên đường, vấn đề thiền định, vấn đề giữa nam và nữ, vấn đề về - kịp không? Khi trí óc sống với vấn đề, mà đa số là vậy, có thể có yêu thương? Và khi có quá nhiều đau khổ, vật lý cũng như tâm lý, có thể có yêu thương?
47:36 Vậy tôi không trả lời câu này, chính bạn hãy tìm ra.
47:43 Và chân lý có phải là vấn đề kết luận, vấn đề quan điểm, của triết gia, nhà thần học, của người tin sâu vào giáo điều, lễ lạy, bạn biết, đều là người làm. Trí óc ấy có thể biết chân lý ư? Hay chân lý chỉ hiện diện khi trí óc hoàn toàn thoát mọi lộn xộn ấy? Vậy triết gia hay ai đó không hề nhìn lại đời mình mà đi sâu vào thế giới siêu hình học, tâm lý học rồi họ bắt đầu xuất bản và thành nổi tiếng.
49:14 Vậy chân lý là điều gì, nó đòi hỏi trí óc cực kỳ sáng suốt không có vấn đề gì, vật lý hay tâm lý. Trí óc không biết ngay cả xung đột. Bạn hiểu lời tôi không? Ký ức về xung đột phải chấm dứt. Bạn theo kịp không? Bởi chúng ta có quá nhiều ký ức vui và không vui, nhớ lại tuyệt vời và nhớ lại đớn đau. Với trí óc ấy, gánh nặng ấy, chúng ta cố tìm chân lý. Hiều không? Không thể được. Vậy trí óc thoát bỏ lạ lùng mọi thứ tâm lý người làm - kịp không? - mọi thứ rồi thì chân lý là điều gì khi có yêu mến và tình thương. Không thể có yêu mến và tình thương khi bạn bạo lực, khi bạn dính chặt vào bám víu, khi bám víu thành quá quan trọng.
51:20 Thưa quí vị, nếu được phép - tôi không là cá nhân - với tôi đây không chỉ nói - hiểu không? Nếu gì đó không thực tế, tôi không nói. Bạn hiểu lời tôi không? Tôi không dối với chính tôi. Nếu không là thực tế tôi là kẻ đạo đức giả kinh tởm! Tôi không thể ngồi trên chỗ này hay nói với ai đó. Bạn hiểu lời tôi không? Đây đòi hỏi chính trực lớn lao.
52:25 Câu hỏi thứ tư: 'Xin ngài vui lòng nói xác định về không hiện hữu sự tái sinh bởi gia tăng 'chứng cứ khoa học' - trong ngoặc - hiện đang thu thập để chứng minh tái sinh có thật. Tôi quan tâm bởi thấy quá nhiều người bắt đầu dùng chứng cứ ấy để củng cố thêm hệ thống niềm tin họ đã có, nó giúp họ chạy trốn giáp mặt vấn đề sống và chết.
53:10 Không phải trách nhiệm ngài là làm rõ (cười) trực tiếp và không mập mờ vấn đề thay vì rào quanh vấn đề sao?' (Cười)
53:31 'Xin ngài vui lòng nói xác định về không hiện hữu sự tái sinh bởi gia tăng 'chứng cứ khoa học' - trong ngoặc - hiện đang thu thập để chứng minh tái sinh có thật. Tôi quan tâm bởi thấy quá nhiều người bắt đầu dùng chứng cứ ấy để củng cố thêm hệ thống niềm tin họ đã có, nó giúp họ chạy trốn giáp mặt vấn đề sống và chết. Không phải trách nhiệm ngài là làm rõ, trực tiếp và không mập mờ vấn đề thay vì rào quanh vấn đề?
54:22 Chúng ta sẽ xác định. (Cười) Ý niệm tái sinh đã có rất lâu trước Cơ đốc. Phải không? Người Hinđu, Hinđu cổ đã nói về nó. Tôi phải kể câu chuyện đáng yêu, nhưng ngoài lề. Và nó phổ thông và hầu như khắp Ấn độ và có lẽ cả châu Á. Họ tin vào tái sinh. Vậy cái gì hiện sinh? Bạn hiểu không? Không chỉ đang, hiện sinh mà cả tái sinh. Kịp không? Đó là vấn đề.
55:35 Thứ nhì: ý niệm tái sinh được chứng minh khoa học như chứng cứ để người ta chạy trốn qua đó, anh bạn hỏi hàm ý, và anh bạn cũng nói tôi quan tâm bởi người ta chạy trốn. Phải không? Bạn có thực quan tâm khi người ta chạy trốn? Họ chạy trốn qua túc cầu, họ chạy trốn qua - bạn gọi là gì - bóng rổ, vâng và có thể thêm chạy trốn bởi đi nhà thờ? Hình thức khác của giải trí! Và để hết sang bên quan tâm người khác làm gì, bởi chúng ta quan tâm đến thực tế, đến sự thực của tái sinh. Phải không? Và bạn muốn lời đáp xác định từ người nói.
57:00 Cái gì hiện sinh? Hiện sinh là được sinh ra. Phải không? Cái gì, lúc này, ngay bây giờ sống đây, ngồi đó, cái gì đang sống? Hiểu không? Tái sinh tức đời sống tương lai. Phải không? Tôi hỏi, cái gì đang xảy ra đây là hiện sinh? Bạn hiểu câu hỏi không? Phải không? Cái gì? Tiếp tục, xem đi. Khi chúng ta ngồi đây, không gì xảy ra - khá đơn giản. Bạn nghe nói chuyện, hay lời ngu si nào hay rác rưỡi, hay bạn thích điều bạn nghe hay bạn không thích điều bạn nghe. Nhưng sống hàng ngày, khi bạn rời khỏi đây, cái gì đang xảy ra? chính vận hành của hiện sinh, là cái gì? Bạn biết, tôi không... Bạn tranh đấu, thèm khát, tham vọng, ghen tị, bám víu - kịp không, mọi thứ. Cái đó sẽ tái sinh đời sống kế? Bạn hiểu lời tôi không? Tiếp tục, suy nghĩ đi.
58:51 Vậy những người tin vào tái sinh, tức là được sinh với cả mọi thứ tôi đang có, mọi thứ chúng ta có, được sinh ở đời sống kế, có lẽ được canh cải, và mang theo đời đời. Đó là ý niệm. Nếu bạn thực tin vào tái sinh - thực sự - nó là điều sống động, niềm tin - niềm tin không hề sống, nhưng giả sử nó cực kỳ sống động - rồi thì bạn hiện đang thế nào thật vô cùng quan trọng hơn gì đó sẽ tiếp. Bạn hiểu lời tôi không? Theo kịp không? Tức là, nó được gọi, ở Á châu, Nghiệp. Tôi sẽ không đi sâu. Là hành động, không mọi vớ vẩn, hành động. Nếu tôi sống hiện đời, lúc này, với mọi đau khổ, rối loạn, giận, ghen, thù, bạo lực, có thể được canh cải, nhưng sẽ tiếp tục đời kế. Phải không? Nó hiển nhiên nếu bạn tìm hiểu hết. Vậy có chứng cứ về nó. Chứng cứ bạo lực, chứng cứ nhớ lại việc cũ - theo kịp hết không? Có thể nhớ lại việc cũ của đời sống cũ. Phải không? Nhớ lại ấy, cái 'tôi' tích luỹ, tích luỹ là 'tôi', ngã, bản ngã, cá tính. Gánh nặng ấy, cải sửa, uốn nắn, mài giũa chút ít, tiếp tục đời kế. Phải không? Đó có chứng cứ. Phải không, bạn theo kịp chứ?
1:01:26 Vậy vấn đề không phải có tái sinh không - kịp chứ? tôi làm rõ vấn đề, nào, tôi rất xác định. Không phải có tái sinh mà điều thật quan trọng hơn cả tái sinh là chấm dứt lộn xộn, xung đột này, ngay. Kịp không? Rồi thì có điều gì hoàn toàn khác xảy ra. Không biết bạn có nắm hết! Ví như tôi bất hạnh, nhọc nhằn, đầy đau khổ và nói, 'hy vọng đời kế tôi sẽ tốt hơn'. Phải không? Hy vọng đời kế là triển hạn sự giáp mặt thực tế. Người nói đã nói rất nhiều với những người tin v.v.., họ diễn thuyết, viết, nói mãi về tái sinh. Đó là một phần trò chơi họ. Và tôi nói, được rồi, bạn tin mọi thứ, đúng. Nếu tin, điều bạn làm bây giờ mới đáng kể. Phải không? Đúng không? Nhưng họ không thích thế, họ thích tương lai. Kịp không? Họ không nói, nào, tôi tin nhưng tôi sẽ sửa đổi cuộc đời hoàn hảo để không có tương lai. Theo kịp vấn đề chứ?
1:03:26 Đừng nói ở cuối lời đáp câu hỏi đặc biệt này ngài lẫn tránh nó. Không đâu. Tôi nói đời đang sống rất quan trọng. Nếu bạn hiểu, tìm hiểu đời đang sống với mọi khổ đau, phức tạp, và chấm dứt chúng. Kịp không? Chấm dứt, không mang chúng theo. Rồi bạn vào thế giới hoàn toàn khác. Để chấm dứt phải áp dụng - theo kịp không? - để tâm, bạn phải theo nó, không chỉ nói, 'Nào, tôi tin nó, tái sinh hy vọng tương lai gì đó sẽ xảy ra'. Tôi nghĩ vậy là rõ, phải không? Tôi không rào chắn.
1:04:37 Bạn có thể hỏi, tôi có tin tái sinh không - phải không? Đó là câu hỏi ẩn. Tôi không tin gì hết. (Cười) Đó không phải lẩn trốn. Tôi không có niềm tin, không nghĩa là tôi vô thần, không tôn giáo và mọi thứ vô nghĩa. Không có niềm tin. Tìm hiểu đi, xem nó nghĩa gì. Nó nghĩa là trí óc thoát mọi bủa vây của niềm tin.
1:05:34 Q: Ngài kể câu chuyện đáng yêu ấy chứ?
1:05:40 K: Ồ, bạn đã nghe Upanishads ở Ấn văn chương Ấn độ cổ. Có câu chuyện về cái chết, là tái sinh và v.v.. Con trai Brahman - bạn biết Brahman là gì - người cha hy sinh, bỏ. Ông ta tích luỹ quá nhiều và một trong các tục lệ và lề lối cổ là sau khi tích góp, mỗi cuối 5 năm, bạn phải bỏ hết và bắt đầu lại. Bạn làm vậy chứ? (Cười) Ông có con trai và con trai nói 'Cha cho hết cho mọi người, và vậy cha sẽ cho con cho ai? 'Cha cho con đến ai?' Người cha nói, 'Đi đi, cha không thích'. Chàng trai trở lại vài lần và người cha nổi giận nói, 'cha sẽ cho con đến thần chết'. Là Bà la môn ông ta phải giữ lời. Vậy ông cho hắn cho thần chết. Và trên đường đến thần chết chàng trai đến nhiều thầy và nói, 'Vài người nói có tái sinh, người khác nói không.' Nên hắn tiếp tục tìm kiếm và đến nhà thần chết. Khi hắn đến thần chết đi vắng. Câu chuyện tuyệt vời nếu bạn tìm hiểu. Thần chết vắng. Hắn đợi ba ngày. Vào ngày thứ ba hay tư thần chết xuất hiện và xin lỗi. Ông ta xin lỗi bởi chàng trai là Bà la môn và nói, 'Xin lỗi đã để bạn đợi Và để hối lỗi tôi sẽ cho bạn ba điều ước. Bạn có thể là vị vua vĩ đại giàu có nhất và bạn có thể bất tử'. Ông ta hứa mọi việc. Và chàng trai nói, 'tôi đã đến nhiều thầy và họ đều nói khác nhau. Ngài nói gì về cái chết và sau đó gì xảy ra? Thần chết nói, 'tôi muốn có học trò như bạn' - hiểu không? - 'người không quan tâm gì ngoài việc ấy'. Vậy ông ta bắt đầu nói về chân lý, về trạng thái sống trong đó không có thời gian, v.v.. Đó là câu chuyện.
1:09:02 Câu thứ năm: 'Nếu bạn là thế giới, và cảm nhận, thấy nó, bước khỏi dòng chảy là nghĩa gì? Ai bước ra?
1:09:15 Anh bạn có lẽ đã đọc vài cuốn sách của người nói. 'Nếu bạn là thế giới - trong ngoặc - và cảm nhận, thấy nó bước khỏi dòng chảy là nghĩa gì? - trong ngoặc - Ai bước ra?' Mấy gờ rồi?
1:09:44 Q: Một giờ kém hai mươi.

K: Chúa ơi!
1:09:52 Đây là câu hỏi rất quan trọng bởi sẽ là câu cuối cùng, nếu bạn không phiền, tôi xin lỗi giữ bạn quá lâu, dù là thu băng!
1:10:10 Tôi tự hỏi bạn có hiểu, không như ý niệm, không như điều lãng mạn thương tâm mà là một thực tế rằng chúng ta là thế giới, tâm lý không phải vật lý, màu sắc và tóc, mọi lộn xộn mà tâm lý, bên trong chúng ta là thế giới. Đến Ấn độ, họ có vấn đề như ở đây: đau khổ, cô đơn, chết, lo âu, đau đớn - phải không? - như chúng ta có ở phương Tây. Bạn đi đâu nó cũng là tác nhân chung của nhân loại tác nhân của cả loài người. Vậy, tâm lý, bên trong, chúng ta là thế giới. Phải không? Là ý niệm hay thực tế? Bạn hiểu không? Khi bạn nghe câu này, bạn làm nó thành ý niệm hay thực sự hiểu nó như bạn hiểu khi kim đâm vào đùi, hay vào tay, đau đớn thực sự? Không phải đau của nhận biết. Đau khi bị đâm, nó là thực tế, bạn không có ý niệm về nó, nó vậy, có đau. Chúng ta có thực biết thực tế lớn lao ấy? Hay chỉ là hàng lô chữ. Bạn nói,'tôi thấy nó, và tôi biết và cảm nó'... Nhưng gì đó nhức nhối! Gì đó quá sức thực tế. Rồi, thực tế tâm lý của nó, tác động trí óc. Hiểu không? Trí óc không phải trí óc bạn. Não không phải não gia đình Mỹ nhỏ bé của bạn. Là não nhân loại. Và khi nhận ra thế nó mang đến cảm giác bao la - bạn biết - không chỉ trách nhiệm, trách nhiệm nói chung ẩn có lỗi trong đó, nếu thực sự trách nhiệm, bạn cảm thấy hơi có lỗi về nó. Tôi dùng chữ 'trách nhiệm' không cảm giác có lỗi. Cảm giác trách nhiệm nhân loại bao la với mọi việc dính với con người: bạn giáo dục con trẻ thế nào, cư xử ra sao. Kịp không? Khi bạn thực sự nhận ra bao la ấy - nó bao la - rồi thì thực thể 'tôi' dường như vô nghĩa. Hiểu không? Với mọi lo lắng nhỏ nhoi, bạn xem, nó thành dở tệ. Và khi bạn thấy thực tế ấy, trong tâm hồn, trí óc bạn cảm nhận, bao quát trái đất - hiểu không? Bao cả trái đất: tự nhiên, sinh thái, mọi thứ - kịp không? Bạn muốn bảo vệ mọi cái có thể. Bởi bạn trách nhiệm với tất cả.
1:14:55 Và khi có nó, anh bạn hỏi, bước khỏi dòng chảy là sao? Và ai bước? Dòng chảy là tranh đấu, đau khổ bất tận - phải không? - của mọi người, dù cộng sản, xã hội, đế quốc ở Trung hoa - kịp không? - kỹ thuật gia. Là nền tảng chung chúng ta đứng trên đó. Và thoát khỏi nó - kịp không? Thoát khỏi nó không phải ai bước ra. Trí óc trở thành gì đó hoàn toàn khác. Bạn hiểu không? Tôi làm rõ vấn đề không? Không phải 'tôi bước ra'. Trí óc không còn ở trong đó. Nhìn đi, nếu bạn bám víu và bạn chấm dứt bám víu, điều gì hoàn toàn khác xảy ra, không phải: bạn thoát bám víu. Hiểu không? Vậy có đặc tính hoàn toàn khác sắc thái hoàn toàn khác cho cả đời bạn khi nhận ra thực tế lớn lao rằng chúng ta là nhân loại. Phải không?
1:16:45 Tôi nghĩ thế là đủ, phải không?