Krishnamurti - Buổi Hỏi & Đáp thứ 4

Krishnamurti Subtitles

OJ80Q4 - Buổi Hỏi & Đáp thứ 4
Ojai, USA
15 tháng Năm 1980

0:24	Cùng thảo luận những câu hỏi này chúng ta không chỉ chia sẻ câu hỏi mà cả với câu trả lời với thám hiểm câu trả lời. Vậy không chỉ tôi trả lời và bạn lắng nghe và bạn đồng ý hay không, mà cùng nhau cố tìm ra câu trả lời đúng cho các câu hỏi này.
1:04	Câu một: 'Tôi không hỏi làm sao sợ nổi lên, mà ngài đã giải thích. Mà hơn thế, thực chất của sợ là gì? Chính sợ hãi là gì? Có phải là khuôn phản ứng sinh học và cảm giác, co cứng bắp thịt, tràn adrenalin, v.v.. hay gì đó hơn nữa? Tôi phải nhìn gì khi tôi nhìn chính nổi sợ? Cái nhìn ấy có thể xảy ra khi sợ hãi không có?'
1:58	'Tôi không hỏi làm sao sợ nổi lên, mà ngài đã giải thích. Mà hơn thế, thực chất của sợ là gì? Chính sợ hãi là gì? Có phải là khuôn phản ứng sinh học và cảm giác, co cứng bắp thịt, tràn adrenalin, v.v.. hay gì đó hơn nữa? Tôi phải nhìn gì khi tôi nhìn chính nổi sợ? Cái nhìn ấy có thể xảy ra khi sợ hãi không có?'
2:48	Câu hỏi khá dài. Anh bạn hỏi, như tôi có thể hiểu từ câu hỏi này, muốn biết thực chất sợ hãi là gì, sợ thực sự là gì và làm sao có thể quan sát sợ hiện tại hay quá khứ. Phải không? Đó là câu hỏi. Chúng ta hiểu câu hỏi chứ?
3:30	Sợ hãi là gì, bỏ qua phản ứng sinh học, căng bắp thịt, v.v.., ngay lúc sợ là gì? Bản chất, cơ cấu bên trong của sợ, chất liệu là gì? Phải không? Có thể tiếp tục chứ? Chúng ta đều hiểu câu hỏi khá dài này? Chính sợ hãi là gì? Nói chung chúng ta sợ gì đó. Phải không? Hay nhớ lại điều đã xảy ra hay dự phóng phản ứng trong tương lai. Phải không? Nhưng anh bạn không chỉ hỏi thế. Anh cũng hỏi bản chất thực của sợ. Tôi thực không biết, chúng ta sẽ tìm ra.
5:12	Khi bạn sợ hãi cả sinh học lẫn tâm lý nó là, phải không, điều gì bạn cảm thấy nguy hiểm. Một cảm nhận hoàn toàn cô lập gọi là cô đơn, sâu thẳm, dai dẳng cô đơn. Đều là phản ứng với việc gì: bạn sợ con rắn hay bạn đã bị đau và sợ nỗi đau ấy, v.v.. Vậy là nhớ lại và vậy là việc đã xảy ra trong quá khứ và gợi nhớ khi giây phút nguy hiểm đến, nhớ lại đồng hóa cũ, và nói, đó là sợ. Anh bạn hỏi - và tôi nghĩ có gì đó mà chúng ta phải cùng tìm hiểu - tức là: bỏ qua mọi phản ứng vật lý, tâm lý mà chúng ta biết là sợ, bỏ qua, có chăng sợ chính nó, không phải sợ cái gì? Hiểu không? Tôi nói rõ không? Có chăng bản chất sợ? Hay chúng ta chỉ biết sợ liên quan với gì khác. Nếu không liên quan với gì khác, nó phải là sợ? Chúng ta chỉ biết sợ liên quan với gì đó, từ việc gì hay đến gì đó. Nhưng nếu xóa bỏ hết, có sợ thực sự? Có thể xem xét cái nào? Bạn hiểu câu hỏi không? Hay sợ, nổi sợ sâu thẳm, trong trí óc nó luôn muốn an ổn hoàn toàn và, không tìm ra nó, đó là sợ? Hiểu không?
8:37	Nào, chúng ta cùng xem xét nó, bạn không chỉ chơi với tôi. Banh không phải ở sân bạn hay sân tôi. Chúng ta cùng nhìn nó. Trí óc, não cần an ổn hoàn toàn để hoạt động tốt, khoẻ, tỉnh táo. Không tìm nó trong gì, trong quan hệ, trong ý niệm trong niềm tin, hình ảnh, trí óc thông minh loại bỏ hết. Nhưng nó phải có an ổn hoàn toàn. Và thiếu nó, sợ hãi có mặt. Phải không? Nghĩa là, có chăng gì đó hoàn toàn an toàn, an ổn? Không phải an ổn của niềm tin, giáo điều, lễ lạy, ý niệm nó có thể bị xóa bởi ý niệm mới, giáo điều, lý thuyết có thể thay thế, nhưng nếu chúng ta dẹp hết, trí óc, não, có đi tìm an toàn trường cửu? Và không tìm ra nó, nó có nổi sợ sâu thẳm. Không biết bạn có... Chúng ta gặp nhau chứ?
10:41	Vậy tôi hỏi, bạn tự hỏi: bỏ qua loại sợ hãi thông thường, có phải trí óc, não, tự tạo ra sợ hãi? Kịp không? Bởi trống không ngự trị trống không bao trùm và đó là thực chất của sợ hãi? Tức là, não có thể - và trí óc gồm cả não, phản ứng và mọi thứ - toàn bộ trí óc ấy có thể hoàn toàn an toàn, an ổn không phải về cái gì - bạn hiểu lời tôi không? Không về Thượng đế, niềm tin, mọi thứ, mà toàn thể tự nó? Phải không? Tôi chuyển tải gì chứ? Tức là, trí óc chính nó có thể không sợ hãi? Tôi chuyển tải gì đó, chúng ta gặp nhau chứ? Suy nghĩ, là một phần của trí óc và não, muốn an toàn, đã tạo ra nhiều ảo tưởng, về triết học, v.v.., thần học, và không tìm ra nó đó dù nó tạo ra gì đó vượt lên chính nó nơi nó có thể tìm an ổn hoàn toàn, hay trí óc quá hoàn toàn nên nó không cần sợ hãi. Chúng ta gặp nhau chứ? Việc này khá khó.
13:38	Chúng ta không nói về từ bỏ sợ, hay loại bỏ sợ, nguyên nhân sợ là gì - chúng ta đã đi sâu hôm nọ - mà chúng ta hỏi một việc hoàn toàn khác, tức là: trí óc có thể không có nguyên do hay chất liệu hay phản ứng tạo ra sợ? Nào, đây là vấn đề khá khó để tìm ra, tức là, trí óc có thể... nó có thể trong trạng thái... - chữ 'trạng thái' hàm ý tĩnh, tôi không có ý thế. Nó có thể ở đặc tính, trạng thái nơi không có chuyển động đưa ra hay đi - kịp không? Toàn thể trong chính nó?
15:18	Bạn thấy nó hàm ý đi sâu tìm hiểu thiền định là gì, nếu bạn thích thú. Thiền định không phải mọi vô nghĩa xảy ra này mà là lìa sợ hãi - kịp không? - cả sinh học cũng như tâm lý, lìa nó. Ngược lại bạn không thể yêu thương không có yêu thương, tình thương, hiểu không? Hễ còn sợ hãi thì cái kia không thể có mặt. Và thiền định, không phải đạt gì, thấu hiểu bản chất sợ hãi, và vượt qua nó là để tìm xem trí óc không có ký ức hay nhớ lại điều gì gây sợ hãi hay không để nó toàn thể hoàn toàn.
16:49	Tôi nghĩ ít nhiều tôi đã trả lời câu hỏi. Ồ vâng, còn câu: 'Có thể nhìn ấy xảy ra khi sợ hãi không có?' Bạn có thể nhớ lại sợ, phải không? Và nhớ lại sợ ấy có thể được quan sát, phải không? Bạn ngồi đây im lặng, có thể bạn không có sợ. Nhưng bạn đã sợ trong quá khứ và bạn có thể gợi lại, nhưng nó thực không y vậy. Phải không? Bởi, lúc mà, khi có... Không. Sợ hãi có mặt một giây sau, không ngay lúc đó. Không biết bạn... Bạn đặt tên nó, phản ứng, v.v.. và gọi nó là sợ. Nhưng thực sự lúc nguy hiểm lớn lao ngay lúc đối diện điều gì có thể gây sợ, giây phút ấy không có sợ, không có gì. Rồi hồi tưởng quá khứ và cho nó cái tên, và nói, 'Trời, tôi sợ'. Mọi cái co cứng cơ bắp, adrenalin, v.v.. Nên, tôi nghĩ, bạn có thể nhớ lại sợ cũ và nhìn nó. Quan sát sợ ấy là quan trọng bởi bạn có thể đặt nó bên ngoài bạn hay bạn nói, 'tôi là sợ ấy'. Không có bạn quan sát sợ ấy, bạn là phản ứng ấy. Rồi thì không có phân chia bạn và sợ mà chỉ là trạng thái phản ứng, nếu bạn để ý, điều gì hoàn toàn mới xảy ra. Phải không?
19:49	Câu thứ hai: 'Khi nhìn thế giới quanh mình không có nguyên tắc chung chứng minh công bằng, tôi thấy không có lý do ép thay đổi mình hay xã hội rối loạn bên ngoài. Tôi thấy không có tiêu chuẩn để đo lường hậu quả của hành động và trách nhiệm giải trình. Ngài có thể chia sẻ nhận thức về vấn đề này?'
20:29	'Khi nhìn thế giới quanh mình, bạn không thể chứng minh nguyên tắc chung về công bằng, tôi không thấy lý do ép thay đổi mình hay xã hội rối loạn bên ngoài. Tôi thấy không có tiêu chuẩn để đo lường hậu quả của hành động và trách nhiệm giải trình. Ngài có thể chia sẻ nhận thức về vấn đề này?'
21:07	Có công bình trên thế gian? Đây là câu hỏi mà mọi triết gia tìm tòi, thiêu dệt bao từ ngữ về nó. Trên thế gian có công bình, hợp lý, tỉnh táo, công bình? Bạn khéo, tôi không. Phải không? Bạn có tiền, tôi không. Bạn có khả năng và người khác không. Bạn có tài, có thể hưởng mọi thứ, người khác sinh ra nghèo. Bạn bị chứng què quặt, người khác không. Tội phạm, chúng ta gọi tội phạm, hắn bị xét xử và cho vào tù, hay gì đó xảy ra. Vậy xem ra phải có công bình. Phải không? Nhìn mọi cái đó chúng ta nói, 'Đâu đó phải có công bình'. Vậy là đi từ thiếu công bình đến ý niệm công bình. Không biết bạn có theo kịp không? Thượng đế công bình, v.v.. Nhưng thực tế còn bất công khủng khiếp trên thế gian. Phải không? Và anh bạn muốn biết: Nếu không công bình tại sao tôi thay đổi? Hiểu không? Không có vấn đề ở đó. Tại sao tôi thay đổi thế gian rối loạn này nơi những kẻ độc tài là tối cao. Cuộc sống họ là bất công, khủng bố hàng triệu người. Và nhìn mọi việc ấy không lý do hợp lý để tôi thay đổi. Tôi nghĩ đó là câu hỏi... khá phi lý - xin được nói thế. Bạn thay đổi vì lý do nào, bởi bạn bị áp lực ư? Hay vì phần thưởng? Kịp không? Phải chăng thay đổi là do thưởng phạt? Hay bạn thấy con người quá phi lý khắp thế giới và mọi việc họ làm cũng quá phi lý, và bạn, một con người, bạn là cả nhân loại. Không biết bạn có thấy vậy Phải không? Chúng ta đã tìm hiểu hôm nọ. Và nếu bạn là cả nhân loại, bạn trách nhiệm! Không phải bởi thấy bạn được thưởng hay bạn thấy quá nhiều bất công thế gian, bao kẻ lừa đảo cứ an nhiên, họ xây nhà thờ tuyệt vời, v.v.., bao tiền của và hàng triệu triệu người đói.
26:09	Vậy thay đổi không do thôi thúc gì, thưởng phạt gì. Trí óc tự thấy vô lý của mọi thứ ấy và nói: tôi sẽ... Kịp không? Tự nó, nó thấy cần thiết thay đổi chính nó không bởi bạn bảo tôi thay đổi hay Thượng đế, giáo sĩ hay ai bảo tôi thay đổi. Tôi thấy rối loạn quanh mình và rối loạn ấy tạo ra do con người và tôi là con người, tôi phải hành động, là trách nhiệm tôi, trách nhiệm toàn cầu!
27:19	Câu ba: 'Có thể chúng ta chết tâm lý cái ngã? Tìm hiểu là tiến trình nhận thức không chọn lựa' - mong ngài không đóng ngoặc tôi - (Cười) 'Cách nào đó để quan sát không chọn lựa hình như chúng ta phải chấm dứt, hay chết bản ngã, 'tôi'. Nên câu hỏi là, làm sao tôi có thể quan sát trong hiện trạng manh mún? Có giống như 'mắt' cố nhìn 'tôi'?
28:00	Như ngài có nói, chúng ta phải lìa sợ để quan sát sợ. Đây là nghịch lý không thể được. Nó làm tôi điên. (Cười) Mong làm sáng tỏ vấn đề'.
28:18	Tôi sẽ làm sáng tỏ vấn đề: đừng đóng ngoặc tôi. Hay ai khác, bởi không phải của bạn, bạn thành con người cũ, là chúng ta đó. Nên đó là việc đầu tiên phải làm bởi nó bóp méo suy nghĩ. Hiểu không? Chúng ta là kết quả hàng triệu năm áp lực suy tư của kẻ khác, tuyên truyền, mọi thứ. Và nếu bạn không lìa bỏ hết bạn không thể tìm ra nguồn gốc mọi việc. Hiểu không?
29:30	Nên câu hỏi là: làm sao tôi có thể quan sát trong hiện trạng manh mún? Bạn không thể. Phải không? Nhưng bạn có thể quan sát manh mún. Không biết bạn có theo kịp. Tôi quan sát tôi. Khi quan sát tôi khám phá rằng tôi nhìn mình với định kiến nào đó nên tôi quên nhìn tôi, tôi đi vào vấn đề định kiến. Tôi ý thức, tôi nhận thức định kiến và tôi có thể nhìn nó không cảm giác bóp méo, không chọn lựa, và v.v.., chỉ quan sát định kiến tôi có. Để câu chuyện định kiến nói với tôi không phải tôi kể chuyện định kiến mà để định kiện tự mở ra. Bạn hiểu lời tôi không? Nguyên nhân định kiến là gì: hình ảnh, kết luận, quan niệm - kịp không?
30:56	Vậy tôi bắt đầu khám phá, bạn bắt đầu khám phá, khi nhìn vào sợ tôi nhận ra tôi bị manh mún, manh mún ấy được sinh ra do suy nghĩ - tự nhiên vậy - và vậy tôi bắt đầu nhận thức chuyển động của suy nghĩ. Vậy quan trọng không phải: quan sát sợ khi trí óc bị mây mờ, rối loạn, thì tôi tìm hiểu rối loạn. Tại sao con người rối loạn? Tại sao bạn đều rối loạn? Nếu thực sáng suốt bạn không ở đây và tôi không ở đây - ơn Chúa! Bởi chúng ta rối loạn, vấn đề là, rối loạn là gì, ai tạo ra rối loạn, trong và ngoài chúng ta? Phải không? Vậy khi tìm hiểu, hay quan sát rối loạn chuyển động phải được ý thức là chuyển động suy nghĩ, bản chất mâu thuẫn của suy nghĩ. Kịp không? Cả sự việc tự phơi bày nếu bạn quan sát. Câu chuyện đó, nhưng chúng ta không đọc nó. Chúng ta bảo cuốn sách phải nói gì. Bạn hiểu không? Chúng ta không nói vâng, có lịch sử về chính tôi, lịch sử nhân loại là chính tôi. Vậy khi tìm hiểu, đọc cuốn sách ấy, tôi đọc sách, từng chương, hay tôi đọc cả cuốn sách tức thì. Đó hàm ý bạn phải tỏ suốt sâu sắc, tôi không muốn đi sâu hết. Không biết bạn có muốn tôi đi sâu.
33:57	Nào: có rối loạn trong tất cả chúng ta và nếu nói, 'tôi không rối loạn', thì quá ngớ ngẩn. Hay, 'tôi có quan hệ hoàn hảo với người khác' cũng ngớ ngẩn y vậy. Vậy bạn rối loạn. Giờ bạn phân tích nó, nguyên nhân, - bạn biết đó, hãy theo dõi từng chút. Nguyên nhân nó, là suy nghĩ, suy nghĩ, bản chất là mâu thuẫn, suy nghĩ, chuyển động là phân chia, như quốc gia... - phân chia - suy nghĩ phải là giới hạn bởi nó dựa trên kiến thức và kiến thức không hề hoàn hảo. Không hề! Phải không? Phân tích, là lối chúng ta tìm hiểu hay để suy nghĩ đi theo hướng nào đó để xem xét, tức là nhớ lại, ký ức, kinh nghiệm đang quan sát. Phải không? Bạn theo kịp hết chứ? Không à? Được rồi.
35:45	Khi bạn quan sát ai đó, bè bạn hay bất kỳ ai, bạn quan sát gì? Không phải gương mặt, hình ảnh, không phải cách cô hay anh ta nhìn, tóc dài, ngắn, bạn quan sát hình ảnh bạn đã xây dựng về cô hay anh ta. Vậy chúng ta nói mọi cái đó là chuyển động suy nghĩ dựa trên nhớ lại, kết luận, ý niệm. Thảy là chuyển động suy nghĩ. Tôi nói nó là thực tế hiển nhiên. Bạn không cần chứng minh với ai rằng suy nghĩ là phân chia, manh mún, thành phần. Nó không hề hoàn toàn vì vậy tất phải tạo rối loạn. Giờ, tôi giải thích. Bạn có thể nhìn cảm giác rối loạn trong mình - hãy theo dõi từng chút - mà không trải qua hết tiến trình ấy? Hiểu không? Không giải thích, không nhớ lại, chỉ nhìn nó và xem, tỏ suốt nó, rồi bạn có thể giải thích nó. Bạn hiểu không? Tôi nói, đã giải thích chưa? Tôi sẽ nắm, sẽ nắm nó. Tôi đã giải thích chưa? Tỏ suốt, nghĩa là thấy bên trong sự việc - tỏ suốt. Nhưng bạn không thể tỏ suốt nếu chỉ là đáp ứng của ký ức. Tôn giáo có tổ chức không phải tôn giáo - phải không? - với mọi tầm phào xảy ra với nó: lễ lạy, giáo điều, lý thuyết, thần học nặn ra lý thuyết mới loanh quanh - và v.v.., v.v.. Đó không phải tôn giáo! Cái gì làm bạn nói, đó không phải tôn giáo? Có phải chỉ là xem xét có ý thức mọi tôn giáo, giáo lý, mê tín, ngu dốt, lễ lạy, và sau cùng nói, 'Vô nghĩa'? Hay bạn thấy tức thì rằng kiểu tuyên truyền, áp lực, v.v.., đó không hề là tôn giáo? Nói tóm, bạn thấy ngay và thế là bạn ra khỏi nó. Không biết bạn có thấy vậy. Nhưng nếu bạn chỉ xem xét nhiều tôn giáo và rồi đến kết luận thì kết luận ấy sẽ là giới hạn, có thể bị bẻ gãy bởi tranh luận, bởi kiến thức cao, v.v.. Nhưng nếu bạn tỏ suốt bản chất của cấu trúc tôn giáo mà con người tạo ra, tức thì trí óc thoát khỏi nó. Không biết bạn có theo kịp hết. Nó như - lấy ví dụ khác. Nếu hiểu sự tàn bạo của đạo sư - phải không? Tàn bạo. Họ là bạo chúa bởi họ muốn uy quyền địa vị, và v.v.. họ biết, người khác thì không. Vậy nếu thấy tàn bạo của một đạo sư bạn đã thấy tàn bạo của mọi đạo sư. Hiểu không? Nên bạn không đi từ vị này đến vị nọ. E là bạn làm thế. (Cười)
41:07	Câu bốn: 'Khi quan sát mà không người quan sát có chăng sự chuyển hóa do ở lại với thực tế đưa đến gia tăng chú tâm? Năng lực được tạo ra có hướng không?' - Chúa ơi! Tôi không hiểu gì hết - 'Quan hệ của chú tâm với suy nghĩ, với trung tâm, cái ngã là gì? Có chăng khoảng giữa chú tâm và suy nghĩ đưa đến tự do?'
41:41	Nào, các câu hỏi này đáng tiếc không liên quan đời sống thực. Phải không? Tôi không nói bạn đừng nên đặt câu hỏi mà với lòng kính trọng chỉ hỏi bạn các câu hỏi này, thực tế, không chạm đến cuộc sống hàng ngày. Hiểu không? Phải không? Là vậy, hay không phải? Các câu hỏi này thành ra lý thuyết, gì đó trừu tượng, gì đó bạn nghe và rồi bạn nói à, ai là người quan sát và người quan sát là vật bị quan sát, v.v.. Nhưng nếu bạn nói, này, đời tôi vầy. Hãy tìm xem tại sao tôi sống vầy. Hiểu không? Tại sao tôi lo âu, tại sao trí óc tôi cứ lắm chuyện, tại sao không có quan hệ đúng với ai khác, tại sao tôi độc ác. Hiểu không? Tại sao trí óc tôi cạn cợt? Tại sao tôi loạn thần kinh? Loạn thần kinh không hề nói, 'tôi loạn thần kinh'. Nhưng có thể quan sát người loạn thần kinh có thể là vợ, hay chồng loạn thần kinh, nhưng có vẻ chúng ta không hề quan tâm vấn đề tác động đến đời sống hàng ngày. Tôi tự hỏi tại sao. Bạn hiểu câu hỏi không?
44:06	Mọi câu hỏi là thế. Tôi nghĩ khoảng 250 câu, chúng ta đã trải qua hết. Nào, tôi không la rầy, mất kiên nhẫn, hay thuyết giáo mà chỉ tự hỏi sau khi đọc hết các câu hỏi này tôi nói, tại sao không có một câu nó tác động bên trong, về tâm lý - hiểu không? Tại sao tôi bất hạnh, xung đột với hàng xóm, với chồng? Kịp không? Vậy tại sao việc này xảy ra? Tôi sẽ trả lời các câu hỏi, nếu phải vậy, nhưng tại sao chúng ta quá rụt rè, đóng kín, hay chúng ta sợ phơi bày mình ra trước ai khác không nghĩa bạn phải phơi bày. Nếu chúng ta hỏi câu thực sự, xác thực tác động sâu sắc đời sống nó có nhiều sức sống trong đó hơn. Phải không?
45:48	Vậy tôi sẽ hỏi. (Cười) Tại sao chúng ta, mỗi người, sống lối đang sống? Dùng ma tuý, cần sa, rượu, thuốc lá, chạy theo thú vui và hung hãn, tại sao? Hiểu không? Tại sao? Tại sao chúng ta như thế? Nào, hãy cùng tôi tìm hiểu. Tại sao chúng ta hung hãn? Cả xã hội chúng ta đang sống, trong xã hội phương Tây này, hung hãn là một việc quan trọng nhất. Và đua tranh, chúng đi cùng. Tại sao? Bạn có thể thấy thú vật hung hãn biết bao trong mùa giao phối. Chúng không đua tranh, phải không? Bạn biết khi sư tử giết ngựa vằn, sư tử khác chia sẻ. Bạn đã xem trên TV, v.v.. Nhưng có vẻ với chúng ta hung hãn là việc sâu thẳm nhất và tranh đua. Tại sao chúng ta như thế? Là lỗi xã hội ư? Giáo dục? Nhưng xã hội là chúng ta tạo nên. Vậy đừng nói, 'xã hội', kết án xã hội hay giáo dục nhưng hình như sâu thẳm chúng ta hung hãn và tranh đua. Và nếu bạn không tranh đua, nếu bạn không hung hãn trong xã hội bạn bị chà đạp. Phải không? Bạn bị loại bỏ, bị khinh rẻ. Tại sao chúng ta hung hãn? Tiếp tục xem xét đi. Có phải nó nhấn mạnh vào tự do cá nhân - hiểu không? - tự do cá nhân và tự do ấy đòi hỏi hắn phải tự biểu lộ bằng mọi giá? Phải vậy không? Đặc biệt ở xứ này, phương Tây ý nghĩa tự do này, bạn biết đó. Nếu bạn có năng khiếu làm gì đó, nếu bạn muốn làm gì đó, làm đi. Đừng ngăn trở, đừng xem xét, không sao, nếu bạn có cảm giác đó, hành động.
50:02	Q: Có gì khác nhau giữa hung hãn và tranh đua?
50:06	K: À, thưa, tôi sẽ đi sâu, đừng bận tâm.
50:11	Q: Chúng có vẻ khác, với tôi hiện giờ.
50:16	K: Hoặc là bạn viết ra câu hỏi, tôi sẽ trả lời, hoặc để tôi nói một chút.
50:27	Bạn có thể thấy hung hãn làm gì. Phải không? Bạn hung hãn, tôi hung hãn vì cùng nghề, vì cùng này, nọ, kia. Và vậy chúng ta đánh đấm nhau suốt - phải không? Cả tâm lý và vật lý. Và chúng ta tiếp tục. Đó là một phần của khuôn khổ, của giáo dục xã hội, và phá vỡ khuôn khổ ấy chúng ta nói phải thực thi ý chí. Phải không? Lại là hung hãn khác. Không biết bạn có theo kịp. Phải không? Phải không? Bạn theo kịp chứ? Khi thực thi ý chí, ý chí là kiểu khác của 'tôi phải' - hiểu không? - đó là hình thức khác của hung hãn. Vậy bạn có thể tỏ suốt hung hãn? Bạn hiểu câu hỏi không, hay là quá khó? Bạn hiểu câu hỏi chứ? Nghĩa là, tôi hung hãn - lạy Trời tôi không tôi không hề, tôi không muốn thế. (cười) Giả sử tôi hung hãn và đó là khuôn mẫu từ bé là giáo dục, mẹ, cha và xã hội, các bé trai quanh tôi, đều hung hãn và tôi thấy, và tôi như thế, nó cho tôi thú vui. Và chấp nhận và tôi cũng thành hung hãn. Phải không? Rồi khi lớn lên ai đó chỉ tôi bản chất hung hãn, nó làm gì trong xã hội, tranh đua phá huỷ con người thế nào. Không chỉ người nói nói việc này, các nhà khoa học bắt đầu nói thế vậy có lẽ bạn sẽ chấp nhận họ. Vậy bạn giải thích thật kỹ, mọi lý do, nguyên nhân và bản chất phá hoại của tranh đua là phải so sánh, luôn so sánh. Hiểu không?
53:36	Một trí óc không so sánh gì cả - hiểu không? - là loại trí óc hoàn toàn khác. Nó tràn đầy sức sống. Vậy bạn giải thích hết, nhưng chúng ta cứ hung hãn, tranh đua, so sánh mình với ai khác, luôn gì đó lớn hơn, không với cái tệ hơn, mà luôn với cái tốt hơn. Vậy có khuôn mẫu được xây lên, khung ấy, khuôn ấy và trong đó trí óc bị kẹt. Và nghe thế bạn nói, 'tôi phải bước ra tôi phải làm gì đó', nó là gì? Hình thức hung hãn khác. Hiểu không? Không biết bạn có hiểu. Vậy có thể, chúng ta có thể tỏ suốt hung hãn? Kịp không? Không giải thích, không nhớ lại mọi liên quan của nó, v.v.. tức là cứ xem xét, rồi đi đến kết luận và hành động theo kết luận ấy. Đó không phải tỏ suốt. Ngược lại nếu bạn tỏ suốt nó ngay - hiểu không? - bạn liền phá vỡ toàn bộ khuôn mẫu của hung hãn.
55:26	Tức là, chúng ta so sánh - phải không? - cả vật lý bạn... tôi muốn tôi có thể trông đẹp như bạn. Hay tâm lý, có so sánh triền miên. Vậy nghĩa gì? Không biết bạn có tìm hiểu nó. So sánh mình với ai khác, lớn hơn, thông minh, sáng chói hơn, v.v.., để làm gì? Chối bỏ bạn hiện là và thay đổi bạn hiện là. Không biết bạn có hiểu. Tôi nói rõ không? Nào, tôi so sánh với bạn và tôi nói bạn quá khéo, mọi thứ, và trong so sánh tôi nói, Trời ạ, tôi thấy tôi đần quá. Phải không? Bạn theo kịp không? Nhưng nếu không so sánh, tôi có đần? Tôi liền bắt đầu khám phá sự vật 'y vậy'. Không biết bạn có hiểu.
56:57	Vậy chúng ta sẽ làm gì với lối đang sống? Xin lỗi để mang về nhà. Chúng ta sẽ làm gì? Bạn sẽ dự hội nghị, hội nghị kiểu này kiểu nọ, thảo luận, triết gia giải thích triết thuyết họ, nhà tâm lý mới nhất không Freud, không này không nọ nhưng mới nhất, hắn sẽ giải thích cho bạn. Hiểu không? Chúng ta luôn làm thế, đi từ việc này đến việc kia và đó gọi là đầu óc rộng rãi. Nhưng không hề nói nào, cái này vầy, tôi vầy, để tôi tìm xem tại sao tôi như thế. Tại sao bị thương, bầm tím tâm lý - hiểu không? - tại sao? Tại sao tôi sống với chúng? Không biết bạn có theo kịp. Nhưng đọc ai đó như... sách của... hay dự các buổi Krishnamurti nói chuyện rồi trích lại, 'Nó vậy, tôi biết hết, nằm lòng!' (Cười) Tôi đã dự sáu mươi năm hay hơn nên bạn không cần trích dẫn đâu. Nhưng nếu không trích dẫn, và tự tìm cho mình - hiểu không? - có năng lực lớn hơn, vui, sống động hơn bạn trở nên vô cùng sống động.
59:27	'Chú tâm liên quan gì với suy nghĩ? Có chăng khoảng giữa chú tâm và suy nghĩ?' Phải không?
59:40	Đây là câu hay bởi nó tác động chúng ta. Tức là, chú tâm là gì. Liên quan gì giữa suy nghĩ và chú tâm. Trong chú tâm, có tự do không? Phải không? Câu hỏi này có tác động chúng ta? Tức, chúng ta biết tập trung là gì. Phải không? Đa số biết; từ bé chúng ta được rèn tập trung và hàm ý tập trung ấy là thu hẹp mọi năng lực vào một điểm nào, và giữ ở đó. Phải không? Bé trai ở trường nhìn ra cửa sổ, ngắm mấy chú chim và cây cối và chuyển động của lá hay chú sóc đang trèo cây và thầy giáo bảo 'Này, trò không để ý, tập trung vào sách đi.' Phải không? 'Nghe lời tôi nói đây', và v.v.. Vậy nghĩa gì? Tiếp tục đi. Nghĩa gì? Bạn làm tập trung quá quan trọng hơn chú tâm. Tức là, nếu chú bé nhìn ra cửa sổ ngắm chú sóc kia, tôi sẽ giúp bé quan sát - nếu là thầy giáo - tôi sẽ giúp bé quan sát chú sóc trọn vẹn. Kịp không? Quan sát nó. Xem chuyển động của đuôi, miệng, mũi, móng nó thế nào, mọi thứ, quan sát nó. Rồi nếu bé học quan sát nó chăm chú bé sẽ để tâm vào cuốn sách đáng ghét! (Cười) Bạn theo kịp lời tôi không? Vậy không có mâu thuẫn.
1:02:02	Vậy chú tâm là trạng thái trí óc trong đó không có mâu thuẫn. Phải không? Không có thực thể, trung tâm, hay điểm nói, 'tôi phải chú tâm'. Trong trạng thái ấy không có phí năng lực. Ngược lại tập trung luôn có tiến trình kiểm soát diễn ra: Muốn tập trung vào trang ấy nhưng suy nghĩ cứ lãng đi và rồi bạn kéo nó lại, cứ chiến đấu mãi. Trong khi chú tâm, nếu bạn tìm hiểu, thực rất đơn giản. Khi ai đó nói, 'tôi yêu anh' và ý anh ta thế, bạn chú tâm! Bạn không nói, bạn có yêu tôi vì dễ nhìn hay tôi có tiền, hay tình dục, hay này nọ. Bạn theo kịp không? Nên chú tâm là gì đó hoàn toàn khác với tập trung.
1:03:33	Và chú tâm, anh bạn hỏi, chú tâm liên quan gì với suy nghĩ? Phải không? Không gì, hiển nhiên. Không biết bạn có theo kịp. Tập trung có liên hệ với suy nghĩ bởi suy nghĩ hướng: 'tôi phải học, phải tập trung để kiểm soát mình'. Phải không? Suy nghĩ định hướng từ điểm này đến điểm nọ. Trong khi chú tâm không có suy nghĩ - bạn chú tâm.
1:04:37	'Và có chăng khoảng giữa chú tâm và suy nghĩ?' Trời ạ. Như chúng ta giải thích hôm nọ nếu bạn hiểu nếu bạn nắm toàn bộ chuyển động của suy nghĩ bạn không đặt câu hỏi này. Hiểu không? Tôi không... - tôi sẽ trả lời nhưng trước hết, bạn phải hiểu suy nghĩ là gì. Hiểu không? Không ai bảo bạn suy nghĩ là gì. Nhưng để hiểu suy nghĩ là gì, nó có mặt thế nào. Và nếu bạn sẽ... tôi sẽ, chúng ta sẽ tìm hiểu lại.
1:05:34	Không thể có suy nghĩ nếu quên hoàn toàn. Phải không? Nhưng bất hạnh thay, hay hữu hạnh chúng ta không ở trạng thái quên. Và bạn muốn tìm ra suy nghĩ là gì nó có vị trí gì trong đời. Hiểu không? Vậy bắt đầu xem xét suy nghĩ - phải không? Vậy suy nghĩ là gì? Suy nghĩ xảy ra như phản ứng với ký ức. Hiển nhiên. Ký ức đáp ứng với thách thức, vấn đề, hành động, hay đáp ứng khi quan hệ với gì đó hay với ý niệm, với người. Phải không? Bạn thấy mọi cái đó trong đời. Vậy suy tư là gì, suy nghĩ là gì? Làm sao suy nghĩ hiện ra trong trí? Rồi bạn hỏi, ký ức là gì? Hiểu không? Ký ức là gì? Ký ức: bạn giẫm lên côn trùng nào nó cắn bạn. Ký ức ấy, đau ấy được ghi và lưu trong não, đau ấy, trở thành ký ức, nó không là đau thực. Đau ấy qua rồi nhưng ký ức còn lại. Nên lần tới bạn cẩn thận. Vậy có kinh nghiệm đau, trở thành kiến thức và kiến thức, kinh nghiệm, là ký ức, ký ức đáp ứng như suy nghĩ. Phải không? Ký ức ấy là suy nghĩ. Và kiến thức, dù rộng, dù sâu, vươn dài bao nhiêu, vẫn phải giới hạn. Phải không? Không có kiến thức hoàn toàn. Không biết bạn có theo kịp hết.
1:08:25	Vậy suy nghĩ luôn thành phần, giới hạn, phân chia bởi chính nó không hoàn toàn. Chính nó không hề hoàn toàn, nó có thể nghĩ về hoàn toàn. - hiểu không? - có thể nghĩ về trọn vẹn, hoàn toàn, nhưng không... chính suy nghĩ không hoàn toàn. Nên dù nó tạo ra gì, về triết học, tôn giáo, vẫn là thành phần, giới hạn, manh mún bởi kiến thức là thành phần của ngu dốt. Hiểu không? Không biết bạn có hiểu không. Khi kiến thức không hề trọn vẹn nó phải luôn đi chung với ngu dốt. Phải không? Đó hợp lý. Và nếu bạn hiểu bản chất của suy nghĩ và hiểu tập trung là gì thì suy nghĩ không thể chú tâm, bởi chú tâm là: đem toàn bộ năng lực - hiểu không? - không có cản trở gì. Không biết bạn hiểu không. Nếu bạn đang lắng nghe, hy vọng thế, nếu bạn đang nghe và chú tâm, điều gì xảy ra? Không có 'bạn' chú tâm. Phải không? Không có trung tâm nói, 'tôi phải chú tâm'. Bạn chú tâm bởi đó là đời bạn, bạn thích. Nếu bạn không thích, nằm phơi nắng, nói, 'À, tôi sẽ nghe một tí, đó là việc khác. Nhưng nếu bạn nghiêm túc và để tâm bạn sẽ sớm tìm ra mọi vấn đề, mọi thứ đi qua - ít nhất lúc này.
1:10:54	Vậy để giải quyết vấn đề là phải chú tâm. Không biết bạn có hiểu. Bạn hiểu chứ? không phải trò đùa đâu! (Cười)
1:11:17	Mấy giờ rồi?
1:11:21	Q: Một giờ kém mười bảy phút.
1:11:24	K: Tôi xin lỗi, một giờ kém 17 phút.
1:11:35	Vậy, các câu hỏi khác là cùng loại. Đây là câu hỏi cuối của buổi hỏi đáp có lẽ chúng ta sẽ gặp lại vào thứ Bảy và Chủ nhật và sau đó sẽ đóng cửa tiệm! (Cười)
1:11:54	Vậy thảy các câu hỏi này, 250 câu hay hơn cũng không liên hệ với thực tế chính bạn. Hiểu không?
1:12:17	Tại sao trí óc cứ huyên thuyên? Kịp không?
1:12:23	Bạn không hỏi câu như thế! Có bao giờ bạn hỏi chính mình câu ấy, tại sao bạn không yên, đặc biệt ở xứ này, trí óc cứ huyên thuyên, động đậy, chạy từ việc này đến việc nọ, giải trí triền miên. Phải không? Tại sao trí óc bạn huyên thuyên? Và bạn sẽ làm gì nó. Phải không? Trả lời ngay là kiểm soát nó. Phải không? Bảo, 'tôi phải ngừng huyên thuyên' nghĩa là gì? Người kiểm soát đang huyên thuyên. Không biết bạn có thấy vậy. Bạn có thấy thế? Người kiểm soát nói, 'tôi không nên huyên thuyên' là một phần huyên thuyên trong hắn. Có thấy cái đẹp ấy? Vậy bạn sẽ làm gì? Tiếp tục nào.
1:13:58	Q: Quan sát nó.
1:14:00	K: Nếu quan sát nó, nếu nói, nào, trí óc huyên thuyên và tôi có thể xem xét nguyên do huyên thuyên bởi huyên thuyên là một phần trí óc bận rộn. Phải không? Không biết bạn có để ý, trí óc, cả cấu trúc của não phải bận rộn việc gì. Phải không? Với tình dục, với vấn đề, với TV, với xem bóng đá, đến nhà thờ - nó phải bận rộn. Phải không? Tại sao? Tại sao nó phải bận rộn? Nếu nó không bận rộn, không phải bạn hơi bất an, không phải bạn sợ không bận rộn? Kịp không? Bạn thấy trống vắng, phải không?
1:15:07	Không à? Bạn thấy lạc lõng. Bạn thấy - rồi bạn bắt đầu nhận ra bạn là gì, rằng có cô đơn khủng khiếp bên trong. Phải không? Và để loại bỏ cô đơn sâu thẳm ấy với mọi nổi đau, trí óc huyên thuyên, bận rộn về gì khác trừ cái đó. Và rồi nó thành bận rộn. Theo kịp không? Nếu tôi không bận rộn với mọi thứ bên ngoài, như nấu ăn, giặt giũ, lau nhà, v.v.. thì nó nói, tôi cô đơn, đó là quan tâm tôi. Kịp không? Làm sao tôi phải vượt qua, hãy để tôi nói về nó, khổ sở biết bao - trở lại huyên thuyên. Nhưng nếu nói, 'Tại sao trí óc huyên thuyên?' Đặt câu hỏi, tiếp tục với tôi. Tại sao trí óc huyên thuyên? Không hề im lặng một giây - hiểu không? - không hề một giây hoàn toàn thoát khỏi vấn đề. Phải không?
1:16:51	Vậy bận rộn ấy lại là kết quả của giáo dục của bản chất xã hội đời này? Đó là mọi lý lẽ hiển nhiên. Nhưng khi bạn nhận ra, nếu nhận ra, trí óc huyên thuyên và nhìn nó - kịp không? - đợi đó, ở lại đó - không biết tôi có giải thích. Trí óc tôi huyên thuyên. Được rồi, sẽ quan sát nó. Tôi nói, 'Tốt, huyên thuyên'. Tôi chú tâm. Kịp không? Không biết bạn có hiểu. Chú tâm, tức là không cố gắng không huyên thuyên, tôi không nói, tôi phải loại bỏ nó, hay gì gì. Tôi chỉ chú tâm đến huyên thuyên. Nếu làm, bạn sẽ thấy gì xảy ra. Rồi trí óc bạn sáng tỏ, thoát mọi thứ. Và có thể đó là trạng thái của người khoẻ mạnh, bình thường. Phải không? Tôi nghĩ vậy là đủ.