Krishnamurti Subtitles home


OJ82Q4 - Buổi Hỏi & Đáp 4
Ojai, USA 13 tháng Năm 1982



0:40 This is the last question and answer meeting. Again, there have been so many questions handed in and we cannot answer all of them. Đây là buổi hỏi đáp cuối. Cũng có rất nhiều câu hỏi được đem vào và chúng ta không thể đáp hết.
1:05 I really would like to ask a question of you, if I may. You have put so many questions for the speaker to answer, the speaker would like to ask you a question, and I hope you don't mind. Why is it, being so educated, living in an affluent society, with marvellous land, with forests, rivers, great mountains, why is it that you do not change? I think that’s a very important question to put. Why is it that we are so indifferent – not to outward responses, but to something deep, abiding, something that is worthwhile? Why is it that we don’t change? Tôi thực sự muốn hỏi một câu về bạn, nếu được. Bạn đặt nhiều câu hỏi cho người nói trả lời, người nói muốn hỏi bạn một câu, và mong bạn không phiền. Tại sao được học nhiều, sống trong xã hội giàu có, với đất đai tuyệt vời, rừng, sông, núi non hùng vĩ, tại sao bạn không thay đổi? Tôi nghĩ đó là câu rất quan trọng để hỏi. Tại sao chúng ta quá thờ ơ - không với ứng đáp bên ngoài, mà với điều sâu thẳm, vĩnh cửu điều đáng giá? Tại sao chúng ta không thay đổi?
2:49 This has been a question the speaker has been concerned with wherever he goes. There are large audiences, small discussions, interviews and so on, and at the end of the journey there are so very, very few who deeply bring about a radical transformation in themselves. They are very friendly, there are social workers, some are politicians, some are some of the well-known gurus. They all seem to follow the same old pattern, outwardly demanding certain political changes, to stop a particular kind of war, to have a little more money and so on. But deeply in their relationships, in their enquiry they go up to a certain point and there it ends. Why? I leave that question with you, and we’ll answer these questions and I’ll pick up that question again at the end of the several questions that have been put. Đây đã là câu hỏi mà người nói quan tâm bất kỳ đâu hắn đến. Có thính giả đông, thảo luận nhỏ, phỏng vấn, v.v.. và ở cuối hành trình có rất, rất ít người tạo chuyển hóa sâu sắc triệt để trong chính họ. Họ rất thân thiện, có công tác xã hội, vài chính trị gia, vài đạo sư nổi danh. Thảy dường như họ theo cùng khuôn cũ, đòi hỏi thay đổi chính trị bên ngoài dừng loại chiến tranh nào, có nhiều tiền bạc hơn, v.v.. Nhưng sâu thẳm trong quan hệ, trong tìm kiếm họ đến điểm nào đó rồi thôi. Tại sao? Tôi để câu ấy cho bạn và sẽ đáp mấy câu này rồi cũng sẽ trở lại câu ấy ở cuối vài câu hỏi đã được đặt.
5:03 First Question: 'One sees that chaos in the world is rapidly increasing. Billions are being spent on arms, social justice is being eroded, governments, both totalitarian and democratic are increasingly aggressive, and violent. Though one sees the necessity of much deeper fundamental human change, could the speaker comment on the issue of active political involvement?' Câu Một: Nhìn thấy rối loạn thế giới gia tăng nhanh chóng. Hàng tỷ chi cho vũ trang, công lý xã hội bị xói mòn, chính phủ, cả độc tài lẫn dân chủ gia tăng hung hăng, và bạo lực. Dẫu thấy cần thiết thay đổi con người triệt để thẳm sâu, người nói có thể dẫn giải vấn đề rắc rối làm chính trị?
5:43 'One sees that chaos in the world is rapidly increasing. Billions are being spent on arms, social justice is being eroded, governments, both totalitarian and democratic, are increasingly aggressive, and violent. Though one sees the necessity of much deeper fundamental human change, could the speaker comment on the issue of active political involvement?' Nhìn thấy rối loạn thế giới gia tăng nhanh chóng. Hàng tỷ chi cho vũ trang, công lý xã hội bị xói mòn, chính phủ, cả độc tài lẫn dân chủ gia tăng hung hăng, và bạo lực. Dẫu thấy cần thiết thay đổi con người triệt để thẳm sâu, người nói có thể dẫn giải vấn đề rắc rối làm chính trị?
6:20 Am I Democratic or Republican, is that it? Apart from joking, why, if one may ask, why do we have such great confidence in political leaders? It is the same issue in all the countries – in France, in England, here, in India, and so on. Why? We put such confidence in the economists, in the politicians, in the leaders. Why do we do this? And what do we mean by political action? Tôi là Dân chủ hay Cộng hòa, vậy ư? Không đùa, tại sao, nếu được hỏi, tại sao chúng ta quá tin vào lãnh đạo chính trị? Là vấn đề như nhau ở mọi xứ - ở Pháp, Anh, ở đây, ở Ấn, v.v.. Tại sao? Chúng ta tín nhiệm nhà kinh tế, chính trị gia, lãnh đạo. Tại sao chúng ta làm thế? Và hành động chính trị là gì?
7:26 Please, we are enquiring together, you are not just listening to the speaker, waiting for his explanation and answer. We are thinking together over this problem which is really a very serious problem, which is affecting the whole of mankind. Some political group, Democratic, comes into power – Conservative or Labour, or Republican or Democrats – and they seem to have such extraordinary power, position and authority, and we follow them. They tell us what to do and we accept them. Why is it that sense of trust in them and accepting their judgements. We are sent to war, according to some rulers, government officials, and thousands are being killed; because a majority has voted them into power, position and direction and we merely like sheep follow them. Generally they appeal to our lowest instincts, to our national pride, honour and all that business. And we are stimulated by all that and we are willing to kill others for this, for a piece of land. Why? Why do we trust them? Nào, cùng tìm hiểu, bạn không chỉ nghe người nói, đợi hắn giải thích và trả lời. Chúng ta cùng suy tư vấn đề này thực sự là vấn đề nghiêm trọng, nó ảnh hưởng toàn thể nhân loại. Vài nhóm chính trị, Dân chủ, nắm quyền - Bảo thủ hay Cần lao, Cộng hòa hay Dân chủ - và hình như họ có quyền lực lạ lùng, địa vị và uy quyền, và chúng ta theo họ. Họ bảo làm gì và chúng ta chấp nhận. Tại sao cảm giác tin tưởng họ và chấp nhận phán đoán họ. Chúng ta bị đưa đi chiến tranh, theo kẻ cai trị, cầm quyền, và hàng ngàn người bị giết; bởi đa số bỏ phiếu cho họ có quyền, địa vị và hướng dẫn và chúng ta chỉ như cừu theo họ. Nói chung họ kêu gọi bản năng thấp nhất, tự hào dân tộc, danh dự và mọi việc ấy. Và bị mọi thứ đó kích thích và chúng ta sẵn sàng giết kẻ khác vì nó, vì mảnh đất, v.v.. Tại sao? Tại sao tin cậy họ?
9:40 Please, you answer this question. And what do we mean by political action which is different from all other actions? Why do we separate politics from our daily living? Why do we separate a political activity of the left, right, centre, or extreme left, extreme right? Why, if one may ask, why is political action so very different from our action of relationship, action with regard to fear in ourselves, and so on? Or is politics part of our life, not something separate. The politics, as we explained the other day, according to the common usage, which is in the dictionary, is the art of government, science of government. Why do we give this art to the politician? They apparently are a separate breed, different from us. This is really a question that involves, why do we depend on a politician, a guru, a priest, on anybody to govern us? Please answer this question. Why do specialists take charge of our life? Is it that we have no so-called confidence in ourselves? We are not sure of ourselves, and we attribute this clarity to the politicians and to the others. Is it in ourselves that we are insufficient and somebody out there is going to make us sufficient? Nào, bạn trả lời câu hỏi này. Và hành động chính trị là gì có gì khác với mọi hành động khác? Tại sao tách chính trị với sống hàng ngày? Tại sao tách biệt hoạt động chính trị cánh tả cánh hữu, phái giữa, cực tả, cực hữu? Tại sao, nếu được hỏi, tại sao hành động chính trị quá khác với hành động quan hệ, hành động về sợ hãi trong chính mình, v.v.. Hay chính trị là một phần cuộc sống, không phân chia. Chính trị, như giải thích hôm nọ, theo cách dùng chung, trong tự điển, là nghệ thuật cai trị, khoa học cai trị. Tại sao giao thuật ấy cho chính trị gia? Hình như họ là dòng giống tách biệt, khác chúng ta. Đây thực sự là vấn đề rối rắm, tại sao lệ thuộc chính trị gia, đạo sư, giáo sĩ, ai đó cai trị mình? Hãy trả lời câu hỏi. Tại sao chuyên gia đảm nhận đời sống? Chúng ta không có cái gọi là tin tưởng chính mình? Chúng ta không chắc về mình, và cho là sự sáng suốt ở chính trị gia và kẻ khác. Chính mình thì thiếu thốn và ai đó ngoài kia sẽ làm chúng ta đầy đủ?
12:54 So, are we to treat life as separate factors: political, religious, economic, and so on? There is a new noise today. Or, are we to treat life as a whole? Please, regard, question this. The questioner asks, what political action is there that one can take? The questioner perhaps – one may be misjudging him, if one is, please forgive us – is that action, political, different from religious action, from the action of an idealist, or does one treat life, the whole living, learning in colleges, universities, schools, relationship, fears, faith, anxiety, and political action – isn’t that a whole way of living? Am I conveying this? Vậy, xem đời sống như tác nhân riêng: chính trị, tôn giáo, kinh tế, v.v..? (Tiếng cưa) Hôm nay có tiếng ồn mới. Hay, chúng ta xem sống như toàn thể? Nào, để ý, hỏi xem. Người hỏi hỏi hành động chính trị là gì bạn có thể làm? Người hỏi có thể - có thể hiểu sai anh ta, nếu vậy xin thứ lỗi - có phải hành động, chính trị, khác hành động tôn giáo, khác hành động nhà lý tưởng, hay bạn xem sống, toàn bộ đời sống, học ở trung học, đại học, trường học, quan hệ, sợ, tin, lo âu, và hành động chính trị - đó không là toàn thể lối sống? Tôi đang truyền đạt?
14:47 Is it that we are so fragmented in ourselves – as a religious action, political action, family action, individual action, collective action – you follow? Or do we treat life as a total movement in which all these activities are included. But if we separate one from the other, we’ll inevitably bring about contradiction. A religious life is incompatible, one will say, with political life. A religious person will have no part with politics, because generally politics is such a crooked affair, controlled by big industrialists, by wanting great deal of money for the party, and they’re depending on rich people and so on. So how do we, each one of us, answer this question? There is increase of armaments. Just now they are destroying each other, killing each other for – God knows for what. And both the democratic world and the totalitarian world are becoming, as the questioner says, more and more aggressive. So how do you deal with this question? It’s very easy to put questions. Very easy to put a question and try to find an answer from another. But if we have to answer this question ourselves, taking what is actually going on in the world: the national, religious, economic divisions, wars, tremendous spending of money on armaments – what’s your answer? How would you answer this question? If you are Americans, we’ll say, ‘Our way is the best way’, and so on. Or, would you consider the right answer, the true answer is, that we cannot separate these activities but treat life as a whole movement? Có phải chúng ta manh mún trong mình - như hành động tôn giáo, chính trị, gia đình, hành động cá nhân, tập thể - kịp không? Hay xem sống như vận hành toàn thể trong ấy bao gồm mọi hoạt động. Nhưng nếu tách biệt này nọ, chắc chắn chúng ta sẽ sinh mâu thuẫn. Sống tôn giáo không hợp, bạn sẽ về với sống chính trị; người có đạo không tham gia chính trị, bởi chính trị nói chung là công việc quanh co, kiểm soát bởi kỹ nghệ gia lớn, bởi muốn thật nhiều tiền cho đảng, và lệ thuộc vào lớp người giàu, v.v.. Vậy làm sao, mỗi chúng ta trả lời câu hỏi? Gia tăng vũ trang; họ vừa huỷ hoại lẫn nhau, giết nhau vì - có trời biết vì gì. Và cả giới dân chủ lẫn giới độc tài đều trở thành, như người hỏi nói, ngày càng hung hãn. Vậy cái gì... làm sao bạn xử sự vấn đề này? Đặt câu hỏi thì quá dễ. Rất dễ đặt câu hỏi và cố tìm câu trả lời từ ai khác. Nhưng nếu phải chính mình trả lời câu hỏi, xem điều đang xảy ra trên thế giới: phân chia quốc gia, tôn giáo, kinh tế, chiến tranh, chi tiền bạc quá nhiều cho vũ trang - bạn trả lời sao? Làm sao bạn trả lời câu hỏi? Nếu người Mỹ, chúng ta sẽ nói,'Cách chúng ta là nhất', v.v.. Hay, bạn xem xét câu trả lời đúng, câu trả lời thật là, không thể phân chia các hoạt động này mà xem sống như vận hành toàn thể?
18:19 And what is a political action? Would you like to start a new party, social democratic party? Or, look for a new leader for the next election, condemn the present leader, and when the new leader comes into being next election, again there is doubt about him – you know, when the honeymoon is over then begins the whole problem. Và hành động chính trị là gì? Bạn muốn bắt đầu đảng mới, đảng xã hội dân chủ? Hay, tìm lãnh đạo mới cho bầu cử kế; lên án lãnh đạo hiện tại, và khi lãnh đạo mới hiện diện ở bầu cử kế, lại nghi ngờ về hắn - bạn biết toàn bộ... khi qua kỳ trăng mật thì bắt đầu toàn bộ vấn đề.
19:04 So, what is your answer? Please, sir, go into it for yourselves. What is your answer when you have thought it out deeply? Do you want to ask if there is an activity, if there is action which is not divisible, an action that includes politics, religion, economics, everything – the whole bundle of life. And is that possible? Vậy, bạn trả lời sao? Nào, tìm kiếm cho chính bạn. Bạn trả lời gì khi đã suy nghĩ thật sâu? Bạn có muốn hỏi có chăng hoạt động, có chăng hành động không thể phân chia, hành động bao gồm chính trị, tôn giáo, kinh tế, mọi thứ - cả gánh nặng cuộc đời. Và có thể chứ?
20:06 One sees corruption right through the world – black market, rich people getting tremendously more rich, the privileged classes, and so on. Where do you begin to bring about an action that will include all actions? Where do you begin? To go very far, one must begin very near. Right? So what is very near? Me. I am the nearest person, so I begin – not as a selfish activity, or self-centred movement – I am the nearest, or I am the centre from which I start, not out there. Can I live a life that is absolutely not broken up? A religious life separate from all other lives, activities, but a life that is political, religious – you follow? Can I live that way? Nhìn thấy hư hỏng toàn thế giới - chợ đen, người giàu lại thêm giàu sụ, giai cấp đặc quyền, v.v.. Bạn bắt đầu ở đâu để tạo ra hành động sẽ bao gồm mọi hành động? Bạn bắt đầu ở đâu? Để đi thật xa, phải bắt đầu thật gần. Phải không? Vậy thật gần là gì? Tôi. Là kẻ gần nhất, vậy bắt đầu - không như hoạt động ích kỷ, hay vận hành vị kỷ - Tôi gần nhất, hay là trung tâm từ đó bắt đầu; không phải ngoài kia. Tôi có thể sống đời tuyệt đối không vỡ vụn? Sống đạo tách rời mọi đời sống, hoạt động khác, nhưng đời sống là chính trị, tôn giáo - kịp không? Có thể sống lối ấy?
22:20 That implies, does it not, do I understand the whole separative activity completely, and in the comprehension of the separate activities which then become contradictory, conflicting, endless divisions – if I understand that very clearly, perceive it not in abstraction or as an ideal or intellectually, but as a factual thing. From that observation one will act which will be complete. Have I answered the question? If you are actually wanting to start a political action, new party, new group, new leader of your own, then I am afraid you and I won’t meet, we are back into the same old pattern. But we are saying, a life that is complete, sufficient psychologically, from that quality of mind and heart, then all action is included in that. Đó hàm ẩn, phải không, tôi có hiểu hết toàn bộ hoạt động tách biệt, và khi thấu hiểu hoạt động tách biệt cái trở thành phân chia mâu thuẫn, xung đột, không dừng - nếu tôi hiểu nó thật rõ ràng, nhận biết nó không trừu tượng hay như lý tưởng, trí óc, mà là việc thực tế. Từ quan sát ấy bạn hành động nó sẽ là toàn thể. Tôi đã trả lời câu hỏi? Nếu bạn thực muốn bắt đầu hành động chính trị, đảng, nhóm, lãnh đạo mới của riêng bạn, thì e rằng bạn và tôi không gặp nhau; chúng ta trở lại khuôn cũ. Nhưng chúng ta nói, đời sống là toàn thể, tâm lý đầy đủ, từ đặc tính ấy của tâm và trí, thì mọi hành động sẽ bao gồm.
24:19 Second Question: 'You say that out of the negative comes the positive. How does one negate the ‘I’ without suppression or denial or without conflict? Who is that which does the negating? Can you go into this problem?' Câu 2: Ngài nói rằng xác định đến từ phủ định. Làm sao phủ định 'tôi' mà không loại trừ hay phủ nhận hay không xung đột? Ai là kẻ làm phủ định? Ngài có thể đi sâu vấn đề?
24:45 'You say that out of the negative comes the positive. How does one negate the ‘I’ without suppression or denial or without conflict? Who is that which does the negating? Can you go into this problem?' Ngài nói rằng xác định đến từ phủ định. Làm sao phủ định 'tôi' mà không loại trừ hay phủ nhận hay không xung đột? Ai là kẻ làm phủ định? Ngài có thể đi sâu vấn đề?
25:13 You are going to go into this problem, not the speaker. Bạn sẽ đi sâu vấn đề, không phải người nói.
25:26 What is positive action? And what is negative action? The positive action is, I must do that, I will do that, this is right, this is wrong, or what is considered positive following certain idealistic cause which will eventually bring about a different world and so on – the positive action, positive thinking as the evangelists and others propagate. Positive thinking. And what is negative thinking? To think of others badly? I don’t know what negative thinking is, really. Thinking is in itself is negative, but it doesn’t matter, we’ll go into it. Hành động xác định là gì? Và hành động phủ định là gì? Hành động xác định là, tôi phải làm này, tôi sẽ làm nọ, này đúng, này sai, hay cái được xem là xác định theo nguyên do duy lý nào mà cuối cùng sẽ sinh ra thế giới khác, v.v.. - hành động xác định, suy tư xác định như phúc âm này nọ truyền bá. Suy tư xác định. Và suy tư phủ định là gì? Nghĩ xấu người khác? Thực tôi không biết suy tư phủ định là gì. Suy tư chính nó là phủ định, nhưng không sao, chúng ta sẽ đi sâu.
26:41 So the questioner wants to know whether the self, the essence of selfishness, the self-centred activity, can be denied without suppression, without conflict, without any form of evasion. That is the question. We are not saying that you must negate the 'I'. How can you negate the I? And who is it, as the questioner says, who negates or asserts? When you say ‘I am’, who is it that says ‘I am’ aggressively? And who is it that says, ‘I am not’? Both the positive and the negative, who is it? Go on, sirs. Vậy người hỏi muốn biết xem cái ngã, nền tảng của tính ích kỷ, hoạt động vị kỷ, có thể phủ nhận mà không loại trừ, không xung đột, không kiểu chạy trốn nào. Đó là vấn đề. Chúng ta không nói phải phủ định cái tôi. Làm sao có thể phủ định tôi? Và ai là, như người hỏi nói, ai phủ định hay xác định? Khi nói 'tôi là', ai là kẻ nói 'tôi là' xông xáo vậy? Và ai là kẻ nói, 'tôi không là'? Cả xác định và phủ định, là kẻ nào? Tiếp nào.
28:07 Is there a separate consciousness, a separate state of mind, a separate clarity in our consciousness? You follow all my questions? Is there some element of clarity in this messy consciousness – messy, conflicting, aggressive, with their fears, faith, beliefs, superstitions, anxious – all that. In that confusion which is our consciousness, is there a spot of clarity which then can say, 'I will direct, I won’t suppress, I will change this whole confusion.' Do you understand my question? Is there? Please answer. If one is terribly honest with oneself, doesn’t want to deceive oneself or accept some comforting idea, or merely follow some tradition, then you will say there is a field in this messy consciousness that is clear, unconfused, and that will bring about clarity in the whole field of confusion. You understand my question? This is the old, very old story, that there is, according to the Hindus in the Asiatic world, a certain entity apart from all this – they call it Atman, God, or what you like – who is witnessing all this, and seeing all this, through various forms of assertions, conflicts and so on, will ultimately free the mind from the confusion. Right? And probably here too, in the Western world, there is this idea of permanent soul, whatever that may mean, who is gradually asserting himself and will ultimately go to heaven. These are all very comforting utilitarian theories. But they have not so far cleared man’s confusion, man’s conflict, his agonies, his loneliness, his depression, and so on. Có nhận thức tách biệt, trạng thái trí óc tách biệt, sáng suốt tách biệt trong nhận thức? Bạn theo kịp vấn đề không? Có chăng yếu tố sáng suốt trong nhận thức hỗn loạn - hỗn loạn, xung đột, hung hãn, sợ, sợ hãi, tín ngưỡng, niềm tin, mê tín, lo âu - mọi cái. Trong rối loạn ấy là nhận thức chúng ta, có chăng một điểm sáng suốt có thể nói, tôi sẽ dẫn dắt sẽ không loại trừ, sẽ thay đổi toàn bộ rối loạn. Bạn hiểu câu hỏi không? Có không? Hãy trả lời. Nếu hết sức thành thật với chính mình, không muốn tự gạt mình hay chấp nhận ý niệm dễ chịu, hay chỉ theo truyền thống, thì bạn sẽ nói có một chỗ trong nhận thức hỗn loạn sáng suốt, không rối loạn, và nó sẽ sinh ra sáng suốt trong toàn thể vùng rối loạn. Bạn hiểu vấn đề? Đây là câu chuyện cũ, rất xưa, rằng có, theo Hin đu, ở thế giới Á châu, một thực thể khác mọi cái này - họ gọi là linh hồn, thần, gì bạn thích - kẻ nhân chứng mọi việc, và thấy mọi việc, qua nhiều hình thức xác nhận, xung đột, v.v.. cuối cùng sẽ lìa trí óc khỏi rối loạn. Phải không? Và cũng có thể đây, thế giới phương Tây, có ý niệm linh hồn vĩnh cửu, dù có nghĩa gì gì, kẻ tự xác định dần và cuối cùng đến thiên đường. Phải không? Đây đều là những thuyết vị lợi rất dễ chịu. Nhưng đến giờ chưa phủi sạch rối loạn, xung đột con người, thống khổ, cô đơn, nản lòng của họ, v.v..
31:50 So, why not try – when you are all so practical in the West and the East is also trying to copy you by becoming very practical – why not see that this is so utterly impractical, the god within you, or the soul within you, or the clarity within you which will wipe away this confusion so easily. If that is not practical, as it is not, apparently, because it has not succeeded – succeeded in the sense, please let’s be clear in the usage of that word, succeeded, not to be something in this world, to have more money and so on – succeeded in bringing about complete comprehension, the ending of conflict and so on. As it has not, let’s look at it differently. That means one must deny this, negate this. That’s going against all your religious tradition – the Bible, the soul. You understand what I am saying? – negating all that. Then if you do, then we can look at it differently, but if you have slight attachment to all that, conscious or unconscious, then you will not look for anything else. Vậy, sao không thử - khi bạn rất thực dụng ở phương Tây và phương Đông cũng đang cố bắt chước trở thành thực dụng - sao không thấy rằng đây quá không thực dụng; thần thánh hay linh hồn trong bạn, hay sáng suốt trong bạn nó sẽ quét sạch hỗn loạn dễ dàng. Nếu nó không thực dụng, như có vẻ vậy, bởi đã không thành công - thành công trong nghĩa, hãy rõ cách dùng chữ ấy, thành công, không phải gì ở thế giới này, có thêm tiền, v.v.. - thành công khi sinh ra thấu hiểu hoàn toàn, chấm dứt xung đột, v.v.. Khi không vậy, hãy nhìn nó cách khác. Tức là phải từ bỏ nó, phủ định nó. Đó đi ngược lại mọi truyền thống tôn giáo - Kinh thánh, linh hồn - bạn hiểu lời tôi không? - phủ định hết. Rồi nếu bạn làm, thì có thể nhìn nó cách khác, nhưng nếu bạn còn chút bám vào đó, hữu thức hay vô thức, thì bạn sẽ không nhìn gì khác.
34:06 So, first of all, what is the self, the ‘I’? All the attributes, all the tendencies, the various forms of idiosyncrasies, various beliefs, the various hurts, the conflict in relationship, fear, loneliness, agony, seeking some illusive security, suffering – all that – the name, the form, is the ‘you’. Right? Or do you doubt that? If you doubt it – one should – then when you doubt something it means you must examine, not just doubt. If you doubt that there is God – doubt, I am not saying you should – if you doubt it, then you must enquire if there is such a thing. But merely to doubt, say, well... – has no meaning. Scepticism has great value, but if you are merely sceptic all the time, what’s the point, it’s like being illusory, caught in an illusion, they are both the same. So where there is doubt there is also the movement of enquiry. So we are enquiring together. This ‘I’, this separatist activity, so-called individual, which is the essence of the ‘I’ – and the questioner wants to know how to negate that, the very whole activity of me – my possessions, my qualities, my aggression, you follow, the whole of that – how is one to negate it? Vậy, trước hết, cái ngã, 'tôi' là gì? Mọi thuộc tính, mọi khuynh hướng, mọi kiểu khí chất riêng, mọi tin tưởng, mọi tổn thương, xung đột trong quan hệ, sợ, cô đơn, thống khổ, tìm an toàn hư ảo, đau khổ - mọi thứ - tên, hình thể, là 'bạn'. Phải không? Hay bạn nghi ngờ? Nếu nghi ngờ - nên vậy - thì khi bạn nghi ngờ gì tức bạn phải xem xét, không chỉ nghi. Nếu nghi có thần thánh - nghi - tôi không nói bạn nên, nếu bạn nghi, thì bạn phải tìm xem có việc đó không. Nhưng chỉ nghi, nói, tốt - không nghĩa gì. Nghi có giá trị lớn, nhưng nếu bạn chỉ luôn luôn nghi, vấn đề là gì, giống như ảo tưởng, kẹt trong ảo tưởng, chúng thảy như nhau. Vậy khi có nghi tất cũng có vận hành tìm kiếm. Vậy cùng tìm kiếm. 'Tôi', hoạt động phân chia, cái gọi là cá nhân, là nền tảng của cái 'tôi' - và người hỏi muốn biết làm sao phủ định nó, tất cả hoạt động của tôi - sở hữu tôi, tính chất tôi, hung hãn tôi, theo nhé, tất cả đó - làm sao phủ định?
37:04 Now, the questioner asks that: how to negate it. Then he goes on to ask, who is it that negates? You follow? First he said tell me how to negate it, then he says, who is it that negates. You follow? I wonder if you understand this. So we are not negating it. We are trying to find out what it has done in the world first, this self-centred egotistic activity, what it has done in the world, and see the reality of it, the actuality of it, and then enquire who is it that is acting all the time from the centre. You understand my question? It is not that we are negating the self, but that the activity of the self in the world, what it has done in the world, what it has done in the family, in the group, in the community, in the nation, in the world, and so on, and seeing the reality of it, not the idea of what it has done in the world, but the actual happening, the actual activity of it, and from there – which is our criteria – from there enquire if that self, which is creating such mischief in the world, can that self be looked at? You follow? Nào, người hỏi hỏi: làm sao phủ định. Rồi tiếp tục hỏi, ai là kẻ phủ định? Kịp không? Trước tiên nói làm sao phủ định, rồi nói, ai là kẻ phủ định. Kịp không? không rõ bạn hiểu không. Vậy chúng ta không phủ định. Chúng ta cố tìm ra nó đã làm gì trên thế giới trước, cái hoạt động vị kỷ tự ngã này, đã làm gì trên thế gian, và thấy hiện thực nó, thực tế nó, và rồi tìm xem ai là kẻ luôn luôn hành động từ trung tâm. Bạn hiểu vấn đề không? Không phải phủ định cái ngã, mà hoạt động của ngã trên thế giới, nó đã làm gì trên thế giới, đã làm gì trong gia đình, trong nhóm, trong cộng đồng, trong quốc gia, trên thế gian, v.v.. và nhìn thấy hiện thực nó, không phải ý niệm nó làm gì trên thế gian, mà thực xảy ra, hoạt động thực của nó, và từ đó - là tiêu chuẩn - từ đó tìm xem cái ngã, cái gây sai lầm như thế trên thế gian, ngã có thể được nhìn? Kịp không?
39:14 Then we will enquire, what is it that is looking at the self? It is the same question put differently. So, first, what has it done in the world? I don’t have to answer that question, obviously. It has separated itself into nations, into communities, into various forms of social divisions, it has divided itself from the rest of the community, society, world, as the family, and from the family, the ‘me’: my aggression, my happiness, my pursuit, and so on. It has brought about division in the world, because it said, in that division as my particular belief, my particular religion, my particular faith, in that faith, in that belief, in that dogma I will be secure, I will be safe. Right? Are you following all this? So it has created vast division, incredible divisions, and so where there is division there must be conflict. So the 'I', which is the creator of this division, which is the essence of conflict – right? – can that 'I' come to an end? Not suppressing, not evading, not avoiding, and so on. Can that 'I' which has done all this mischief, all these terrible things in the world – separate gods, it has brought about a million wars, thousands of wars. Is that a fact? For you, not for me. Is that a fact? Or is it an exaggeration? Or is it some kind of concept, and you are adjusting yourself to that concept? That is, we think war is cruel, and therefore the ‘I’ must be – you follow? First conceive an idea, then adjust ourselves to that idea. We are saying, observe what is happening in the world without bias, without any partiality, and you see what the ‘I’, the so-called individual expansion, the individual aggression, the individual success, what it has done in the world. Rồi chúng ta sẽ tìm, cái gì nhìn vào cái ngã? Cùng câu hỏi đặt khác đi. Vậy, trước hết, nó làm gì ở thế gian? Hiển nhiên, tôi không cần đáp câu này. Nó đã tự tách ra thành quốc gia, cộng đồng, thành nhiều phân chia xã hội, tự phân chia với cộng đồng còn lại, xã hội, thế giới, như gia đình, và từ gia đình, cái 'tôi': tôi hung hãn, tôi hạnh phúc, tôi theo đuổi, v.v.. Nó đã tạo ra phân chia thế giới, bởi nó nói, trong phân chia ấy như niềm tin riêng tôi, tôn giáo riêng tôi, tín ngưỡng riêng tôi, trong tín ngưỡng, niềm tin, giáo điều ấy tôi sẽ an toàn, tôi sẽ an ổn. Phải không? Bạn theo kịp hết chứ? Vậy nó đã tạo phân chia lớn, phân chia không tin nổi, và vậy nơi có phân chia tất phải có xung đột. Vậy cái tôi, là kẻ tạo ra phân chia này, là nền tảng xung đột - phải không? - có thể cái tôi chấm dứt? Không loại trừ, không chạy trốn, không loại bỏ, v.v.. Có thể cái tôi kẻ đã gây mọi sai lầm, mọi thứ khủng khiếp trên thế gian - chia thần thánh, nó đã tạo ra hàng ngàn, hàng triệu cuộc chiến. Là thực tế? Cho bạn, không cho tôi. Là thực tế? Hay là phóng đại? Hay là loại quan niệm nào, và bạn điều chỉnh mình theo quan niệm ấy? Tức, chúng ta nghĩ chiến tranh tàn bạo, vậy 'tôi' phải - kịp không? Nghĩ ra ý niệm trước, rồi chỉnh sửa mình theo ý niệm. Chúng ta nói, quan sát việc xảy ra trên thế giới không thiên kiến, thiên vị, và bạn thấy cái 'tôi', cái gọi là bành trướng cá nhân, hung hãn cá nhân, thành công cá nhân, v.v.., nó đã làm gì trên thế gian.
43:05 If you are very clear on that point, then we say, now, seeing what cruelties, bestiality is brought about in the world, can this movement which is the ‘me’, can this movement ever stop or radically change? When you have put that question to yourself, then who is it that is to bring about a change? The questioner says that. Who is it that will end this self-centred activity. Right? That is what the questioner is saying. That is, we have to go much deeper into that, which is, is there a difference from the observer and the thing he observes? Please just listen to it. Don’t agree or disagree or say, ‘Oh, you are repeating the old stuff. I have heard this last year – or two years ago, or twenty years ago – you are repeating, move out of that rut.' We’ll move out of that rut. It is not a rut, but you may call it a rut. Nếu bạn thật rõ điểm này, thì nào, chúng ta nói, thấy gì là tàn bạo, thú tính sinh ra trên thế gian, có thể vận hành cái 'tôi' này, có thể vận hành này dừng hay thay đổi tận căn? Khi đặt câu hỏi này với chính mình, thì ai là kẻ tạo ra thay đổi? Người hỏi nói thế. Ai là kẻ sẽ chấm dứt hoạt động vị kỷ. Phải không? Đó là điều người hỏi nói. Tức, chúng ta phải tìm hiểu thật sâu, tức là, có khác nhau giữa người quan sát và vật hắn quan sát? Nào chỉ nghe thôi. Đừng đồng ý hay không hay nói, 'Ồ, ngài lặp lại mớ cũ rích, tôi đã nghe năm rồi' - hay hai năm, hay hai mươi năm trước - 'ngài lặp lại'. Hãy ra khỏi lối mòn. Chúng ta sẽ ra khỏi lối mòn. Không là lối mòn, nhưng có thể gọi vậy.
45:00 When you observe a tree, that thing, can you look at it without the word first? Or when you look at it, the instant response is, that’s a tree, oak tree or whatever it is. Can you look at it without the word? Word being the symbol, the idea, the memory, which uses the word as the tree. You follow? Experiment for a minute, for a second or two to look at that thing which is around you now. And when you so look without the word, because we are caught in a network of words. I don’t know if one realises that. The word, the symbol has taken the place of reality. When you say, ‘My wife’, you have the complete picture. Or my husband or my son, my country, the flag, and when you use the word ‘Communist’, it is – you follow? – the whole intonation, the quality, what is behind that word. And when you say, I am an American, or I believe in God, I don’t believe in God – you follow? – this vast network of words in which the mind lives, the brain lives. I don’t know if you have noticed all this. I hope it interests you. The questioner asks it, if you are not interested, it is a nice day. Does one realise that? That one can never look at a thing, living thing, or a dead thing or a thing that is moving – always with a word. To look at a river, at the flowing water, not call it the Mississippi or Thames or the Ganges, or the Nile – just look at the moving water. It has quite a different quality. Khi bạn quan sát cây, vật kia, trước hết bạn có thể nhìn không chữ? Hay khi bạn nhìn nó, đáp ứng tức thì là, đó là cây, cây sồi hay gì gì. Có thể bạn nhìn nó không chữ? Chữ là biểu tượng, ý niệm, ký ức, nó dùng chữ như cây. Kịp không? Thử nghiệm một phút, một giây hay hai để nhìn vật đang ở quanh bạn. Và khi bạn nhìn vậy không chữ, bởi chúng ta kẹt trong mạng lưới chữ. Không biết bạn có thấy vậy. Chữ, biểu tượng thay thế hiện thực. Khi nói, 'vợ tôi', bạn có hình ảnh đầy đủ; hay chồng hay con tôi, xứ tôi, lá cờ, và khi bạn dùng chữ 'Cộng sản', nó là - kịp không? - toàn bộ ngữ điệu, tính chất, cái đàng sau chữ. Và khi nói, tôi là người Mỹ, hay tôi tin thượng đế, tôi không tin - kịp không? - mạng lưới rộng lớn của chữ trí óc, não sống trong đó. Không biết bạn có để ý. Hy vọng là bạn quan tâm. Người hỏi hỏi, và người nói... nếu bạn không quan tâm, một ngày đẹp. Bạn có thấy vậy? Rằng bạn không hề nhìn vật, vật sống, hay vật chết hay vật đang di chuyển - luôn với chữ. Nhìn dòng sông, dòng nước lững lờ, không gọi nó là Mississippi hay Thames hay Ganges, hay Nile - chỉ nhìn nước chảy. Nó có tính chất hoàn toàn khác.
48:19 Now, so can you observe – not you observe, sorry – is there an observation of the movement of the self which is anger, bitterness, hurt, just to look at all that without the word. Are you following all this? The word is the past. Right? The word indicates the content of the past. ‘My wife’ – I am taking an ordinary example – my wife. When you use ‘my wife’ see the content of that word, the enormous implications of various incidents, accidents, ideas, hurt – all that in the past. Right? And that word ‘my wife’ indicates the tremendous content of the past. But, can you look at the woman or the man without the past, to look at her? Go on, sir, do it, don’t listen to me, there’s no point in listening to me if you are not applying, if you are not doing it. Vậy có thể bạn quan sát - có quan sát, không phải bạn quan sát, xin lỗi - có chăng quan sát vận hành của ngã là nổi giận, khổ đau, tổn thương, chỉ nhìn hết nó mà không chữ. Bạn theo kịp hết không? Chữ là quá khứ. Phải không? Chữ chỉ ra tích chứa quá khứ. 'Vợ tôi' - tôi lấy ví dụ thông thường - vợ tôi; khi dùng chữ 'vợ tôi' nhìn tích chứa chữ ấy, hàm ẩn to lớn của nhiều sự cố, tai nạn, ý niệm, tổn thương - thảy ở quá khứ. Phải không? Và chữ 'vợ tôi' chỉ ra tích chứa to lớn của quá khứ. Nhưng, có thể nhìn người nữ hay nam mà không quá khứ, nhìn cô ta? Tiếp nào, làm đi, đừng nghe tôi, không có việc gì khi nghe tôi nếu bạn không áp dụng, không làm.
50:15 So first of all we are asking, is there an observation of the whole movement of the self, which we have described both outwardly and inwardly, can you look at that – no – is there an observation of that without the past? You get it? You understand what I am talking about? Look, I have lived 80 years or more – 87 years. A man who has lived 87 years has collected lots of experience, lots of ideas, met lots of people. There are all these past memories throbbing away. And either he is an idiot to live in the past, or – memory with this person being very, very selective – not live in the past but watch things are happening: to observe without the observer, which is the past. Have you got it? Am I making it clear? To observe. To observe one’s reactions without naming it as jealousy, as anger – just to observe. When you so observe, what happens? Go into it, sir, I hope you are doing this, not just listening or getting bored with the damn stuff. If you are listening, we are asking a question, which is: when there is an observation without direction, without motive, which is the past, what happens? Now, to find out what happens, actually, you must enquire what takes place when you are directing it, when you are remembering it, your reactions, or giving direction to your reactions. That is, there is a separation between the observer and the observed. Then there is a division and hence a conflict – I must not do this/I must do that, this is right/this is wrong, I say this is right according to my motive – and so on. So, when there is an observation that where there is division there must inevitably be conflict, outwardly and psychologically, that is absolute fact. When I call myself British or American, and I am willing – you follow, the whole thing you’ve right in front of you. You are willing to destroy thousands of people, spend enormous sums of money to do something which your national pride or some nonsense dictates. Vậy trước hết chúng ta hỏi, có chăng quan sát toàn bộ vận hành của ngã, mà chúng ta đã mô tả cả trong lẫn ngoài, có thể nhìn nó - không - có chăng quan sát mà không quá khứ? Bạn hiểu không? Bạn hiểu lời tôi nói không? Nào, tôi đã sống 80 năm hay hơn - 87 năm. Một người đã sống 87 năm tích chứa nhiều kinh nghiệm, nhiều ý niệm, gặp nhiều người. Có cả ký ức cũ ấy vang xa. Và hắn là tên ngốc sống với quá khứ hay ký ức - với người này là chọn lựa rất kỹ - và không sống với quá khứ mà nhìn việc xảy ra - quan sát mà không người quan sát, là quá khứ. Bạn hiểu không? Tôi nói rõ chứ? Quan sát. Quan sát phản ứng bạn. mà không đặt tên như ghen, giận - chỉ quan sát. Khi quan sát vậy, việc gì xảy ra? Tìm hiểu đi, tôi mong bạn làm, không chỉ lắng nghe hay chán với mớ lộn xộn. Nếu bạn lắng nghe, chúng ta hỏi một câu: khi có quan sát không hướng, không nguyên do, là quá khứ, điều gì xảy ra? Nào, tìm xem việc gì đang xảy ra, bạn phải tìm xem điều gì xảy ra khi bạn hướng nó, khi bạn nhớ nó, phản ứng bạn, hay hướng dẫn phản ứng bạn. Tức, có phân chia giữa người quan sát và vật được quan sát. Rồi thì có phân chia nên có xung đột - tôi không nên làm này/tôi phải làm nọ, này đúng/kia sai, tôi nói này đúng theo lý do của tôi - v.v.. Vậy khi tôi thấy, khi có quan sát rằng nơi có phân chia tất phải có xung đột, bên ngoài và tâm lý, đó là thực tế tuyệt đối. Khi gọi mình là người Anh hay Mỹ, và tôi sẵn sàng - theo nhé, toàn bộ việc bạn có ngay trước mặt. Bạn sẵn sàng tiêu diệt hàng ngàn người, chi số tiền lớn để làm gì đó mà tự hào dân tộc hay vô nghĩa nào ra lệnh.
54:29 So, can this conflict in the human mind, which is your mind, it is not my mind – the human mind, which is in constant travail, constant conflict – we are enquiring whether that conflict can end. It can end only completely when the observer is not, only observation is. Is the thinker different from thought? Look at it. Is the thinker different from the thought which he has created? The thinker says, I am a Catholic, Protestant, Hindu, I am a Democrat, totalitarian – whatever it is. The thinker says that. But the thinker has created the Democrat, the Republican, the left, far left, far right, far centre, and so on – the thinker has done that. And is the thinker different from his thoughts? Oh, come on, sir, this is so simple. Obviously not. But we have divided it. Right? Vậy, xung đột trong trí óc con người là trí óc bạn, không phải tôi - trí óc con người, là khổ sở triền miên, xung đột không dừng - chúng ta tìm xem xung đột có thể chấm dứt. Chỉ có thể chấm dứt hết khi không người quan sát, chỉ quan sát. Người nghĩ có khác ý nghĩ? Nhìn đi. Người nghĩ - phải không? - có khác ý nghĩ hắn đã tạo ra? Người nghĩ nói, tôi là Cơ đốc, Tin lành, Hin đu, Tôi là Dân chủ, độc tài - gì gì. Người nghĩ nói thế. Nhưng người nghĩ đã tạo ra - phải không? - Dân chủ, Cộng hoà, cánh tả, cực tả, cực hữu, cực trung, v.v.. Người nghĩ đã làm thế. Và người nghĩ có khác ý nghĩ? Ồ, nào, việc này rất đơn giản. Dĩ nhiên không. Nhưng chúng ta chia nó. Phải không?
56:02 So look at another question: is the experiencer different from experience? Ah, this is, now you – I am glad. Now you are caught! We all want experiences: going to the moon, experience of God, experience of a dozen kinds – of sex, experience of going to the Himalayas and climbing the Everest – you follow? – experiences. Now we are asking, is the experiencer different from his experience? Experiencer must recognise the experience. Right? Right? Otherwise it is not an experience. You follow all this? Am I talking some strange language? I experience – what? – a motor accident, I have an experience in an accident in a car, and that is recorded as pleasant, unpleasant, as hurt, and so on, the expense of it, and so on, that is recorded. Right? The experience of that thing is remembered, and that experience is a memory which is different from that which has happened last year. Right? So the observer is that experience of last year. Right? Oh, come on, sir. And that experiencer either wants to avoid future incidents of that kind, or if he is prone to accidents, he’s inviting them. We are asking, is the experiencer different from the experience? Of course not. Vậy hãy nhìn vấn đề khác: người kinh nghiệm khác kinh nghiệm? À, đây, bạn - tôi vui. Giờ bạn kẹt! Chúng ta đều muốn kinh nghiệm: lên mặt trăng, kinh nghiệm về thượng đế, hàng tá loại - tình dục, kinh nghiệm đến Hy mã lạp sơn và lên đỉnh Everest - kịp không? - kinh nghiệm. Giờ chúng ta hỏi, người kinh nghiệm khác với kinh nghiệm? Người kinh nghiệm phải biết kinh nghiệm. Phải không? Phải không? Ngược lại không là kinh nghiệm. Bạn theo kịp hết? Tôi đang nói ngôn ngữ lạ à? Tôi kinh nghiệm - gì? - tai nạn xe máy, tôi có một kinh nghiệm tai nạn xe hơi, và được ghi lại như dễ chịu, khó chịu, tổn thương, v.v.. tốn kém, v.v.., được ghi lại. Phải không? Kinh nghiệm việc ấy được nhớ lại, và kinh nghiệm ấy là ký ức khác với cái đã xảy ra năm rồi. Phải không? Vậy người quan sát là kinh nghiệm năm rồi. Phải không? Ồ, tiếp nào. Và người kinh nghiệm muốn loại bỏ sự cố tương lai loại ấy, hay nếu hắn dễ có tai nạn, hắn mời chúng. Chúng ta hỏi, người kinh nghiệm có khác với kinh nghiệm? Dĩ nhiên không.
58:56 I have invented God, and I am going to experience that marvellous state. Right? I have visions of – if I you are a Christian, the Virgin Mary, if I was a Buddhist, I would have an experience of various types of Buddhist consciousness, or if I’m a Hindu – you follow? Being conditioned to a particular tradition, which is the past, I experience that. Oh, come on, sir. I have projected that and I experience that. Tôi tạo thượng đế, và sẽ kinh nghiệm trạng thái tuyệt vời ấy. Phải không? Tôi có ảo ảnh về - nếu bạn là Cơ đốc, Đức mẹ, nếu là Phật tử, tôi có kinh nghiệm nhiều loại nhận thức Phật giáo, hay nếu là Hin đu, tôi - kịp không? Bị qui định theo truyền thống riêng, là quá khứ, tôi kinh nghiệm nó. Ồ, tiếp nào. Tôi đã phóng chiếu ra nó và kinh nghiệm nó.
59:44 So the experiencer is the experience. And if there is no experience, what is the state of mind? Do you understand all these questions? We are all wanting experiences, and when one actually goes into it very, very deeply, experience, we hope, will bring about more knowledge, more clarity, more this and more that, but the experiencer is the experience, therefore the mind is no longer seeking any experience. Only such a mind is absolutely clear, it requires no challenge. That’s a different thing. Vậy người kinh nghiệm là kinh nghiệm. Và nếu không kinh nghiệm, gì là trạng thái trí óc? Bạn có hiểu mấy câu hỏi này? Chúng ta đều muốn kinh nghiệm, và khi bạn thực sự đào sâu, thật sâu, kinh nghiệm, chúng ta mong, sẽ sinh thêm kiến thức, thêm sáng suốt, thêm này và nọ, nhưng người kinh nghiệm là kinh nghiệm, vì vậy trí óc không tìm kiếm kinh nghiệm nữa. Chỉ trí óc tuyệt đối trong sáng, không đòi thách thức. Đó là việc khác.
1:00:55 So, is there pure observation of the movement of the self? Because in that the self is not different from the observer, there is only observation, without the past accumulated memories interfering with observation. When the past memories and accumulated knowledge interfere, then there is wastage of energy. I don’t know if you are following all this. Wastage of energy in conflict, in denying, in suppressing, in arguing why should I, rationalising the whole business, which is a form of conflict. Now, that’s a wastage of energy. Whereas when there is observation without the past, all energy is brought into being, all energy comes in that observation, which dispels that which is observed. It’s up to you, I’ve said it in ten different ways. So there is no conflict with the self, or denial of the self, or suppression of the self. It is clarity of observation, which is the greatest form of intelligence. Vậy, có chăng thuần quan sát vận hành của ngã? Bởi trong ấy ngã không khác với người quan sát, chỉ có quan sát, không có ký ức tích chứa quá khứ xen vào quan sát. Khi ký ức cũ và kiến thức tích chứa xen vào, liền có phí phạm năng lực. Không biết bạn có theo kịp hết. Phí phạm năng lực trong xung đột, từ bỏ, loại trừ, tranh cãi tại sao tôi phải, lý giải toàn bộ sự việc, là hình thức xung đột. Nào, đó là phí phạm năng lực. Ngược lại khi có quan sát không quá khứ, có... mọi năng lực đều có mặt, mọi năng lực vào quan sát ấy, nó xua tan cái được quan sát. Tuỳ bạn; tôi đã nói mười cách khác nhau. Vậy không có xung đột với ngã, hay từ bỏ ngã, hay loại trừ ngã. Là sáng suốt của quan sát, là hình thức thông minh cao nhất.
1:02:41 What time is it? Good lord, there are about nine questions – I’ve only answered two questions. Mấy giờ rồi? Lạy trời, có khoảng chín câu hỏi - tôi chỉ mới trả lời hai câu.
1:03:02 Third Question: 'How does one not become a victim while not becoming a predator?' Câu 3: Làm sao không trở thành nạn nhân khi không trở thành kẻ lợi dụng?
1:03:08 'How does one not become a victim while not becoming a predator?' Làm sao không thành nạn nhân khi không trở thành kẻ lợi dụng?
1:03:14 That is, how does one stop exploiting without being exploited? Right? It’s the same question, isn’t it? I don’t want to exploit you, but you are exploiting me. You actually are. You follow? It is the same – very interesting, this question. Tức, làm sao dừng lợi dụng mà không bị lợi dụng? Phải không? Cùng câu hỏi, phải không? Tôi không muốn lợi dụng, nhưng bạn lợi dụng tôi. Bạn đang vậy. Kịp không? Là - rất thú vị, cùng câu hỏi.
1:03:53 How do I – no – the unconditioning of the mind doesn’t become another form of conditioning. You have understood? There is a movement away from this trap, and not be caught in another trap. I am a Hindu, I say it’s absurd and become a Catholic. Or I am a Catholic and say, what silly stuff and I join Hinduism or Buddhism, or become a Muslim. It is the same phenomena – you understand? So one has to enquire, what is freedom? Làm sao tôi - không - không qui định của trí óc không trở thành kiểu qui định khác. Bạn hiểu không? Tôi ra khỏi... có sự rời khỏi bẫy này, và không bị dính bẫy khác. Là Hin đu, tôi nói nó vô lý và trở thành Cơ đốc; hay là Cơ đốc và nói, thật ngớ ngẩn và vào Hin đu hay Phật giáo, hay thành Hồi giáo. Cùng hiện tượng - bạn hiểu không? Vậy phải tìm hiểu, tự do là gì?
1:04:59 Does one realise one is caught in a trap? That is, the same repetitive movement, which the computer is doing, it is repeating much more rapidly, more quickly, more intelligently, more alive, quick, programmed. And we are also programmed to be a Catholic, to be a Protestant, to be a Hindu, to be a Buddhist – you follow? – to be a Democrat, to be right, left – we are also programmed, don’t let’s fool ourselves. Therefore we are repeating, repeating, repeating. Come on, sirs, what are you waiting… And the questioner asks: is it possible to be free from conditioning – the predator and the victim – and yet not fall into another form of conditioning? Am I being fair to the question? Of course. You agree? Bạn có biết mình dính trong bẫy? Tức, cùng vận hành lặp lại, là máy vi tính làm, nó lặp lại nhanh hơn nhiều, nhanh hơn, thông minh hơn, sống động, nhanh, lập trình hơn; và chúng ta cũng bị lập trình là Cơ đốc, là Tin lành, là Hin đu, là Phật tử - kịp không? - là Dân chủ, là cánh hữu, tả, hữu - chúng ta cũng bị lập trình, đừng để mình điên. Vì vậy chúng ta lặp lại, lặp lại, lặp lại. Phải không? Nào, bạn đợi chờ gì... Và người hỏi hỏi: có thể nào lìa qui định - kẻ lợi dụng và nạn nhân - và không rơi vào hình thức qui định khác? Tôi có công bằng với câu hỏi? Dĩ nhiên. Đồng ý?
1:06:24 So one has to enquire what is freedom? This movement from one corner to the other corner of the field – you understand? – the field is my consciousness, this whole world is my field, and I move from one corner of this field, psychological field, to another corner, and I call that freedom. Or I choose to move south instead of north, and I call that freedom. So I call choice freedom. I am a Democrat, I choose to become a Republican, but it is the same movement. We are silly enough not to see that. So is that freedom? You are following all this? Does choice bring about freedom? Or where there is choice there is no freedom. I may choose to move from Los Angeles to New York, and I can’t do that in the totalitarian state, I have to have permission, special grants and so on. So I feel I am a free man. So at what level, at what depth, or superficial level, do you consider freedom lies? Here in this country you can say what you like, so far. But you cannot say what you like when there is a war. Right? Then we are all united to hate somebody, to kill somebody. Giờ - vậy tôi phải tìm... bạn phải tìm hiểu tự do là gì? Chuyển động từ góc này đến góc khác của lĩnh vực - bạn hiểu không? - lĩnh vực là nhận thức, cả thế giới là lĩnh vực, và tôi đi từ góc này của lĩnh vực, lĩnh vực tâm lý, đến góc kia, và tôi gọi là tự do. Hay tôi chọn đến phía nam thay vì bắc, và gọi là tự do. Vậy tôi gọi tự do chọn lựa. Tôi là Dân chủ, tôi chọn trở thành Cộng hoà, nhưng cùng vận hành. Chúng ta khá ngớ ngẩn không thấy vậy. Vậy tự do là gì? Bạn theo kịp hết không? Chọn lựa có sinh ra tự do? Hay nơi có chọn lựa thì không có tự do. Tôi có thể chọn đi từ Los Angeles đến New York, và không thể làm vậy ở xứ độc tài, tôi phải được cấp phép đặc biệt, v.v..; vậy cảm thấy là kẻ tự do. Vậy ở mức độ, chiều sâu nào, hay mức độ bên ngoài, bạn xem xét tự do? Ở xứ này có thể nói gì bạn thích, trước giờ. Nhưng không thể nói gì khi có chiến tranh. Phải không? Rồi chúng ta hợp lại để ghét ai, để giết ai đó.
1:08:37 So what is freedom? Enquire, sir. The question is involved in that. What is freedom? To move from trap to trap to trap? To move from one kind of misery to another kind of misery? I am married, I am bored with my wife, I want a divorce and I go, because I like or love, or whatever word one uses, to another woman, but the same pattern is repeated. And I call that freedom. So is there freedom in this moving in the same area – that area may be wide, or very, very narrow, but it is the same movement. That is not freedom. Right? So what then is freedom? Freedom obviously means to totally be free from the whole content of consciousness. You understand? The problem of one corner is different from another corner, but it’s in the same field, and we separate the problems, but it’s one problem. You understand? I wonder if you see? All problems are interrelated, that’s clear – my sexual problem, my problem of earning a livelihood, my problem of God – it’s all one movement of this everlasting search for something or other, of becoming. So, freedom is the ending of completely becoming something. Vậy tự do là gì? Tìm đi. Câu hỏi bao gồm đó. Tự do là gì? Đi từ bẫy đến bẫy đến bẫy? Đi từ loại khổ sở này đến loại khổ sở kia? Tôi kết hôn, tôi chán vợ, tôi muốn ly dị và tôi đi, bởi tôi thích hay yêu, hay chữ gì bạn dùng, phụ nữ khác; nhưng cùng khuôn mẫu lặp lại. Và tôi gọi là tự do. Vậy có chăng tự do khi đi trong một vùng - vùng có thể rộng, hay rất, rất hẹp, nhưng là cùng chuyển động. Đó không phải tự do. Phải không? Vậy thì tự do là gì? Tự do dĩ nhiên là hoàn toàn lìa bỏ toàn bộ tích chứa nhận thức. Bạn hiểu không? Vấn đề của góc này khác với góc kia, nhưng ở cùng lĩnh vực, và chúng ta chia vấn đề, nhưng là một vấn đề. Hiểu không? Bạn có thấy vậy? Mọi vấn đề liên hệ lẫn nhau, đó rõ rồi - vấn đề tình dục, vấn đề kiếm sống, vấn đề thượng đế - đều là vận hành duy nhất tìm kiếm bất tận điều này điều khác, trở thành. Vậy, tự do là hoàn toàn chấm dứt trở thành gì.
1:11:22 Is it time to stop? Đến giờ dừng chưa?
1:11:31 Fourth Question: 'What is humility and modesty?' Câu 4: Khiêm tốn và nhún nhường là gì?
1:11:41 That doesn't exist in this country! Nor in Europe or India. So what is humility? And why have religions all over the world said you must be humble – inherit the land – right? They have, certainly. You understand it? The humble shall inherit the earth. And the empire builders have inherited the earth. I wonder if you see this? No, you don’t. It doesn’t matter. What is humility? Can one ever know, or aware, of oneself being humble? When you know, are aware, realise that you are humble, you are not. Right? And, modesty – are we modest? Nó không có ở xứ này! Cũng không châu Âu hay Ấn. Vậy khiêm tốn là gì? Và tại sao tôn giáo khắp thế giới bảo bạn phải khiêm nhường - thừa kế đất - phải không? Họ có, chắc chắn. Hiểu không? Khiêm nhường sẽ thừa kế trái đất. Và kẻ xây đế chế đã thừa kế trái đất. Không biết bạn có thấy vậy? Không, bạn không. Không sao. Khiêm tốn là gì? Bạn có thể biết, hay nhận ra mình khiêm tốn? Khi bạn biết, nhận ra bạn khiêm tốn, bạn không vậy. Phải không? Và nhún nhường - chúng ta nhún nhường?
1:13:19 We were talking the other day to an Indian, in India. He was looking at a magazine printed in this country. It was one of those magazines where you see half-naked ladies. And he said, ‘My god, what has happened? Have they lost all modesty?’ And was horrified, because he has an idea of modesty – that you must be absolutely up to here. You understand all this? So why do we want to be modest or humble? Please ask all these questions. Chúng ta đã nói hôm nọ với một người Ấn, ở Ấn. Hắn nhìn tờ tạp chí in trong xứ; là một tạp chí bạn xem các cô bán khoả thân. Và hắn nói, Lạy trời, gì vậy? Họ đã mất hết nhún nhường? Và kinh khủng, bởi hắn có ý niệm nhún nhường - bạn phải tuyệt đối tới đây. Bạn hiểu hết không? Tại sao chúng ta muốn nhún nhường hay khiêm tốn? Hãy trả lời mấy câu này.
1:14:27 When I try to be humble, that is, willing to learn, willing to be told, abnegating myself in front of authority, and hang my head down to the tome to receive something which you are giving me, is that a form of vanity? It’s like a man who is vain – most of us are and out of that vanity we try to be humble. Is that humility? A man who is full of aggression, violence, tries to be modest. You understand? It’s absurd, it’s lost its meaning. Whereas, a man who is aggressive realises, sees, what aggression has done in this world and all the consequences of that aggression, when he ends that aggression, a new thing can begin. The ending – please realise something – the ending of something is the beginning of the new. Right? If I end my vanity, if I have it – I am a big man, I am blah, blah – if I am that and I end it, there is something totally new taking place. But we want to be assured, before we end, that something will happen, guaranteed. Then what you are receiving is not guarantee, it’s the same thing in another form. Khi cố gắng khiêm tốn, tức sẵn sàng học, sẵn sàng được bảo, hạ mình trước uy quyền, và cúi đầu vào quyển sách để nhận điều gì mà bạn cho tôi, đó là kiểu tự cao? Như một kẻ vô ích, mà đa số chúng ta vậy, và từ tự cao ấy chúng ta cố khiêm tốn. Đó là khiêm tốn? Một kẻ đầy hung hãn, bạo lực, cố làm khiêm tốn. Bạn hiểu không? Nó vô lý, mất hết ý nghĩa. Ngược lại, kẻ hung hãn nhận ra, thấy hung hãn đã làm gì trên thế gian và mọi hậu quả của hung hãn ấy, khi hắn chấm dứt hung hãn cái mới có thể bắt đầu. Chấm dứt - nào - nhận ra gì - chấm dứt gì đó là bắt đầu của cái mới. Phải không? Nếu chấm dứt tự cao, nếu có - tôi là người vĩ đại, v.v.. - nếu là thế và tôi chấm dứt, có gì đó hoàn toàn mới xảy ra. Nhưng tôi muốn chắc trước khi chấm dứt rằng gì sẽ xảy ra; bảo đảm. Rồi cái bạn nhận là không bảo đảm, nó là cùng kiểu, cùng vật đó ở kiểu khác.
1:16:45 Sir, I’d like to come back to our first question. You have heard all this, some many, many times, others perhaps for the first time. Why we human beings, who have lived on this marvellous, lovely earth, destroying it, why we have become what we are, after so many millennia: vulgar, cruel, bestial, self-seeking, jealous, lonely – you follow? – the whole thing. Why don’t we change? Why don’t we end what we are? Why? Is it we are lazy? Is it we are caught in a particular rut, pattern, that we haven’t the energy to change that pattern? We have plenty of energy when we want to do something. When we want to go to the moon we have incredible energy. When we want to be champion of the world as in the Olympics – to run, you have an incredible energy. We have enormous energy when there is an urge, when there is a demand. But apparently there is no urge, there is no demand – why? Is it our food we eat, too much indulgence in sex, in drink, in this and that, too much demand to be entertained? So we are wasting all that extraordinary energy which is part of us in some futile things and therefore no energy to face these things and move, end. Is that it? Please, one can’t tell what the cause of all this – there are many causes. But the explanation of the causes is not the ending of the causes. Tôi muốn trở lại câu hỏi đầu tiên. Bạn đã nghe hết, nhiều, nhiều lần, người khác có thể là lần đầu. Tại sao con người, sống trên quả đất tuyệt vời đáng yêu này, phá huỷ nó, tại sao chúng ta thành như vầy, sau bao thiên niên kỷ: tục tằn, ác, thú tính, tự tư tự lợi, ghen, cô đơn - kịp không? - toàn bộ việc. Sao không thay đổi? Sao chúng ta không chấm dứt? Tại sao? Chúng ta lười? Chúng ta bị kẹt trong lối cũ, khuôn mòn, mà không có năng lực thay đổi khuôn ấy? Có rất nhiều năng lực khi chúng ta muốn làm gì. Khi lên mặt trăng chúng ta có năng lực không tin nổi. Khi muốn vô địch thế giới như ở Olympics - chạy, bạn có năng lực lạ lùng. Chúng ta có năng lực phi thường khi có đòi hỏi, khi khẩn cấp. Nhưng hình như không khẩn cấp, không đòi hỏi - tại sao? Là thực phẩm chúng ta ăn, đắm mê tình dục, rượu chè, này khác, đòi hỏi giải trí quá nhiều? Vậy chúng ta phí phạm hết năng lực lạ lùng là thành phần chúng ta trong thứ vô ích vì vậy không năng lực đối mặt sự việc và đi, chấm dứt. Phải vậy không? Nào, bạn không thể nói hết nguyên do gì - có nhiều nguyên do. Nhưng giải thích nguyên do không phải chấm dứt nguyên do.
1:19:36 So why is it, after so many, many years and thousands upon thousands of years we are what we are? So that’s for you to answer. Vậy tại sao, sau quá nhiều, nhiều năm và hàng ngàn ngàn năm chúng ta là chúng ta hiện là? Vậy dành cho bạn trả lời.
1:20:08 May I get up now? Đứng dậy nhé.