Krishnamurti - Có chăng an toàn tâm lý?

Krishnamurti Subtitles

SA79T3 - Có chăng an toàn tâm lý?
Buổi nói chuyệ̣n thứ ba
Saanen, Thuỵ sĩ
12 tháng Bảy 1979

1:00	Tôi gần như không đến được sáng nay.
1:04	Tôi bị cảm nặng.
1:16	Chúng ta sẽ tiếp tục những gì chúng ta đã nói hôm kia chứ? Được không? Hình như chúng ta không hề nghiêm túc suy nghĩ hết vấn đề. Chúng ta đi nửa đường và bỏ đó. Và tôi nghĩ chúng ta không đủ nghiêm túc tìm hiểu nó. Tôi muốn thảo luận hay bàn với bạn, nếu có thể không chỉ những gì chúng ta đã nói đã cùng suy nghĩ, mà cả vấn đề về an toàn tại sao con người khắp thế giới tìm kiếm an toàn tâm lý. Bạn cần an toàn vật lý. Chúng ta phải có ăn, mặc, ở. Và hình như suốt bao thiên niên kỷ con người chưa thể tổ chức xã hội để mọi người có thể có đủ ăn, mặc, ở. Có quá nhiều cuộc cách mạng xảy ra, độc tài này nọ nhưng hình như họ chưa thể thành công. Và phải chăng chúng ta tìm an toàn vật lý, và ước muốn an toàn vật lý ấy đã chuyển sang nhu cầu vật lý về tâm lý? Bạn hiểu không...? Bạn cần an toàn vật lý và đó là chức năng của xã hội tốt. Điều chúng ta sắp tìm hiểu: xã hội tốt là gì. Và tại sao con người chưa thể sắp xếp và họ có khả năng tổ chức, đủ năng lực để thấy rằng mọi người có đủ ăn, mặc, ở. Đó là một vấn đề.
4:10	Và vấn đề kia là: mỗi người tìm an toàn tâm lý an toàn bên trong, dựa vào niềm tin, ôm giữ, mong qua đó tìm an toàn, trong niềm tin, lý tưởng, nơi ai đó, quan niệm hay kinh nghiệm và họ có tìm ra an toàn trong đó? Bạn hiểu câu hỏi không? Và nếu không tìm ra, tại sao họ ôm giữ chúng? Bạn hiểu câu hỏi không? Nếu có thể, hãy cùng suy nghĩ vấn đề này.
5:27	Tức là, nếu bạn muốn, hãy dẹp hết tự hào riêng định kiến riêng kết luận riêng và hãy cùng suy nghĩ vấn đề này. Nghĩa là bạn không chấp nhận gì người nói nói cũng không chấp nhận kết luận riêng bởi chẳng có gì, bạn đã dẹp hết rồi. Vậy hãy suy nghĩ cẩn thận và đây có thể là một tác nhân, rằng con người quá sợ hãi. Tại sao trí óc bám vào ký ức riêng, kinh nghiệm riêng ôm giữ niềm tin đã mất hết ý nghĩa, tại sao? Hãy cùng thảo luận xem.
6:54	Ngay cả họ không thể nhìn thực tế hay họ muốn sống trong ảo tưởng trong giả vờ, nó chẳng liên quan gì với thực tế: thực tế là điều đang xảy ra. Hay họ tách rời kinh nghiệm, ý niệm, lý tưởng niềm tin như là không xác đáng nhưng ôm giữ chúng bởi bằng trí óc họ không thể tìm tòi. Theo kịp không? Nếu chúng ta có thể tiến hành từng bước.
8:00	Bạn có niềm tin nào mà bạn ôm giữ? Và nếu bạn ôm giữ niềm tin, niềm tin ấy là gì? Nó làm sao mà có? Qua bao thế kỷ tuyên truyền, như hầu hết tôn giáo đã làm đó là nghề của họ, là đầu tư của họ. Bao thế kỷ niềm tin được tạo ra và bạn tự nhiên chấp nhận từ nhỏ, và đi theo cái gì là truyền thống thì dễ dàng hơn là bẻ gãy nó. Bạn theo kịp hết không? Nếu bạn không có niềm tin, thì có lý tưởng. Chữ 'ý niệm' tôi tin là từ chữ Hy lạp nghĩa là nhìn, quan sát. Bạn hiểu không? Không phải quan sát rồi có kết luận, nó trở thành ý niệm. Chữ 'ý niệm' thực sự nghĩa là quan sát. Chúng ta có lý tưởng, là tương lai phải không? Tương lai là cái sẽ đạt được. Lý tưởng được phóng ra từ kinh ngiệm của quá khứ từ kết luận đã được tập hợp và từ đó bạn phóng ra lý tưởng, về lịch sử, thế gian, hay cá nhân. Phải không? Đó là quá khứ phóng ra quan niệm như lý tưởng ở tương lai, và làm theo tương lai, theo lý tưởng ấy. Nó là cùng chuyển động từ quá khứ canh cải qua hiện tại, và tương lai. Phải không, vậy rõ không? Nếu bạn thấy thế, rằng khi bạn có lý tưởng tất phải có xung đột trong đời sống hàng ngày bởi lý tưởng là không thực - phải không? - không thực tế. Mà thực tế là điều đang xảy ra vì thế xung đột điều chỉnh, bắt chước, phân chia. Vậy gần như bạn luôn hành động theo điều gì không thực tế. Bạn có thấy vậy không? Kia là ảo tưởng, đây là thực tế.
11:55	Sau khi giải thích kỹ chúng ta có thể đi sâu vào chi tiết. Bạn có thực thấy thực tế ấy? Hay bạn đã diễn dịch nó thành ý niệm? Kịp không? Hãy quan sát chính mình. Nghĩa là, nếu bạn có lý tưởng và thấy bản chất lý tưởng, làm sao lý tưởng hiện diện. Lenin, những người theo Marx, Mao, có lý tưởng sau khi nghiên cứu lịch sử và đi đến kết luận riêng về lịch sử và rồi phóng ra ý niệm và bắt mọi người tuân theo ý niệm ấy. Vậy bạn, như con người, suy nghĩ việc này thật kỹ bạn có thấy sai lầm của nó và bỏ nó đi? Hay bạn cảm thấy nếu có lý tưởng bạn làm gì đó bạn tích cực, bạn hoàn thành, thực hiện lý tưởng bạn. Và nó cho bạn thoả mãn lớn lao, tự hào, cảm giác kết quả. Bạn theo kịp không?
13:51	Vậy sau khi thảo luận - cùng nhau - bạn có dẹp hết lý tưởng? Nếu dẹp, rồi bạn nói có thể nào giáp mặt việc đang xảy ra? Không phải tương phản với lý tưởng và đo lường việc xảy ra theo lý tưởng, mà là có khả năng giáp mặt việc đang xảy ra. Trong khi quan sát việc đang xảy ra không có xung đột, bạn đang nhìn. Bạn có thấy vậy không? Chúng ta có cùng nhau hay tôi...? Hãy nhớ rằng chúng ta cùng nhau suy nghĩ.
15:06	Điều quan trọng không chỉ chúng ta học nghe hợp lý mà có cả khả năng tự nhiên nếu bạn quan tâm là có thể thấy điều sai và nó chấm dứt. Tôi dẹp hết quan điểm, không để nó xen vào. Và chúng ta có thể cùng dẹp hết lý tưởng? Bởi chúng ta cùng nhau suy nghĩ bởi chúng ta cùng nhau tìm hiểu vấn đề an toàn. Chúng ta nghĩ mình an toàn khi theo lý tưởng dẫu nó sai, dẫu nó không thực nó không có giá trị gì, nó cho cảm giác kết quả. Và cảm giác kết quả ấy cho đặc tính chắc chắn, thoả mãn, an toàn. Phải không? Có thể cùng đi chứ? Không phải cùng đi bằng lời mà thực sự dẹp hết lý tưởng.
16:57	Vậy chúng ta tìm hiểu vấn đề an toàn. Và tại sao con người, khắp thế giới, ôm giữ kinh nghiệm? Hãy tự hỏi xem. Không chỉ kinh nghiệm tình dục vật lý mà cả cái gọi là kinh nghiệm tâm linh, nguy hiểm hơn nhiều. Bạn tản bộ một mình hay với ai khác hốt nhiên bạn ngây ngất thích thú và kinh nghiệm ấy bạn lưu lại, ôm giữ. Việc đã qua rồi - phải không? - còn lại ký ức và bạn ôm giữ ký ức ấy, nó gọi là kinh nghiệm. Thực sự chữ 'kinh nghiệm' nghĩa là trải qua. Trải qua và chấm dứt không mang theo ký ức việc đã xảy ra. Đặc biệt cái gọi là kinh nghiệm tinh thần hay kinh nghiệm tôn giáo rất tinh tế trong khi xảy ra trí óc con người rất thích thú điều không bình thường. Bình thường là việc xảy ra hàng ngày. Và điều gì xảy ra bất ngờ, hay xảy ra sau khi làm việc vô thức với nó rồi nó xảy ra tôi hy vọng bạn theo kịp - và ôm giữ nó - phải không? Có phải nó cho bạn cảm giác có kinh nghiệm, biết? Điều gì đó không bình thường và nó cho bạn thích thú thú vui lớn, và trong kinh nghiệm ấy có đặc tính an toàn bởi bạn kinh nghiệm điều gì hoàn toàn khác với 'hiện là'. Phải không, bạn theo kịp chứ?
20:20	Và niềm tin, lý tưởng, kinh nghiệm, nhớ lại có phải chúng cho an toàn? An toàn thực, như an toàn vật lý. Bạn theo kịp hết không? Hay trí óc thích sống trong vùng ảo tưởng? Hãy cùng nhau suy nghĩ chúng ta không tuyên truyền hay cố thuyết phục bạn điều gì. Mà chúng ta cùng cố gắng tìm ra tại sao con người ôm ảo tưởng, nó rõ ràng với người khác. Như đã nói, phải chăng nó cho họ cảm giác cao cả? 'À, tôi có điều gì mà mấy anh kia không có'. Đó là tất cả các đạo sư bạn biết đó - 'Tôi biết, bạn không biết.' Và tại sao con người sống lối ấy? Tại sao bạn hay 'X' sống lối ấy? Hãy suy nghĩ xem. Hãy cùng suy nghĩ bởi kinh nghiệm bạn là cá nhân riêng, vị ngã và người khác cũng vậy. Vậy luôn có kinh nghiệm bạn khác với của tôi hay người khác và của tôi hay hơn của bạn nên luôn có phân chia xảy ra. Vậy chúng ta có, cùng suy nghĩ việc này, ôm giữ kinh nghiệm niềm tin, lý tưởng, kết luận có biết rằng chúng chỉ là cấu trúc từ ngữ, có biết chúng chỉ là việc đã qua, chấm dứt, trong quá khứ? Tại sao chúng ta ôm giữ? Có phải chúng ta muốn sống với ảo tưởng chúng ta thích thú? Vậy an toàn có nằm trong ảo tưởng? Hình như đại đa số người trên thế giới thích sống trong ảo tưởng, dù là ảo tưởng khoa học hay ảo tưởng tôn giáo, ảo tưởng kinh tế, hay ảo tưởng dân tộc. Họ hình như thích vậy. Và có lẽ chúng ta nghiêm túc, không muốn chỉ giải trí chúng ta quan tâm sâu sắc đến cấu trúc xã hội, là phá huỷ nguy hiểm, và con người chúng ta nói phải tạo ra một đặc tính trí óc khác và một xã hội khác.
24:53	Vậy hỏi: tại sao chúng ta tìm an toàn trong ảo tưởng? Hãy tìm xem. Và tại sao chúng ta không thể đối mặt thực tế? Ví dụ, ganh tị là số phận chung của mọi người. Phải không? Ganh tị là so sánh, đo lường tôi hiện là với bạn hiện là. Đây là đo lường. Cùng suy nghĩ xem tại sao không thể chấm dứt nó hoàn toàn? Tôi hỏi. Tôi không nói nên hay không nên. Thực tế là phản ứng chúng ta gọi ganh tị. Đó là phản ứng. Nhưng phi thực tế là tôi không nên ganh tị. Phải không? Chúng ta gặp nhau chứ? Thực tế phản ứng chúng ta gọi ganh tị là đang xảy ra, nhưng trí óc phóng ra quan niệm bạn không nên thế, nó không thực. Vậy bạn tranh đấu chuyển từ thực tế sang phi thực tế. Không biết bạn có thấy vậy! Phải không? Chúng ta gặp nhau chứ? Trái lại giáp mặt thực thì không có phi thực tế. Mình gặp nhau chứ? Tôi không rõ. Sáng nay các bạn mệt à? Vậy chúng ta được rèn, dạy để chấp nhận phi thực tế
27:41	như quá quan trọng hơn thực tế. Và trong phi thực tế chúng ta nghĩ mình tìm được an toàn. Phải không? Khi bạn nghe thế, nó là ý niệm, quan niệm, hay bạn thực sự lắng nghe và vì vậy bạn thấy phi thực tế và - chấm hết? Bạn có thấy vậy không? Phải không?
28:25	Vậy chúng ta phải tìm hiểu câu hỏi: lắng nghe nghĩa là gì? Bạn đã nghe gần nửa giờ. Nửa giờ qua bạn có thực sự lắng nghe điều được nói tức là điều bạn nói với bạn, không phải người khác nói. Phải không? Bạn có hoàn toàn lắng nghe, bạn thực sự thấy ảo tưởng và thấy vô lý của sống trong ảo tưởng và chấm dứt nó? Tức là có thể ở với thực tế và không liên hệ với phi thực? Bởi trí óc, như đã nói, bị qui định với phi thực tế. Nhìn việc chúng ta đã làm.
29:54	Hôm nọ, một anh nói với tôi: 'Tôi không thể chôn con trai ở đất thánh, gì nào - nghĩa trang bởi nó không được rửa tội'. Bạn hiểu không? Bạn hiểu lời tôi không? Không được rửa tội, bạn biết mọi thứ vô nghĩa. Và anh ta khiếp sợ, đau khổ, buồn rầu rằng con trai không thể được chôn ở đó, nơi 'đất thánh' như anh ta gọi. Kịp không? Ồ, không, việc rất nghiêm túc. Bạn có thể cười, bạn có thể bỏ qua bởi nói nó vô nghĩa nhưng bạn có vô nghĩa riêng.
30:54	Vậy có thể nào chúng ta nghe, quan sát thật gần, chú ý đem hết chú tâm vào đó và vì vậy mọi ảo tưởng đi mất? Và ảo tưởng là một phần của qui định. Nếu bạn là Cơ đốc giáo, hãy nhìn ảo tưởng bạn có hay là Hin đu, v.v.. Chúng ta không cần đi sâu hết. Trí óc đi tìm an toàn trong phi thực tế, đã bỏ rơi nó đã khám phá không có an toàn trong đó, rồi hãy theo dõi nhé - trạng thái trí óc nào quan sát điều đang xảy ra, thực tế? Bạn hiểu câu hỏi không? Tôi đặt câu hỏi rõ không? Nào!
32:16	Được rồi. Giả sử tôi không - không giả sử - xong rồi, tôi không có ảo tưởng. Không nghĩa là tôi yếm thế, không nghĩa là tôi vô cảm hay tôi trở nên đau khổ, mà ảo tưởng không còn dự vào đời tôi. Rồi tôi tự hỏi: đặc tính trí óc nào, trí óc bạn, cùng nhau đặc tính trí óc nào giáp mặt việc đang xảy ra? Bạn hiểu câu hỏi không? Bạn hiểu câu hỏi chứ? Trạng thái trí óc nào thoát mọi loại ảo tưởng? Ảo tưởng dân tộc, ảo tưởng khoa học dĩ nhiên mọi ảo tưởng vô lý về tôn giáo và ảo tưởng mà bạn mang theo như kinh nghiệm riêng. Phải không? Đặc tính trí óc nào tự do? Chỉ trí óc như thế mới có thể quan sát việc xảy ra, tự nhiên. Theo kịp không?
34:04	Giờ thì câu hỏi là: trí óc tìm an toàn - phải không? nó muốn an toàn, nó chưa tìm ra an toàn trong ảo tưởng nào - phải không? Nhưng nó nói 'Tôi phải có an toàn.' Bạn có theo kịp hết không? Nên nó nói 'Tôi phải tìm an toàn trong quan hệ.' Hiển nhiên. 'Tôi đã bỏ niềm tin, lý tưởng - à, tôi mệt (cười) kinh nghiệm, nhớ lại mọi chủ nghĩa dân tộc vô lý, mọi thứ, đã đi hết'. Nhưng trí óc tôi không thoát khỏi ý niệm an toàn. Và từ đó có thể là bắt đầu mọi sợ hãi. Nên nó nói, 'Có an toàn trong quan hệ với người khác không?' Tiếp tục, bạn là những người kẹt trong đó. Có chăng an toàn trong hình ảnh tôi đã tạo về vợ hay chồng, bạn gái? Dĩ nhiên không. Bởi hình ảnh ấy phóng ra từ kinh nghiệm quá khứ. Phải không? Và kinh nghiệm quá khứ sinh ra hình ảnh này và theo hình ảnh ấy tôi hành động, là tương lai. Phải không? Tôi nói việc này quá khó ư? Vậy trí óc nói: không có an toàn trong hình ảnh nào hết. Phải không? Không phải trong quan hệ trong mọi kiểu có hình ảnh mà ý nghĩ đã tạo ra từ kinh nghiệm quá khứ. Phải không?
36:58	Vậy nếu bạn không có hình ảnh thì quan hệ là gì khi trí óc vẫn tìm kiếm an toàn? Phải không? Xem nào! Có chăng quan hệ giữa hai người khi họ không tuyệt đối cùng suy nghĩ? Khi cùng suy nghĩ có an toàn trọn vẹn. Phải không? Tức là, bạn cho qua mọi quan điểm, phán đoán, kinh nghiệm và người kia cũng vậy, nên họ có thể cùng suy nghĩ. Phải không? Đó là quan hệ thực sự trong đó không có phân chia suy nghĩ của tôi và của bạn. Phải không? Vậy chúng ta nói: có an toàn tâm lý an toàn trọn vẹn khi trí óc thoát mọi ảo tưởng và không tìm an toàn trong mọi kiểu quan hệ như bám víu. Phải không? Bởi bám víu là một ảo tưởng chúng ta nghĩ trong đó mình sẽ tìm ra an toàn. Tôi bám vào bạn. Tôi bám vào người nghe. Tôi đến đây, người nói đến đây và muốn nói, bày tỏ mình thoả mãn mình, và vì vậy tìm an toàn trong đó. Tức là, người nói lợi dụng bạn cho an toàn riêng. Và khi người nói thành thực và khá đứng đắn hắn nói vớ vẩn gì đây và hắn rời bỏ loại vô lý ấy.
40:03	Vậy trong bám víu chúng ta muốn tìm an toàn. Và khi bạn không tìm ra nó trong bám víu riêng nào bạn cố tìm ra trong bám víu khác. Bạn kết hôn với một người đã 20 năm và bạn chán và bất ngờ bạn (cười) bỏ đi với người khác việc ấy xảy ra trong xã hội, và ở đó bạn hy vọng tìm ra loại an toàn nào, kích động, tình dục, và v.v.. Nhìn việc chúng ta làm. Hay bạn bám vào quý bà hay quý ông hiện tại và thoả mãn phải không? - nó là an toàn khác. Bạn có thấy hết không? Không biết bạn có thấy trí óc mình luôn đùa với mình. Nó được gọi là yêu thương.
41:27	Vậy chúng ta nói: có an toàn tâm lý không? Suy nghĩ xem. Bạn đầu tư ước muốn cho an toàn tâm lý trong niềm tin nơi lý tưởng, kinh nghiệm, nhớ lại trong bám víu, trong Thượng đế, v.v.. Và có an toàn không? Hay đều là ảo tưởng? Tôi nói bạn có thể có nhiều dễ chịu trong ảo tưởng nào: rằng Giê su sẽ cứu bạn, tuyệt! Dễ chịu, cứu bạn từ cái gì, trời biết, nhưng không sao! Và v.v.., v.v.. Hin đu cũng thế, Phật giáo cũng khuôn ấy được lặp lại khắp thế gian. Tức chúng ta không hề giáp mặt thực tế, chỉ sống phi thực tế.
42:51	Và khi chúng ta làm vậy trí óc rách nát. Phải không? Chúng ta tàn ác, cho xung đột là dĩ nhiên, một phần đời sống. Khi bạn dẹp hết chúng, giờ thì làm sao dẹp hết? Đó là vấn đề. Bạn hiểu không? Bạn đã lắng nghe bốn mươi lăm phút rồi và cách nào, bạn có khám phá ra ảo tưởng mình không cách nào bạn dẹp hết chúng? Bạn hiểu không? Hãy theo dõi. Là hành động xác định? Là hành động chọn lựa, thấy này là ảo tưởng, tôi thích nọ? Là kết quả quan niệm của ai đó áp đặt lên bạn? Là tỏ sáng do quan sát riêng? Tức là, bạn tự thấy nó.
44:58	Rồi hỏi: Làm sao bạn thấy nó? Theo kịp không? Bạn mệt à? Bạn thấy mình kẹt trong ảo tưởng, lý tưởng. Làm sao bạn thấy hiện tượng ấy? Là kết luận do lý luận? Tỏ sáng từ lời giải thích? Bạn bị thuyết phục khéo léo? Hay bạn tự thấy thực tế ấy. Chúng ta hỏi: làm sao bạn thấy nó? Bạn có thấy nó chỉ như nhìn thấy, thực tế trên thế giới và vì vậy từ nhìn thấy, đọc sách báo chí, tập san, thảo luận mà bạn đến chỗ nhận ra lý tưởng là rác rưởi. Đó chỉ là tiến trình trí óc và vì vậy chỉ là bạn sống trong quan niệm và phi thực tế, dù hợp lý, tỉnh táo đúng mực bạn có thể quan sát nó và nói: 'Tôi sẽ bỏ nó'. Nhưng bỏ nó là không thực bởi bạn có ảo tưởng khác quanh đó. Nhưng trái lại chúng ta nói - hãy nghe nhé nếu bạn quan sát mà không có nhớ lại khi quan sát tôi phải nói rõ điều này nếu không bạn sẽ nghĩ tôi điên. Chúng ta cùng thảo luận về vấn đề nhìn xem bạn có đi đến kết luận rằng ảo tưởng là vô lý và vì vậy bạn không dính đến nó. Hay bạn thấu rõ toàn thể chuyển động của ảo tưởng? Bạn hiểu câu hỏi không? Tôi có thể - bạn có thể lấy một loại ảo tưởng, niềm tin xem xét nó, tìm hiểu nó, và nói, 'À, nó chấm dứt.' Và tìm hiểu lý tưởng, v.v.., v.v.. Không nghĩa bạn thực sự tự do, phải không? Tìm hiểu nhưng bạn có thực sự tự do khi bạn tìm tòi hợp lý, tỉnh táo, nhiều loại ảo tưởng? Tức là, bạn tìm hiểu cách nào? Bạn tìm hiểu qua suy nghĩ. Phải không? Suy nghĩ tạo ra ảo tưởng và với suy nghĩ bạn xem xét ảo tưởng, tức lại là bạn chơi đùa. Nên suy nghĩ lại sinh ra ảo tưởng khác và nói 'Tôi sẽ không có ảo tưởng'. Nhưng suy nghĩ không hiểu bản chất của ảo tưởng và kẻ tạo ra ảo tưởng.
49:50	Bạn có thấy chính suy nghĩ là kẻ tạo ra ảo tưởng bạn theo kịp không? - rồi khi chính trí óc thấy rằng suy nghĩ là kẻ tạo ảo tưởng bạn liền thấu suốt toàn bộ bản chất của ảo tưởng. Chính thấu suốt sẽ giải tan mọi ảo tưởng. Không biết bạn hiểu không. Chúng ta nên thảo luận hay tìm hiểu thấu suốt? Chúng ta còn bảy phút.
50:56	Thấu suốt không phải trực giác. Trực giác có thể là ước muốn tinh tế. Đừng chấp nhận lời người nói, tìm hiểu đi. Trực giác hay biết có thể là phóng hiện vô thức nó được xem như điều thực sự lạ lùng. Phải không? Vậy chúng ta nói thấu suốt không liên quan với ước muốn. 'Tôi muốn hiểu. Tôi phải tìm hiểu.' Thôi thúc đàng sau là ước muốn hiểu. Phải không? Ước muốn nói, 'Tôi phải tìm ra việc này.' Vậy nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ thấu suốt không phải hoạt động của ước muốn. Thấu suốt không phải phóng ra từ kinh nghiệm cũ. Thấu suốt không phải hành động do nhớ lại. Nghĩa là, tôi sẽ chỉ bạn điều gì. Tức là: khi bạn thấy mọi tổ chức tôn giáo, tức thì không phải hợp lý, từng bước, việc bạn có thể làm sau nếu bạn thấy mọi tổ chức tôn giáo dựa trên suy nghĩ và vì vậy không liên quan gì với thực tế sự thánh thiện của tôn giáo, bạn đã thấu suốt nó. Bạn hiểu lời tôi không?
53:27	Vậy hành động bạn là hành động của thấu suốt về ảo tưởng? Bạn hiểu câu hỏi không? Hay bạn còn phân tích nó? Bạn vẫn hoạt động tâm trí tìm tòi? Hay bạn thấy ngay bản chất của ảo tưởng và chấm dứt? Bạn theo kịp sự khác nhau? Một là xác định, chọn lựa, kết luận tinh vi và hành động. Vậy hành động cần khoảng cách, có khoảng cách. Chúng ta nói: thấu suốt có nhận thức tức thì và hành động trong đó không hối tiếc, không quay lại, nó vậy đó. Bạn nắm không? Nếu bạn muốn tìm hiểu bạn phải rất cẩn thận không tự gạt bởi trí óc rất nhanh trong khả năng lừa gạt. Tôi có thể nói, 'Vâng, tôi thấu suốt nó.' Và từ thấu suốt ấy bạn hành động và rồi thấy 'Lẽ ra tôi không nên làm thế.' Hối tiếc - kịp không? - mọi nối tiếp đi theo. Nhưng thấu suốt là việc hoàn toàn khác. Không có khoảng cách giữa thấu suốt và hành động, nó đi chung.
55:39	Sau khi đã giải thích hết là hình thức ngôn ngữ của thông tin, bạn có nghe kỹ và bạn thấy tức thì toàn bộ cấu trúc của ảo tưởng? Đó là trí tuệ. Đúng vậy. Tiếp tục chứ?
56:42	Khi chúng ta cùng ngồi đây khá im lặng, lắng nghe, im lặng là có sắp xếp? Hay bạn quan tâm không phải giải quyết vấn đề riêng dĩ nhiên sẽ chấm dứt khi bạn thấu hiểu hành động nghe, hành động quan sát. Hành động nghe trong đó không có ước muốn, bạn chỉ nghe. Nhưng nếu bạn lắng nghe Mozart và nói, 'Ồ, tuyệt vời...' 'hôm nọ tôi có buổi chiều tuyệt vời nghe' 'nhạc ấy và tôi muốn nghe lại,' bạn đã đánh mất điều gì. Và nếu bạn lắng nghe trọn vẹn, rồi sự việc như hạt giống rơi trên đất, nó nở hoa, bạn không cần phải làm gì. Cũng vậy nếu bạn quan sát kỹ, trong ấy chỉ có quan sát chỉ quan sát - không người quan sát nói 'Tôi sẽ quan sát' rồi thì trong quan sát và lắng nghe có đặc tính lạ lùng của chú tâm là thấu suốt. Đúng vậy. Đúng. Xong rồi chứ?