Krishnamurti - Tốt đẹp, yêu thương và chân lý có thể sinh ra từ kỹ luật?

Krishnamurti Subtitles

SA79T4 - Tốt đẹp, yêu thương và chân lý có thể sinh ra từ kỹ luật?
Buổi nói chuyệ̣n thứ tư
Saanen, Thuỵ sĩ
15 tháng Bảy 1979

0:59	Tôi nghĩ, chúng ta nên tiếp tục điều chúng ta đã nói ba buổi họp vừa qua ở đây.
1:19	Mỗi nghề, mỗi kỹ năng, có qui luật riêng. Nếu bạn là thợ mộc, nó có luật riêng nhà khoa học, kiến trúc, v.v.., mỗi chức năng có luật riêng. Và con người khắp thế giới quen với ý niệm luật lệ không chỉ trong lĩnh vực kỹ thuật mà cả lĩnh vực tâm lý. Và chúng ta, qua giáo dục, qua văn hóa, trong mỗi loại quan hệ, như chúng ta chấp nhận, đều có luật lệ nào đó. Tôi muốn, nếu có thể, đi sâu hơn vào vấn đề này: tại sao con người cần luật lệ. Hãy nghe kỹ nhé. Đừng vội vào kết luận và nói phải không có luật lệ, phải sống trong xã hội buông thả, như hiện nay, và kiểu gò bó kiểu câu thúc nào, cũng là vô nhân và vậy là cực đoan.
3:18	Như đã nói hôm nọ chúng ta phải có khả năng không chỉ có thể lắng nghe cùng quan sát, mà cả cùng suy tư, điều hình như rất khó khăn bởi chúng ta đã bị rèn dạy qua tôn giáo qua văn hóa, để suy nghĩ riêng rẽ, cá nhân. Và vậy luôn có rất nhiều quan điểm, phán đoán, đánh giá niềm tin nghịch niềm tin, lý tưởng đối lý tưởng, v.v.. Những khác nhau, mâu thuẫn, đối nghịch, làm cá nhân phân chia và khi có phân chia tất phải có xung đột, hiển nhiên: xung đột dân tộc, xung đột màu da xung đột giai cấp, xung đột ý hệ, v.v.. Vậy chúng ta hỏi, chúng ta cùng suy tư xem có thể nào tôi nghĩ có thể khi bạn dẹp hết quan điểm riêng đánh giá riêng, kinh nghiệm riêng kết luận riêng, và cảm thấy cần thiết cùng suy tư. Phải không? Hãy làm khi chúng ta đang nói, không phải về nhà hay sau đó mà bây giờ khi cùng ngồi đây hãy tìm xem có thể nào chúng ta có thể trao đổi nhau mà không có rào cản.
6:09	Người nói chỉ ngồi trên bục này không phải có uy quyền gì mà là cho bạn đều có thể nhìn anh ta. Đó là lý do duy nhất anh ta ngồi trên bục. Và có thể nào cùng suy tư về toàn bộ vấn đề kỷ luật, cố gắng, và xem có thể nào sống một đời không chút cố gắng. Cố gắng nghĩa là xung đột, đấu tranh để thành, để đạt gì đó không chỉ trong lĩnh vực tâm lý, mà cả lĩnh vực vật lý. Có thể nào hành động không cố gắng, quan hệ lẫn nhau mà trong đó không có xung đột gì giữa hai người, và không xung đột trong chính bạn suy tư sáng suốt mà không xác định để suy tư sáng suốt? Mọi cái đó hàm ý xung đột. Có thể chúng ta cùng nghĩ ra vấn đề này và khi cùng nghĩ ra xóa sạch khi bước đi, để chúng ta có thể dẹp hết qua sáng suốt của nhận thức, sáng suốt của nghe, của nghĩ chính chuyển động ấy dẹp hết yếu tố mâu thuẫn. Đó là điều sẽ thảo luận sáng nay, nếu có thể.
8:43	Như lính tráng khắp thế giới là những người kỹ luật cao và chính kỹ luật ấy cổ vũ bạo lực. Không biết bạn có từng nghĩ việc này chưa. Người lính bị rèn, ngày ngày, tháng tháng loại bỏ cá tính, loại trừ ước muốn, tuân theo khuôn mẫu, và có kỹ luật rất nghiêm khắc. Và kỹ luật ấy khi có hành động chống ai đó là bạo lực. Đó là chiến tranh. Hiển nhiên. Chữ 'kỹ luật' nghĩa là học không phải tuân theo, không phải bắt chước, mà là học.
10:08	Trong khi cùng suy tư chúng ta sẽ quan sát xem có thể có hành động trong sống hàng ngày mà không có tính tuân theo, không có tính bắt chước theo khuôn mẫu theo ý niệm, theo chủ nghĩa dân tộc, v.v.. Hy vọng bạn theo kịp hết. Với vài người chắc việc này hoàn toàn mới vậy xin lắng nghe. Lắng nghe hàm ý bạn quan tâm cố gắng tìm tòi. Bạn biết bạn lắng nghe chính mình có lẽ nhiều lần. Bạn lắng nghe người khác nhưng luôn nghe một phần. Và khi bạn nghe một phần, bạn không nghe gì. Khi bạn nghe, bạn nghe. Phải không?
11:30	Giờ chúng ta tìm xem tại sao con người phó mình cho hàng loạt kỹ luật, không chỉ trong thế giới vật lý thế giới kỹ thuật, mà cả tâm lý. Và có phải kỹ luật giúp con người thoát khỏi tính kỳ cục xung đột, vấn đề, quan hệ của họ, v.v..? Bạn hiểu câu hỏi không? Phải không? Các bạn nóng nực không?
12:37	Trước hết, bạn có thể nghe không cố gắng? Không phải chỉ người nói mà học nghệ thuật nghe nghĩa là không tạo hình ảnh về người nói về một người đang nói - vợ bạn, chồng bạn, v.v.. không có hình ảnh khi bạn đang nghe. Phải không? Không có quan niệm, không ôm giữ kiến thức riêng và khi bạn nghe diễn giải điều được nghe theo kiến thức riêng. Mọi việc này chối bỏ nghe thực. Nếu bạn muốn nhìn điều gì thật rõ bạn phải chú tâm. Chú tâm hàm ý không tập trung, chỉ quan sát để nhìn điều đang xảy ra. Như nhà khoa học giỏi nhìn qua kính hiển vi anh ta phải nhìn điều đang xảy ra. Nhưng nếu anh ta có giả thuyết, kết luận, về cái đang nhìn thì anh ta không thể thuần quan sát việc đang xảy ra. Phải không? Nào. Vì vậy có nghệ thuật nghe, nghệ thuật quan sát nhìn, rồi có nghệ thuật cùng suy tư. Từ đó nảy ra nghệ thuật học hỏi. Chúng ta sẽ tìm hiểu hết.
15:01	Chúng ta sẽ tìm hiểu nghệ thuật cùng suy tư. Bạn và người nói đã dẹp hết vấn đề cá nhân và mọi thứ để chúng ta có thể cùng suy tư, quan sát vấn đề mình. Không phải vấn đề người nói đặt mà vấn đề con người. Phải không?
15:32	Vậy chúng ta hỏi: tại sao con người mọi thời đại cứ sống mãi trong xung đột? Dù hắn tìm Thượng đế, tìm thiên đàng dù hắn làm gì, trong quan hệ lẫn nhau, bên trong lẫn bên ngoài, luôn có đấu tranh, xung đột bất tận. Làm sao việc này xảy ra? Tại sao chúng ta không thể sống hoàn toàn không xung đột? Bạn hiểu câu hỏi không? Hãy đặt câu hỏi với chính bạn và hãy cùng tìm ra nguyên nhân thật.
16:49	Xung đột phải có mặt nơi đâu có phân chia. Đó hiển nhiên phân chia giữa thầy và đệ tử, giữa các quốc gia hễ còn loại phân chia nào tất phải có xung đột. Hiển nhiên. Phải không? Chúng ta có thấy vậy? Hễ bạn còn nghĩ mình cao cả hơn kẻ khác tất phải có xung đột. Hễ bạn còn khẳng định quan điểm, phán đoán mình nghịch với quan điểm, phán đoán khác, phải có phân chia và xung đột. Trong quan hệ giữa hai người mỗi người theo tham vọng riêng, thoả mãn riêng ước muốn riêng, phân chia có mặt và vậy nên có xung đột. Phải không? Hy vọng bạn theo kịp. Bạn quan sát không qua lời nói hay trí óc mà thực sự khi nó xảy ra trong sống hàng ngày. Phải không?
18:29	Giờ chúng ta hỏi: tại sao có phân chia? Có mặt trời lặn mọc, sáng tối, sao sáng lấp lánh với vẻ đẹp và đất tối đen, có đàn ông và đàn bà, có tự nhiên và cải tiến kỹ thuật. Mọi thứ ở mức ấy, là thực tế. Và bên trong, nếu bạn quan sát kỹ, bên trong cũng có phân chia: Phải/đừng, đã là/sẽ là, tôi sẽ đạt/tôi có thể không đạt. Vậy luôn có phân chia bên trong cũng như phân chia bên ngoài. Phải không? Đúng không? Vài bạn ít ra đồng ý hoặc không với tôi.
20:01	Chúng ta hỏi tại sao. Làm sao nó xảy ra? Nó bình thường, trạng thái khoẻ tự nhiên? Hay thực sự bất thường. Thực sự không có. Đó là việc chúng ta sẽ tìm hiểu. Bạn theo kịp không? Trước hết chúng ta hỏi: phân chia - là bình thường? Và tại sao có phân chia, giữa Thượng đế và người tốt và xấu, tốt hơn - và v.v.., phân chia triền miên so sánh, tuân theo khuôn mẫu, và v.v..? Bình thường? Chúng ta chấp nhận bình thường. Như chiến tranh - theo dõi nhé - như chiến tranh, người nói 'Tôi biết, bạn không', 'Tôi giải thích Thượng đế bạn nghe'. Chúng ta chấp nhận chủ nghĩa dân tộc, chia giai cấp, lối nhìn thứ bậc là bình thường, đúng, cần, bởi nghĩ nó tiến bộ. Phải không? Đó là tiến hóa, là đạt điều tốt. Phải không? Giờ chúng ta nói nó bình thường? Chúng ta hỏi để cùng khám phá - cùng nhau không phải người nói nói gì đó và bạn thuận hay chống mà cùng nhau chúng ta tìm hiểu vấn đề nghĩa là cùng suy tư, không phải bạn suy nghĩ và tôi nhận hay tôi nghĩ và bạn nhận, hay bạn chống hay tôi chống mà cùng nhau chúng ta suy tư và thám sát. Phải không? Nào. Bởi chúng ta muốn chỉ ra rằng có cách sống mà không chút cố gắng, cả vật lý cũng như tâm lý. Phải không? Vậy bình thường chứ? Phải, bình thường bởi mọi vật đấu tranh để sinh tồn. Thiên nhiên là đấu tranh sinh tồn bất tận hổ giết nai và v.v.. Đấu tranh, xung đột ấy bình thường. Bởi nó có ở kia, nó phải tự nhiên có ở đây. Và không đấu tranh, không so sánh không tranh đua, bạn không thể tiến bộ. Có thể nó vậy trong thế giới kỹ thuật nhưng chúng ta cũng chấp nhận nó tâm lý - phải không? càng có nhiều kiến thức thì con người càng đi lên. Phải không? Bạn càng biết về vũ trụ về xung quanh, càng thêm, càng trao dồi càng học hành, con người càng trở nên sáng suốt. Tất cả hàm ý tranh đấu.
25:04	Tại sao có phân chia? Chúng ta đã nắm nó từ thực tế rằng chúng ta phải tranh đấu với đất và cày xới để sinh sản vật có thể ăn? Nó là đấu tranh ở thế giới bên ngoài để chỉ sinh tồn có phải quan niệm, hay thực tế ấy trợt vào thế giới tâm lý? Bạn theo kịp không? Hay mọi cái này quá đầu óc? Tôi không nghĩ nó quá đầu óc chỉ là giải thích rõ ràng - phải không - lời rõ ràng. Chúng ta phải bắt đầu với lời rõ ràng ngược lại chúng ta không thể trao đổi nhau. Nếu bạn nói nó quá phức tạp với tôi, quá sách vở quá trí óc, bạn dừng tìm kiếm, tìm tòi cho chính bạn tại sao con người sống như thế, bao thiên niên kỷ, đấu tranh. Đó là lý do? Chúng ta nhìn tự nhiên trong đấu tranh, xung đột chúng ta thấy để học ngôn ngữ mới hàm ý khá căng thẳng xung đột, chú tâm, để học một kỹ năng đòi hỏi cố gắng nên có lẽ chuyển động ấy được chấp nhận ở lĩnh vực tâm lý. Đó là một thực tế. Chúng ta hỏi nó. Hay là con người khắp thế giới trong văn hóa, trong tôn giáo, trong hoạt động nhấn mạnh bản ngã, cái tôi tách rời bạn? Theo kịp không? Vậy, văn hóa, tôn giáo, kinh tế, chính trị, mọi thứ đã dạy con người ý niệm, quan niệm về cái tôi và cái bạn. Vậy là có phân chia. Và trong cái tôi có vô số phân chia. Phải không? Cái 'tôi' không muốn và muốn. Cái 'tôi' nói, 'Tôi sẽ, tôi đã, tôi phải là trong tương lai.' Vậy đó là lý do tại sao - phải đó là nguyên nhân phân chia sinh ra do văn hóa, tôn giáo, và v.v..,v.v..? Đó là thứ nhì. Hay có phải mỗi người tìm giải thoát cá nhân, tìm an toàn cá nhân, tìm Niết bàn, thiên đàng, tỏ ngộ, bằng chính hắn? Và ý niệm rằng khi bạn đạt được thì đều là một? Kịp không?
29:32	Vậy đó là cái chúng ta được dạy, khuyến khích, học, qui định. Phải không? Và con người - hay hơn thế khi nói người có thể có quý bà nghịch với quý ông và v.v.. Tại sao con người không tìm hiểu vấn đề này? Không thánh nào tìm hiểu. Không vị thầy tôn giáo nào tìm hiểu. Họ nói cuối cùng bạn sẽ không cố gắng nhưng bạn phải cố gắng đạt cái tối hậu vì vậy bạn phải tranh đấu, phải tuân thủ, phải kỹ luật bạn phải đói khát, phải nhịn ăn, phải bạn biết, mọi thứ - bạn phải theo, chấp nhận uy quyền. Thấy thế, bạn bắt đầu hỏi xem. Bạn hỏi: có thể không? Bạn thấy nguyên nhân phân chia - chính trị, tôn giáo, dân tộc... Ả rập, Do thái, Ấn, Hồi - kịp không? mọi thứ, độc tài, tư bản, họ đều như nhau. Vậy là bình thường?
31:29	Hay chúng ta cho nó vào cá nhân, cô lập vấn đề vị ngã, tìm an toàn ở đó và không bao giờ tìm ra bởi khi cô lập bạn không bao giờ có thể an toàn. Phải không? Bạn có thấy thế? Khi một xứ cô lập mình với xứ khác làm sao chúng cùng tồn tại? Phải có chiến tranh - bạn biết toàn bộ việc xảy ra. Thế nhưng, con người chúng ta, tự cô lập trong mọi hoạt động và cố tìm an toàn trong cô lập ấy và khi có quan hệ với ai khác họ cũng tìm kiếm cũng tự cô lập - dĩ nhiên phải có xung đột. Và vậy không có an toàn. Phải không? An toàn hàm ý trạng thái trí óc không có xung đột. Bạn theo kịp không? Phải không?
33:23	Phân chia ấy, có phải là ảo tưởng mà con người suy nghĩ đã tạo ra? Hay nó là thực tế, trong nghĩa có thực? Phải không? Phải là kết quả của suy nghĩ? Bạn hiểu không? Chúng ta có khả năng suy tư ít ra là đa số người, đến một giới hạn hay mức độ nào. Suy tư trong sáng. Hay suy tư trong ảo tưởng do suy nghĩ tạo. Phải không? Bạn theo kịp hết không? Suy nghĩ, như chúng ta đã nói là đáp ứng của ký ức, kinh nghiệm, kiến thức. Phải không? Bạn đã lưu lại qua kinh nghiệm vài kiến thức kiến thức trở thành ký ức và ký ức đáp ứng như suy nghĩ. Nó hiển nhiên, chúng ta không bàn cãi việc này. Vậy, kiến thức là cũ, kinh nghiệm là cũ, ký ức ở trong lĩnh địa cũ, và suy nghĩ cũng thuộc cái cũ nên giới hạn. Phải không? Không biết bạn có thấy vậy. Có à? Xin đừng đồng ý. Xem đi. Hiển nhiên đó. Vậy suy nghĩ là chuyển động của cái cũ, chuyển động tự canh cải ở hiện tại, tiếp tục, nhưng luôn dính ở quá khứ. Vì vậy nó giới hạn. Phải không? Không phải à? Nào tiếp tục.
36:01	Vậy suy nghĩ tạo ra ý niệm cái 'tôi' tách rời với bạn? Bạn theo kịp không? Suy nghĩ không tạo ra quốc tịch à? Suy nghĩ không tạo ra Cơ đốc và Tin lành sao? Suy nghĩ không tạo ra Do thái và Ả rập Hồi giáo và Hinđu, v.v..? Suy nghĩ không phân chia vậy ư? Phải không? Hiển nhiên. Trong phân chia ấy suy nghĩ hy vọng tìm ra an toàn. Phải không? Dĩ nhiên. Nếu không tìm an toàn trong cô lập bạn có đặc tính khác. Bạn theo kịp không? Vậy tôi hỏi: khi suy nghĩ giới hạn, bởi nó là đáp ứng của quá khứ và vậy nó luôn phải giới hạn, trong mọi trường hợp, và có phải suy nghĩ sinh ra cuộc sống cô lập của mỗi người, tách biệt, để an toàn trong cô lập ấy? Bạn theo kịp hết chứ? Bạn theo kịp không? Và cái mà suy nghĩ tạo ra cũng thực: lều, ánh sáng điện
38:17	cả lĩnh vực kỹ thuật - nó thực tế, thực. Và cái 'tôi', bản ngã, là thực? Bạn hiểu không? Suy nghĩ tạo ra thế giới kỹ thuật, kiến trúc, thơ ca, tượng khu vườn xinh đẹp, rui kèo tuyệt vời, thánh đường nguy nga và suy nghĩ cũng tạo ra các vật trong thánh đường. Phải không? Tôi tự hỏi - hiển nhiên. Mọi lễ nghi, giáo điều, cả gánh xiếc diễn ra trong mỗi nhà thờ, đền chùa, đền miếu. nó là cả tiến trình chuyển động của suy nghĩ. Phải không? Vậy tôi hỏi, chúng ta hỏi: cái 'tôi', bản ngã, là thực? Hay nó là ảo tưởng? Ảo tưởng được sinh ra do ý nghĩ, suy nghĩ giới hạn? Bạn hiểu không? Trong giới hạn nó tạo ra vật giới hạn. Bạn có thấy vậy? Hay bạn từ chối nó? Bởi chúng ta cùng suy nghĩ. Và chúng ta nói nơi có phân chia tất phải có xung đột phải có bất hòa, phải có đấu tranh bất tận xảy ra bên ngoài và bên trong. Phải không? Lấy ví dụ đơn giản: nam và nữ. Trong mọi quan hệ, như hiện giờ, luôn có xung đột. Phải không? Bạn đồng ý chứ? Vậy à!(Cười) Cuối cùng ai cũng đồng ý một điều!
41:13	Bạn chấp nhận xung đột ấy, tranh cãi ấy trong quan hệ và bạn chạy trốn nó bằng giải trí, ma tuý nhiều hình thức thoả mãn khác, v.v..., bỏ chạy đến tu viện, đạo sư và mọi thứ, hay - bạn biết mọi việc xảy ra. Và bạn không hề hỏi xem trong quan hệ bạn có thể sống với ai khác hoàn toàn an bình, không thờ ơ, không lãnh đạm phớt lờ, mà quan tâm, rất yêu mến có trách nhiệm, và không có cảm giác xung đột. Phải không? Giờ chúng ta có thể cùng suy nghĩ? Không về nhà rồi nghĩ ra - ngồi đây, chúng ta có thể cùng nghĩ ra để bạn có thể chấm dứt hết xung đột trong quan hệ. Questioner: Nó có thể tuỳ... Krishnamurti: Khoan, khoan.
42:40	Q: ...chỉ với tôi và cũng với ai khác.
42:44	K:Tôi sẽ đi sâu. Làm ơn một chút thôi.
42:48	Chúng ta sẽ tìm hiểu.
42:59	Trước hết chúng ta thấy thực, không phải lời nói mà thực việc xảy ra trong quan hệ. Phải không? Hiển nhiên. Đi chầm chậm thôi. Tại sao phân chia trong quan hệ xảy ra? Tiếp tục. Đừng nói, 'Nếu chúng tôi yêu nhau thì tốt thôi'. Nhưng chúng ta không yêu nhau. Hiển nhiên. Vậy đừng đem nó vào, vô nghĩa. Mà thực tế là xung đột. Tôi hỏi tại sao? Không phải hiển nhiên rằng mỗi người - nam, nữ mỗi người lợi dụng nhau, mỗi người dùng lẫn nhau cố thoả mãn tình dục, hay không tình dục nhau và mỗi người tham vọng theo hướng khác nhau luôn luôn lôi kéo nhau, và có lẽ gặp nhau trên giường rồi nghĩ rằng chúng ta yêu nhau. Giờ tôi hỏi: gốc nó là gì? Bạn tự hỏi xem: gốc nó là gì? Bỏ qua nam, nữ, tự nhiên - bạn biết, khác giới tính bỏ qua đó, tại sao có phân chia giữa bạn và tôi giữa nam và nữ, trong quan hệ? Phải - chúng ta hỏi, hãy tìm tòi với tôi phải chăng văn hóa, giáo dục, đã nhấn mạnh cái 'tôi' quá mức, và cái 'bạn' cũng quá mức? Kịp không? Tức là bản ngã của tôi và bạn. Phải không? Bản ngã được suy nghĩ tạo ra, suy nghĩ giới hạn.
45:54	Giờ khi bạn nhìn mình như bản ngã cái ngã, thực thể vị ngã, nó là gì? Thực tế, nó là gì? Nó là tên, hình thể, vóc dáng, ý niệm, quan điểm, hình ảnh? Phải không? Đó là cái 'tôi', với mọi khuynh hướng, v.v.. Cơ bản nó là sản phẩm của suy nghĩ. Bạn có thấy vậy? Hay bạn nói, 'Không, không, đó không phải nó. Nó là Thượng đế, trong tôi, và Thượng đế trong bạn'? Bạn xem, thật quá ngớ ngẩn. Để giữ phân chia này con người đã đặt nhiều quan niệm... Hinđu có những quan niệm lạ lùng Đại ngã, v.v.. - tôi sẽ không đi sâu. Kịp không? Để giữ phân chia và tiếp tục tranh đấu và không có đường ra, con người đã tạo ra thần thánh, v.v.. đấng cứu thế - đều vô nghĩa với tôi. Vậy, chúng ta có thể quan sát 'tôi', cái do suy nghĩ tạo ra
47:57	quan sát nó mà không xen chuyển động suy nghĩ vào khi quan sát? Bạn hiểu không? Trước hết hãy thấy hợp lý đã. Hợp lý. Suy nghĩ là đáp ứng của kiến thức và ký ức, là quá khứ. Vậy suy nghĩ là quá khứ luôn tự sửa đổi, nhưng gốc ở quá khứ. Và vậy phải luôn giới hạn, cạn cợt, không bao giờ toàn thể. Phải không? Và suy nghĩ tạo ra phân chia trong hành động 'tôi' và 'không phải tôi', 'bạn' và 'tôi', 'chúng ta' và 'họ'. Và cũng tạo ra nhiều loại phân chia: hành động kỹ thuật, hành động cá nhân hành động ý hệ, hành động tối cao, v.v.. Phải không? Đó là thực tế. Bạn có thể quan sát thực tế ấy - hãy nghe kỹ - bạn có thể quan sát thực tế ấy mà suy nghĩ không xen vào quan sát?
49:52	Q:Đó là khí cụ duy nhất tôi phải dùng.
49:56	K:Đợi chút. Tôi sẽ đi đến đó. Đi chậm trước đã. Anh bạn nói đó là khí cụ duy nhất tôi có và vậy làm sao tôi có thể nhìn mà không dùng khí cụ ấy? Bạn hiểu không? Phải không? Đó là vấn đề sai bạn đặt ra. Bởi chúng ta không hiểu rõ giới hạn của suy nghĩ. Nếu bạn thấy rõ giới hạn của suy nghĩ bạn nhận ra khí cụ bị giới hạn - phải không? Và không thể dùng khí cụ ấy sao? Nếu bạn thấy cái khoan không thể dùi một lỗ bạn sẽ tìm phương tiện khác để dùi lỗ. Nhưng nếu bạn nói, 'Tôi chỉ có khí cụ ấy' thì bạn không thể dùi lỗ. Bạn hiểu không? Vậy chúng ta có nhận ra khí cụ là vô dụng để tìm hiểu vấn đề xung đột? Đó là toàn bộ vấn đề. Bạn hiểu không? Không biết bạn hiểu không?
51:54	Chúng ta thấy mình quen với lối hành động nào đó không tạo ra hiệu quả nhưng chúng ta cứ bám nó. Chúng ta không nói nó không tạo ra hiệu quả tôi dẹp nó ném nó đi, để tôi tìm cái khác. Kịp không? Đó là đấu tranh. Bạn muốn dùng khí cụ suy nghĩ và qua suy nghĩ bạn hy vọng sẽ giải quyết vấn đề. nhưng suy nghĩ giới hạn và vậy nó không phải khí cụ. Phải không? Chúng ta thấy vậy? Chúng ta có thấy trong quan hệ có xung đột mỗi người có hình ảnh riêng nên phân chia và hình ảnh ấy do suy nghĩ tạo ra và suy nghĩ giới hạn và không thể giải quyết vấn đề. Giờ chúng ta tìm kiếm khí cụ mới
53:22	tức là quan sát không có khí cụ cũ xen vào. Bạn hiểu không? Đó là... Bạn xem bạn không để khí cụ cũ ra đi. Bạn nghĩ khí cụ cũ sẽ giúp bạn nhưng bạn không thấy khí cụ cũ tạo ra vô số vấn đề trong đời sống, và bạn cứ dùng khí cụ cũ ấy. Hễ một lần bạn thấy thế bạn sẽ nhìn hướng khác. Phải không? Giống như thợ mộc giỏi, cái đục không dùng được thì anh ta ném nó đi và mua cái mới, hay mài lại, nhưng hắn không làm. Nhưng bạn không làm, chúng ta không rõ, không suy nghĩ kỹ. Hay chúng ta sợ khí cụ mới đến mọi việc có thể hỏng. Sợ hãi. Nghĩa là bạn đã dự phóng ý nghĩ đã phóng ra ý niệm rằng không thể. Bạn theo kịp không?
55:12	Vậy bạn có thể, có thể quan sát mà không có khí cụ cũ của suy nghĩ, không phải quan hệ của hai hình ảnh giữa hai người và có sự phân chia? Nhìn đi, quan sát, xem. Rồi việc gì xảy ra? Bạn chỉ có thể làm vậy khi bạn dẹp hết khí cụ cũ.
55:54	Nào, nếu tôi muốn hiểu lời bạn nói tôi phải lắng nghe bạn tôi phải lắng nghe bạn với yêu mến, cẩn trọng với chú tâm, bởi tôi muốn tìm xem bạn nói gì. Nhưng nếu tôi nói, 'Vâng, tôi đồng ý với bạn. Tôi đã nghe rồi.' Hay, 'Bạn nói điều gì mới thì không thể' bạn không lắng nghe. Vậy nghe hàm ý, cảm giác chú tâm, yêu thương, cẩn trọng lớn lao. Nhưng nếu bạn không hiểu vậy, khí cụ cũ sẽ hoạt động. Và rồi bạn nói, 'Làm sao tôi chú tâm? Chỉ cho tôi phương pháp, hệ thống'. Rồi suy nghĩ tạo hệ thống và bạn thành tù nhân cho hệ thống và tiếp tục với nó. Trái lại nếu bạn thấy sự quan trọng, nguy hiểm của phân chia trong quan hệ - nguy hiểm thực, chúng ta phá huỷ nhau. Phải không? Chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa tư bản, v.v.. chúng ta phá huỷ nhau bởi mỗi người cảm thấy họ riêng biệt. Và nếu bạn thấy nguy hiểm thì bạn sẽ lắng nghe, bạn đã nghe trong trạng thái tinh nhạy để tìm xem có đường thoát chăng.
58:04	Phải không? Bạn có nghe vậy? Nghĩa là im lặng quan sát. Im lặng nghĩa là không bỏ đi ngủ hay này nọ. Im lặng là chú tâm rất lớn. Chú tâm ấy là toàn thể năng lực. Mọi năng lực bạn có, với cả tâm hồn trí óc. Đó là chú tâm. Rồi bạn lắng nghe, và chính lắng nghe ấy chính quan sát ấy giải tan giới hạn của khí cụ.
58:58	Nhưng chúng ta chưa đụng đến vấn đề kỷ luật bởi nếu bạn thấu hiểu bản chất của kỷ luật cái 'tôi' và việc gì để đạt được. Bạn hiểu không? Để đạt được tôi phải tự kỷ luật. Nếu tôi chạm đến Thượng đế, thượng đế nào đó, lại là sản phẩm của suy nghĩ - bạn có chấp nhận vậy không? (Cười) Bạn xem, chúng ta kỷ luật mình để tốt. Bạn bảo trẻ, 'Tốt đi. Đừng làm này, làm kia đi'. Có phải tốt đẹp do kỷ luật sinh ra? Bạn có hỏi vậy chưa? Có phải yêu thương sinh từ kỷ luật? Có phải nhân từ, khiêm tốn, khoan dung sinh từ kỷ luật? Và có phải chân lý được tìm ra do kỷ luật? Giác ngộ nhờ kỷ luật? Nghĩa là tuân theo khuôn mẫu, tức là tuân theo, bản ngã cái 'tôi', khuôn mẫu nào, khuôn do bản ngã khác tạo ra. Bạn theo kịp không?
1:01:07	Vậy khi bạn thấy hết, vấn đề cơ bản là: có thể nào bạn sống trong đời mà không có 'tôi', bản ngã mọi thứ do suy nghĩ tạo ra - thần thánh, bạn biết, tâm lý? Suy nghĩ tạo ra người đưa thư - phải không? - kỹ sư. Bạn cần người đưa thư, bạn cần kỹ sư, nhưng bạn không cần việc mà suy nghĩ tạo ra trong đó nó muốn an toàn tâm lý. Và trong đó không có an toàn gì. An toàn chỉ hiện hữu khi không có phân chia. Phải không? Bạn để tôi đi chứ?